Bespreekbaar maken van kanker (en intimiteit) Kristel Mulders Coördinator oncopsychologen /oncoseksuoloog Jessa Ziekenhuis 03/02/2019
Betrekken van de partner Literatuur over psycho-oncologie: In de dagdagelijkse praktijk gaat de eerste zorg naar de patiënt Partners blijven vaak in de kou staan, zowel in hun omgeving als in de hulpverlening Partners ervaren minstens evenveel distress als de patiënten Partners bezoeken vaker de huisarts
Een even grote of grotere daling van de levenskwaliteit bij de gezinsleden dan bij de zieke zelf Langdurige stress van ziekte heeft een effect op de partners hun lichamelijk en psychisch welzijn met symptomen als slaapproblemen, gebrek aan eetlust, concentratiestoornissen
Ongemak bij de patiënt, veroorzaakt door slechte communicatie binnen het gezin, wordt enkel overstegen door het ongemak veroorzaakt door ondraaglijke pijn Gezinnen die open zijn, emoties direct uiten en effectief problemen aanpakken, vertonen lagere depressiescores
Patiënt en partner reageren op kanker als een emotioneel systeem: elke persoon beïnvloedt de andere Patiënt Partner
Wat doet een kankerdiagnose met een relatie? Kanker overvalt en de eerste schok is zwaar Die initiële stresstoestand heeft voor veel koppels een verbindend effect Moeilijke thema s worden tijdens de behandeling on hold gezet; frustraties maken plaats voor meer goodwill tijdens de behandeling Een relatie wordt ofwel inniger ofwel breekt ze Kanker kan de druppel zijn als relatie al niet goed liep voor de diagnose De diagnose kan het leven in een ander perspectief plaatsen: willen anders met elkaar omgaan en anders leven
Lichamelijke gezondheid partner Vertrouwde uitzicht partner Normale rolpatronen Verlies van Werk, inkomen partner Onafhankelijkheid partner Vrienden?
Moeilijkheden die partners ervaren: Partners kunnen een heel verschillende copingsstijl hebben Coping: Manier van omgaan met problemen en stress Verschillende vormen Emotiegericht: aanpakken van gedachten en gevoelens (afleiding zoeken, zichzelf sussen, ) Probleemgericht: aanpakken van de gebeurtenis (naar de dokter gaan, )
Coping: Welke copingsstijl men gebruikt wordt onder andere bepaald door: Vroegere leerervaringen Opvoedingspatronen Persoonlijkheidskenmerken Copingsstijlen zijn niet onveranderlijk Coping: Effectieve Minder effectieve
Omgaan met emoties: Partners kunnen op heel verschillende manier omgaan met hun emoties Afleiding zoeken (vermijden) >< piekeren Sociale steun zoeken >< zich isoleren Depressieve reacties >< actief tegenaan gaan Er is geen foute en goede manier
Omgaan met emoties: Veel verschillende emoties zowel bij jou als bij je partner Jouw emoties kunnen verschillen van die van je partner Sommige emoties van je partner zijn herkenbaar, maar soms ook moeilijke reacties
Omgaan met emoties: Soms weet je niet hoe je moet reageren op de emoties van je partner ~ ongemakkelijk Je partner staat centraal is er plaats voor jouw emoties? Positieve emoties?
Omgaan met emoties: Emotionele gevolgen: partner kan het moeilijk hebben, stiller worden, Misschien maakt de partner zich zorgen om de verzwakte partner Wennen aan het veranderd uiterlijk
Draaglast - Draagkracht
Diagnose is voor heel het gezin een grote schok Het leven van heel het gezin staat op z n kop, dit vraagt een grote aanpassing Als partner zit je met een heleboel emoties en tegelijk komen er heel wat praktische zaken op jouw schouders terecht
Op zoek naar en nieuw evenwicht: DRAAGKRACHT: aanpassingsvermogen - Karakter (persoonlijkheid) - Cognitieve functies - Psychische/lichamelijke gezondheid - Financiële middelen - Levenservaringen - Sociale steun DRAAGLAST: - Ingrijpende gebeurtenissen - Alledaagse gebeurtenissen - Belastende werksituaties - Belastende privésituaties - Eisen en verplichtingen - Psychische/lichamelijke ziekte
Veranderde rollen: Rollen kunnen veranderen: partner zijn zorgen voor de zieke partner Belangrijk om niet alleen te zorgen voor, maar ook partners te blijven
Veranderde rollen: Afwegen of partner tijdens behandeling kan blijven werken Soms kan partner zelfs huishouden niet meer doen en komt alles op de gezonde partner terecht: afwegen of hij/zij kan blijven werken of beter ook even thuisblijft
Ontspanning is soms ver zoek Gezonde partners hebben nauwelijks tijd voor zichzelf of hun hobby Maar nu hebben ze er net behoefte aan (maar durven ze dit niet altijd uit te spreken Hoe kunnen ze hun hoofd leegmaken?
Mogelijke veranderingen: Door vermoeidheid en andere fysieke ongemakken is er misschien weinig ruimte voor intimiteit en seksualiteit Ambivalent: net nu wil je dicht bij je partner staan Ook nevenwerkingen zoals misselijkheid, vermoeidheid, erectieproblemen of vaginale droogte kunnen impact hebben
Partners durven hun noden vaak niet uitspreken. Hebben vaak het gevoel dat ze niet het recht hebben om nu naar seksualiteit te verlangen, de zieke partner moet al zo veel doorstaan. Partners hebben vaak ook angst om hun zieke partner pijn te doen. Sommige partners hebben het zelf ook moeilijk met het veranderd uiterlijk van hun zieke partner, maar durven dit ook niet uit te spreken. Daardoor ontstaat vaak nog meer afstand
Besluit: Wanneer partners met elkaar praten: Ontstaan er minder misverstanden Leren ze hoe ze de ander kunnen steunen Kunnen ze hun gevoelens uiten Leren ze mekaars kijk op het gebeuren kennen Kunnen ze dichter naar elkaar toe groeien.
Bedankt voor jullie aandacht!