Milieuaspecten en wetgeving i.v.m. strooien van (kunst)mest 22 februari 2019 Bram Van Nevel
Normen en wetgeving
Herkomst normen 1991 Europese nitraatrichtlijn 50 mg nitraat/liter voor grond- en oppervlaktewater 1994: eerste MAP Nitraatresidu s
Herkomst normen Doel = 5% rode meetpunten in 2018
Herkomst normen 90 kg nitraat/ha bodem = 50 mg nitraat/liter oppervlaktewater Op 90 cm (drainage) 180 liter neerslag nodig =1.800 m³/ha 50mg x 1.800.000 liter = 90 kg
Waarom 50mg? Drinkwater Veiligheidsgrens opname nitraat is 250 mg/dag Via voedsel 175 mg nitraat/dag 250 175 = 75 mg nitraat via water Waterverbruik van 1,5 l / dag 75 / 1,5 = 50 mg nitraat/liter water Eutrofiëring overmatige aanwezigheid van nutriënten in water plantaardig leven ontwikkeld explosief Tekort/overmaat aan zuurstof Licht ph kan sterk stijgen Ammonium ammoniak (toxisch)
MAP 6 (onder voorbehoud) 4 gebiedstypes (0,1,2 en 3) 0 = licht versoepelen 1 = verderzetten MAP 5 2 + 3 verstrengde maatregelen nodig
MAP 6 (onder voorbehoud) Type 0 (groen) Met precisietechnieken wordt bemestingsvrije strook van 5 m langs waterlopen herleid tot 1 m op niet hellende percelen. Geen verplichte grondstalen met bijhorend bemestingsadvies in groente- en sierteelt, Minder kans op nitraatresidubepaling, aangezien de waterkwaliteit hier gunstig geëvalueerd wordt. Aanvraag verhoogde bemesting nog mogelijk. Type 1 (geel) Inzaai van vanggewassen tegen uiterlijk 15 september verplicht na gewassen die vóór 1 september geoogst worden op nietkleigronden (of een nateelt in hetzelfde jaar inzaaien).
MAP 6 (onder voorbehoud) Type 2 + 3 (oranje + rood) Graduele afname van de bemestingsnormen naar stikstof en graduele toename van het areaal groenbedekkers. Transporten van dierlijke mest naar derden vanaf 1 juli door een erkend voerder met AGR/GPS. Aangifte teelt = aangifte mestrechten of verantwoordelijk voor N- residu?
MAP 6 (onder voorbehoud) Uitrijregels worden gelijkgesteld Type 1 (stalmest, champost, compost) Van 16 januari tot 31 oktober Opslag op de akker mag de volledige winter als er een laag stro wordt aangebracht of de hoop wordt afgedekt Type 2 (drijfmest) Grasland: van 16 februari tot 15 augustus Akkerland: van 16 februari tot 31 juli Tot 31 augustus na de hoofdteelt mits inzaai groenbedekker voor 15 september Type 3 (kunstmest, effluent) Na 31 augustus en tot 31 oktober in groenten op advies.
Normen vandaag Voor focus en niet-focusbedrijven
Normen vandaag
Totale N Werkzame N Sinds 2016 systeem werkzame N WC afhankelijk van mestsoort Kunstmest = 100% Totale N uit dierlijke beperkt tot 170 kg/ha Drijfmest: 170 x 60% = 102 kg/ha Stalmest: 170 x 30% = 51 kg/ha
Voorbeeld maïs Organische bemesting is vaak basis 35 m³ runderdrijfmest = 102 eenheden N Norm niet-zand = 150 eenheden N Advies = 119 eenheden N Norm behoefte Via kunstmest kan je vlug en juist inspelen op tekorten
Fosfor Vanaf 2017 4 klassen Teelt jaar staalname van belang Staal is 5-jaar geldig Voormelden via Snapp! Op perceelsniveau Ongeacht gebruiker/aanvrager Geen wijzigingen in MAP 6
Fosfor
Actuele wijzigingen 5 meter bemestinsvrije zone Voor gecategoriseerde waterlopen tot categorie drie (blauwe waterlopen op verzamelaanvraag) Staalnemersvergadering
Hoe? Kant af en kant toe strooien Kant af strooien Hoe? Ketsplaat Bij dubbele schijvenstrooier buitenste schijf dicht Hydraulische strooier wat schuin plaatsen + buitenste zijde dicht Staalnemersvergadering
Kantstrooien Kant toe strooien Hoe? Geleide banen, draairichting van buiten naar binnen Minder precies Opbrengst: iets over de kant Milieu: te weinig op de kant Staalnemersvergadering
Technieken Kantstrooipijp Pendelstrooiers Nadeel pijpen moeten verwisseld worden Ketsplaat Eenvoudig Vaak overbemesting onder ketsplaat Schuinstel cilinder Plaatst strooier schuin Eenvoudige bediening vanuit kabine
Technieken Kantstrooischoepen Kleinere schoepen Geleide banen Baan van de korrels wordt afgebuigd Betere verdeling dan ketsplaat Draairichting van buiten naar binnen Kant toe strooien Egaal strooibeeld Staalnemersvergadering
Technieken Vloeibaar Zeer precies Maak gebruik van grove doppen (regendop, spleetdop met verlaagde werkdruk (1,5 kg/cm²) Zorg voor een beperkte afstand tot het gewas Let op bij hogere windsnelheden Staalnemersvergadering
Oordeelkundig omgaan met kunstmest
Kunstmestgift optimaliseren Geplaatste bemesting Rijenbemesting Bandbemesting Puntbemesting Plantgatbemesting
Kunstmestgift optimaliseren Bandbemesting bij planten kort na planten enkele weken na planten maaiveld = minerale stikstof uit bodem = minerale stikstof, toegediend uit kunstmest
Kunstmestgift optimaliseren Bandbemesting - 1 perceel bloemkool (110-140 x 160 = 2 ha) - Breedte kopakker = 3 m - Breedte oogstgangen = 2,5 m - Afstand tussen de rijen = 0,7 m - 2 x 12 rijen tss oogstgangen ROOD = onbeteelde opp. = 0,34 ha = 17 % van de totale opp. Stel 400 kg AN/ha breedw. 400 kg AN/ha x 0,17 ha = 68 kg 68 kg x 0,30 /kg = 20,4 /ha uitgespaard obv onbeteelde oppervlakte + besparing door bandbemesting = kunstmest efficiënter toegebracht = geen overlap = minder vervluchtiging
Fractioneren = gespreid toedienen van meststoffen tijdens het groeiseizoen Gebaseerd op bodemanalyses tijdens het groeiseizoen Lange teelt: bijbemesten na x-weken op basis van analyse Korte teelt: basisbemesting op basis van analyse Voordelen: Minder uitspoeling van stikstof Onvoorspelbare factoren (mineralisatie, weer, ) Lager N-residu Beter rendement van meststoffen
Kunstmestgift optimaliseren Bemesten op advies Aanvoer N N-reserve voorjaar N-mineralisatie uit humus, oogstresten en groenbedekker N-vrijstelling uit organische meststoffen (drijfmest, stalmest ) Minerale bemesting Afvoer N N-opname gewas N-verliezen tijdens teelt (vervluchtiging, doorspoeling ) N-opname groenbedekker REST: NITRAATRESIDU
Kunstmestgift optimaliseren Bemesten op advies!!! Invulformulier!!! Voorjaar 25 T stalmest 100 EN minder! Meer gratis N uit OC en organische mest
Kunstmestgift optimaliseren Afstelling strooier Als fouten zichtbaar worden (strooibanen) dan treed er reeds 25 30 % variatie op Slijtage (schoepen) Afstelling Waterpas Hoogte Te hoog = breder Te laag = smaller Volle vs lege strooier Gebruik strooitabel Doe regelmatig een afdraaiproef
Kunstmestgift optimaliseren Afstelling strooier
Kunstmestgift optimaliseren Kost van dubbelstrooien Voorbeeld: Strooien aan 200 eenheden N/ha Kost per kg N = 1 (27 euro/100 kg AN)
Kunstmestgift optimaliseren Andere factoren Wind >3 beaufort grote afwijking
Kunstmestgift optimaliseren Andere factoren Hellingen Zorgt voor schuine positie van strooier Beperk de strooibreedte Hou rekening met eventuele slip Heuvelafwaarts strooi je meer Pas snelheid schijven aan indien mogelijk
Type meststof Kijk naar de samenstelling Ureum = 46% amidische stikstof (kan deels vervluchtigen) Urean = 15% amidische stikstof, 7,5% ammonium, 7,5% nitraat
Type meststof Vloeibare N = 15% ureum, 7,5 % ammonium, 7,5% nitraat 30% stikstof per kg, 39% stikstof per liter!!! Spuiten met grove druppel, lage druk en op een droog gewas (anders verbranding) Toedienen op blote grond = licht inwerken (anders deels vervluchting)
Type meststof Kalkcyanamide 20% stikstof, traagwerkend Ook onkruidwerking, ontsmetting weides, knolvoet, Zorgvuldig gebruiken
NH4 NO3 Hoe meer ammonium hoe trager Meststof %N % NH4 Ammoniumsulfaat 21 21 Ammoniumnitraat 27 13,5 Kalknitraat 15,5 1,1
Nitrificatieremmers Trager vrijkomend Concurrentie met organische mest weersafhankelijk Entec 26 % N Novurea 46 % N Novurea S 38 % N, 18,75% SO 3
Samenstelling/gemengde N-P-K + MgO + Na Samengestelde meststof: Alles zit in een korrel Duurder Moeilijk juiste dosis Vb. 15-3-15 Één keer strooien
Samenstelling/gemengde Gemengde meststoffen (blend) Enkelvoudige meststoffen worden gemengd Goedkoper maar aandacht voor kwaliteit mengsel Gelijk strooien Kan eventueel op maat: Vb advies na drijfmest: 54 kg N, 15 kg P 2 O 5, 120 kg K 2 O & 30 kg MgO nodig per ha 200 kg AN 27%N, 40 kg tripel superfosfaat, 200 kg potas 60% en 100 kg kieseriet gemengd