REKENKAMER ZEELAND Aan de voorzitter van Provinciale Staten pla Statengriffie uw kenmerk: ons kenmerk REK 1 1009097 bijlagen: behandeld door. A.C. F. van Galen doorkiesnummer. (01 18) 63 13 03 Middelburg, 05-04-201 1 onderwerp. Stand van zaken onderzoeken 201 1 Geachte voorzitter, Met deze brief wil ik u informeren over de stand van zaken van onze onderzoeken in 201 1 De onderzoeken 'Onderwijs en arbeidsmarkt' en 'Informatiebeleid' bevinden zich in de afrondende fase en zullen beiden binnenkort aangeboden worden aan het college van gedeputeerde staten voor bestuurlijk commentaar. De verwachting is dat het onderzoek 'Onderwijs en arbeidsmarkt' op 23 mei aan provinciale staten kan worden aangeboden. Het onderzoek 'Informatiebeleid' zal naar verwachting op 30 september aan provinciale staten kunnen worden aangeboden. Voor 201 1 heeft de Rekenkamer Zeeland zich voorgenomen twee onderzoeken uit te voeren: 'Promotie en acquisitie' en 'Water: Zwakke Schakels West Zeeuws-Vlaanderen'. In de bijlagen treft u in het kort een nadere toelichting op deze onderwerpen aan. De Rekenkamer wil met haar onderzoeken een bijdrage leveren aan het versterken van de sturende rol van provinciale staten. Ze heeft de overtuiging en de ambitie dat onderzoeken bruikbaar moeten zijn ter wille van een zo optimaal mogelijk resultaat van het gevoerde beleid. De organisatie moet ervan kunnen leren en de aanbevelingen moeten leiden tot verbeteringen. Promotie en acquisifie Het doel van dit onderzoek is om de effectiviteit van het huidige communicatiebeleid te onderzoeken en inzicht te geven in de uitgaven aan promotie. Lukt het in de praktijk om de algemene en sectorale promotie zoals beoogd met elkaar te verbinden en de gewenste "kruisbestuiving" te laten plaatsvinden? Het onderzoek zal zich primair richten op de periode vanaf 2008. De Rekenkamer beoogt niet om reeds gedane onderzoeken over te doen. Dit rekenkameronderzoek biedt PS en GS een evaluatiemoment, drie jaar na vaststelling van het communicatiebeleid in 2008. Een onderzoek naar acquisitie zou in feite een onderzoek naar het functioneren van de NV Economische Impuls Zeeland zijn. Gegeven de brede insteek van het onderwerp promotie en acquisitie kiest de Rekenkamer er voor dit niet te doen. De planning is om het onderzoek 'Promotie en acquisitie' in december 201 1 aan te kunnen bieden aan provinciale staten.
Water: Zwakke Schakels West Zeeuws-Vlaanderen - Waterdunen Doel van het onderzoek is inzicht bieden in het verloop van het proces van het project Waterdunen tot nu toe. Terugkijkend zal duidelijk moeten worden of de keuzes doelmatig zijn geweest en of de samenwerking (in verschillende vormen en op verschillende momenten) met alle partijen doeltreffend is in het licht van het doel dat de provincie voor ogen heeft met Waterdunen. Het onderzoek moet inzicht bieden in de kritische succes- en faalfactoren en in de momenten waarop deze van belang zijn (geweest) om daarmee aanbevelingen voor de provincie voor het vervolg van het project (welke lessen zijn tot nu toe te trekken en zijn op grond daarvan aanpassingen wenselijk) en mogelijk toekomstige gebiedsontwikkeling elders in de provincie, te kunnen doen. Ik vertrouw erop u hiermee voorlopig voldoende te hebben ingelicht. Indien u naar aanleiding van deze brief vragen heeft of wanneer u op deze terreinen een specifieke informatiebehoefte heeft zijn wij altijd bereid om met u daarover in gesprek te gaan. U kunt daarvoor contact opnemen met mevrouw E. Dombi via telefoonnummer 01 18-631 841 of via e-mail eia.dombi@zeeland.nl. Hoogachtend, Dr. P. Castenmiller Voorzitter Rekenkamer Zeeland
Bijlage 1 Promotie en acquisitie Promotie en acquisitie zijn twee verschillende onderwerpen die met elkaar in verband staan, maar eigen doelen nastreven. Promotie is te definiëren als "het onder aandacht brengen van een nieuw of bestaand product of dienst met als doel de omzet positief te beïnvloeden". Promotie is een onderdeel van de marketing, waarbij gezocht wordt naar een combinatie van instrumenten die een organisatie kan gebruiken voor het invullen van haar marketingstrategie. Het gebruik van elk van deze instrumenten en hun onderlinge wisselwerking is onder andere afhankelijk van de doelstellingen, de doelgroep en de concurrentie. Acquisitie omvat kort gezegd "het verwerven van nieuwe klanten en opdrachten". Promotie is een middel om een effectieve acquisitie te ondersteunen. Promotiebeleid Zeeland In 2002 is de imagocampagne "Welkom in Zeeland" van start gegaan gericht op wonen en werken in Zeeland. Het betreft een meerjarencampagne met periodieke campagnegolven. In 2005 heeft een evaluatie van deze campagne plaatsgevonden. Hiertoe is een effectmeting door TNS Nipo uitgevoerd en een onderzoek door Scoop naar vestigingsmotieven bij particulieren en ondernemers. De provincie heeft het oorspronkelijke programma van eisen geëvalueerd. Op basis van deze evaluatie hebben provinciale staten in maart 2006 besloten (COM-271) een haalbaarheidsstudie uit te laten voeren door Berenschot Communicatie en de campagne ondertussen op een minimaal niveau te onderhouden. De opdracht aan Berenschot hield in "een haalbaarheidsstudie uit te voeren naar de ontwikkeling van enerzijds een (overkoepelend) merkconcept voor Zeeland en anderzijds een nieuwe collectieve promotieaanpak voor wonen, werken en recreëren in Zeeland" (STA 0605076). De studie moest voor provinciale staten de basis vormen voor een golno go-beslissing om het budget van E 675.000 per jaar tot en met 2007 te blijven bestemmen voor de promotie van Zeeland. Berenschot concludeerde in het rapport "Zee en Land" dat er onder de Zeeuwse bevolking geen draagvlak meer was voor de imagocampagne "Welkom in Zeeland". De campagne werd daarom in 2006 voortijdig beëindigd. Berenschot zag wel mogelijkheden voor een promotieaanpak, die verder is geconcretiseerd in het advies "Organisatie merk- en promotieaanpak. In commissie economie en mobiliteit van 21 november 2006 werd besloten om de besluitvorming over een nieuwe meerjarige promotieaanpak op te schorten tot na de verkiezingen in maart 2007. Naast de imagocampagne "Welkom in Zeeland" zijn er verschillende aparte promotiecampagnes geweest op bijvoorbeeld op het terrein van recreatie en toerisme. Voor het opstellen van de nieuwe meerjarige promotieaanpak hadden de statenleden als uitgangspunt meegegeven dat "de nieuwe aanpak vooral moest uitgaan van de kracht van Zeeland en van verbindingen tussen de sectoren wonen, werken en recreëren. Het moest vooral georganiseerd worden op een manier die binnen Zeeland op draagvlak kan rekenen en die dus zou zorgen voor meer samenhang en samenwerking in de promotie van Zeeland." (SBO-45, pagina 15) In de vergadering van 14 maart 2008 hebben provinciale staten het nieuwe algemene promotiebeleid vastgesteld. Met dit besluit zijn de afzonderlijke campagnes samengebracht in één beleidsplan "Promotie van Zeeland. Nieuwe verbindingen in de promotie van Zeeland" (SBO-045). In deze nota is het kader geformuleerd voor de promotie van Zeeland. Er wordt in het promotiebeleid onderscheid gemaakt tussen zgn. algemene en sectorale promotie. De provincie beschrijft algemene promotie als het fundament (de basis) onder de sectorale promotie. Het doel van het algemene promotiebeleid is om meer samenhang in de promotieactiviteiten aan te brengen.
Daarbij wil de provincie Zeeuwse organisaties, bedrijven en inwoners meer betrekken bij de promotie van Zeeland (ambassadeurs). ' Doel van sectorale promotie is bij te dragen aan een sectorale beleids- of groeidoelstelling en stimuleren van promotionele samenwerking binnen een sector. Bijvoorbeeld: groei van het aantal arbeidsplaatsen en investeringen, het aantrekken van nieuwe inwoners, toename van de toeristische bestedingen. De provincie streeft ernaar dat de algemene en sectorale doelstellingen en initiatieven elkaar versterken. In de verschillende 'promotiepakketten' moet optimaal gebruik worden gemaakt van het "totaalproduct Zeeland": er dient kruisbestuiving plaats te vinden. In de nota "Promotie van Zeeland" is een aantal concrete acties voor 2008 benoemd, is in grote lijnen het traject beschreven om te komen tot een meerjarenaanpak 2009-2013 en is inzicht gegeven in de organisatie, uitvoering, planning en middelen om dit traject te realiseren. Voorbeelden van (ondersteunde) promotieactiviteiten zijn: - OesterpartylZilte Zaligheden - Nieuwe verbindingen in de promotie van Zeeland - Communicatieconcept Zeeland "Zeeland echt waar" (Zeeland DNA Beeldbank, Zeeuws jaar van de fiets/giro/tour) - Recreatie en toerisme (Vitaal Platteland, routebureau) - Woonexpo - DeltapromotieIDelta maritiem - Europese maritieme dag - Uitbrengen van (digitale) magazines: Zilt, Z-zine, Provinciewerk Acquisitie: NV Economische Impuls Zeeland Acquisitie is -zoals hierboven al gezegd - het verwerven van nieuwe klanten en opdrachten. In de context van het provinciale promotie- en acquisitiebeleid bezien, betreft dit met name het verwerven en aantrekken van nieuwe economische impulsen (bedrijven, banen, opdrachten). Het acquisitiebeleid is daarmee een verbijzondering van sectoraal promotiebeleid om de groei van het aantal arbeidsplaatsen en investeringen te stimuleren. De provincie Zeeland heeft in 2006 het initiatief genomen om, samen met de Zeeuwse gemeenten en onderwijsinstellingen, de Kamer van Koophandel en het bedrijfsleven (DOW, ABN-AMRO, Delta, Rabobank en de Bank Nederlandse gemeenten), een Zeeuws ontwikkelingsbedrijf op te richten, NV Economische Impuls (EIZ). De verschillende partijen nemen financieel en beleidsmatig deel aan EIZ. De rol van de provincie is kaderstellend en controlerend. Provinciale staten hebben in 2006 aan gedeputeerde staten van Zeeland het mandaat gegeven een ondernemingsplan op te stellen voor een Zeeuws ontwikkelingsbedrijf. In dit ondernemingsplan is te lezen dat EIZ als doelstelling heeft meegekregen "het vergroten van de dynamiek van de Zeeuwse (kennis)economie, met groei van werkgelegenheid, door uitvoering van concrete projecten en door acquisitie van bedrijven en investeringen van elders". De kerntaken van EIZ zijn: 1. economische structuurversterkinglontwikkelfunctie 2. promotie en acquisitie 3. stimulering van de kenniseconomie De oprichting van EIZ moet bewerkstelligen dat complexe projecten inderdaad van idee tot uitvoering komen, dat Zeeland als vestigings- en investeringsprovincie voor nieuwe bedrijven in beeld komt en dat de kenniseconomie verbetert. De provincie vervult twee rollen ten opzichte van EIZ: die van aandeelhouder en die van subsidieverlener. 1 In dit kader is het relevant te vermelden dat naast het promotiebeleid van de provincie, van oktober 2008 tot en met september 2009 het traject Nieuw!Zeeland liep. De provincie heeft in het kader van de veranderende demografische samenstelling van Zeeland met vertegenwoordigers uit alle geledingen van de Zeeuwse samenleving gesproken over de veranderingen die Zeeland te wachten staan. In september 2009 is het traject Nieuw!Zeeland afgesloten met de presentatie van de Zeeuwse agenda. In de visie 'Op pad' zijn de plannen van de provincie voor de toekomst van Zeeland verwoord. Deze Zeeuwse agenda moet de komende tijd worden uitgewerkt in concrete activiteiten waarbij overheid, bedrijfsleven, maatschappelijke organisatie en burgers betrokken zijn. In 2010 is er een interne audit naar het traject Nieuw!Zeeland uitgevoerd.
De provincie is voor 49% aandeelhouder van EIZ. De provincie Zeeland neemt het merendeel van de organisatiekosten voor haar rekening. Met een aandelenpakket van 49% geeft de provincie het signaal af dat ze de EIZ niet wil domineren, maar constructief samen wil werken met haar partners. Bovendien staat de EIZ duidelijk op afstand van het provinciaal bestuur. In 2009 is EIZ door een extern bureau geëvalueerd.2 Op basis van de uitkomsten van de evaluatie is besloten EIZ te continueren voor onbepaalde tijd. De subsidierelatie is verlengd met een periode van drie jaar (201 1-201 3), waarna elk jaar door gedeputeerde staten op basis van het meerjarenplan en het jaarplan wordt besloten om de subsidie met een jaar te ver~engen.~ Ten tijde van de evaluatie was EIZ net twee jaar volledig operationeel. Uit de evaluatie komt naar voren dat promotie en acquisitie tot dan toe hebben geleid tot 80 concrete leads (d.w.z. bedrijven waarmee gesprekken zijn gevoerd die daadwerkelijk interesse hebben getoond) met tot dan toe 11 vestigingen met ruim 200 arbeidsplaatsen en 35 initiatieven in de pijplijn. Het binnenhalen van bedrijven van buiten Zeeland bleek geen eenvoudige opdracht (al is dat voor de publieke aandeelhouders een belangrijke reden om EIZ te steunen), vanwege de grote concurrentie en beperkingen in de propositie van Zeeland (bereikbaarheid, arbeidsmarkt, imago). 2 3 Buck Consultants International (2009), Evaluatie Economische Impuls Zeeland 2007-2009. Indien gedeputeerde staten in de toekomst niet instemt met verlening van de subsidierelatie, dienen zij hiervoor instemming te vragen van provinciale staten.
Bijlage 2 Water: Zwakke Schakels West Zeeuws-Vlaanderen De provincie heeft op het gebied van water meerdere rollen en taken. De provincie houdt toezicht op het waterschap, is sturend bij het opstellen van het integraal waterbeheerplan door het waterschap, kaderstellend ten aanzien van het oppervlaktewater, beherend met betrekking tot het grondwater en verantwoordelijk voor het opstellen van het waterhuishoudingsplan. De Inspectie Verkeer en Waterstaat heeft in het voorjaar van 2010 een onderzoek uitgevoerd naar de doorwerking van de Kaderrichtlijn water (KRW) en het Nationaal waterplan ( NWP) in de waterplannen van - onder meer - de provincie Zeeland. Mede naar aanleiding van dit onderzoek wil de Rekenkamer binnen het brede beleidsterrein "water" de rol van de provincie onderzoeken in het Zeeuws-Vlaamse deel van het rijksplan voor kustversterking "Zwakke schakels", dat loopt van Breskens tot aan het Zwin. De versterking van de kust om de bevolking voldoende bescherming te bieden tegen het water wordt in West Zeeuws- Vlaanderen aangegrepen om ook andere aspecten van het gebied aandacht te geven, waaronder verbetering van de ruimtelijke kwaliteit van het gebied, natuurontwikkeling, versterking van de economische bedrijvigheid. Binnen de vijf gebieden (Nieuwvliet-Groede, Herdijkte Zwarte Polder, Breskens, Cadzand en Waterdunen) die samen de zwakke schakel West Zeeuws-Vlaanderen vormen is Waterdunen het spraakmakendste. Naast kustversterking is er het plan tot combinatie met grootschalige natuur -en recreatieontwikkeling. Bovendien werken in Waterdunen naast de provincie andere overheden en private partijen samen om tot realisatie te komen en gaat er veel geld in om (totale kosten 109,3 miljoen, provinciaal aandeel 7,6 miljoen). Het plan loopt tot 2017: met de grondverwerving en de uitwerking van het provinciaal inpassingplan tot 2012 en de realisatie van de kustversterking tussen 2012 en 2014, de uitwerking van het natuurdeel van 2013 tot 2016 en het recreatiedeel van 2014 tot 2017. Waterdunen is buiten de intentieovereenkomst gebleven die op 25 september 2007 is getekend en waarin de taken en verantwoordelijkheden van provincie, waterschap, gemeente Sluis en Rijkswaterstaat zijn vastgelegd voor de kustversterkingplannen voor de zwakke schakels Nieuwvliet-Groede, Herdijkte Zwarte Polder, Breskens en Cadzand. Voor Waterdunen loopt een afionderlijk, integraal uitvoeringsspoor via de stuurgroep en projectgroep Waterdunen. Op 1 oktober 2010 hebben provinciale staten het inpassingplan Waterdunen vastgesteld. Op 17 december 2010 hebben de staten ingestemd met het indienen van een onteigeningsverzoek bij de Kroon voor wat betreft de nog niet verworven agrarische gronden, die nodig zijn om Waterdunen te kunnen realiseren. In dezelfde vergadering van Provinciale Staten is besloten, dat onder een aantal voorwaarden waaronder goedkeuring van de Europese Commissie, aan grondeigenaren in het plangebied een hoger bod zal worden uitgebracht. Gelet op de complexiteit van het project wil de Rekenkamer haar onderzoek dan ook specifiek richten op het plan Waterdunen.