Inzending Van een Leien Dakje Case Dat Bolwerck, Zutphen 10 september In zon en regen

Transcriptie

1 Inzending Van een Leien Dakje Case Dat Bolwerck, Zutphen 10 september 2017 In zon en regen

2 01 INLEIDING NIMBY: Not on our monument? INTERPRETATIE van de opgave Duurzame energie wordt vaak afgedaan als lelijk en niet passend in het landschap van onze steden en dorpen. Om die reden wordt er bijvoorbeeld gezocht naar mogelijkheden om zonnepanelen zo min mogelijk op te laten vallen, ze te verstoppen of te verbannen naar speciale zonneparken. In deze visie wordt er voor gepleit om het toepassen van zonnepanelen op daken van monumentale gebouwen, zoals de Blokhuispoort, juist te zien als een kans in plaats van een bedreiging voor het historisch aanzicht. De zonnepanelen kunnen indien juist ingepast een meerwaarde vormen voor het gebouw. In de optiek van Buro OO zouden we zonnepanelen (en duurzame energie in brede zin) moeten zien als een eigentijdse laag aan het aanzicht van een gebouw. Een laag zoals er al zovele van zijn toegevoegd door de eeuwen heen, vaak om praktische redenen (en niet altijd even geslaagd). Randvoorwaarden voor een dergelijke laag zijn a)dat de hoofdfunctie van de zonnepanelen (het opwekken van energie) qua compositie past bij de stijl en vormgeving van het gebouw en b)dat er wordt gezocht naar nevenfuncties die de maatschappelijke- of dagelijkse gebruikswaarde vergroten. Dat Bolwerck is een belangrijk, monumentaal gebouw dat stamt uit Het specifieke bouwdeel waarop de opgave van toepassing is stamt uit een latere periode. In de loop der jaren is het gebouw diverse malen gerestaureerd en van functie veranderd. Dit heeft geleid tot diverse aanbouwen, verbouwen en aanpassingen van gevels en daken. In de meest recente plannen (2016) voor het bouwdeel zijn aan de achtergevel twee dakramen toegevoegd. De uitdaging van de opgave is om de evolutie van het bouwdeel te begrijpen en de zonnepanelen als een logische nieuwe stap hier in te passen.

3 02 VISIE Een gebouw in ontwikkeling Zoals hiernaast reeds is aangehaald is Dat Bolwerck een gebouw dat zich door de eeuwen heen is gevolueerd. Het specifieke bouwdeel van de opdracht is achtereenvolgens gebruikt als koetshuis, onderdeel van de bibliotheek, onderdeel van een woonhuis en nu als meer zelfstandige woonruimte. Elke verandering van functie heeft geleid tot aanpassingen aan het uiterlijk van het gebouw ten dienste van de gebruiksfunctie en in de geest van de tijd. De verduurzaming van het gebouw is een eigentijdse ontwikkeling, onderdeel van het huidige idee van comfortabel wonen. De toevoeging van zonnepanelen aan het gebouw kan in dat licht worden gezien. De relatief moderne aard van de laatste getekende toevoegingen (de dakramen) bieden de mogelijkheid om ook de zonnepanelen in te passen als een nieuw architecturaal element aan het gebouw. De huidige bestemming van het gebouw (woonfunctie met meerdere appartementen) vraagt hierbij om een element met praktische nevenfuncties. Nevenfuncties die het alledaagse leven van de bewoner veraangenamen.

4 ( O ) verkapte verduurzaming Het dakoppervlak dat in de opgave beschikbaar is gesteld heeft een oriëntatie op het zuiden en op de tuin van Dat Bolwerck. Vanuit deze tuin werpt een boom zijn schaduw op het linkerdeel van het dak. Het dakoppervlak is effen bekleed met grijze pannen. Twee dakramen bevinden zich linksonder in het dak, uitgelijnd op, maar assymetrisch aan de ramen in de gevel. De bestaande achtergevel van het bouwdeel is grofweg op te delen in twee vlakken, gescheiden door de statige entree met dubbele deuren. Links van de deuren bevindt zich een groot vlak met vijf ramen, rechts een klein vlak met slechts twee ramen. In de visie van Buro OO staan gevel en dak niet met elkaar in verhouding, beiden vormen geen eenheid en de assymetrisch geplaatste ramen versterken dit. De opdeling van de gevel in twee vlakken kan worden vertaald naar het dak van het gebouw, waardoor dak en gevel met elkaar in balans komen. Door zonnepanelen toe te voegen boven de entree van het gebouw wordt de toegang tot het gebouw geaccentueerd. De zonnepanelen worden geïntegreerd in een luifel die boven de entree zweeft. De luifel voegt het comfort toe van een droge entree voor bewoner en bezoek. De helling van het dak is vandaag niet optimaal voor zonnepanelen (45 graden in plaats van 35). Voorstel is om de zonnepanelen zo te oriënteren dat de hoek optimaal is. Door de integratie van de panelen in de luifel wordt het mogelijk om de hoek van de panelen te optimaliseren en zo bovendien de ruimte te creëren voor het voorportaal.

5

6 C o n s t r u c t i e e n o n d e r h o u d De constructie van het ontwerp dient nog bouwtechnisch te worden ontworpen. Idealiter is de basis van de constructie hetzelfde als bij gewone zonnepanelen: een metalen frame. Door toevoegen van poten kan het frame in theorie tot de juiste hellingshoek worden geoptimaliseerd. Naast de zonnepanelen wordt in dit geval een lijst toegevoegd, bijvoorbeeld van zink, die zorgt voor de transformatie tot een luifel. Het onderhoud van het bestaande dak zou in geval van een dergelijke constructie hetzelfde zijn als bij een normaal dak met zonnepanelen. De panelen kunnen worden verwijderd waarna er aan het dak kan worden gewerkt. Doordat de luifel zweeft interferreert deze niet met de afwatering van het pannendak De constructie is slechts schetsmatig uitgewerkt en dient verder te worden onderzocht. Ook de windgevoeligheid en het ondervangen van een eventuele overbelasting is onderwerp van verder onderzoek.

7 Zonnepanelen Afwerklaag Standaard frame Mogelijke opwbouw van de luifel Onderhoud van het dak

8 03 BUSINESS CASE F i n a n c i e r i n g s k o s t e n RENDEMENT EN OPBRENGST MEERWAARDE * O.b.v. cijfers van www. energieleveranciers.nl/zonnepanelen/ opbrengst-zonnepanelen. De geschatte raming en rendement zijn op basis van een eerste schetsontwerp. Het betreft slechts een ordegrootte. Hieraan kunnen geen rechten worden ontleend. De kosten van het project zijn nog niet in detail te bepalen, maar bedragen in elk geval de minimale kosten voor de aanschaf en plaatsing van 9 zonnepanelen, plus extra constructie en materiaalkosten om het geheel te vormen tot een luifel. Voor de plaatsing van negen reguliere panelen is uitgegaan van een prijs van 1,50 euro per Wp*. Dit zou een kostprijs van 3375 euro opleveren. De exacte kosten voor de luifel zijn in dit stadium van het ontwerp nog niet te bepalen, omdat het slechts een eerste schets betreft. De opbrengst is gelijk aan de opbrengst van 9 panelen. Uitgaande van 250 Wp per paneel* zou dit betekenen dat er in totaal 2250 Wp wordt opgewekt. Met de zuidelijke oriëntatie en optimale hellingshoek van het dakdeel kan dit zeker zo n 2025 KwH per jaar opleveren. De opbrengst is dan zo n 200 euro per jaar*, gerekend met een opbrengst van 10ct per KwH. Echter is het voordeliger om de energie niet te verkopen, maar te gebruiken waardoor er een besparing is op de energieafname en een kostenreductie die hoger uitvalt als de opbrengst van verkoop. Door de integratie van de zonnepanelen in een architecturaal element wordt een eigentijds element toegevoegd aan het gebouw dat het bouwdeel beter in balans brengt. Het accentueert bovendien de entree, zonder dat het de uitstraling van Dat Bolwerck als geheel aantast. Bovendien heeft de luifel als praktisch voordeel dat het voorziet in een afdak tegen de regen. 3375,00 +? 2025 KwH/jaar -Eigentijds architecturaal element -Afdak tegen de regen

9

10 Bureau voor ontwerpend onderzoek Hoge Nieuwstraat A H D o r d r e c h t info@buro-oo.nl