Beschikbarepremieregeling

Beschikbarepremieregeling Beleggen voor uw pensioen Meer weten? Hoe werkt beleggen? 4 Hoeveel pensioen krijgt u? Beleggingsmogelijkheden 5 Hoeveel beleggingsrisico wilt u lopen? 7 8 Geef uw keuze door Goed om te weten 10 9

2 KPN pensioen

De pensioenregeling Een korte uitleg Als medewerker van kpn bouwt u pensioen op bij Pensioenfonds kpn. De pensioenregeling van Pensioenfonds kpn bestaat uit een tweetal delen; de middelloonregeling en de beschikbarepremieregeling. Iedereen bouwt pensioen op in de middelloonregeling (uitvoeringsovereenkomst). Is uw pensioengevend salaris hoger dan 45.378, dan bouwt u over dat extra deel (tot maximaal 100.000) van uw salaris pensioen op via de beschikbarepremieregeling (premieovereenkomst). Hoe? Door de premie te beleggen. U bepaalt zelf hoe u belegt. Let wel, de risico s die u bij beleggen loopt, zijn geheel voor uw rekening. Uw beleggingsmogelijkheden Bij Pensioenfonds kpn heeft u de keuze uit twee beleggingsmogelijkheden: de Life Cycle en Vrij Beleggen. De Life Cycle maakt voor u een leeftijdsgebonden afweging tussen een rendement en een beheerst risico. Bij Vrij Beleggen maakt u zelf een keuze uit zeven verschillende beleggingsmixen. Als u met pensioen gaat Op de pensioendatum komt uw opgebouwde vermogen beschikbaar, waarmee een pensioen kan worden ingekocht. De ingelegde premies en het behaalde rendement vormen samen het kapitaal waarmee op de pensioenleeftijd een levenslange pensioenuitkering wordt ingekocht. Dit inkopen van pensioen vindt vanaf 1 juni 2015 niet meer plaats op basis van een vaste rekenrente, maar op basis van de op dat moment geldende marktrente die De Nederlandsche Bank maandelijks publiceert. Hierdoor ontstaat een inkooprisico voor de deelnemer. Immers als vóór het moment van inkoop de rente daalt, wordt voor het opgebouwde spaarsaldo minder pensioen ontvangen. Vragen? Als u met pensioen gaat, wordt met het opgebouwde pensioenkapitaal een levenslange pensioenuitkering voor u ingekocht bij het pensioenfonds Heeft u na het lezen van deze brochure nog vragen over uw pensioen? Dan kunt u contact opnemen met: Pensioenfonds KPN Postbus 501 9700 AM Groningen (050) 582 79 00 pensioendesk@kpnpensioen.nl Kijk voor meer informatie over uw pensioen en beleggingsmogelijkheden op Beschikbarepremieregeling 3

Hoe werkt beleggen? Rendementen en risico s Bij de beschikbarepremieregeling bouwt u pensioen op door uw pensioenpremie te beleggen. Het pensioenfonds koopt namens u een aantal aandelen en/of obligaties. Het is goed om te weten dat beleggen risico s met zich meebrengt. Zo kunnen de rendementen tussentijds sterk schommelen en staat de eindopbrengst van een belegging niet vast. Aandelen, vastrentende waarden, geldmarkt en hypotheken Een aandeel is het bewijs van een financiële deelneming in het eigen vermogen van een bedrijf. Als u een aandeel heeft, bent u aandeelhouder. Samen met de andere aandeelhouders bent u dan eigenaar van het bedrijf. Als een aandeelhouder zijn geld terug wil, dan moet hij zijn aandelen verkopen tegen de dan geldende koers. Deze koers wordt op de beurs bepaald. De koersschommelingen kunnen bij aandelen heftig zijn, zowel positief als negatief. Vastrentende waarden zijn beleggingen in obligaties. Een obligatie is een schuldbewijs voor een (langlopende) lening van een overheidsinstelling of een bedrijf. Een bedrijf kan obligaties uitschrijven om een financiering regelen. Iemand die een obligatie koopt, ontvangt van de uitgever van de obligaties een rentevergoeding. Deze rentevergoeding wordt ook wel coupon genoemd. De waarde van de obligatie schommelt gedurende de looptijd van de obligatie, afhankelijk van de rentestand op de rentemarkt. Beleggen in obligaties brengt dus ook beleggingsrisico s met zich mee. In het algemeen zijn bedrijfsobligaties risicovoller dan staatsobligaties. Maar hier staat ook een hoger verwacht rendement tegenover. Voor de obligatiebeleggingen wordt gespreid belegd in verschillende soorten obligaties. Geldmarktbeleggingen zijn beleggingen met een laag risico. Hierbij wordt belegd in geldmarktinstrumenten met een korte looptijd en een beperkt koersrisico. Daarnaast is het belangrijk dat ze goed verhandelbaar zijn. Dit type beleggingen kunnen bijvoorbeeld kortlopende deposito s en spaarfondsen zijn. Deze beleggingen beschermen niet tegen het inkooprisico omdat de waarde van de beleggingen vrijwel niet toeneemt bij een rentedaling. Voor de geldmarktbeleggingen wordt belegd in het TKPI Savings Fund. Dit is een spaarfonds waarbij het verwachte rendement op dit moment vergelijkbaar is met een particuliere spaarrekening. Het fonds belegt de geldmarktbeleggingen bij kredietwaardige banken en het risico is hierdoor zeer laag. Vuistregel bij beleggen Bij beleggen geldt als vuistregel dat aandelen de hoogste risico s hebben, gezien de soms heftige koersschommelingen. Aan de andere kant is de kans op een hoog rendement hier ook het grootst. Over de lange termijn is beleggen in obligaties minder risicovol dan beleggen in aandelen. De rendementen zijn echter ook lager. Voor alle soorten beleggingen geldt dat u sterk afhankelijk bent van de ontwikkelingen op de financiële markten. Een hypotheek is een lening om een huis te kunnen kopen. Een lening waarover rente wordt betaald en waarbij de woning als onderpand dient. Moeilijke begrippen in deze brochure? De uitleg daarvan kunt u vinden in het Pensioen ABC op onze site. Als belegger in hypotheken investeer je geld, zodat hypotheken verstrekt kunnen worden. De ontvangen hypotheekrente is het rendement. Deze rente is hoger dan de rente op bijvoorbeeld een belegging in staatsobligaties. Het voordeel van een belegging in hypotheken is de extra zekerheid door het onderpand. Meer informatie vindt u op 4 KPN pensioen

Beleggingsmogelijkheden Life Cycle of Vrij Beleggen Bouwt u pensioen op in de beschikbarepremieregeling van Pensioenfonds kpn? Dan wordt uw premie standaard belegd in de Life Cycle. U kunt echter ook zelf de verantwoordelijkheid voor de beleggingen nemen en kiezen voor Vrij Beleggen. Life Cycle Als u jong bent, heeft u meer tijd om eventuele neerwaartse schommelingen op de beleggingsmarkt op te vangen. Oudere deelnemers hebben deze tijd niet. Daarom is de Life Cycle zo samengesteld dat het beleggingsrisico automatisch wordt afgebouwd naarmate u ouder wordt. Op deze manier maakt de Life Cycle voor u een leeftijdsgebonden afweging tussen een (maximaal) rendement en een beheerst risico. Ook hoeft u niet zelf te kiezen voor een andere beleggingsmix met een lager risico als u ouder wordt. Dit gebeurt automatisch. (Zie tabel 1) Pensioenfonds kpn is verantwoordelijk voor de inrichting van de Life Cycle. Dit betekent dat naarmate uw pensioendatum dichterbij komt, de beleggingsmix minder risicovol moet zijn. Tabel 1 Life Cycle Life Cycle Leeftijd Aandelen (%) Vastrentende waarden (%) Obligaties Wereld Extra in Europa Bedrijfs Opkomende markten High yield Extra in opkomende markten Langlopende staats NL hypotheken 1 <40 70,2 13,5 6,3 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2 40-47 62,4 12,0 5,6 4,0 4,0 4,0 4,0 4,0 3 48-52 54,6 10,5 4,9 7,0 5,75 5,75 5,75 5,75 4 53-54 46,8 9,0 4,2 10,0 7,5 7,5 7,5 7,5 5 55-56 39,0 7,5 3,5 15,0 8,75 8,75 8,75 8,75 6 57-58 31,2 6,0 2,8 20,0 10,0 10,0 10,0 10,0 7 59-60 23,4 4,5 2,1 30,0 10,0 10,0 10,0 10,0 8 61-62 15,6 3,0 1,4 47,5 7,5 7,5 7,5 10,0 9 63-64 7,8 1,5 0,7 70,0 3,34 3,33 3,33 10,0 10 65-66 3,9 0,8 0,4 75,0 3,34 3,33 3,33 10,0 Beschikbarepremieregeling 5

Voor het maken van een juiste beleggingskeuze moet u het beleggingsrisico afwegen tegen het verwachte rendement Beleggingsdepot Tabel 2 Verdeling belegginsmixen bij Vrij Beleggen Wereld Aandelen (%) Vastrentende waarden (%) Geldmarkt (%) Extra in Europa Extra in opkomende markten Langlopende staats Bedrijfs Obligaties Opkomende markten High yield NL hypotheken A 78,0 15,0 7,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 B 58,5 11,3 5,3 12,5 3,125 3,125 3,125 3,125 0,0 C 39,0 7,5 3,5 25,0 6,25 6,25 6,25 6,25 0,0 D 19,5 3,8 1,8 37,5 9,375 9,375 9,375 9,375 0,0 E 0,0 0,0 0,0 75,0 6,25 6,25 6,25 6,25 0,0 F 50,0 0,0 0,0 25,0 6,25 6,25 6,25 6,25 0,0 G 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 100,0 * Betreft aandelen die voldoen aan duurzaamheidscriteria. Vrij Beleggen Bij Vrij Beleggen heeft u de keuze uit zeven verschillende beleggingsmixen. Elk met een eigen risicoprofiel. In de onderstaande tabel ziet u de samenstelling van de zeven verschillende beleggingsmixen (zie tabel 2). Wijzigingen in de samenstelling Het bestuur van Pensioenfonds kpn mag de samenstelling van de Life Cycle en de mixen van Vrij Beleggen aanpassen. Als het pensioenfonds besluit een aanpassing te doen, leest u hierover op. Maak de juiste keuze Voor het maken van een juiste beleggingskeuze moet u bekijken welk risicoprofiel het beste bij u past. Jongere deelnemers kunnen over het algemeen meer beleggingsrisico nemen, omdat hun pensioen nog ver weg is. Is uw pensioen dichterbij, dan kunt u beter kiezen voor een beleggingsdepot met een lager risicoprofiel. Gerelateerde onderwerpen Hoeveel beleggingsrisico wilt u lopen? pagina 7 Goed om te weten, pagina 10 Meer informatie vindt u op 6 KPN pensioen

Hoeveel beleggingsrisico wilt u lopen? Wensen en risicobereidheid Vrij Beleggen Neemt u deel aan de beschikbarepremieregeling? Dan moet u zich goed realiseren dat de hoogte van uw pensioen kan variëren, omdat deze onder andere afhankelijk is van de behaalde rendementen. Hoe hoger deze rendementen, hoe hoger uw pensioen zal zijn. U bent zelf verantwoordelijk voor de hoogte van het uiteindelijk opgebouwde pensioenkapitaal. Het is dan ook belangrijk dat u, voordat u gaat beleggen, bepaalt hoeveel risico u kunt en wilt nemen. Om ervoor te zorgen dat u kunt beleggen op een manier die past bij uw wensen en risicobereidheid, is een Profielwijzer ontwikkeld die u vindt op. Wanneer u kiest voor Vrij Beleggen dan moet u de Profielwijzer invullen. Nadat u een aantal eenvoudige vragen over beleggingen heeft beantwoord, wordt uw risicoprofiel zichtbaar en krijgt u advies over welke beleggingsmix het best bij u past. Let wel: u blijft altijd zelf verantwoordelijk voor uw keuze voor een beleggingsmix. Garantieregeling bij Life Cycle De beleggingsrisico s bij zowel de Life Cycle als Vrij Beleggen zijn geheel voor uw rekening. Voor iedereen die vanaf 1 januari 2009 altijd heeft belegd in de Life Cycle, geldt een garantieregeling: als u met pensioen gaat, is uw saldo minimaal gelijk aan de premies die u heeft ingelegd. Hoeveel beleggingsrisico wilt u nemen? Bij beleggen is het belangrijk om te bepalen hoeveel risico u wilt of kunt nemen met uw geld. Dat is voor iedereen verschillend. Om te kunnen bepalen in welke beleggingsmix u gaat beleggen, is inzicht nodig in: uw risicoprofiel; uw beleggingshorizon. Uw beleggingshorizon is het aantal jaren dat u nog werkt totdat u met pensioen gaat. Jongere deelnemers hebben over het algemeen een langere beleggingshorizon en kunnen daardoor een hoger beleggingsrisico nemen. Deelnemers met een korte beleggingshorizon doen er verstandig aan voor een beleggingsmix te kiezen met een lager risicoprofiel. Gerelateerde onderwerpen Hoe werkt beleggen? pagina 4 Beleggingsmogelijkheden, pagina 5 Op kunt u inloggen voor een overzicht van uw behaalde rendementen. Op de website staat ook meer informatie over de samenstelling van de Life Cycle en de beleggingsmixen van Vrij Beleggen. Beschikbarepremieregeling 7

Hoeveel pensioen krijgt u? In de beschikbarepremieregeling belegt u voor uw pensioen. Van tevoren staat alleen vast hoeveel premie u inlegt, niet hoeveel pensioenkapitaal u opbouwt of hoeveel pensioen u straks krijgt. Hoeveel is de beschikbare premie? De premie waarmee u belegt, is afhankelijk van uw leeftijd en pensioengrondslag. Leeftijd Percentage beschikbare premie van de pensioengrondslag Jonger dan 25 jaar 4,4% 25 t/m 29 jaar 5,3% 30 t/m 34 jaar 6,5% 35 t/m 39 jaar 7,9% 40 t/m 44 jaar 9,6% 45 t/m 49 jaar 11,8% 50 t/m 54 jaar 14,4% 55 t/m 59 jaar 17,8% 60 t/m 64 jaar 22,2% 65 t/m 66 jaar 26,1% Voorbeeld Gert-Jan is 35 jaar Zijn jaarsalaris is 60.000 Het pensioengevend salaris in de middelloonregeling is 45.378 (tot dit bedrag bouwt iedereen pensioen op in de middelloonregeling) Zijn pensioengrondslag voor de beschikbarepremieregeling is 14.622 (zijn salaris van 60.000 min het pensioengevend salaris van 45.378) Tot Gert-Jan 40 jaar is, geldt voor hem een premiepercentage van 7,9%, wat neerkomt op een beschikbare premie van 7,9% x 14.662 = 1.155 per jaar. Voor het gemak gaan we ervan uit dat zijn salaris en de franchise niet veranderen. Wat is uw rendement? De hoogte van uw pensioenkapitaal uit de beschikbarepremieregeling kan variëren, aangezien deze afhankelijk is van de behaalde rendementen. Hoe hoger deze rendementen, hoe hoger uw pensioen zal zijn. Het rendement op uw beleggingen kunt u bekijken door in te loggen op. Verder krijgt u ieder jaar een overzicht van het rendement op uw beleggingen. De nieuwe samenstelling van de beleggingen houdt rekening met het risico dat ontstaat doordat het inkooptarief gebaseerd is op de marktrente. Dit risico wordt ook wel het inkooprisico genoemd. Om ervoor te zorgen dat het in te kopen pensioen stabiel blijft, wordt in de laatste periode van de Life Cycle meer belegd in langlopende staatsobligaties. Hierdoor neemt het inkooprisico naar verwachting af en wordt de hoogte van het pensioen dat u kunt inkopen stabieler. Als de rente daalt, dan zal de waarde van deze obligaties stijgen en dit heeft een positief effect op het opgebouwde saldo. In de beschikbarepremieregeling belegt u voor uw pensioen. Gerelateerd onderwerp De Pensioenregeling, pagina 3 Meer informatie hierover vindt u op 8 KPN pensioen

Geef uw keuze door In 4 stappen Bij de beschikbarepremieregeling wordt uw premie standaard belegd in de Life Cycle. U kunt uw beleggingen dan niet zelf aanpassen. Kiest u echter voor Vrij Beleggen, dan kunt u uw beleggingen wel zelf aanpassen. Ook bent u dan verplicht om de Profielwijzer in te vullen. Beleggingskeuze doorgeven Stap 1: Om uw beleggingskeuze door te geven, gaat u naar. Stap 2: Klik op Mijn kpn Pensioen en log in met uw DigiD. Of met uw gebruikersnaam en het wachtwoord dat u van Pensioenfonds kpn heeft ontvangen. Stap 3: Kies voor Mijn Profielwijzer. Stap 4: Wilt u overstappen van de Life Cycle naar Vrij Beleggen, dan moet u eerst een aantal vragen beantwoorden. Daarna kunt u uw beleggingsmix vastleggen. Doet u al aan Vrij Beleggen, dan kunt u meteen een andere beleggingsmix kiezen. Stapt u over van beleggen via de Life Cylce naar Vrij Beleggen, dan vervalt de garantieregeling. Zie ook bladzijde 5. U kunt maandelijks uw beleggingskeuze wijzingen via. Als u uw keuze voor de 25 e van de maand doorgeeft, gaat de wijziging in op de eerste werkdag van de volgende maand. Deze keuze heeft betrekking op het saldo en de toekomstige premies. Gerelateerde onderwerpen Hoeveel beleggingsrisico wilt u lopen? pagina 7 Goed om te weten, pagina 10 Kijk voor meer informatie op Beschikbarepremieregeling 9

Goed om te weten Enkele aandachtspunten In deze brochure vindt u informatie over de manieren waarop u uw premie in de beschikbarepremieregeling kunt beleggen. De volgende aandachtspunten mogen hierbij niet ontbreken. Beleggen kost geld Voor het beleggen zelf worden kosten berekend. Deze worden altijd direct verrekend in het rendement en zijn afhankelijk van de beleggingsmix waarin u belegt. De rendementen en de kosten vindt u op. U betaalt geen aan- en verkoopkosten. Dit geldt ook wanneer u verandert van beleggingsmix. Er worden geen kosten berekend voor aan- en verkopen Fiscale grenzen Bij beleggen via de beschikbarepremieregeling gelden fiscale grenzen. Het ouderdomspensioen mag namelijk maximaal 100% van het laatstverdiende salaris zijn. Is uw ouderdomspensioen hoger, bijvoorbeeld door uitzonderlijk hoge rendementen, dan krijgt u na aftrek van de wettelijke belastingen het afgekochte overschot uitbetaald. Wijziging beleggingskeuze U kunt maandelijks uw beleggingsmix wijzingen via, zie ook pagina 9, Geef uw keuze door. Als u uw keuze voor de 25 e van de maand doorgeeft, gaat de wijziging in op de eerste werkdag van de volgende maand. Deze keuze heeft gevolgen voor het saldo en de toekomstige premies. Individueel Pensioensparen Wilt u via Pensioenfonds kpn extra pensioen opbouwen, zodat u na uw pensioen meer geld heeft om van rond te komen? Dan kunt u deelnemen aan de regeling Individueel Pensioensparen, waarmee u extra geld kunt opbouwen voor een hoger ouderdomspensioen, een (extra) partnerpensioen of om eerder met pensioen te gaan. 10 KPN pensioen

Zoek en vind Aandelen 4, 5, 6, 10 Beleggingshorizon 7 Beleggingsmix 3, 5, 6, 7, 9, 10 Beleggingsmogelijkheid 3 Beleggingsrisico 5, 6, 7 Duurzame aandelen 6 Garantieregeling 7, 9 Geldmarkt 4, 5, 6, 10 Individueel Pensioensparen 10 Koersschommelingen 4 Kosten 10 Life Cycle 3, 5, 7, 9 Middelloonregeling 3, 8 Obligatie 4, 5, 6 Pensioengrondslag 8 Pensioenuitkering 3, 8 Profielwijzer 7, 9 Rendement 3, 4, 5, 6, 8, 10 Risicobereidheid 7 Risicoprofiel 5, 7 Vrij Beleggen 3, 6, 7, 9 Beschikbarepremieregeling 11

Meer weten? Pensioenfonds KPN Postbus 501 9700 AM Groningen Tel (050) 582 79 00 pensioendesk@kpnpensioen.nl Juni 2015 Disclaimer In deze brochure staat algemene informatie over de pensioenregeling van Pensioenfonds kpn. Deze brochure is bedoeld om werknemers bij kpn een beeld te geven van (de inhoud van) het pensioenreglement. We besteden veel aandacht aan de inhoud van deze brochure, maar het kan zijn dat informatie ondertussen is veranderd, verouderd of dat er onjuistheden in de brochure staan. Pensioenfonds kpn is niet aansprakelijk als iemand schade ondervindt doordat er onjuiste of verouderde informatie in deze brochure staat, de brochure onjuist is verspreid of onjuist is gebruikt. U kunt alleen rechten ontlenen aan het pensioenreglement dat voor u geldt. U kunt dit reglement opvragen via telefoonnummer (050) 582 79 00 of downloaden op.