Titelblad
Vanaf april 2010 staat het kasteel van Gemert leeg. De laatste bewoners waren enkele paters die het grootste deel van hun leven in het buiteland hun geloof hadden onderwezen. Wegens hun leeftijd en aantal was een nieuw onderkomen gewenst. Het kasteel werd rond 1400 gesticht door de ridders van de Duitse orde en is sindsdien bepalend geweest voor de ontwikkeling van Gemert. Het kasteel heeft tot vandaag een zeer interessant leven geleid met meerdere gebruikers en vele gedaantewisselingen. Het kasteel bezit monumentale waarden en ook gevoelswaarden voor de omgeving en zijn bewoners. Er moet gezocht worden naar een nieuwe passende functie voor het kasteel omdat anders sloop dreigt. Onze taak is om een nieuw hoofdstuk toe te voegen aan het leven van deze karakteristieke Commanderij. Ontstaan Rond 1400 vestigde de Duitse Orde zich in Gemert en bouwden deze Commanderij. Het schema hieronder geeft de ontwikkeling van het kasteel aan. Het ensemble heeft zich ontwikkeld van een enkele zaal met een weermuur, via een waterburcht naar het U-vormige kasteel dat we nu zien, een aan elkaar gegroeid geheel van gebouwen van verschillende leeftijden. Ligging 1400 1548 1560 1735 Het kasteel ligt in Gemert, Oost-Brabant. Het kasteel ligt aan de westzijde van Gemert. Het dorp is de andere kant op gegroeid, vanwege de droge grond aan die kant van het kasteel. Het kasteel zelf ligt daarom nog helemaal in het groen. Met open ruime aan de oostzijde. 1837 1883 1909 1961 1400 1548 1560 1735 1837 1883 1909 1961 Duitse Orde Donjon Waterburcht Schönborn Textiel Jezuieten Nieuwbouw Refter Situatie anno 2010
Uitgangspunten 1. Een passende functie geven aan het kasteel en zo een nieuw hoofdstuk toevoegen aan zijn leven 2. Het kasteel weer deel uit laten maken van Gemert 3. Van het aan elkaar gegroeide ensemble weer een kloppend geheel maken Gemert heeft zich over de laatste eeuwen naar het oosten uitgebreid. Dit heeft te maken met de droge velden ten oosten van het kasteel, waar gebouwd kon worden en de natte velden ten westen, waar verbouwd kon worden. De toekomstige ontwikkelingen van het kasteel wil ik daarom richting het westen plaatsen. Voor de uitbreiding van het kasteel is het van belang dat er enerzijds een overzichtelijk militair terrein gecreëerd wordt, maar dat er daarnaast ook rekening wordt gehouden met het karakter van het kasteel in zijn groene omgeving. Een spel tussen orde en chaos, steen en groen en overzicht en onvoorspelbaarheid wordt hier gespeeld. Verbinden Gemert en het kasteel Hoewel de KMA een redelijk afgesloten functie is, is er een duidelijke binding nodig met het dorp. Het leger veranderd. Vredesmissies zijn de belangrijkste uitzendingen. Bij te afgesloten kazernes komen er ook veel problemen voor. Om de verbinding tot stand te brengen zullen er zichtlijnen en looplijnen belangrijk worden. Gebruik plein De Koninklijke Militaire Academie van Gemert wordt ook verbonden met het dorp door het gebruik van het Ridderplein. Een groot horecaplein wordt hier gerealiseerd die in delen is opgesplitst om door de horecagelegenheden aan de andere kant van de weg te worden uitgebaat. Onder het plein is een parkeergarage geplaatst zodat het plein daar niet langer voor gebruikt hoeft te worden. De honderden cadetten en medewerkers van de KMA zullen hier de horeca hopelijk een grote financiële impuls geven. De parkeergelegenheden voor de KMA zelf zijn op twee verschillende plaatsen geregeld. De parkeerplaatsen voor de cadetten zijn ten zuiden van het terrein in de ommuurde tuin geplaatst, in de parkeergarageonder de westelijke bebouwing is de parkeerruimte voor de medewerkers van de KMA ondergebracht. Kasteel Gemert Vechten Verzorgen Bidden Nieuwe functie Sinds de Duitse Orde heeft het kasteel vooral onderdak geboden aan het geloof in verscheidene uitvoeringen hiervan. De Duitse Orde was een door monikken gestichtte riddermacht met drie belangrijke pijlers; bidden, verzorgen en vechten. Voor mijn nieuwe functie grijp ik terug naar één van deze pijlers, het vechten. Stedebouwkundig plan
Binnen mijn plan zijn twee routes zeer belangrijk. Allereerst de as binnen de KMA gebouwen. Deze gesloten lijn verbindt de gebouwen en biedt overzicht binnen mijn plan. De tweede as is de zuidelijkere as langs de bibliotheek, door de begraafplaats en naar de sportvelden. Deze route is meer openbaar. De burgers kunnen hier gebruik maken van de bibliotheek en op bepaalde momenten ook van de sportgelegeheden. Ook kan je via deze route naar het park ten zuiden van mijn plan. De nieuwbouw - hieronder alles behalve de gebouwen 1,2 en 8 - is gebasseerd op de bestaande bebouwing zonder deze te kopiëren. De lijnen die de bebouwing bepalen zijn duidelijk afkomstig van de bestaande bebouwing. Ook het groen in de omgeving heeft bij de plaatsing van de nieuwe gebouwen een grote rol gespeelt. De oudbouw wordt het centrum, hier slapen de cadetten en zijn de ontmoetingsruimten. De hoofdburcht verteld vier verschillende verhaallijnen, van de verschillende grote verbouwingen. Op elke verdieping een ander verhaal van zijn leven. Dit is terug te vinden in de indeling van het gebouw, van de vierkante waterburcht, tot de moderne interventie. De cadetten beginnen hun reis in de hoofdburcht, waarna ze verkassen naar de Jezuietenbouw. Ze beginnen in de kap van de hoofdburcht waar ze met zijn alle in een grote ruimte slapen met slechts wat kleine schedingswanden die niet tot het plafond gaan. Per semester krijgen de cadetten meer ruimte en meer privacy. In de Jezuietenbouw is ook de grote aula gevestigd. Exterieur Ik heb gezocht naar een balans tussen oud en nieuw, waarbij het nieuwe ontstaat uit het oude zonder dit te kopiëren. Hierbij spelen met name zichtlijnen en verhoudingen een grote rol. Interieur De nieuwe functie komt in het interieur duidelijk naar voren. Defensie kent zijn eigen kleuren en kunstwerken en die zijn verweven in zowel de oude als de nieuwe interieurs. Er zijn 8 verschillende gebouwen, met verschillende functies. Deze zijn: 1. Wonen 1e-jaars en kantine 2. Wonen, ontvangstruimte en aula 3. Lesgebouw 4. Praktijkruimten 5. Kantoorgebouw 6. Sportruimte 7. Klimwand 8. Bibliotheek 5. 3. 1. 2. 6. 4. 8. 7. Architectonisch plan Architectonisch plan
Eindblad