Samenvatting Jaarverslag 2011 Voor meer informatie: www.cosun-jaarverslag.nl Coöperatie Bedrijven Resultaten Dit is de samenvatting van het Cosun Jaarverslag 2011. Het complete verslag vindt u vanaf half april 2012 op onze website www.cosun-jaarverslag.nl U ziet er de PDF-bestanden die u desgewenst integraal kunt downloaden en printen. Het jaarverslag is in twee delen gesplitst, daardoor snel te doorzoeken en per pagina te printen via de navigatie (inhoudsopgave) op de website. Bovendien kunt u er de inhoud van het MVO-verslag 2011 raadplegen waarin aandacht voor milieu, medewerkers en maatschappij.
Kengetallen Als coöperatie van Nederlandse bietentelers betaalt Cosun de leden een bietenprijs die mede afhankelijk is van de resultaten. De bietenprijs is volledig als kosten grond- en hulpstoffen in de resultatenrekening verantwoord en beïnvloedt daarmee ook het in dit overzicht gepresenteerde bedrijfsresultaat en resultaat boekjaar. in miljoenen EUR (tenzij anders vermeld) 2011 2010 Financieel Netto-omzet 1.772 1.766 Bedrijfsresultaat 137 157 Bedrijfsresultaat voor amortisatie goodwill en incidentele posten* 95 108 Resultaat boekjaar 115 109 Kasstroom uit operationele activiteiten 101 128 Groepsvermogen 914 807 Groepsvermogen in procenten van balanstelling 55 52 Quotumbietenprijs** 55,69 43,00 Ledentoeslag 118 64 Bieteninkopen van leden 295 217 Personeel Gemiddelde personeelsbezetting (in FTE)*** 3.581 3.828 Aantal opleidingsdagen (per medewerker) 2 2 Aantal verzuimongevallen (per 1.000 medewerkers) 26 24 Omgeving Directe CO 2 emissie (in ton, per ton productie) 0,21 0,23 Watergebruik (in m 3, per ton productie) 2,60 2,65 Restmateriaal (in ton, per ton productie) 0,09 0,07 * Incidentele posten betreffen bijzondere waardeverminderingen van vaste activa, reorganisatievoorzieningen, herstructureringssteun en de boekwinst bij verkoop van deelnemingen en materiële vaste activa. ** Prijs in EUR per ton bij gemiddeld suikergehalte en gemiddelde winbaarheid. *** Gemiddeld aantal medewerkers in FTE, met een arbeidsovereenkomst met Cosun of één van de groepsmaatschappijen. Hectareopbrengst bietenteelt in Nederland (in EUR) 2011 2010 2009 2008 2007 4.038 3.082 3.252 2.902 2.524 In dit overzicht is de opbrengst van de bietenteelt per hectare over de jaren 2007-2011 opgenomen. Deze bedragen zijn berekend op basis van de gemiddelde opbrengst bij gemiddelde kwaliteit suikergehalte en winbaarheid en met verrekening van de premies voor vroege en late levering, partijgrootte en tarrabijdrage. 2
Bericht van de voorzitters Cosun kijkt terug op een goed jaar. In een ongunstig economisch klimaat hebben alle bedrijfsactiviteiten betere resultaten laten zien. Vooral de prijsontwikkelingen op in- en verkoopmarkten hebben de resultaten van onze bedrijfsactiviteiten in 2011 beïnvloed. Zo zorgden grote fluctuaties in aardappelenprijzen door het jaar heen voor forse schommelingen in het resultaat van Aviko en werkten de hoge suikerprijzen op de wereldmarkt en relatieve schaarste aan suiker in Europa in het voordeel van Suiker Unie. Uiteindelijk hebben deze factoren, samen met uitstekend presterende bedrijven, bijgedragen aan een goed resultaat voor Cosun en de leden van onze coöperatie. Jos van Campen Voorzitter raad van beheer Robert Smith Voorzitter concerndirectie Europese marktordening voor suiker Niet alleen de in- en verkoopmarkten waren beweeglijk; ook de politiek laat zich niet onbetuigd. Europese bietentelers en suikerproducenten waren onaangenaam verrast toen de Europese Commissie (EC) aankondigde om de suikermarktordening niet voort te willen zetten als deze in 2015 afloopt. De EC betrekt de marktordening voor suiker bij de discussie over het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Tot op heden was dit niet het geval, mede omdat de marktordening voor de EU budgetneutraal is. Cosun is van mening dat het huidige systeem de kans moet krijgen om zich te bewijzen. Onder andere CIBE, de organisatie van Europese bietentelers, bepleit dan ook verlenging van het suikerbeleid tot minimaal 2020. De sector heeft de tijd nodig om de concurrentie met landen als Brazilië aan te kunnen en om te onderzoeken welke mogelijkheden de biobased economy biedt voor alternatieve toepassingen van suikerbieten. Verdere groei en verduurzaming In 2011 hebben we meer ruimte gecreëerd voor groei. Door afscheid te nemen van activiteiten die niet tot de kernactiviteiten behoren, staat er nu een onderneming met een stevig profiel. De samenhang tussen onze activiteiten is het optimaal en verantwoord verwerken van plantaardige grondstoffen tot tal van producten voor voeding en andere toepassingen in de biobased economy. Dit begrip verwijst naar een economie die overschakelt op hernieuwbare grondstoffen op basis van plantaardige biomassa. Cosun ziet mogelijkheden om binnen deze ontwikkeling te groeien, zowel autonoom - met innovatieve producten in nieuwe markten als door selectieve acquisities die aansluiten op onze kernactiviteiten. Het streven van de agrosector is meer te doen (opbrengsten) met minder (grondstoffen en energie). In de praktijk betekent dit dat Cosun streeft naar hogere rendementen, zowel op de akker als in onze fabrieken. Daarvoor doen we onderzoek, delen we kennis met anderen in de keten en investeren we in nieuwe technologie. Zo beschikt Cosun Food Technology Centre over een proeffabriek om processen voor het raffineren van biomassa nog beter in de vingers te krijgen, ook met het oog op de wensen van onze klanten. Bij alle bedrijven lopen programma s om de productieprocessen verder te verbeteren zodat er minder grondstoffen en energie per eenheid product nodig zijn en verspilling op alle fronten wordt tegengegaan. Inmiddels worden plantaardige resten vergist om er energie uit te winnen en draagt de waterzuivering bij aan de eigen energievoorziening. Vooruitkijken Cosun heeft een prima 2011 achter de rug en ziet het komende jaar met vertrouwen tegemoet. We hebben een solide basis en zullen kansen die zich voordoen aangrijpen, bouwen aan de toekomst op de ons bekende terreinen en zoeken naar nieuwe mogelijkheden daarbuiten. Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst, zeker niet met de zeer beweeglijke agrarische grondstoffenmarkten. Een goed jaar is dan ook geen reden om op onze lauweren te rusten maar juist een stimulans om te investeren in die toekomst. 3
Bedrijven in beeld Suiker Unie de verwerking van bieten tot suiker produceert de installatie in Dinteloord op jaarbasis 10 miljoen m 3 groen gas voor 7.000 huishoudens. De andere twee zullen eveneens een capaciteit hebben van 10 miljoen m 3. Daarnaast produceert Suiker Unie in methaanreactoren al jaren biogas (4 miljoen m 3 ) uit proceswater van de suikerfabriek. Ook dit gaat als groen gas van aardgaskwaliteit naar het openbare net. Met de vergistinginstallaties in Dinteloord en straks in Vierverlaten verzorgt Suiker Unie binnenkort een substantieel deel van de totale biogasproductie in Nederland. Sensus Suiker Unie boekte in 2011 omzetgroei en een goed resultaat. De prijzen op de wereldsuikermarkt lagen op een hoger niveau dan in 2010. Hierdoor bleef de import van suiker achter en trad er schaarste in de Europese markt op. De Europese suikerprijzen gingen dan ook fors omhoog. De Europese Commissie nam pas na enige tijd maatregelen. Hierdoor kon in het verslagjaar 64.000 ton surplussuiker worden omgezet in quotumsuiker. Over de toegestane extra importen moesten heffingen worden betaald wat de prijzen hoog hield. Suiker Unie heeft slechts gedeeltelijk kunnen profiteren van het hogere prijsniveau voor suiker omdat de jaarcontracten waren afgesloten op het lagere prijsniveau van 2010. Alleen voor in 2011 afgesloten contracten gold het hogere prijsniveau. Ook tijdens de afgelopen bietencampagne is rietsuiker geraffineerd. Vanwege de hoge prijzen voor ruwe suiker is in 2011 slechts 30.000 ton (2010: 40.000 ton) rietsuiker verwerkt. Na raffinage mag de suiker worden afgezet boven op het bietsuikerquotum. Suiker Unie heeft kunnen profiteren van de hoge prijzen voor veevoer door in de eerste helft van het jaar een groot deel van de bietenpulp tegen een goede prijs te verkopen. De tweede helft van het jaar daalden de pulpprijzen. De prijs voor melasse lag in 2011 op een redelijk niveau. De eerste weken van de campagne waren de oogstomstandigheden niet gunstig en de tarracijfers waren aan de hoge kant. Later verbeterden de omstandigheden. Uiteindelijk werd het een goede oogst met een hoog tonnage bieten van goede kwaliteit, maar net geen record. In Nederland is 13,6 ton suiker per hectare geoogst (het langjarig gemiddelde is circa 11,5 ton per ha) en bijna één miljoen ton witsuiker gemaakt. De campagne duurde 130 dagen. De verwerkingscapaciteit was hoog en er traden geen storingen in de productie op, wat tot een hoog productierendement leidde. De fabriek in Anklam produceerde ongeveer 160.000 ton suiker en diksap voor circa 53.000 m 3 bio-ethanol, in een campagne van 145 dagen. Suiker Unie heeft geïnvesteerd in een diksap tank in Dinteloord met een opslagcapaciteit van 60.000 m 3. In deze tank wordt diksap als halffabricaat opgeslagen voor verkoop aan klanten die geen kristalsuiker nodig hebben of voor verwerking op een later tijdstip. Ook in Vierverlaten gaat Suiker Unie investeren in zo n opslagtank. Bij alle suikerfabrieken bouwt Suiker Unie een biomassa vergistinginstallatie. In het verslagjaar is de eerste in gebruik genomen in Dinteloord. In Vierverlaten en Anklam zijn de installaties in aanbouw. Uit 100.000 ton plantaardige reststromen, zoals bietenpuntjes en bladresten die resteren bij Inulineproducent Sensus wist het resultaat verder te verbeteren. Hoewel de groei lager was dan in voorgaande jaren, kon Sensus zijn marktpositie handhaven. De afvlakkende marktgroei is mede een gevolg van de verslechterde economische situatie. Afnemers kiezen dan vaker voor goedkopere ingrediënten. In Noord-Amerika wordt vooral goed verkocht aan klanten die inuline verwerken in ontbijtgranen en gezonde snackrepen, een segment dat nog kan groeien. In Azië groeide de afzet in baby- en kindervoeding. Deze markt biedt mogelijkheden voor verdere groei: zowel de bevolking als de koopkracht neemt nog steeds toe. In de Europese markt is de afzet divers: van ontbijtproducten tot zuivel. Door toepassing van inuline in producten als muffins, cakes en koekjes kan het suikergehalte worden verlaagd met 30%, terwijl de zoetkracht blijft behouden. Inuline wordt veel toegepast in voedingsmiddelen met gezondheidsclaims. In juni heeft de Europese Voedsel en Waren Autoriteit (EFSA) echter een aantal algemene claims van inuline, zoals prebiotisch effect en verhoogde calciumabsorptie, afgekeurd. Deze uitspraak betekent dat een belangrijke stimulans voor innovaties wegvalt en bedrijven terughoudend zijn met de introductie van nieuwe producten met functionele ingrediënten. Sensus probeert de claims nu via een andere procedure toegekend te krijgen. Met de twintigste cichoreicampagne is een mijlpaal bereikt. Door spreiding in zaaidata en een droog voorjaar was sprake van grote opbrengstverschillen tussen de percelen. Vanaf juni viel er voldoende neerslag, wat resulteerde in een bovengemiddelde opbrengst. Door gunstige oogstomstandigheden en de inzet van reinigers bij de verlading was de meegeleverde hoeveelheid grondtarra historisch laag. Ook in termen van productierendement en productkwaliteit was sprake van een goede campagne. 4
Aviko Begin 2012 is besloten Duynie te positioneren als een aparte businessgroep. Redenen voor deze stap waren de omvang van de activiteiten en het strategisch belang voor de verdere ontwikkeling van Cosun. Duynie houdt zich al tientallen jaren bezig met het verwerken en verkopen van de bijproducten van de aardappelverwerking. Sinds een aantal jaar neemt men ook de afzet van de pulp van Suiker Unie en reststromen van Sensus en SVZ voor zijn rekening. Duynie verwerkt daarnaast bijstromen van veel andere bedrijven uit de voedingsmiddelenindustrie waaruit veevoeding en producten zoals zetmeelapplicaties (Novidon) en aardappelkurk (Crustell) worden gemaakt. Voor Aviko was 2011 een bijzonder jaar. Door de uitzonderlijke fluctuaties in de aardappelprijzen wisselden prijsstijgingen en -dalingen elkaar af. Toch wist Aviko het jaar af te sluiten met een goed resultaat en een hogere omzet. Men heeft de groeikansen in de markt benut en gericht geïnvesteerd maar ook op de kosten gelet en de efficiency verbeterd. SVZ Aviko heeft zijn marktpositie in Europa weten vast te houden, terwijl de fritesmarkt hier nog amper groeit: in West-Europa is de vraag stabiel en in Oost-Europa groeit deze marginaal. Groei in de fritesmarkt is er wel buiten Europa, met name in Zuid- Amerika en Azië. Dat zowel de bevolkingsgroei als de koopkracht in beide continenten toeneemt, is terug te zien in de groeicijfers in 2011. In China en Zuid-Amerika is sprake van dubbele groeicijfers en is Aviko het afgelopen jaar sneller gegroeid dan de markt. In de Europese markt is groei gerealiseerd in de segmenten gekoelde en diepvriesspecialiteiten. Dit zijn producten met een hogere toegevoegde waarde. Over de hele linie liet dit segment groei zien, met een uitschieter in Scandinavië. Aviko zet in op verdere groei in deze markten. In het verslagjaar zijn nieuwe specialiteiten geïntroduceerd en is geïnvesteerd in een nieuwe pureelijn in de Belgische fabriek. Ook Rixona had te kampen met de forse schommelingen in de aardappelprijzen maar wist het resultaat in 2011 te verbeteren. Rixona realiseerde groei in zowel de horeca als de industriële markt, de segmenten waarin men verder wil groeien. Omdat de marges in deze afzetmarkten relatief laag zijn, is ook hier veel aandacht voor efficiënt produceren. De kosten zijn fors verlaagd door het aantal arbeidsplaatsen in 2011 terug te brengen. De aardappelvlokkenfabriek in China presteerde uitstekend. Grote multinationals, zeker in China, doen graag zaken met betrouwbare producenten die een goede naam hebben. Duynie (diervoeding) en Novidon (zetmeeltoepassingen) profiteerden met name in het eerste halfjaar van de hoge graanprijzen. Hierdoor stegen de prijzen van veevoeder en aardappelzetmeel. Daarbij speelden ook de lage voorraden in aardappelzetmeel mee. In het verslagjaar heeft Duynie zijn marktpositie in het Verenigd Koninkrijk versterkt door de overname van veevoederbedrijf Tucker en door een meerderheidbelang te nemen in Moist Feed Supplies, een handelsonderneming in veevoer. Ook Novidon realiseerde verdere groei in toepassingen voor onder andere de papierindustrie, boorspoelingen en industriële lijmen. Na drie opeenvolgende jaren van verlies kon SVZ in 2011 weer zwarte cijfers noteren. Dit forse herstel van het resultaat is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan de kostenbesparingen die in het verslagjaar zijn gerealiseerd. Daarnaast zijn ook het assortiment en de infrastructuur aangepast. SVZ heeft gekozen om zich te concentreren op twee kernactiviteiten: purees en concentraten. Als gevolg hiervan is het aantal arbeidsplaatsen in zowel de productie als in ondersteunende functies in Etten-Leur met vijftig teruggebracht. De uitstroom van medewerkers is intensief begeleid en aan het einde van het verslagjaar had 90% van hen een andere baan. SVZ vormt een belangrijke schakel in de keten tussen de telers en de voedingsmiddelenindustrie door het efficiënt op elkaar laten aansluiten van teelt, logistiek, verwerking en distributie. Men zet daarbij in op het zoveel mogelijk verwerken van oogsten in de teeltgebieden Polen, Spanje en de Verenigde Staten. Dit bespaart kosten en is beter voor het milieu. SVZ is een belangrijke speler in rood fruit zoals frambozen, bessen en aardbeien. In 2011 was als gevolg van schaarste sprake van een hoog prijsniveau voor grondstoffen. Bovendien was het economisch klimaat ongunstig. Toch heeft SVZ een lichte omzetgroei weten te realiseren. In de Verenigde Staten is een hogere afzet gerealiseerd in onder andere biologisch fruit en groentepurees voor soepen en babyvoeding. SVZ verwacht het komende jaar hierin verder te kunnen groeien. In Japan bleef de afzet van groentesapconcentraten zoals wortelsap en spinaziesap op niveau. 5
Corporate governance In het bestuursmodel van Cosun berust de zeggenschap binnen de coöperatie bij de leden, onder meer via de raad van beheer, het door hen gekozen bestuur. De meeste leden van deze raad zijn lid van de coöperatie; drie leden zijn dat niet. Deze externe bestuurders zijn aangezocht en benoemd op basis van hun expertise en externe netwerk. Ook in de raad van toezicht zijn de leden van de coöperatie in de meerderheid, vanuit dezelfde overweging dat de ledenstem de doorslag hoort te geven. De raad van beheer bestuurt de coöperatie. De voorzitter van de concerndirectie bereidt het te voeren beleid voor, stuurt de uitvoering hiervan aan en heeft de dagelijkse leiding van de onderneming in handen. Hij wordt hierbij ondersteund door de concerndirectie waarvan enkele leden tevens de verantwoordelijkheid dragen voor het management van een businessgroep. De raad van toezicht houdt toezicht op de raad van beheer. De ledenraad van de coöperatie bestaat uit de door de leden gekozen bestuurders van de kringen en heeft dezelfde functie als een algemene ledenvergadering. De ledenraad wordt regelmatig geïnformeerd over de voortgang en de behaalde resultaten, en kiest de leden van de raad van beheer en de raad van toezicht. Eind 2011 is een vernieuwde gedragscode voor coöperaties geïntroduceerd door de Nationale Coöperatieve Raad. Het doel is bij te dragen aan goed bestuur van de coöperatie en het toezicht daarop, en daarover op begrijpelijke en open wijze verantwoording af te leggen. Cosun gaat deze code volgen, met inachtneming van het huidige bestuursmodel. Er is geïnventariseerd aan welke aspecten we niet voldoen. Sommige zijn niet op ons van toepassing, andere vragen om actie, bijvoorbeeld door het aanpassen van de statuten en/of reglementen. Zo zal in 2012 een reglement worden opgesteld voor de raad van toezicht. Op de website www.cosun.nl is onder de rubriek Over Cosun Corporate governance meer informatie te vinden over dit onderwerp. De inhoud van de gedragscode voor coöperaties is gepubliceerd op www.cooperatie.nl onder Gedragscode. Overzicht aantal leden en aandelen per kring per 31/12/2011 per 31/12/2010* Afdeling/kring aantal leden aantal aandelen aantal leden aantal aandelen Zeeuwsch-Vlaanderen 762 9.001 784 9.165 Zeeland-Midden 663 7.978 661 7.871 Zeeland-Noord 357 4.663 366 4.705 Goeree-Overflakkee 230 3.616 233 3.616 West-Brabant 857 9.735 877 9.817 Zuid-Hollandse Eilanden 348 5.088 355 5.058 Holland-Midden 273 4.374 284 4.599 Kop van Noord-Holland 427 7.478 432 7.514 Oostelijk Flevoland 398 9.807 408 9.868 Noordoostpolder 651 10.231 659 10.189 Friesland 294 4.855 300 4.924 Groningen 1.075 20.411 1.088 19.822 Drenthe/Overijssel-Noord 1.065 22.363 1.092 22.776 Overijssel-Zuid/Gelderland 347 4.204 358 4.239 Oost-Brabant+Limburg (CSV COVAS) 1 28.045 1 28.045 Zuidelijk Flevoland 165 5.185 166 5.191 7.913 157.034 8.064 157.399 B-leden CSV COVAS per 1-5 1.795 1.876 TOTAAL leden Cosun 9.708 9.940 *Aantal aandelen en leden is inclusief lopende aanvragen voor 2011. 6
Coöperatie Omdat we na de overname van CSM Suiker, bijna vijf jaar geleden, ook vertegenwoordigers van de nieuwe leden in onze gelederen wilden opnemen, is het aantal bestuurders aanvankelijk toegenomen. In 2008 is besloten om dit aantal geleidelijk weer terug te brengen. Voor de raad van beheer en de raad van toezicht is dit inmiddels gerealiseerd. In 2012 zal het aantal ledenraadsleden zijn teruggebracht tot ongeveer zestig in totaal. Raad van toezicht Koninklijke Coöperatie Cosun U.A. Leden 100% eigenaar Kringen Ledenraad Raad van beheer Concerndirectie In 2011 is in de ledenraad nogmaals de gewenste omvang van de ledenraad besproken en is bevestigd dat wordt vastgehouden aan het besluit van 2008. Daarop is besloten de kringen West-Brabant en Zuid- Hollandse Eilanden samen te voegen tot één kring. Door de versnelde gelijkschakeling van de winstrechten van nieuwe aandelen in 2011, heeft Cosun nu een homogeen ledenbestand. Die gezamenlijkheid helpt bij het richten van de aandacht en het maken van keuzes, en vergroot dus de daadkracht van de coöperatie. Naar aanleiding van de winterse omstandigheden in de campagne 2010/11 heeft de ledenraad gesproken over de systematiek van premies voor vroege en late levering. Op basis van de weging van argumenten voor en tegen, heeft de raad besloten deze systematiek niet te wijzigen. Ook is besloten om bij de vaststelling van de prijs voor surplusbieten vast te houden aan de bestaande werkwijze, waarbij vooraf een prijs wordt vastgesteld voor een bepaald percentage surplusbieten. Telers hebben zo voor het zaaien al duidelijkheid over Cosun de prijs die Jaar ze verslag voor deze 2011 surplusbieten krijgen uitbetaald. Het nakoppen in het tarreerlokaal wordt afgeschaft. Met ingang van campagne 2012 wordt de kop van de biet meegenomen bij het bepalen van het uit te betalen gewicht, onder aftrek van drie procent van het gewicht van de bieten. Dit zal leiden tot een iets lager suikergehalte en een lagere winbaarheid. De kop bevat immers minder suiker en meer stoffen die de winbaarheid verlagen dan de rest van de wortel. Per saldo zal Cosun echter wat meer gaan betalen voor de geleverde bieten. Aan Jos van Campen is gevraagd maximaal twee jaar langer dan gepland aan te blijven als voorzitter van de raad van beheer. De ledenraad is van mening dat continuïteit in de belangenbehartiging essentieel is, gelet op de politieke discussie over de suikermarktordening. De heren Van Melle, Van den Bergh, Maarsingh en Van der Torren zijn teruggetreden als leden van de raad van beheer. De heer Megens is Van Melle opgevolgd als plaatsvervangend ondervoorzitter. De heer Klompe is herkozen. De heren Van Doesburgh (extern lid) en Voncken (lid van de coöperatie) zijn in de raad van beheer gekozen. De raad telt twee leden minder dan voorheen. Ook de samenstelling van de raad van toezicht is gewijzigd. De heer De Waal, overleden eind januari 2011, is als secretaris opgevolgd door de heer Wiersema. Voorzitter Van der Zee is herkozen. De heer Bartelds is gekozen tot ondervoorzitter van de raad. De heer Botma is teruggetreden, terwijl de heer Visser (extern lid) eind 2011 is toegetreden. Per saldo telt de raad nu één lid minder. De jongerenraad is de kweekvijver voor jong bestuurlijk talent. De kwaliteit van de jonge raadsleden is hoog; hun betrokkenheid bij de ontwikkelingen binnen Cosun groot. De aankomende bestuurders bezoeken vestigingen van onze bedrijven en voeren discussies met de zittende bestuurders en senior managers. Ze worden begeleid en gecoacht door leden van de raad van beheer. Een jonge generatie binnen de coöperatie staat klaar en lijkt bereid om bestuurlijke verantwoordelijkheid te gaan dragen. Ook op deze manier investeren wij in onze toekomst. 1 7
Verwaarding van grondstoffen Suiker Unie Sensus Aviko SVZ Cosun benut plantaardige grondstoffen volledig. In de fabriek wordt de grondstof ontleed in waardevolle componenten die hun weg vinden naar tal van toepassingen. De gekleurde stromen in de bovenstaande figuur geven de diversiteit in stromen en componenten weer. Een aantal van die stromen belandt uiteindelijk weer in de keten waarmee het begon: op de akker of in de eigen fabrieken. Hiermee worden kringlopen gesloten. Een voorbeeld: uit bieten halen wij kristalsuiker voor menselijke consumptie. De vezels die overblijven (pulp) worden verkocht als veevoer, terwijl de melasse wordt toegepast om gist of alcohol te maken. De meegevoerde aarde gaat terug naar de akker of naar op te hogen terreinen; de neergeslagen zouten en mineralen gaan terug als bodemverbeteraar. Het gezuiverde water kan worden benut in het eigen productieproces of om planten in kassen van vocht te voorzien. Wat aan organische resten overblijft kan worden vergist tot biogas. Voor groente en fruit, cichorei en aardappelen is het proces vergelijkbaar maar zijn de componenten uiteraard verschillend. Cosun onderzoekt of er nog andere waardevolle componenten zijn te winnen uit de grondstof. Het streven naar duurzame productiewijzen maakt dat we onze bekende grondstoffen met andere ogen zijn gaan bekijken. 8
Financiële gang van zaken In 2011 realiseerde Cosun een omzet van 1.772 miljoen, een lichte stijging ten opzichte van 2010. Het operationele bedrijfsresultaat exclusief eenmalige opbrengsten daalde van 108 miljoen naar 95 miljoen vanwege een 78 miljoen hogere vergoeding aan de leden in 2011 voor de levering van bieten. De vrije kasstroom uit operationele activiteiten bedroeg in 2011 101 miljoen (2010: 128 miljoen). Door de verkoop van twee activiteiten kwam in 2011 de netto kasstroom uit investeringsactiviteiten positief uit op 128 miljoen. Een deel van de vrije kasstroom is aangewend om de liquiditeitspositie te versterken, een ander deel voor de uitkering aan de leden. Alle bedrijfsactiviteiten realiseerden een hoger operationeel resultaat. Suiker Unie boekte zelfs een uitstekend resultaat. Aviko liet na een slecht eerste halfjaar per saldo een sterke verbetering van het resultaat zien. SVZ schreef weer zwarte cijfers en Sensus realiseerde een lichte resultaatverbetering. Het bedrijfsresultaat van Cosun totaal komt uit op 137 miljoen (2010: 157 miljoen). Hierin zijn de eenmalige opbrengsten verwerkt die betrekking hebben op de verkoop van twee bedrijfsonderdelen. In de eerste helft van 2011 zijn Nedalco en Unifine Food & Bake Ingredients verkocht. De alcoholactiviteiten van Nedalco zijn verkocht aan Cargill, de C-5 researchactiviteiten aan DSM. Unifine is verkocht aan het Amerikaanse Dawn Foods. Tot aan het moment van verkoop zijn de omzet en resultaten opgenomen in de geconsolideerde cijfers van 2011. Bij de verkoop van beide activiteiten is een positief boekresultaat gerealiseerd van in totaal 46 miljoen. Investeringen Cosun investeert in het verder verwaarden van reststromen. Zo is bij de suikerfabriek in Dinteloord een biomassa vergistinginstallatie voor de productie van groen gas in gebruik genomen. De andere suikerfabrieken volgen en bij Aviko in Duitsland wordt in samenwerking met een partner een biomassa verbrandingsinstallatie gebouwd. Daarnaast is geïnvesteerd in een diksap opslagtank bij Suiker Unie en in een uitbreiding van een specialiteitenlijn bij Aviko. De totale investeringsuitgaven in 2011 bedroegen 91 miljoen (2010: 59 miljoen). Balans en kasstroom Het balanstotaal stijgt met circa 116 miljoen tot 1.669 miljoen. Dit komt door een hoger investeringsniveau dan de reguliere afschrijvingen, en door de toename van voorraad in volume (suiker) en gestegen grondstofkosten. Het groepsvermogen nam toe met 107 miljoen tot 914 miljoen (2010: 807 miljoen). De solvabiliteit bleef gezond en nam in 2011 toe tot 55 procent. De financieringspositie van het concern blijft onverminderd sterk. Bietenprijs 2011 was een mooi bietenjaar: zowel de hectareopbrengst als het suikergehalte was goed. De gemiddelde opbrengst lag op 80 ton per hectare, wat neerkomt op gemiddeld 13,6 ton suiker per hectare. De basisprijs voor quotumbieten van 26,25 per ton is gebaseerd op de EU-minimumprijs. De ledentoeslag kwam uit op 21,75 (2010: 11,75). Per saldo is de ledenprijs van quotumbieten daarmee vastgesteld op 48,00 bij 16 procent suikergehalte en een winbaarheid index van 87. De ledenprijs bij een gemiddeld suikergehalte van 17,02 % en een gemiddelde winbaarheid (index) van 91,7 bedroeg 55,69 per ton quotumbieten (2010: 43,00). De basisprijs voor surplusbieten was 25,-. De gemiddelde surplusbietenprijs is over 2011 28,93. Hierdoor liggen de gemiddelde opbrengsten voor de teler op 4.038 per hectare. Vooruitzichten Door de escalatie van de schuldencrisis in de eurozone en de aanhoudende onzekerheid over deze munt is er opnieuw sprake van een economische recessie. Onduidelijk is hoe deze crisis zich verder zal ontwikkelen en welke invloed deze zal hebben op onze afzetmarkten in Europa. De ervaringen uit de voorgaande recessie hebben geleerd dat Cosun in behoorlijke mate recessiebestendig is. Dit geldt voor zowel suiker als aardappelen, omdat dit basisingrediënten zijn in voeding. Voor 2012 is de verwachting dat het resultaat van Suiker Unie en dat van Aviko verder zullen verbeteren. Voor Sensus wordt in 2012 een lager resultaat verwacht, vooral vanwege het afbouwen van het huidige voorraadniveau, dat in de afgelopen twee jaar is opgebouwd. De in 2011 gemaakte keuzes en organisatiewijzigingen bij SVZ zullen in 2012 vruchten afwerpen en tot een verdere verbetering van het resultaat leiden. Cosun zal in het komend jaar onverminderd investeren in verdere optimalisering van productieprocessen en productie van groene energie. Daarnaast zullen de bestaande activiteiten verder worden versterkt, hetzij door autonome investeringen, hetzij door strategische acquisities. Het personeelsbestand zal naar verwachting meegroeien met de toekomstige groei van de activiteiten. 9
Geconsolideerde balans (na resultaatbestemming; in miljoenen EUR) 31-12-2011 31-12-2010 ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa 139,7 151,9 Materiële vaste activa 437,0 512,0 Financiële vaste activa 41,9 44,9 618,6 708,8 Vlottende activa Voorraden 488,5 448,1 Vorderingen en overlopende activa 298,8 320,4 Liquide middelen 263,4 75,6 1.050,7 844,1 Totaal activa 1.669,3 1.552,9 PASSIVA Groepsvermogen Eigen vermogen 897,8 788,6 Minderheidsbelang derden 15,7 18,4 913,5 807,0 Voorzieningen 90,8 91,5 Langlopende schulden 187,6 200,2 Kortlopende schulden Kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter 23,8 16,3 Overige schulden en overlopende passiva 453,6 437,9 477,4 454,2 Totaal passiva 1.669,3 1.552,9 Cosun Jaar verslag 2011 / Geconsolideerde balans / 10 30
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening (in miljoenen EUR) Over het jaar 2011 2010 Netto-omzet 1.772,4 1.765,7 Wijziging in voorraden gereed product 42,7 11,7 Overige bedrijfsopbrengsten 73,5 84,7 Som der bedrijfsopbrengsten 1.888,6 1.862,1 Heffingen inzake EU-regelingen 11,3 10,0 Kosten van grond- en hulpstoffen 1.162,2 1.079,6 Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten 277,1 283,3 Personeelskosten 217,3 217,7 Afschrijvingen op immateriële en materiële vaste activa 74,0 86,8 Andere waardeveranderingen op immateriële en materiële vaste activa -/- 0,2 9,8 Overige bedrijfskosten 9,6 17,5 Som der bedrijfslasten 1.751,3 1.704,7 Bedrijfsresultaat 137,3 157,4 Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 6,0 5,6 Rentelasten en soortgelijke kosten -/- 12,0 -/- 15,2 Totaal financiële baten en lasten -/- 6,0 -/- 9,6 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening vóór belastingen 131,3 147,8 Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening -/- 15,4 -/- 37,6 Resultaat deelnemingen 0,1 -/- 0,1 Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 116,0 110,1 Aandeel derden in resultaat -/- 0,6 -/- 0,7 Nettoresultaat 115,4 109,4 Cosun Jaar verslag 2011 / Geconsolideerde winst- en-verliesrekening 31 11
Geconsolideerd kasstroomoverzicht (in miljoenen EUR) 2011 2010 Bedrijfsresultaat 137,3 157,4 Afschrijvingen op (im)materiële vaste activa 73,6 86,8 Andere waardeveranderingen - 9,8 Mutatie voorzieningen -/- 4,7 -/- 9,5 Verkoopresultaat deelnemingen en materiële vaste activa -/- 56,2 -/- 70,7 Mutatie werkkapitaal (exclusief liquide middelen en kortlopend bankkrediet) -/- 11,4 -/- 9,5 Kasstroom uit bedrijfsoperaties 138,6 164,3 Betaalde rente -/- 5,2 -/- 9,3 Betaalde winstbelasting -/- 33,9 -/- 29,0 Overige mutaties 1,0 1,6 -/- 38,1 -/- 36,7 Kasstroom uit operationele activiteiten 100,5 127,6 Investeringen in (im)materiële vaste activa -/- 90,9 -/- 58,6 Ontvangsten uit desinvesteringen materiële vaste activa 33,3 57,6 Ontvangsten uit desinvesteringen activiteiten 196,4 - Acquisitie deelnemingen -/- 4,1 - Uitgekeerd dividend minderheidsbelang -/- 6,3 -/- 3,2 Kasstroom uit investeringsactiviteiten 128,4 -/- 4,2 Ingenomen aandelen en agio -/- 0,1 -/- 0,2 Uitkering op aandelen -/- 39,1 -/- 24,4 Bruto uitkering i.v.m. uitkeringsregelingen bedrijfsbeëindiging -/- 6,7 -/- 3,1 Afname / toename langlopende vorderingen 2,3 -/- 5,8 Afname langlopende schulden -/- 1,3 -/- 2,5 Toename / afname kortlopende schulden kredietinstellingen en schulden met een financieringskarakter 7,5 -/- 88,1 Kasstroom uit financieringsactiviteiten -/- 37,4 -/- 124,1 Mutatie liquide middelen 191,5 -/- 0,7 Liquide middelen aan het begin van het jaar 75,6 76,3 Liquide middelen bij geacquireerde deelnemingen 0,5 - Liquide middelen bij gedesinvesteerde deelnemingen -/- 4,2 - Liquide middelen aan het eind van het jaar 263,4 75,6 Cosun Jaar verslag 2011 / Geconsolideerd k asstroomoverzicht 12 1