Bemesting en Kringloopwijzer 2016-2018 Gerrit Bossink Dier / Bodem / Bemesting /Gewas / Teelt 1 Agenda 1. Basis kennis bodem 2. Grondmonster analyse: Grasland / Bouwland 3. Kringloopwijzer Efficiënt Bemesten: (BEN en BEP) 4. Aanpak Bemestingsplan op uw bedrijf. 1
*Mechanisatie / bodemverdichting Hoe Sterk is Uw Grond!? * Bemesten.. * Maaien / Ploegen * Inkuilen / Oogsten Bodem = : ( Louis Bolk, Wageningen UR) Waterhuishouding Organische stof (o.s.) Structuur ( kruimel) Beworteling Bodemleven Bodemchemie 36 jaar continu gras 6 % o.s. 36 jaar continu bouwland 2 % o.s. Vruchtwisseling 3 4 % o.s. 2
Grondbewerking of Oogsten?!. - 3
Bodem = : ( Louis Bolk, Wageningen UR) Waterhuishouding - Het regenwater mag maximaal 24 uur op het land blijven staan! * sloten / drainage * verbeteren bodemkwaliteit / structuur ( compost / kalk / mest) * beluchting van de grond Les Bodemanalyse : www.nutrinorm.nl / thema bodem. Zandgrond: (nederlandse vereniging v weide- en voederbouw) Slimme Wisselbouw en groot aandeel blijvend grasland. Voorbeeld: 850.000kg melk leveren en 55 ha landbouwgrond 55 ha; wv. 45 ha grasland en 10 ha maïsland * 35 ha blijvend grasland en 20 ha wisselbouw * wisselbouw 3 jaar gras / 3 jaar maïs 3 jaar gras- klaver ( geen kunstmest), alleen dierlijke mest 3 jaar maïs 4
Zandgrond: (nederlandse vereniging v weide- en voederbouw) Economie wisselbouw: + 5.000 kg ds / ha x 20 ha = 100.000 kg ds = 15.000,-- + Focus op blijvend grasland = + 2.000 kg ds / ha 35 ha x 2.000 kg ds = 70.000 kg ds = 10.500,-- Totaal Bedrijf = 25.500,-- is 3 cent per kg melk ( praktijk 2 tot 4 cent / kg melk geleverd) Zandgrond: (vuistregel 1% organische stof hoger) 500 kg droge stof extra opbrengst 6 mm meer vochthoudend vermogen 25 kg hogere N levering Economisch voordeel 130 170 / ha 5
Geldstroom in de kringloop Hogere opbrengst en lagere verliezen ( N en P ) Grondmonsteranalyse Bodemchemie: 1. ( Grasland / Maïs) C/N ratio 13 17 13-17 N leverend vermogen 100 200 100-150 C/S ratio 50 75 50-75 P plant beschikbaar 2,2 3,2 1,3 2,6 P Al, ( wettelijk 3 cat.) 27 50 Pw, laag / neutraal / hoog 36-55 Kali plant beschikbaar 75 108 70-110 6
Bodemchemie: 2. Gras Maïs Ca plant beschikbaar 79 184 240-550 Mg plant beschikbaar 89 134 50 85 Si / Fe / Zn /Cu / Co Mo / Se / Se getal B / Mn ph 5,3 6,0 5,5 6,0 organische stof 5,0 10,0 > 4,0 CEC > 114 > 50 CEC bezetting > 95 > 95 Bodemleven 125 175 60-80 Bodemchemie: 3. Gras Maïs Ca plant beschikbaar 79 184 240 550 Calcium (CaO) bemesten 100 65 Kalk (nw) voor ph + 0,1 100 200 nw 100 200 nw ph 5,3 6,0 5,5 6,0 7
Kringloop melkveebedrijf KRACHTVOER RUWVOER VEESTAPEL MELK VEE MEST GEWAS MEST KUNSTMEST KLAVER DEPOSITIE BODEM VERLIES VERLIES KringloopWijzer Belangrijkste beïnvloedbare factoren. Voeding Dieren. Voorbeeld bedrijf: * Efficiëntie N en P. * 5 % N en 10 % P uit Bex * 185 kg melk per kg Fosfaat Bodem/Bemesting. * RDM = 3,8 N en 1,4 P2O5 / ton. (9% ds) * Optimalisatie opbrengst (kwaliteit en kwantiteit) 8
Kringloopwijzer: Grond per ha. Bepalend voor je bemestingsnorm is je opbrengst. Afvoer kg stikstof en fosfaat < = > Aanvoer stikstof en fosfaat. meer oogsten meer bemesten Van gebruiksnorm naar verliesnorm / ha = kringloopwijzer fosfaat: ( 10) <-> ( 0 ) <-> ( + 10) BEP pilot stikstof: (50 ) <-> ( 100) < > ( 150) ( BEN ) pilot Onttrekking mineralen grasland ( kg stikstof / Ha) Opbrengst RE - gehalte gras ( -kuilen ) Tonnen ds 140 160 180 Kg N Kg N Kg N 8 ton 179 205 230 12 ton 269 307 346 9
Onttrekking mineralen grasland ( kg fosfaat / Ha) Opbrengst P - gehalte gras ( - kuilen ) gr. fosfor Tonnen ds 3,6 3,8 4,0 4,2 Fosfaat kg / ha Fosfaat Fosfaat Fosfaat 8 ton 66 70 73 77 12 ton 99 104 110 115 Onttrekking mineralen maisland ( kg stikstof / Ha) Opbrengst RE - gehalte mais ( - kuilen ) Tonnen 68 70 72 12 ton 131 134 138 16 ton 174 179 184 20 ton 218 224 230 10
Onttrekking mineralen maisland ( kg fosfaat / Ha) Opbrengst P - gehalte mais ( - kuilen ) Tonnen 1,8 2,0 2,2 12 ton 49 55 60 16 ton 66 73 81 20 ton 82 92 101 Ken je grond! Dan Bemesten Voorjaar 2016 Voorbeeld Bedrijf: 1. Grasland weiden. (10 ha) 2. Grasland maaien. (25 ha) 3. Gras/Klaver maaien (10 ha) 4. Maïsland. (10 ha) Totaal: (55 ha) 55 x 230 = N 55 x 83 = Fosfaat * Dierlijke mest: ( op grond) (12.650 kg N bruto en 4565 kg Fosfaat) : 3,8 = 3330 M3 / : 1,4 = 3260 M3 11
Evenwichtbemesting. Voorbeeld: Fosfaat op snijmaïs. Oogst: 16 ton ds met 1,8 kg P per ton. 16 x 1,8 x 2,29 = 66 kg fosfaat afvoer Bemesten 45 m3 x 1,4 = 63 kg fosfaat aanvoer Gevolg = uitmijnen perceel = Pw 55 langzaam naar Pw 45 Voor goede gewas groei uitstekende conditie bodem nodig Wat zit er in de mest? Hoe voer je de grond? Gemiddeld Range N 4,0 3,4 4,6 P205 1,6 1,2 2,0 P 0,7 0,5 0,9 K20 5,5 4,0 6,5 K 4,6 3,3 5,4 12
Aanpak bemesten voorjaar Maisland: 45 m3 rdm + 200 kg ( 25-0) + 60 kg K2O (450 m3 mest totaal) = > over voor grasland 2810 m3 Maaipercelen: 35 ha x 30 m3 ( 30 x 3,8 = 114 en 30 x 1,4 = 42) Gras Maaien + 75 kg N kunstmest + (45 kg SO3) Gras / Klaver + 40 kg N + (25 kg SO3) Weidepercelen: 10 ha x 20 m3 Weiden + 60 kg N kunstmest + ( 35 kg SO3) N.B. zie Adviezen Bemestingswijzer voor uw grond Uitdaging 220 RE voorjaarskuilen 200 180 RE g/kg DS 160 RE voorjaarskuilen 140 120 100 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012 2014 13
Wat leert 4 jaar topkuil ons In 2x kunstmest bemesten voor 1 e snede Ruim voldoende N bemesten 1 e snede Zwavel! Groeitrappen of combineren snedes. Wat is voldoende N? RE 1 kg N geeft 6.25 kg RE 4000 kg DS met 210 g RE (vers) Hoeveel bemesten voor 1 e snede? =4000*0,21/6,25= 135 kg N (zuiver) 30 m3 met 75 kg zuiver (300 kg voorjaarsmeststof) 14
Aanpak bemesten Uw bedrijf Mest beschikbaar = m3 = > kg N, kg fosfaat, kg kali Nodig 1 e snede grasland.. Nodig voor maïsland.. Over voor de zomerperiode. N.B. zie Adviezen Bemestingswijzer voor uw grond Aanpak bemesten zomer Maaien 2 e snede 20 m3 + 7 m3 water = 27 m3 / ha Maaien 3 e / 4 e snede 10 15 m3 rdm + 5 m3 water. Gras: kunstmest N + evt. Kali ( zie bem.wijzer) Gras / Klaver : geen kunstmest N ( let op maaihoogte) Sept / oktober = Kalk (korrel) ( 50 200 nw / ha) = 100 tot 400 kg product/ ha. N.B. zie Adviezen Bemestingswijzer voor uw grond 15
Hulpmiddelen: Bemestingswijzer Grondonderzoek Uw percelen. Folder Grasgroen meststoffen Folder Maisrassen en maismeststoffen. www.nutrinorm.nl / thema bodem / bemesting Volgende bijeenkomst Wanneer, datum. Waar, welk bedrijf 16
Bodemvruchtbaarheid fysisch en chemisch Cation Exchange Complex Kationen Uitwissel Complex Klei Humus Complex Vermogen van gronden voedingsstoffen (Ca, Mg, K, Na) en andere kationen (H+, Al 3+ ) te binden en ook weer vrij te geven als het gewas er om vraagt.. CEC en bodemvruchtbaarheid Zandbak: Bemesting geen zin Regenbui en alles spoelt uit Kan geen voedingsstoffen vasthouden CEC = 0 ander uiterste: heel hoge CEC = 350 17
Wat vinden we aan variaties in CEC 600 500 min gemiddelde max CEC, mmol+ kg-1 400 300 200 100 0 duingrond zandgrond zeeklei rivierklei maasklei dalgrond kleiig veen veen löss ph en beschikbaarheid elementen Balk dikker betekent beter beschikbaar 18
Bezetting van belang? Lage ph is lagere CEC Maar: Bij lage ph zit er ook (veel) Al 3+ aan CEC (Erg) slecht voor ontwikkeling wortelstelsel! Niets aan te doen: CEC zand is laag? Voorbeeld: org stof = 4,3%; aantal = 700 80 zand 70 CEC, mmol+ kg-1 60 50 40 30 20 180 kg K 2 O 10 0 < 4,5 4,5-5,0 5-5,5 5,5-6.0 > 6,0 ph categorieen 19
ph Grasland en maisland 30 % een te lage ph 30 % niet laten onderzoeken op ph 50-80 % ph < 4,8 10 % zelfs < 4,5 Bodemvruchtbaarheid fysisch en chemisch 20
Meer organische stof : welke organische mest? Vaste RVM 182 6,5 3,9 20 16,5 3.003 107 21 65 Vast Geiten 182 10,3 5,9 20 11 2.005 113 22 65 Stimuleren/toevoegen bodemleven???? waarde effectieve organische stof WUR onderzoek Vredepeel, waarde van 0,40 / kg EOS Vleesvarkensdrijfmest.. 5,00 per ton Runddrijfmest.. 18,00 Vaste mest.. 50,00 Compost.. 75,00 Stro achterlaten (graan / mais).. 75,00 Groenbemester (goed geslaagd).. 320,00-480,00 / ha 21
Procesmanagement: de schakels in het ruwvoerproces Bodem Bemesting Gewas In-uitkuilman. Dier Structuur Textuur Org.stof ph Bodemleven Werking mest- Stoffen Uitspoeling Macro Micro Vormen Precisie Mineralen bodem voer Drijfmest RE Aminozuren Bouwplan Opbrengst Afbraakkenm. Weerstand Raskeuze obv rantsoen Stay Green Dry Down Broei Rotting Maillard ph Energieverlies Boterzuur Kadavarine Zurenpatroon Matvorming Prik Energie Eiwit Melkkwaliteit Uitdagingen: Ds opbrengst per ha kan naar boven Omzetten voer in melk kan efficiënter Bodem voeren Pens voeren! Vragen? 22