Werkstuk door een scholier 2330 woorden 18 maart 2003 5,9 66 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Voorwoord Het werkstuk dat wij hebben gemaakt gaat over wervelwinden. Dit is een natuurverschijnsel dat al vele rampen heeft veroorzaakt. Door zijn enorme zuigkracht kan hij enorme rukwinden veroorzaken. Hij kan daarbij een huis optillen en een kilometer verder weer neersmijten. Het leek ons ook om die reden een erg interessant onderwerp. En ook omdat we er allebei al iets meer vanaf wisten dan van de andere onderwerpen. Onze hoofdvraag luidt: Hoe ontstaat een orkaan, hoe wordt een orkaan ingedeeld en hoe herken je ze. Op deze hoofd vraag hebben we nog enkele deelvragen verzonnen. Achter in het werkstuk stoppen we ook nog wat artikelen over wervelwinden en wat artikelen uit het Guinnes book of records. In het nawoord geven we antwoord op de hoofdvraag. Wij hopen dat dit een interessant werkstuk wordt met veel plaatjes. Wat zijn Wervelwinden Wervelwinden zijn trechtervormige winden. Een orkaan en een tornado zijn allebei zware stormen die vaak veel schade kunnen aanrichten. Er is echter verschil in de manier waarop ze te werk gaan. Een orkaan is een storm die met windsnelheden van wel 29meter per seconde voortraast. Een orkaan kan over een grote afstand schade aanrichten totdat de kracht afzwakt. Een tornado is een plaatselijke, hevige wervelwind die sterker is als een orkaan. Hij richt dus maar op een plaats schade aan maar dan ook wel hardnekkiger dan een orkaan. Een tornado heeft, zoals de meeste wervelwinden, een trechter vorm. In het midden van de trechter is het voor een gedeelte windstil. Rondom de kern draait razend snel en met een oorverdovend geluid een hevige wind. De gemiddelde windsnelheid van een tornado is ongeveer 300km/p/h maar in de pieken tot wel 800km/p/h. Dat is zo snel dat een plank een dikke metalen plaat kan doorboren en een rietstengel een boom kan doorboren. Je hebt kunnen lezen dat een tornado een plaatselijke wervelwind is. Een Cycloon is ook zo n zware wervelwind alleen blijft hij niet op 1 plaats maar hij gaat met een grote snelheid draaien en zuigt alles mee wat op zijn pad komt. Een windhoos is het zelfde als een cycloon alleen zijn de wervelingen veel krachtiger. Maar de trechter is kleiner als die van een cycloon. Een cycloon kan zowel boven water als boven het land ontstaan alleen als hij boven het water ontstaat dan noemen we het een waterhoos, hij zuigt dan het water in het middenpunt wel 50 tot 60 meter de lucht in. https://www.scholieren.com/verslag/9226 Pagina 1 van 6
Een hurricane is een tropische storm met een gem. snelheid van meer dan 117km/h in het gebied van de Atlantische oceaan Hoe en waar ontstaan wervelwinden In Sint maarten komt eens in de 7 jaar een orkaan voor. Het is daarom van groot belang dat men kan van tevoren weet wanneer en waar de orkaan toeslaat. In het Caraïbisch gebied en boven de Noord-Atlantische Oceaan word sinds 1944 met verkennings vliegtuigen gemeten op waar en wanneer dat een orkaan toeslaat. Orkanen, typhoons, hurricanes, willy-willies en windhozen zijn tropische cyclonen die veel schade veroorzaken. Door metingen kan men steeds beter de koers en de intensiteit dagen vooruit berekenen, het is zelfs mogelijk maanden of zelfs jaren van te voren te voorspellen hoeveel waar en hoe krachtig de orkanen zullen zijn. ( over de kracht van een orkaan kun je meer lezen in de deelvraag over de Fujita schaal). Wervelwinden worden gemeten m.b.v satellietbeelden, men meet de afstand tussen 2 beelden en de tijd en zo kan men de snelheid berekenen. Een depressie in de tropen wordt een tropische stormgenoemd. Hij krijg een officiële naam als hij langer als 10 minuten duurt en een windsnelheid van 17m/s of meer wordt gemeten. Als de windsnelheid 32m/s of meer is dan noemt men het een orkaan. Als de windsnelheid 50m/s of meer is dan noemt men het een sterke orkaan. Orkanen ontstaan alleen als het zeewater 26 oc of meer is. Er komen geen wervelwinden voor bij de evenaar, dat komt door de draaiing van de aarde. Ook moet de atmosfeer voldoende onstabiel zijn. Aan de boven genoemde combinaties van condities wordt vrijwel het hele jaar voldaan boven de Noordwestelijk Stille Oceaan. Er komen per jaar 30 tropische stormen in dit gebied voor. Die tropische stormen zorgen in de Fillipijnen voor het grootste deel van het jaar voor de regen die daar valt. Tweederde deel hiervan groeit uit tot een orkaan. Het orkaan seizoen boven de Noordwestelijke Oceaan duurt officieel 5 maanden van Juni tot en met Oktober. De Fujita schaal De Fujita schaal wordt gebruikt voor het meten van wervelwinden, tornado s. De F.S. leest de tornado door te kijken naar de schade die ze aanrichten, de breedte en de windsnelheid. Alleen een klein percentage van de tornado s kan worden gezien als een gevaarlijke tornado. Het grootste deel is niet echt gevaarlijk. Slechts 1% van alle tornado s zijn gevaarlijk, 25% zijn sterk en 74% zijn zwak. De Fujita schaal is een officiële schaal voor het meten van tornado s. Er zijn bijna geen andere schalen bedacht. Ook al zijn de gevaarlijke tornado s klein in aantal ze zorgen wel voor de meeste doden (zie plaatje). Dit zijn metingen uit 1950-1994. De Fuijta schaal is ook bekend als de Fuijta- Pearson schaal. Die naam komt van de professor Fuijta en Allen Pearson, de directeur van de NSSFC (National Servere Storm Forcast Center). Door de samenwerking tussen deze twee personen is de Fujita schaal in 1971 in werking gebracht en meet nu van vele tornado s https://www.scholieren.com/verslag/9226 Pagina 2 van 6
de windsnelheden en de schade enz. Hier volgt de Fujita schaal: SCHAAL NUMMERS INTENSITEIT WINDSNELHEID SCHADE F0 Zwakke tornado 64-115 km/p/h Bomen breken F1 Middelmatige tornado 117-179km/p/h Auto s opgetild Garages vernienield F2 Vrij harde tornado 181-251km/p/h Daken van huizen F3 Ernstige tornado 253-330km/p/h Muren om, treinen omver F4 Verwoestende tornado 331-416km/p/h Auto s schieten weg F5 Ongelofelijke tornado 418-509km/p/h Huizen totaal weg De Fujita schaal gaat t/m F7 maar die zijn nog nooit in de praktijk gemeten. De breedte of de lengte van een tornado zegt niet alles over zijn kracht, want het kan zo zijn dat een kleine smalle orkaan sterker is als een grote brede tornado. De Hurrucane schaal De Fujita schaal is o.a gebaseerd op de hoeveelheid schade en niet de grote of breedte. De media maken de verhalen vaak veel erger dan dat ze zijn. Een voorbeeld uit Amerika is dat er in Toronto een dak van een huis was weg gewaaid, maar men heeft er niet bijgezecht dat het dak maar met een paar spijkertjes vast zat. Professor Fujita ging door met zijn werk totdat hij stierf op 78 jarige leeftijd. Mr Pearson is al een hele tijd met pensioen, maar hij is nog erg actief op het internet. Als de wind een snelheid heeft van 12m\s dan is het in theorie een orkaan. De warmte van het zeewater moet boven de 26oC zijn want dat is de belangrijkste enargiebron voor de hurricane. De hurricanes worden in 5 klasse ingedeeld. Dit is de schaal volgens Saffir Simpson, deze lijkt op de Fujita schaal maar deze is toch iets anders. Deze laat zien wat voor vloedgolven er ontstaan. Hurricanes zijn gemiddeld minder sterk dan tornado s op het land in Amerika. Hier volgt de schaal: Het broeikas effect speelt ook een rol bij de toekomst van de tornado s. Door de toename van de broeikasgassen zullen de tornado s veranderen, maar hoe en hoe snel is moeilijk te zeggen. De zeetemperatuur is gemiddeld nu zo n 26oC dat zal volgens de schattingen naar 28oC stijgen. Dat heeft weer invloed op de activiteit van hurricanes, waardoor ze groter sterker en sneller zullen worden (stijging van 10% tot 20% ). Stormchasers Wervelwinden zijn zo n beetje de gevaarlijkste natuurverschijnselen die er zijn. Er kunnen duizenden doden https://www.scholieren.com/verslag/9226 Pagina 3 van 6
vallen en huizen kunnen kompleet opgetild worden en een stuk verder op de grond worden gesmeten. Alleen in de VS komen al per jaar zo n 700 orkanen voor en ieder jaar heeft dat miljoenen dollars schade tot gevolg. Ondanks al die ellende blijft het een mooi natuur verschijnsel om naar te kijken, er zijn zelfs mensen die juist wervelwinden op gaan zoeken om ze te kunnen zien, ze krijgen er een kick van, deze mensen worden stormchasers genoemd. Hier volgt een verslag van een uitzending van Discovery over stormchasers. Stormchaser werken altijd in een team, het team dat Discovery had gevolgd bestond uit 8 man: 1 chauffeur,1 persoon met een leptop die informatie van het internet haalt over de dichtstbijzijnde wervelwinden, 1 persoon die via de radio contact heeft met hulpdiensten en weerstations, 1 techneut en een monteur voor het busje waarmee het team naar de wervelwinden rijdt, de rest van het team proberen de wervelwinden zo mooi mogelijk op video te krijgen. De eerste dag kwam het team bij elkaar bij het weerstation in Boston. Ze keken daar op weerkaarten waar ze het meeste kans hadden een wervelwind te zien. Toen ze genoeg informatie hadden vertrokken ze. Na een korte tijd zagen ze al een kleine opkomende tornado maar daar bleven ze niet kijken want 100 km verderop was een veel grotere te zien, dus reden ze stevig door. De orkaan was gigantisch groot en de hele lucht was donker ze stonden midden op het platteland en ze zagen een orkaan een boerderij vernielen. Ze hadden met de satellietbeelden berekend dat het een F4 orkaan was. Ze konden maar een paar minuten blijven kijken omdat als de orkaan 5oom naar hun toe kwam konden ze met auto en al naar de orkaan toe gezogen worden du moesten ze wegrijden. Eenmaal op de vlucht voor de orkaan reden ze een hert aan. Niemand was gewond alleen het hert had het niet overleefd en de ijzeren bumper was naar binnen gebogen en die moesten ze weer terugbuigen anders kon men niet gaan rijden. Gelukkig draaide de orkaan de goede kant op en zwakte hij wat af anders werd het hele team omhoog gezogen. Ze moesten in de auto slapen. Dag 2 waren ze de halve dag bezig met het terug buigen van de bumper. De rest van de dag is het team wat bij gaan slapen in een hotel en hebben ze zich voorberijdt op de volgende tocht. Dag 3 was nog maar net begonnen en ze kregen te horen dat er 250 km verderop een orkaan opkomst is en daarom rijden ze er met 160 km/u over de wegen om de orkaan nog te kunnen zien. Als ze aankomen is de orkaan al volop bezig. Deze keer moeten ze op zeer grote afstand blijven omdat hij zich opbouwt tot een F5 orkaan. De 4e en de laatste dag dat Discovery meeloopt, rijden ze nog een F2 tornado tegemoet deze orkaan stelde niet zoveel voor maar omdat ze zo dichtbij kwamen was het toch nog wel spectaculair. s Avonds ging iedereen mee naar een barbecue voor alle stormchasers in de buurt. Guinness book of Records Meeste tornado s in 24 uur Op 3 en 4 april 1974 raasde in totaal 148tonado s over het zuiden en middenwesten van de Verenigde Staten. Snelste tornado De hoogste snelheid gemeten in een tornado bedraagt 450 km/u. Deze werd op 2 april 1958 gemeten te https://www.scholieren.com/verslag/9226 Pagina 4 van 6
Wichita Falls, in de Amerikaanse staat Texas. Meeste hozen in een gebied Groot-Brittannië heeft de hoogste wervelwind frequentie per gebied. Ieder jaar wordt hier een hoos per 7397km2 waargenomen. Langste loopbaan als stormenjager David Hoadley uit Falls Church in Virginia, VS, heeft sinds 1956 stormen achterna gezeten en heeft een groot deel van zijn leven gewijd aan het op de film en video vastleggen van deze weersverschijnselen. Hij reisde 32.000 km en moest acht jaar geduld hebben alvorens zijn eerste tornado te zien. Meeste doden door een orkaan Tijdens een orkaan die tussen 12 en 13 november 1970 over de eilanden van Gangesdelta, Bangladesh, raasde, kwamen naar schatting 1 miljoen mensen om het leven. Meeste schade door een orkaan De orkaan Andrew, die tussen23 en 24 augustus 1992 Homested, Florida, trof, veroorzaakte een schade van zo n 15,5 miljard dollar. Meeste doden door een tyfoon Ongeveer 10.000 mensen werden gedood toen Hongkong op 18 september 1906 werd getroffen door een verwoestende tyfoon met windsnelheden van 160km/u. Meeste mensen dakloos door een tyfoon Naar schatting 1,12 miljoen mensen verloren hen huis toen de tyfoon Ike op 2 september 1984 over de Filipijnen raasde. Er vielen 1363doden en 300 gewonden. Meeste doden door een cycloon Geschat wordt dat tussen 300.000 en 500.000 mensen om het leven kwamen tijdens de cycloon op 12 november 1970 in Oost-Pakistan. Windsnelheden tot 24km/u en een vloedgolf van 15m hoog teisterden de kust, de Gangesdelta en de eilanden Bhota, Hatia, Kukri, Mukri, Manpura en Rangabali. Evaluatie Mark van Gerven Ik vond dit het leukste werkstuk wat we hebben gehad dit jaar, dat komt omdat ik het zo n interessant onderwerp vindt. Ik had wel verwacht dat we op het internet wat meer informatie zouden kunnen vinden. Op het internet staan wel heel veel plaatjes. Ik vind het eindresultaat van ons werkstuk goed omdat er genoeg informatie in zit en we hebben redelijk veel plaatjes. Niek en ik hebben eigenlijk weinig ruzie gehad en we hebben de taken goed verdeelt. Niek heeft wat meer informatie gezocht dan ik maar ik heb bijna alles uitgetypt omdat Niek een Mac-computer https://www.scholieren.com/verslag/9226 Pagina 5 van 6
heeft. Ik zou de volgende keer toch wel wat eerder beginnen met al dingen uittypen omdat ik dan minder tegelijkertijd hoef te typen. Werkplan + Bron vermelding Wie Wat Mark van Gerven Alles uitgetypt behalve Werkboek vragen. Deelvraag hoe en waar ontstaan ze, Werkplan + Bronvermelding, inleiding, voorwoord, nawoord kaft, informatie gezocht Niek Wittenberg Informatie gezocht en alles wat overblijft we hebben allebei even veel gedaan!!! Bron vermelding - Guinness book of Records - Zo zit dat - Tekstboek - www.tornadoproject.com - www.weatherstock.com - www.knmi.nl Nawoord We hopen dat u dit een mooi werkstuk vind want we hebben er veel werk van gemaakt. We hebben al in het voorwoord gezegd dat we in het nawoord antwoord op onze hoofdvraag zouden geven, dus doen we dat ook. Als je het werkstuk helemaal gelezen hebt kun je er zelf al antwoord op geven maar hier volgt toch nog in het kort het antwoord, en voor het gemak ook nog even de hoofdvraag. Hoe ontstaat een orkaan, hoe wordt een orkaan ingedeeld en hoe herken je ze. Antwoord: Een orkaan ontstaat door draaiende lucht en stijgende lucht op een punt. Wervelwinden worden in gedeeld in verschillende schalen: meestal is dat in de Fujita schaal maar het zou ook in een andere schaal kunnen. In dit werkstuk hebben we ook de hurricane schaal belicht. Of je nou met een tornado,tyfoon, cycloon of met een orkaan te maken hebt kun je zien aan waar dat hij is ontstaan en waar hij op dat moment is. https://www.scholieren.com/verslag/9226 Pagina 6 van 6