NRC Artikel van 19 september 2011

Transcriptie

1 NRC Artikel van 19 september

2 Leerstofanalyse 1. belangrijke leerstof elementen feiten: van de buitenwereld afgesloten rampgebied, aardbeving met kracht 6,9, heftige naschokken (6,1 en 5,3), epicentrum in deelstaat Sikkim, 25 doden, tot in Delhi te voelen en ook in China en Nepal doden, dunbevolkte regio, afgelegen, militairen zoeken naar overlevenden, modderstroom, gebouwen verwoest gebied: rampen, natuurcatastrofen begrippen: aardbeving, platentektoniek, epicentrum, hypocentrum, aardkorst, schaal van Richter, naschok, modderstroom, rampenmanagement, dunbevolkt gebied regels: spanning bij beweging tussen 2 platen kan een aardbeving veroorzaken, de opgebouwde spanning ontlaadt zich in een breuk. Het zwaartepunt van de energiedichtheid is het hypocentrum (vaak op rond 30 km diepte, maar kan zich tot op 700 km diepte bevinden), het punt loodrecht naar boven is het epicentrum. Een naschok scoort altijd lager op de schaal van Richter. De schaal van Richter geeft de sterkte van een aardbeving aan. In dunbevolkte gebieden vergen nogal krachtige tot zware aardbevingen weinig slachtoffers. In afgelegen gebieden is het rampenmanagement moeilijker. Bijkomende verschijnselen van aardbevingen zoals modderstromen of tsunamis veroorzaken meer slachtoffers.

3 Achtergrondinformatie grafieken etc. Uit:

4 Sterkte Beschrijving Uitwerking volgens Richter 0 tot 1,9 Minuscuul Alleen waargenomen door seismografen. 2 tot 2,9 Zeer licht Meetbaar; wordt slechts door weinig mensen waargenomen. 3 tot 3,9 Licht Veel mensen nemen trillingen als van een voorbijrijdende vrachtwagen waar; hooguit zeer lichte schade mogelijk zoals losse dakpannen. 4 tot 4,9 Gemiddeld Door vrijwel iedereen gevoelde trillingen als van zwaar voorbijrijdend verkeer;. lichte schade mogelijk. 5 tot 5,9 Vrij krachtig Heftige trillingen die door iedereen met schrik worden waargenomen. Lichte tot matige schade aan gewone gebouwen zoals scheuren in stucwerk; oude en zwakke gebouwen kunnen zware schade oplopen of zelfs al (gedeeltelijk) instorten. Over het algemeen geen sprake van levensgevaar, wel gevaar van verwondingen. 6 tot 6,9 Krachtig Wordt door alle betrokkenen met grote schrik ervaren. paniek; mensen verlaten snel hun huizen; grote scheuren in wegdek; veel gebouwen lopen matige tot zware schade op; tientallen doden en gewonden mogelijk; aan de kust kunnen vloedgolven optreden; grote schade mogelijk binnen een straal van meer dan 150 kilometer. 7 tot 7,9 Zwaar Grootschalige paniek; mensen trachten in paniek naar buiten te komen; acuut levensgevaar in veel gebouwen; alleen sterke gebouwen blijven staan; grond kan helemaal openscheuren; sommige bomen ontwortelen; vaak honderden doden en gewonden; gas- en waterleidingen breken; gedeeltelijk catastrofale gevolgen; aan kusten grote vloedgolven mogelijk. 8 tot 8,9 Zeer zwaar Grote verwoesting; vrijwel alle gebouwen worden onbewoonbaar of storten helemaal in; mogelijk vele duizenden doden en gewonden; bomen ontwortelen massaal; elektriciteitspalen begeven het; acuut levensgevaar zowel binnen als buiten gebouwen; aan kusten catastrofale, tot 40 meter hoge vloedgolven mogelijk. 9,0 tot 9,9 Catastrofaal Grote ramp met mogelijk totale verwoesting over duizenden kilometers; alle gebouwen storten volledig in; lokale aardschollen verschuiven; rotsen en gebergtes kunnen scheuren; honderdduizenden of zelfs miljoenen doden en gewonden mogelijk en plaatselijk zelfs volledige vernietiging van alle leven; enorme vloedgolven die mogelijk meerdere continenten zullen aantasten. Verder mogelijk: grote verschuivingen van de tektonische platen; verschijnen, verschuiven of verdwijnen van delen van landen en eilanden; vorming van nieuwe subductiezones; verandering van de nutatie of de omwentelingssnelheid van de aarde. Uit:

5 Werkblad bij het artikel 1. Waar speelt het artikel? 2. Bekijk de kaart van Zuidwest Azië in het atlas (GB 53. editie blz. 138/139). In welk vak ligt de deelstaat Sikkim? Wat is ongeveer de afstand tussen Sikkim en Delhi? Wat is de afstand van Sikkim naar Kathmandu? Welke landen grenzen aan de deelstaat Sikkim? 3. Wat is er gaande? Vat het artikel kort samen. 4. Hoe zwaar was de aardbeving? 5. Tot hoever kon je de aardbeving voelen? 6. Bekijk nog een de kaart in het bosatlas. In het artikel zijn een aantal steden / regio s genoemd waar de aardbeving voelbaar was. Waar zou je nog verwachten dat de aardbeving voelbaar was? Noem regio s, steden of landen die niet in het artikel staan. 7. Welke geografische begrippen, die je wellicht nog niet kent, kom je in het artikel tegen? 8. Wat is een naschok? 9. Wat is een epicentrum? 10. Bekijk de schaal van Richter in de bijlage. Wat geeft deze aan? 11. Beoordeel de volgende aardbevingen op basis van de schaal van Richter. a) Bij de aardbeving in de Indische oceaan (voor Sumatra) starven ongeveer mensen, 1,7 miljoen mensen werden dakloos. Er was sprake van een tsunami. b) Bij de Tokoku-aardbeving in Japan 2011 starven meer dan mensen. Door de navolgende tsunami en overstromingen vielen kernreactoren uit. c) Bij de San-Francisco aardbeving van 1906 vielen ongeveer 3000 doden en werden mensen dakloos. d) Bij de goedevrijdag-aardbeving in Alaska was de tsunami 67 m hoog. Er starven 125 mensen. Er was grote schade in Anchorage, 120 km weg van het epicentrum. 12. Waarom zijn er in India maar 25 doden en 50 gewonden gevallen? 13. Waarom heeft de politie nog geen zicht op de schade? 14. Waarom is er juist in de regio Sikkim in India een aardbeving geweest? Gebruik hierbij de tektonische kaart van de aarde (GB, blz. 192, kaart B)

6 Bijlage bij het werkblad met de Schaal van Richter Sterkte Beschrijving Uitwerking volgens Richter 0 tot 1,9 Minuscuul Alleen waargenomen door seismografen. 2 tot 2,9 Zeer licht Meetbaar; wordt slechts door weinig mensen waargenomen. 3 tot 3,9 Licht Veel mensen nemen trillingen als van een voorbijrijdende vrachtwagen waar; hooguit zeer lichte schade mogelijk zoals losse dakpannen. 4 tot 4,9 Gemiddeld Door vrijwel iedereen gevoelde trillingen als van zwaar voorbijrijdend verkeer;. lichte schade mogelijk. 5 tot 5,9 Vrij krachtig Heftige trillingen die door iedereen met schrik worden waargenomen. Lichte tot matige schade aan gewone gebouwen zoals scheuren in stucwerk; oude en zwakke gebouwen kunnen zware schade oplopen of zelfs al (gedeeltelijk) instorten. Over het algemeen geen sprake van levensgevaar, wel gevaar van verwondingen. 6 tot 6,9 Krachtig Wordt door alle betrokkenen met grote schrik ervaren. paniek; mensen verlaten snel hun huizen; grote scheuren in wegdek; veel gebouwen lopen matige tot zware schade op; tientallen doden en gewonden mogelijk; aan de kust kunnen vloedgolven optreden; grote schade mogelijk binnen een straal van meer dan 150 kilometer. 7 tot 7,9 Zwaar Grootschalige paniek; mensen trachten in paniek naar buiten te komen; acuut levensgevaar in veel gebouwen; alleen sterke gebouwen blijven staan; grond kan helemaal openscheuren; sommige bomen ontwortelen; vaak honderden doden en gewonden; gas- en waterleidingen breken; gedeeltelijk catastrofale gevolgen; aan kusten grote vloedgolven mogelijk. 8 tot 8,9 Zeer zwaar Grote verwoesting; vrijwel alle gebouwen worden onbewoonbaar of storten helemaal in; mogelijk vele duizenden doden en gewonden; bomen ontwortelen massaal; elektriciteitspalen begeven het; acuut levensgevaar zowel binnen als buiten gebouwen; aan kusten catastrofale, tot 40 meter hoge vloedgolven mogelijk. 9,0 tot 9,9 Catastrofaal Grote ramp met mogelijk totale verwoesting over duizenden kilometers; alle gebouwen storten volledig in; lokale aardschollen verschuiven; rotsen en gebergtes kunnen scheuren; honderdduizenden of zelfs miljoenen doden en gewonden mogelijk en plaatselijk zelfs volledige vernietiging van alle leven; enorme vloedgolven die mogelijk meerdere continenten zullen aantasten. Verder mogelijk: grote verschuivingen van de tektonische platen; verschijnen, verschuiven of verdwijnen van delen van landen en eilanden; vorming van nieuwe subductiezones; verandering van de nutatie of de omwentelingssnelheid van de aarde. Uit:

7 Welke vraag valt onder welke stap van het stappenplan Vragen 1&2 lokaliseren Vragen 3, 4, 5 & 6 beschrijven Vragen 7, 8, 9 & 10 verklaren Vragen 11, 12 & 13 beoordelen Vraag 14 toepassen

8 Verwachte antwoorden bij het werkblad 1. Sikkim, in het noordoosten van India 2. Kaartvak L4, ca km tot Delhi, 350 km tot Kathmandu, Nepal, China en Bhutan grenzen aan de regio Sikkim, wellicht zelfs Bangladesh in het zuiden ,9 5. tot in Delhi 6. Bangladesh, Bhutan, Lhasa a) 9,1 b) 9,0 c) 7,9 d) 9,1 12. dunbevolkt gebied 13. gebied is moeilijk toegankelijk 14. de Indisch-Australische plaat botst tegen de Euraziatische plaat geoanimatie laten zien van de botsing van India en het zo ontstaan van de Himalaya (