5,7. Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart keer beoordeeld. Aardrijkskunde

Transcriptie

1 Praktische-opdracht door een scholier 2573 woorden 3 maart ,7 89 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht Aardrijkskunde Aardbevingen in Pakistan Inleiding: De aardbevingen in Pakistan en Afghanistan worden veroorzaakt door spanningen tussen een aantal platen. De belangrijkste tektonische eenheid is het stabiele Centraal Afghaanse Blok, dat als een min of meer a- seismisch gebied ligt ingeklemd tussen de Iraanse plaat in het westen en de Indiase plaat in het oosten. Ten noordoosten van Kabul ligt het seismisch zeer actieve Hindu Kush-Pamir gebied, waar lokaal bevingen voorkomen op een diepte tussen 150 en 250 kilometer. In dit gebied komen regelmatig catastrofale aardbevingen voor. Op 9 juni 1956 vielen er 350 doden, op 16 december doden, op 31 januari 1991 tussen de 200 en 400 slachtoffers en op 4 februari 1998 ruim 4000 doden. In het zuidoosten, in het grensgebied met Pakistan in de omgeving van Quetta, ligt de actieve noord- zuid lopende Chaman breukzone. In 1935 kwamen hier mensen om het leven ten gevolge van een beving met een sterkte van 7,5 op de schaal van Richter. Niet ver hiervandaan vond op 4 februari 1998 een aardbeving van 6,1 op de schaal van richter plaats, waar duizenden mensen bij omkwamen. Historische aarbevingen in Pakistan: Op 28 december 1974 vond er in pakistan een aardbeving plaats met een kracht van 6.2 op de schaal van richter. De aardbeving werd gevolgd door tal van nabevingen. Er vielen ruim 5000 doden en gewonden. De stad pattan (160 km ten noorden van de hoofdstad Islamabad) werd totaal verwoest. Op 8 oktober 2005 vond er een zeer zware aardbeving plaats in usdyae, de kracht was enorm, 7.6 op de schaal van richter. Het epicentrum lag 105 km van Islamabad af en 115 km van Mingaora. De aardbeving had een diepte van 26KM. De hoofdvraag van mijn praktische opdracht is: Waarom zijn er aardbevingen in Pakistan en hoe kan het dat er zoveel slachtoffers zijn? Deelvragen: - Deelvraag 1: Waar ligt Pakistan en hoe is het ingericht? - Deelvraag 2: Welke platen liggen er in Pakistan en hoe bewegen die? - Deelvraag 3: Zijn aardbevingen te voorspellen en wat kunnen we er tegen doen? Pagina 1 van 7

2 Algemene informatie over de aardplaten: De aardkorst bestaat uit een aantal bewegende delen of platen, die voortdurend botsen en weer uit elkaar drijven. Totaal zijn er éénentwintig platen, negen grote en twaalf kleinere. De zes continenten liggen de grote platen, en worden continentale platen genoemd. De overige platen zijn oceaanplaten en vormen het grootste deel van de oceaanbodem. De studie van de platentektoniek, helpt de continentendrift, de groei van de zeebodem, vulkaanuitbarstingen en de vorming van gebergten te verklaren. De kracht achter de beweging van de tektonische platen is waarschijnlijk de langzame, kolkende beweging van de mantel, waarin het gesteente omhoog wordt gestuwd door de hoge temperaturen en dan weer zakt door afkoeling. Deze cyclus duurt miljoenen jaren. Continenten drift Het verschuiven van de platen is al miljoenen jaren bezig waardoor het uiterlijk van de aarde steeds verandert. Als je goed naar de wereldbol kijkt, dan zie je dat de oostkust van Noord- en Zuid-Amerika precies past aan de westkust van Europa en Afrika. Deze continenten zijn dus in miljoenen jaren uit elkaar gedreven (continentendrift). Divergerende platen Op de plaats waar platen uit elkaar drijven, komt er gesmolten gesteente (vloeibaar magma) naar boven als lava. Hierdoor groeit nieuw materiaal aan de platen vast. Op deze manier worden nieuwe oceaanplaten gevormd. De plaats waar dat gebeurt noemt men ook wel oceaanruggen. Oceaanruggen zijn zelden meer dan 1500 meter hoog, maar ze kunnen zich duizenden kilometers lang over de zeebodem slingeren. In alle grote oceanen bevindt zich een oceaanrug. Een voorbeeld hiervan is de Mid- Atlantische Rug in de Atlantische Oceaan, die loopt van de Noordpool tot de Zuidpool. Oceaan ruggen zijn gebieden met veel aardbevingen. Convergerende platen Op veel plaatsen komen de enorme platen van het aardoppervlak naar elkaar toe, langzaam maar met een enorme kracht. Soms wordt de rand van de plaat langzaam vernietigd door de kracht van de botsing. Maar soms rimpelt de rand van de plaat, zodat er bergketens ontstaan. Als de ene tektonische plaat bij een botsing onder de andere wordt gedwongen noemt men dit subductie. Dit gebeurt meestal doordat een zware oceaanplaat op een lichtere continentale plaat botst. Een voorbeeld hiervan is de kust van de Stille Oceaan in Zuid-Amerika. De oceaanplaat schuift daar naar beneden in de asthenosfeer. Door de hitte van asthenosfeer, smelt het materiaal naarmate het dieper komt. Aan de oppervlakte zie je hierdoor een oceaantrog ontstaan, gevolgd door een eilandenboog. Ook komen hier veel vulkanische activiteiten en aardbevingen voor. Als continentale platen botsen, splitst één van de platen in twee lagen. Een onderlaag van dicht mantelgesteente en een bovenlaag van licht korstgesteente. Wanneer de mantellaag eronder schuift, wordt de bovenlaag afgepeld en opgeplooid tegen de andere plaat waardoor bergketens ontstaan, zoals de Alpen. Dit zijn opgeplooide bergen. Pagina 2 van 7

3 Schaal van Richter: De schaal van Richter is een manier om de kracht van een aardbeving te meten. De schaal is bedacht door de Amerikaan Charles Francis Richter in Hij was een seismoloog. Het cijfer op de schaal van Richter geeft een indicatie van de sterkte van de schok, de bijbehorende omschrijving geeft een indicatie van de gevolgen van de schok. Een aardbeving met een kracht van 7 of meer zorgt voor heel veel schade Hieronder zie je de schaalverdeling van de schaal van Richter. 0,1,2: Niets 3: Matig tot sterk: deuren rammelen, schilderijen slingeren 4: Sterk: voorwerpen vallen om, bomen bewegen 5,5: Zeer sterk: schade aan gebouwen, schoorstenen breken 6: Vernielend: paniek, grote schade aan gebouwen 6,7: Verwoestend: gebouwen zwaar beschadigd, gasleidingen breken waardoor branden Ontstaan, viaducten storten in. 7,3: veel gebouwen storten in, scheuren in de aarde. 8: Catastrofaal: meeste gebouwen verwoest, rails buigen 8,5: De wereld vergaat: hele steden worden verwoest, rotsen scheuren, het landschap verandert helemaal. Historische seismiciteit van de regio. De kleur van de cirkels geeft de diepte van de bevingen. De blauwe cirkels zijn de diepe bevingen in de Hindu-Kush. Overzichtskaart van het seismisch risico van Pakistan en omgeving. Het bruin gekleurde gebied heeft het hoogste risico. Deelvraag 1: Waar ligt Pakistan en hoe is het ingericht? De Islamitische Republiek Pakistan ligt aan de Arabische zee. Pakistan kent verschillende landschappen en klimaten. In het noorden liggen de extreem hoge bergketens van onder meer het Himalaya gebergte. Direct ten zuiden daarvan, tegen de grens met Afghanistan, ligt een onherbergzaam bergachtig gebied. De provincie Punjab wordt ook wel het vijfstromenland genoemd naar de vijf rivieren die het land bevloeien. Pakistan is een land van vele volken. Meer dan de helft van de bevolking bestaat uit Punjabi\'s. In 1973 stapte Pakistan over van het Engels als nationale taal, naar het Urdu. Voor weinig Pakistani is Urdu echter de moedertaal en velen spreken het gebrekkig. Voor veel Pakistani is de familie de belangrijkste sociale groep. Een familie biedt niet alleen sociale en emotionele, maar ook economische geborgenheid. In Pakistan bestaan weinig sociale voorzieningen. Pagina 3 van 7

4 De relatieve welvaart die het land kent is zeer ongelijk verdeeld. Veel boeren zijn landloos en werken als loonarbeider op de uitgestrekte plantages van grootgrondbezitters. Tweederde van de industrieën, 80% van de banken en bij het gehele verzekeringswezen staan onder controle van slechts enkele tientallen rijke families. Pakistan statistisch: Land: PAKISTAN Bevolking: 138,1 miljoen Hoofdstad: Islambad Officiële taal: Oerdoe Bruto Nationaal Inkomen per hoofd: US$ 440/jaar Gemiddelde levensverwachting: 63 jaar Kindersterftecijfer (kinderen onder de 5 jaar): 110,3/1,000 levend geborenen Oppervlakte: km2 Deelvraag 2: Welke platen liggen er in Pakistan en hoe bewegen die? De aardkorst bestaat uit platen. (zie algemene informatie platen). Die platen drijven op heel dik, vloeibaar gesteente. Ze bewegen dus heel langzaam. Als twee platen in elkaars buurt komen, kunnen er verschillende dingen gebeuren. Als twee platen van elkaar af drijven, ontstaat er een ruimte tussen die platen. Daardoor kan lava naar buiten komen uit het binnenste van de aarde. Die lava wordt hard en dat is dan een nieuw stuk land. Als twee platen tegen elkaar aan botsen, kunnen er bergen ontstaan. Op sommige plaatsen waar twee platen elkaar raken, schuiven de randen van de platen langs elkaar. Dat veroorzaakt schokken in de aarde: een aardbeving! Het middelpunt van de aardbeving op aarde heet het epicentrum. Aardbevingen komen erg vaak voor. Elke 30 seconden beeft de aarde wel ergens. De meeste van die aardbevinkjes zijn erg licht. Ze richten geen schade aan. Niemand merkt er eigenlijk iets van. Alleen hele precieze apparatuur kan de schokjes voelen. In een groot gebied om het epicentrum heen is schade ontstaan. Aardbevingen komen vaak op dezelfde plaatsen voor. Dat komt door die platen. Die passen in elkaar als enorme puzzelstukken. Ze bewegen per jaar ongeveer 2,5 centimeter. De randen van de platen, dus waar ze elkaar (bijna) raken, heten breuklijnen. En op die plaatsen kunnen dus aardbevingen ontstaan. Op het kaartje zie je dat Pakistan op een driesprong van platen ligt. De Euro-Aziatische plaat, de Afrikaanse plaat en de Indo-Australische plaat komen er bij elkaar. Ook de westkust van Zuid- en Noord- Amerika ligt op een breuklijn. Deelvraag 3: Pagina 4 van 7

5 Zijn aardbevingen te voorspellen en kunnen we er wat tegen doen? Het grote aantal slachtoffers en de enorme schade als gevolg van aardbevingen zouden minder kunnen zijn, als het mogelijk zou zijn aardbevingen goed te voorspellen. Betrouwbare voorspellingen van plaats, tijdstip van een beving zijn alleen mogelijk wanneer er duidelijke voortekens zijn van een aankomende aardbeving. Gelukkig kunnen we al wel goed de aardbevingen bestuderen met behulp van allerlei instrumenten en berekeningen, zoals de seismograaf. Ook kunnen we meten hoe sterk een aardbeving is. Alleen zou er in de toekomst een goede manier moeten komen om aardbevingen ook echt te kunnen voorspellen. Een mogelijkheid om de kans op een toekomstige aardbeving te voorspellen is om die kans te specificeren of om de grootte van aardbevingen te specificeren die in een bepaald gebied in een bepaalde tijd zullen plaatsvinden. Als we het aantal en de kracht kennen van de aardbevingen die in 100 jaar in een bepaald gebied hebben plaatsgevonden, kunnen we de gemiddelde sterkte of magnitude die voor dat gebied te verwachten is berekenen. Dit bereken je door het aantal jaren te delen door het aantal aardbevingen. Een probleem bij deze manier is dat aardbevingen in een gebied niet precies willekeurig verspreid voorkomen, maar meestal in groepjes. Een andere manier om de kans te berekenen is gebaseerd op de elastische terugspringtheorie. Deze verklaart aardbevingen als gevolg van een plotselinge verschuiving in de breuk. Delen van de breuk verschuiven omdat ze de vervorming die in het gesteente is opgebouwd niet langer vast kunnen houden. Hoe groter de vervorming, hoe groter de kans op een volgende aardbeving wordt. Met geologische metingen kun je berekenen welke delen waarschijnlijk in de toekomst zullen verschuiven. Eerst moet je weten waar de delen beginnen en eindigen. Dit wordt gedaan door de bochten en het verzet van de breuk of kruisingen met andere breuken te onderzoeken. Dan wordt gezegd dat de aardbeving met de grootste magnitude, die door een willekeurig segment ontstaat, degene is die ontstaat door verschuiving van het hele segment. Kleinere stukken zullen aardbevingen met een lagere magnitude veroorzaken, en grotere stukken zullen aardbevingen met een grotere magnitude veroorzaken. Daarna moeten ze bepalen welke breuksegmenten van een actieve breukzone in het verleden zijn verschoven, en meten ze de snelheid waarmee de vervorming in het gebied zich ophoopt. De aardbeving die elke keer ontstaat uit de herhaaldelijke verschuiving langs een breuksegment krijgt een magnitude. Op die manier kunnen ze de tijdsintervallen meten tussen de aardbevingen die zwaarder zijn dan een bepaalde magnitude. Daarna bepalen ze welke aardbevingsmagnitude binnen een bepaalde tijd voorkomt, bijvoorbeeld bij een interval van 50 of 60 jaar. Deze getallen verwerken ze tot een histogram, dat de frequentie van aardbevingen boven een bepaalde magnitude weergeeft. Nu kunnen ze berekenen wat de meest waarschijnlijke waarde is dat er opnieuw een aardbeving optreedt, door in het histogram een lijn te zoeken die het histogram rechts en links in gelijke oppervlakten verdeelt. Dit type voorspelling kan alleen gebruikt worden in seismische gebieden, waar de actieve breuken aan het oppervlak te zien zijn. En daardoor is het heel beperkt. Want één van de weinige aardbevingsgebieden op de wereld waar aan het oppervlak actieve breuken te zien zijn is de San-Andreasbreuk in Californie. In Westerse landen is onderzoek gedaan naar de gunstige en ongunstige gevolgen van het voorspellen. Als bijvoorbeeld het tijdstip van een zware aardbeving in Californie ongeveer een jaar van tevoren nauwkeurig voorspeld zou worden, dan zou het aantal slachtoffers en schade sterk verminderd kunnen worden. Maar de maatschappij zou in die streek sociaal slechter worden en economische schade leveren omdat investeringen wegvallen en mensen zich met hun bedrijven ergens anders gaan vestigen. Voorspellingen Pagina 5 van 7

6 op korte termijn zouden goed zijn om onmiddellijke voorbereidingen te treffen om het risico thuis en op het werk te verkleinen. Als de toestand enige tijd duurt zal er sociale onrust ontstaan, omdat werkzaamheden uitvallen en scholen sluiten, evenementen moeten worden uitgesteld. Kort samengevat kunnen we dus zeggen: door de geschiedenis te bestuderen kunnen wetenschappers tegenwoordig al een voorzichtige voorspellingen doen waar een aardbeving in de toekomst zou kunnen plaatsvinden. De plaatsen waar breuklijnen liggen, en waar al eerder aardbevingen zijn geweest, hebben een hogere waarschijnlijkheid voor een nieuwe aardbeving. Het is echter niet mogelijk om te voorspellen wanneer een nieuwe aardbeving zal ontstaan. De krachten die aardbevingen met zich meebrengen zijn zo groot en doen zich voor op zo\'n grote schaal (gebieden van honderden of duizenden kilometers) dat het onmogelijk is een aardbeving te voorkomen. Het is wel mogelijk om goede voorbereidingen te treffen voor de gevolgen van aardbevingen. Bij het bouwen van huizen en kantoren kunnen betere constructies worden toegepast die bestand zijn tegen trillingen van aardbevingen. In gebieden waar aardbevingen vaak voorkomen is het zelfs verplicht om gebouwen zo te ontwerpen dat ze aardbevingen kunnen doorstaan. Ook is het mogelijk om in risicogebieden de bevolking voor te bereiden door voorlichting te geven over wat men wel of juist niet moet doen tijdens of na een aardbeving. Menselijke slachtoffers vallen meestal niet door de aardbeving zelf, maar vooral als gevolg van instortende gebouwen, branden, overstromingen of vloedgolven. Er kan ook aan voorbereiding gedaan worden door in het gebied alvast reddingsdiensten en hulpgoederen klaar te hebben, die direct na een aardbeving kunnen worden ingezet Nieuwsbericht 8 oktober 2005: ISLAMABAD Een zware aardbeving met een kracht van 7,6 op de schaal van Richter heeft het noorden van Pakistan en het noordwesten van India getroffen. Volgens de Pakistaanse autoriteiten zijn er kolossale verwoestingen aangericht en was het de zwaarste beving in jaren. In Pakistaans Kashmir zijn zeker 100 doden gevallen en zijn verscheidene dorpen totaal verwoest. India spreekt van tientallen doden en ook in Afghanistan zijn mensen omgekomen. He epicentrum lag 90 km ten noorden van Islamabad. In de Pakistaanse hoofdstad liggen tientallen mensen onder ingestorte gebouwen. Het epicentrum van de aardbeving die zaterdagochtend 8 oktober 2005 plaatsvond, lag op 90 kilometer van de Pakistaanse hoofdstad Islamabad en op nog geen veertig kilometer van de grens met de Indiase deelstaat Jammu en Kashmir. De beving was tot 1500 kilometer rond het epicentrum voelbaar. Hoofdvraag: Waarom zijn er aardbevingen in Pakistan en hoe kan het dat er zoveel slachtoffers zijn? Doordat Pakistan op een drietal platen ligt is het zeer aardbevingsgevoelig. De platen werken vaak naar elkaar toe of van elkaar af. De welvaart in het land speelt ook een belangrijke rol bij de oorzaak van het hoge aantal slachtoffers. Doordat de mensen in Pakistan relatief arm zijn kunnen ze zich geen stevige (en aardbevingsbestendige) woningen veroorloven. De aardbeving van 8 oktober 2005 eiste in Pakistan Pagina 6 van 7

7 duizenden mensenlevens. Als er in Californie een zelfde soort aardbeving met een zelfde kracht op de schaal van richter zou ontstaan dan zouden er veel minder slachtoffers vallen omdat de huizen en gebouwen steviger gebouwd zijn. Pagina 7 van 7