Praktische opdracht Aardrijkskunde Het verschil tussen tornado's en orkanen

Transcriptie

1 Praktische opdracht Aardrijkskunde Het verschil tussen tornado's en orkanen Praktische-opdracht door een scholier 5079 woorden 8 november ,1 228 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De inleiding Ik heb voor dit onderwerp gekozen, omdat het mij interessant leek en dat was het ook. Het is ook een onderwerp waar onderzoekers, zelf ook nog niet alles over weten, omdat ze vaak geen metingen kunnen doen. Ik ben tot mijn conclusie gekomen met behulp van de volgende hoofdvraag: Wat is het verschil tussen een tornado en een orkaan?. Ik heb om tot het antwoord daarop te komen, veel deelvragen gebruikt. Maar ik vond dat deze nodig waren, om het allemaal zo duidelijk mogelijk te maken. Ik heb met het maken van dit werkstuk veel geleerd, over het ontstaan en andere dingen van een tornado en een orkaan. Omdat ik dit een interessant onderwerp vond, vond ik het ook heel leuk om te maken. De plaatjes van de tornado s en orkanen zijn ook mooi om te zien. Het is jammer dat iets moois zoveel schade kan aanrichten en dat er zoveel mensen er het slachtoffer van worden. Wat is een Tornado? Bijna iedereen weet wel wat een tornado is en hoe deze er uit ziet. Toch is het zelfs voor weerdeskundigen moeilijk te definiëren, dit komt omdat er nog steeds vragen zijn rond tornado s. Een tornado is een zeer snelle rondtollende draaikolk van lucht die onder een onweerswolk hangt. Een tornado wordt pas als tornado geclassificeerd als de slurf van de tornado tegelijkertijd in contact staat met de grond en met de onweerswolk. Het kan zijn dat de slurf niet zichtbaar is, ook komt het voor dat de tornado meerdere slurven heeft. De tornado zal zich met het stormsysteem in horizontale richting verplaatsen met een snelheid van ongeveer 60 km per uur. De slurf kan een dikte hebben van minder dan 100 meter tot meer dan 800 meter en over een afstand van vele honderden kilometers een spoor van verwoesting achterlaten. De windsnelheden in een tornado zijn moeilijk te meten, omdat instrumenten dit geweld meestal niet overleven. Voor de stijgwinden zijn er snelheden tot 300 km per uur gemeten. De levensduur van een tornado loopt uiteen van enkele minuten tot een uur, maar de meeste blijven ongeveer een kwartier bestaan. Als een tornado zijn maximale intensiteit heeft bereikt, wordt zijn slurf dunner, gaat hij meer horizontaal staan en wordt het spoor van verwoesting kleiner. De slurf neemt de vorm van een slang aan, en maakt een slingering en dooft uiteindelijk uit. De meest dodelijke was de Tri-State tornado die in 1925 Pagina 1 van 12

2 met 350 kilometer per uur door 3 staten in nog geen 4 uur raasde, hierbij vielen 695 doden. Hoe ontstaat een Tornado? Een tornado hangt altijd samen met een krachtige bui, een supercel dat op zich al een weersysteem is. Zo n supercel maakt dan weer deel uit van een buiencluster. Er hoeft niet altijd uit een supercel een tornado te ontstaan. Er zijn voorwaarden aan het ontstaan van een tornado verbonden. Deze voorwaarden zijn zeer unieke omstandigheden. Er moet warme vochtige lucht zijn in de lagere atmosfeer, koudere en drogere lucht daarboven, er moet land aanwezig zijn en er moet iets zijn om de warme vochtige lucht te laten stijgen. Vaak is dit verwamde lucht die wil stijgen, omdat het lichter is dan de omringende lucht. Als de warme lucht tegen de koude lucht botst, wordt de warme lucht omhoog gedreven. Dit wordt ook wel een updraft genoemd. Bovenop deze kolom van stijgende lucht zit een soort koepel. Dit wordt in het Engels een dome genoemd. Een dome is te vergelijken met de bovenkant van een fontein. Hier stop het water met stijgen en valt zomaar een kant op. Bij zwakke storms verschijnen en verdwijnen domes telkens. Bij een super cel blijft een dome minimaal 20 minuten. Als de stijgende lucht op het hoogste punt is gekomen wordt het kouder en condenseert de updraft. Hier worden de wolken gevormd die wij kunnen zien. De koude lucht gaat via een zogeheten downdraft weer naar beneden waar het weer wordt opgewarmd. Eigenlijk kun je dit proces zien als een soort kringloop van warme vochtige lucht en koudere droge lucht. Deze 2 luchtstromen gaan om elkaar heen kronkelen en veranderen de wolk in een enorme turbulente massa oftewel een super cel. Deze enorme wolken kunnen wel 20 kilometer hoog worden en maar liefst 32 kilometer breed. Super cel Een super cel is een vreemde verschijning, waar de meeste stormen meerdere updrafts en downdrafts hebben die elkaar storen, heeft een super cel maar 1 updraft en maar 1 downdraft. Hierdoor kan de super cel zichzelf "voeden" en hiermee zijn levensduur verlengen. Doordat super cellen zo lang leven krijgen hagelstenen ook de tijd om tot enorme projectielen uit te groeien. Mesocycloon Terug naar de ontwikkeling van een tornado. Als de combinatie van windsnelheden en veranderende richtingen in een super cel goed gaat de lucht horizontaal draaien. Hierdoor ontstaat een mesocycloon. De lucht in de buurt van een mesocycloon draait en stijgt, waar de lucht stijgt is geen water, dus bij stijgende lucht zal er nooit neerslag vallen. Daarom ontstaan tornado's altijd buiten het neerslaggebied. Een tornado ontstaat vaak aan de rand van een updraft, naast lucht die naar beneden komt met regen of hagel. Dit is de reden waarom regen en hagel vaak een tornado aankondigen. Al stijgt de lucht in een tornado, toch vormt zijn slurf zich van de wolk naar de grond en niet andersom. Op het moment dat de slurf de grond raakt is een tornado pas echt een tornado. De kracht van de Tornado? Klasse Windsnelheid (km/h) Soort schade Pagina 2 van 12

3 F licht F matig F Aanzienlijk F Ernstig F Zeer zwaar F5 > 418 Catastrofaal F1-tornado - windsnelheden van 117 tot 180 km/u. Deze tornado's kunnen dakpannen van de huizen zuigen en rijdende auto's van de weg blazen. Stacaravans kunnen omver worden geblazen en schuurtjes kunnen worden vernield. F2-tornado - windsnelheden van 181 tot 250 km/u. Van sommige huizen worden de daken afgerukt, en stacaravans in het pad van de tornado worden uit elkaar getrokken. Deze twister kan zelfs een trein van de rails blazen. F3-tornado - windsnelheden van 251 tot 333 km/u. Zware bomen worden ontworteld, en zelfs stevige gebouwen storten als een kaartenhuis in elkaar. Dit is een zeer ernstige tornado. F4-tornado - windsnelheden van 334 tot 418 km/u. Locomotieven en vrachtwagens met opleggers van 40 ton worden als speelgoed weggeblazen. De tornado trekt een enorm spoor van vernieling. F5-tornado - windsnelheden van 419 tot 512 km/u. Deze tornado verwoest alles op zijn pad. Auto's worden honderden meters weggeslingerd, en hele gebouwen kunnen in één keer van hun fundamenten worden gerukt. De kracht van de tornado is te vergelijken met een atoombom. Om de kracht van tornado s vast te stellen heeft Theodore Fujita van de Universiteit van Chicago, zo 25 jaar geleden een schaal opgesteld om de kracht van de tornado s vast te stellen. De klasse waarin de tornado wordt geplaatst wordt gemeten aan de hand van schade die de tornado heeft aan gericht. Origineel loopt de fujitaschaal tot en met F12 maar omdat er nog nooit meer dan F5 is gehaald loopt de schaal tot en met F5.Een ander feit over de tornado is dat de kracht exponentieel toeneemt. Dit houdt in dat een tornado met windsnelheden van 500 km/h niet 10 keer sterker is dat een tornado met windsnelheden van 50 km/h maar dat deze 100 maal sterker is. De F-schaal heeft wel nadelen. Omdat het op schade is gebaseerd, kan een tornado met een slurf van een kilometer breed die op het platteland plaatsvindt geen F-rank krijgen terwijl dezelfde tornado in een grote stad een F5 rank kan krijgen. Ten tweede zijn de snelheden die in het schema hieronder staan ruwe schattingen en onbewezen. Deze snelheden zijn nooit bewezen, omdat alle meet-apparatuur die tot nu toe is gebruikt werd vernietigd door de kracht van de tornado. Maar toch wordt deze schaal gebruikt, omdat er geen alternatieven zijn. Waar komen de meeste Tornado s voor? Tornado's komen overal in de wereld voor, van Spanje tot Wales en van Japan tot de VS, maar ze komen vooral in de Verenigde Staten voor. Pagina 3 van 12

4 Tornado alley Tornado's hebben in alle 50 staten van de Verenigde Staten toegeslagen, maar het gemiddelde aantal orkanen per jaar over 30 jaar is in Alaska eerder 0 dan 1. Terwijl het gemiddelde in Oklahoma 52 is. Al is er geen staat immuun voor tornado's, er is een gebied dat meer wordt getroffen door tornado's dan elk ander gebied. Dit gebied wordt Tornado Alley genoemd. Dit gebied loopt ongeveer van West-Texas tot North-Dakota (zie ook het plaatje). Dat is maar liefst 1600 kilometers lang en 950 kilometers breed. Omdat het geen officieel gebied is, willen er nog weleens staten aan worden toegevoegd of worden weggelaten. Het is in ieder geval zeker dat grote stukken van Texas, Kansas en Nebraska deel uitmaken van Tornado Alley. Ideale omstandigheden Er is natuurlijk een reden waarom er zoveel tornado's in dit gebied voorkomen: de omstandigheden zijn heel goed. Het terrein is relatief vlak. Hierdoor kan de warme vochtige lucht die vanuit de golf van Mexico naar het noorden gaat heel makkelijk botsen met de koudere droge lucht die naar het zuiden gaat vanuit Canada. Doordat deze luchtstromen zo gemakkelijk bij elkaar kunnen komen, is het de ideale plek om grote super cellen te laten ontstaan. Texas De staat die in Amerika het meest wordt getroffen van alle is Texas. Van 1950 tot nu hebben ze bijna 5500 tornado's over zich heen gekregen. Dat is een gemiddelde van 110 per jaar. Bedenk wel dat tornado's over het algemeen maar in een bepaald gedeelte van het jaar ontstaan, namelijk alleen in de lente en de zomer. Tornado uitbraak Drie en vier april 1974 zal iedereen in Amerika zich blijven herinneren. In 16 uur werden er 148 tornado's gemeten in 3 verschillende staten. De tornado's varieerden van F0 tot F5 (zie ook het onderdeel schaal). Sommige tornado's legden een afstand van maar liefst 60 kilometer af. Dit was de grootste uitbraak ooit. In die 2 dagen kwamen er 330 mensen om en raakten er 5500 gewond. Zo hard slaat de natuur zelden toe, maar de wetenschappers hebben ons verzekerd dat het weer zal gebeuren. Een ding is in ieder geval zeker: als het weer gebeurt zullen er dankzij een beter waarschuwingssysteem niet zoveel mensen omkomen of gewond raken. Tornado s in Nederland? In Nederland worden ook regelmatig Tornado s gemeld, meestal gaat het hier om zeer kleine windhozen. Er zijn ook uitzonderingen geweest, de bekendste Nederlandse tornado s zijn wellicht die van Chaam (Brabant) en die van Tricht (de Betuwe) van 25 juni De tornado van 25 juni 1967 Voor deze dag was een unieke windhoos waarschuwing gegeven door het KNMI omdat er de dag er voor ook al enkele zwaardere windhozen in Frankrijk waren geweest. Helaas werd de waarschuwing werkelijkheid die middag. In Chaam trok de tornado over een café en een Pagina 4 van 12

5 camping, er vielen 2 doden. In Tricht trok een tornado over een woonwijk, binnen 15 seconden vielen er 5 doden en waren er 500 mensen dakloos. Later is vast gesteld dat de tornado in de klasse F3 viel. 40 jaar eerder op 1 juni trok een tornado van de schaal F4 over het dorpje Neede, hierbij vielen 10 doden. Maar dit jaar is er ook een windhoos in Nederland geweest die ook veel schade heeft aangericht. De schade bedroeg honderduizenden euro s, gelukkig zijn er geen slachtoffers gevallen deze keer. Wat te doen bij een Tornado? Afhankelijk van de kracht van een tornado, zijn er verschillende plaatsen die tegen een tornado bescherming bieden. Het is zeker NIET veilig om in een klein gebouw, zoals een huis, te zijn wanneer een tornado over trekt. Meestal zoeken mensen veiligheid in speciaal daarvoor aangelegde schuilkelders (in de VS, waar veel tornado's voorkomen), die goed bestand zijn tegen tornado's, zelfs wanneer de rest van het woonhuis met de grond gelijk wordt gemaakt. Indien een schuilkelder niet aanwezig of bereikbaar is, is de volgende minst onveilige plaats om voor een tornado dekking te zoeken, een badkamer, IN de badkuip, door de diverse waterleidingen en afvoerleidingen, die enige sterkte bieden aan de ruimte. Het is verstandig om zoveel mogelijk over tornado's en veiligheid te weten, wanneer je in een tornadorijke omgeving woont, zoals Tornado Alley in de VS. Zodoende ben je beter voorbereid op mogelijke verrassingen. Zo n voorbereiding bestaat uit een vluchtplan, een vluchtroute, en een frequente blik op het weer. Ook het oefenen van zo'n plan is goed om zo nu en dan te doen. Een goed boek om meer te weten te komen over tornado's, is het boek "Tornado Alley: Monster storms of the Great Plains" geschreven door Dr. H. Bluestein. Een ander goed boek is "Everything you wanted to know about tornadoes - but didn't know who to ask" door A. Verkaik. Wat zijn Orkanen? Orkanen zijn de zwaarste en meest verwoestende stormen die er op aarde voorkomen, ze ontstaan in de warme wateren van de tropen. Ze hebben ook verschillende namen, dat ligt aan het gebied waar ze zijn ontstaan: Orkaan (Caribische gebied), Cycloon (Indische oceaan) en Tyfoon (Stille Oceaan) William Redfield Deze amateur meteoroloog William Redfield is de man die de vorm ontdekte van orkanen. Al op jonge leeftijd was deze man geobsedeerd door verhalen over zware stormen die hem waren verteld. In zijn leven als zadelmaker hield hij zich veel bezig met het bestuderen en nadenken over stormen. Ook hield William Redfield veel van wandelen, hij maakte meerdere malen tochten van duizenden kilometers lang. Ook in de herfst van 1821 had hij besloten om een lange voetreis te gaan maken door Connecticut, in de VS. Die zelfde maand was het gebied dat Redfield bewandelde getroffen door een zware storm die vanuit de tropen kwam. Deze zware stormen kwamen vaker voor in West-Indie waar ze hurricanes werden genoemd, dit woord is afgeleid van urican dat indiaans is voor hevige wind. Aangekomen in de stad Middletown merkte hij op dat de wind uit het zuid-oosten was gekomen, dit was te zien aan de bomen die plat lagen naar het noord-westen. Toen Redfield 100 kilometer verder liep merkte hij dat de plaatgewaaide bomen daar allemaal in de tegenovergestelde richting lagen. Hieruit maakte hij op dat de zware storm een zware Pagina 5 van 12

6 wervelwind op grote schaal was. Natuurlijk was deze veronderstelling nog geen bewijs en moest hij zijn idee veel verder uitwerken om het te kunnen bewijzen. In de 10 jaar na zijn ontdekking werd hij inspecteur van een scheepvaartmaatschappij, hij bestudeerde logboeken van schepen die de stormen overleefd hadden en sprak met de kapiteins van deze schepen. Ook bestudeerde hij kaarten met windpatronen. In 1831 bracht deed hij in American Journal of Science een paar uitspraken over de zware stormen. 1. Alle zware stormen langs de Amerikaanse kust zijn in feite wervelwinden die tegen de wijzers van de klok in ronddraaien, de hevige wind in de storm verplaatst zich niet horizontaal maar maakt een spiraalvormige beweging. 2. Deze enorme wervelwinden kunnen een doorsnede hebben van meer dan 1500 kilometer en kunnen zich over een afstand van meer dan 4500 kilometer boven oceanen verplaatsen. Al gauw werden Redfields opvattingen bevestigd door medewetenschappers. Het ontstaan van een orkaan? Van groot belang bij het ontstaan is de temperatuur van het zeewater. Zodra de temperatuur van het water de 27 of 27.5 C bereikt, kan bij eveneens andere gunstige omstandigheden, een tropische cycloon ontstaan. Het hangt dus niet alleen af van de zeewatertemperatuur. Er zijn nog een aantal voorwaarden: a. bovenin moet een sterke uitstroming van de luchtstroom bestaan (divergentie) b. het verschil in windrichting en snelheid met de hoogte (verticale windschering) mag niet te groot of te abrupt zijn. c. uiteraard moet de lucht voldoende onstabiel van opbouw zijn. d. de plaats van ontstaan moet zich bevinden op 5 NB, 5 ZB of hoger. In het algemeen vinden de tropische cyclonen hun ontstaan in de Intertropische Convergentie Zone (de ITCZ). Deze zone is het gebied waar de passaatwinden uit het noordelijke- en zuidelijke halfrond bij elkaar komen. Deze stromingen convergeren daar en worden gedwongen op te stijgen. De luchtdruk daalt aan de grond zodat in het gebied van de ITCZ een gordel van lagedruk te vinden is (de doldrums). In deze zone ontstaan door de sterke aanwarming en de versterkte opstijgende luchtstroom veel bewolking, met name goed ontwikkelde stapelwolken. Uit veel van deze wolken ontwikkelen buienwolken (cumulonimbus). Als zo'n gebied van buien een eigen leven gaat leiden en in de oostelijke straalstroom wordt opgenomen is zo'n 'easterly wave' geboren. Meestal vormen deze 'easterly waves' zich al boven het westen van het Afrikaanse vasteland om vervolgens de Atlantische Oceaan op te gaan. Als aan alle drie genoemde voorwaarden voldaan kan worden, kan zo'n storing zich uitbouwen tot allereerst een tropische depressie. De wind is dan nog niet echt toegenomen, hooguit wat vlagerig. Naarmate de depressie meer vocht en warmte uit de oceaan oppikt, kan de inwendige motor op gang komen. Van onder stroomt de onstabiele warme en vochtige lucht naar elkaar toe omhoog en stroomt aan de bovenkant weer uit. Aan de randen stroomt de lucht weer naar beneden en kan het spel opnieuw Pagina 6 van 12

7 beginnen. Zoals eerder vermeld moet het brongebied van de beginnende orkaan zich op minstens 5 van de evenaar bevinden. Daar krijgt het systeem net voldoende invloed van de draaiende aarde; op de evenaar is die kracht, de Corioliskracht namelijk nul. Door de aardrotatie ontstaat een afwijking in deze circulatie, zodat, op het noordelijke halfrond, de wind linksom (tegen de wijzers van de klok in) om het centrum gaat draaien. Hoe beter die motor gaat draaien, hoe hoger wordt de windsnelheid. Zodra de windsnelheid toeneemt tot 34 knopen (16 m/sec) of meer, wordt de tropische depressie gedoopt tot tropische storm en krijgt het een naam. De tropische cycloon of orkaan is pas officieel zodra de windsnelheid in de tropische storm is toegenomen naar 63 knopen of hoger (of 33 m/sec, 112 km/uur of meer). Deze snelheid staat gelijk met een windkracht 12. De aan de cycloon gegeven naam is sinds 1979 beurtelings een meisjes- of jongensnaam, bepaald via van tevoren vastgestelde lijsten. Elke regio heeft zijn eigen lijst. Het hangt af van de regio wanneer de orkanen ontstaan. Ruwweg op het noordelijke halfrond in de zomermaanden en op het zuidelijke halfrond in onze wintermaanden. Nog preciezer is het om te zeggen dat het hoogseizoen 2-3 maanden na het moment van maximale zonshoogte aanvangt. Voor de Atlantische Oceaan is dat de maanden augustus en september. Een uitgebreider overzicht is hieronder te vinden in de tabel gebied seizoen topmaanden N-Atlant. Oceaan jun.-nov. aug.-okt. NO-Stille Oceaan jun.-nov. aug.-sep. NW-Stille Oceaan mei.-dec. jul.-okt. Golf van Bengalen mei.-jun. mei.-jun.> sep.-nov. sep.-okt. Arabische Zee mei.-jun. mei.-jun. okt.-nov. okt.-nov. Australië (N-kust) dec.-mar. jan.-feb. ZW-Indische Oceaan dec.-apr. jan.-apr. ZW-Stille Oceaan dec.-mar. jan.-apr. De gevaren van de orkaan? Zoals bekend zijn zware orkanen vaak schadelijk, vele slachtoffers verliezen eigendommen of zelfs levens door de effecten van de orkaan. De meeste slachtoffers van een orkaan vallen niet door de wind van de orkaan zelf maar 90% van de doden die vallen door de vloedgolf die elke tropische orkaan met zich mee brengt. Als de orkaan zo n 150 kilometer voor de kust is genaderd beginnen de golven die ontstaan zijn door orkaan op de kusten aan te beuken. Alleen brengt dit niet de grootste schade met zich mee. Tijdens de orkaan heeft een draaiende watermassa zich verzameld onder het oog van de orkaan, de draaiende Pagina 7 van 12

8 kolom kan wel 100 meter diep zijn. Boven deze kolom ontstaat ook altijd een koepel van water die 60 centimeter hoog is, deze koepel wordt omhoog gezogen door de lage luchtdruk. Deze hele draaiende water kolom en koepel kunnen wel 5 meter boven het zeeniveau uitkomen, dit is het gevaarlijkste deel van de vloedgolf. Dit soort vloedgolven richten het meeste schade aan bij kusten met een geleidelijke oplopende bodem, dit geeft de vloedgolf de kans verder te gaan zonder kapot te slaan. De vloedgolf kan hier het water opstuwen tot wel 8 meter boven het normale zeewaterniveau. Bij kustwateren met een steil aflopende bodem kan de ronddraaiende kolom minder schade aanrichten omdat deze tegen de steile zeebodem aanslaat en hierdoor oplost. Het zeeniveau zal hierdoor meestal niet meer als een meter stijgen. De schaal van Saffir-Simpson Klasse Omschrijving Windsnelheden (km/u) 1 Zwak Matig Krachtig Zeer Krachtig Verwoestend en hoger De kracht van de orkaan wordt benoemd door de schaal van Saffir-Simpson, uiteraard ook opgesteld door de meteorologen Saffir en Simpson. Maatregelen tegen de orkanen? Zoals in het vorige hoofdstuk uitgelegd, kan een vloedgolf als gevolg van een orkaan veel schade aanrichten bij kustwateren zonder een steile kustwand. Een voorbeeld door een door orkanen geplaagde stad is Osaka. Deze Japanse stad is zeer kwetsbaar voor de orkanen die de stad elk jaar belagen vanuit de grote oceaan. De rede hiervan is dat Osaka een grotere baai heeft als de andere havensteden,bovendien is de baai erg ondiep de gevolgen hiervan zijn bekend. Andere problemen die de stad teisteren zijn het overmatige oppompen van grondwater door de industrie waardoor de stad geen stevige ondergrond meer heeft, ook treed de rivier die door Osaka loopt, de Yodo, nogal snel buiten zijn oevers. Toen in 1961 Osaka voor de 6e keer in 30 jaar tijd onder water kwam te staan en er 32 mensen stierven, besloot het stadsbestuur om maatregelen te nemen. Om te beginnen werd het grondwater gebruik beperkt zodat de stad weer een stevigere fundering kreeg. Vervolgens werden er ingenieurs aangenomen om een stelsel te ontwerpen om de wateroverlast te bedwingen. 16 jaar later waren er ruim 200 kilometer aan dijken aangelegd, 80 pompinstallaties en 33 waterkeringen geïnstalleerd. Dit is een voorbeeld van een stormwering. Deze kering moet dienen als dam wanneer er een vloedgolf op komst is. De boog is 25 meter hoog en kan binnen een half uur na het eerste noodsignaal de hele rivier afsluiten. De stormwering is toch groot genoeg om 2 grote vrachtschepen elkaar te laten passeren. Wat je moet doen als jezelf in een orkaan terecht komt? Pagina 8 van 12

9 Op zee Als je op zee zit kun je een orkaan herkennen aan de volgende dingen: Als de golven aanzienlijk groeien, of er is een abnormale stijging van de druk van een barometer, en een daarna even snelle daling. Wat doe je dan? Zet de radio aan, sluit alle deuren zo goed mogelijk, en zorg voor een voedsel voorraad. Op zee kan het na de orkaan lang doorstormen. Haal alle zeilen neer. Sluit de luiken en gooi onnodige dingen over boord. Ga in je hut zitten, heb je die niet, ga dan op de bodem van de boot liggen. Op het land Ben je op het land, blijf dan zo ver mogelijk uit de buurt van de kust! Timmer de ramen zo goed mogelijk dicht en maak losse dingen buiten goed vast of haal ze naar binnen. Ga in de kelder, een kast of onder de trap zitten. Neem een voorraad voedsel mee en zorg voor een radio op batterijen. Probeer van tevoren de elektriciteit uit te schakelen. Buiten Als je buiten bent zoek dan eerst een schuilplaats; een grot of een greppel. Heb je geen keuze uit één van deze twee, ga dan plat op de grond liggen. Als de orkaan voorbij is, ga dan niet gelijk weg van je schuilplaats, er kunnen rukwinden achter de orkaan aankomen! Een orkaan duurt gemiddeld een uur. Wat is de invloed van de Corioliskracht op het weer? De eerst meteorologen hadden al een vermoeden dat de rotatie van de aarde te maken had met de windpatronen, alleen hadden ze vrijwel allemaal geen idee hoe dit precies in zijn werk ging. Na veel onderzoek kwam de Franse natuurkundige Gustave de Coriolis met de oplossing. Coriolis ontdekte dat alles dat zich boven het aardoppervlak beweegt afbuigt, de rede hiervan volgens Coriolis is dat de waarnemer zelf op de ronddraaiende bol staat, in dit geval de aarde dus. De corioliskracht bestaat eigenlijk uit 2 factoren waarvan de 1e kracht invloed uitoefent op voorwerpen die zich langs de noord-zuid-as bewegen en de 2e kracht oefent kracht uit op voorwerpen die zich langs de oost-west-as bewegen. De noord-zuid kracht wordt veroorzaakt door de rotatie van de aarde, de snelheid hangt hierbij af van de plaats op aarde. Dit houdt in dat als een object vanaf de evenaar naar het noorden beweegt zal afbuigen naar het oosten. Een object dat zich juist vanaf de evenaar naar het zuiden beweegt zal afbuigen richting het westen omdat hier een mindere rotatiesnelheid is, dit komt omdat het object niet meer met de aarde is verbonden. Omdat wij op aarde meedraaien lijkt het alsof het object afbuigt. De oost-west kracht heeft te maken met de middelpuntvliedende kracht, dit houdt in dat een object altijd neigt om in een rechte lijn te bewegen wanneer er een andere kracht dan alleen de zwaartekracht op er op los wordt gelaten. De zwaartekracht trekt een object juist aan naar het middelpunt van de aarde, maar de Pagina 9 van 12

10 middelpuntvliedende kracht werkt juist andersom, deze kracht zorgt ervoor dat objecten juist van de rotatieas af willen bewegen. Een goed voorbeeld is kogelslingeren, de kogel wil juist van de rotatieas in dit geval de kogelslingeraar af. Omdat de middelpuntvliedende kracht toeneemt met het toenemen van de snelheid, zal een object dat zich beweegt richting het oosten meer merken van de middelpuntvliedende kracht omdat de snelheid daardoor toeneemt vergeleken met de aarde. Het gevolg hiervan is dus dat het object afbuigt richting de evenaar. Bij het bewegen van een object richting het westen neemt dus juist de middelpuntvliedende kracht af en zal het object afbuigen richting de dichtstbijzijnde pool. Tijdens de eerste wereldoorlog stuitten de Duitsers met toeval ook op de effecten van de corioliskracht toen zij van een afstand van 110 kilometer probeerden Pareis te raken met granaten afgevuurd door een kanon. Tijdens het vuren bleken de granaten af te buigen richting het westen. De granaten kwamen hierdoor ruim één kilometer te ver richting het westen. Deze krachten hebben ook invloed op het weer, zoals bekend helpt de Corioliskracht orkanen ontstaan. Maar deze kracht speelt ook een grote rol bij de windpatronen over de hele wereld. Hoe werken de storm metingen en verwachtingen? In de afgelopen jaren zijn de weersverwachtingen een stuk verbeterd, hierbij heeft de technologische ontwikkeling veel bijgedragen. Sinds de jaren 70 is de weersverwachting verdubbelt, dit houdt in dat de meteorologen 6 dagen van te voren het weer kunnen voorspellen. Door nieuwe radar en satelliet systemen zijn de weersverwachtingen erg verbeterd. In Amerika heeft de National Wheather Service een Dopplerradarsysteem geïnstalleerd waarmee diep in onweersbuien kan worden gekeken. Deze radar kan de bewegingen meten in een onweersbui of een tornado. De radar stuurt signalen die worden teruggekaatst door waterdruppels die zich in een bui of tornado bevinden, een computer analyseert de terug ontvangen signalen en maakt er een beeld bij dat bestaat uit kleurpatronen. Door deze ontwikkeling kan de radar ontwikkelende tornado s herkennen en daardoor is het mogelijk om zo n 20 a 30 minuten van te voren een tornado te voorspellen. Dit is uiteraard erg belangrijk voor de zogeheten tornadowarnings die worden uitgegeven. De Doppler radar heeft zo ook z n nadelen want zo kan het systeem alleen windsnelheden bepalen van stormen die naderbij komen of van die zich verwijderen. Een storm die zich dus in een rechte hoek van de radar beweegt kan niet worden geregistreerd. Het kan hierbij verstandig zijn om meerdere Doppler radars te plaatsen zodat er altijd wel een kan registreren. Een andere mogelijkheid van falen van de radar is dat er in sommige ongevaarlijke onweersbuien ook wel eens wervelwinden voorkomen, de radar kan deze niet herkennen als ongevaarlijk en zal alarm slaan. In de jaren 90 werd er door de zogeheten stormchasers gebruik gemaakt van een machine die TOTO hete: totable tornado observatory. Dit apparaat moet in de baan worden geplaatst van de tornado, als de tornado over de TOTO gaat laat deze zilvermetalen plaatjes los die opgevangen konden worden door de radar. Hierdoor konden de stormchasers inzicht krijgen over wat er in de tornado zelf gebeurt. Het apparaat weegt 200 kilo en is verankerd in een stalen frame. Aan de uitstekende armen zitten meet Pagina 10 van 12

11 instrumenten. Als er een tornado wordt gesignaleerd kan het apparaat door 2 man met een bestelwagen in het verwachte pad van de tornado geplaatst worden, dit hoeft maar 20 seconden te duren. Het is wel een eis dat de tornado geen snellere windsnelheden als 320 kilometer per uur produceert ander werkt het systeem niet meer. Zelfs nu is het voor de deskundigen nog steeds erg moeilijk de tornado en de baan van de tornado te voorspellen. Als er zich een supercel dreigt te vormen worden deze vaak nog gewoon door de mensen opgezocht. Deze stormchasers houden de ontwikkelingen van de supercel goed in de gaten, ook wordt er gebruik gemaakt van radar. Deze opzichters kunnen een tornado zo n 10 minuten van tevoren voorspellen, tenzij dit eerder blijkt op een Doppler radar. Als het zo ver is worden de lokale tv en radiozenders ingelicht en wordt er een tornado warning uitgegeven. Veel mensen die in tornado gevoelige gebieden wonen, hebben meestal zelf al maatregelen genomen en hebben een ondergrondse kelder laten bouwen om bij nood in te schuilen. Dit soort onderzoeken zij erg van belang voor weerorganisaties omdat het op tijd voorspellen van een grote storm levens kan redden omdat mensen de tijd hebben te evacueren. Dit soort projecten worden dikwijls gesponsord door de overheden Conclusie Wat is dus het verschil tussen een orkaan en een tornado? Zoals bekend zijn zowel een tornado en een orkaan beide een wervelstorm, maar het precieze verschil is nog steeds niet duidelijk. Toch zijn er wel grote verschillen tussen deze wervelstormen. Het grootste verschil is wel de verschillende afmetingen tussen de wervelstormen. Zo kan een orkaan honderden kilometers breed zijn, terwijl een tornado nooit veel groter word als 800 meter doorsnee. Een ander belangrijk verschil is dat orkanen ontstaan boven de oceanen die minstens 27 graden warm zijn. Tornado s ontstaan meestal boven land waar 2 luchtstromen met elkaar botsen. Het kan wel voorkomen dat orkanen gepaard gaan met tornado s. Orkanen kunnen ook veel langer duren dan tornado s een orkaan kan maximaal ongeveer een week duren, terwijl een tornado meestal maar een kwartier duurt. Omdat een orkaan op het water ontstaat, brengt elke orkaan die dicht bij het land komt een vloedgolf mee die dodelijker is dan de orkaan zelf. De gevolgen zijn bij een orkaan veel erger als bij een tornado, tenminste als zo n orkaan het land bereikt. Omdat de orkanen vaak veel groter zijn en langer kunnen duren als een tornado, richten ze veel meer schade aan. Enquête voor Praktische Opdracht Het verschil tussen Orkanen en Tornado s? Leeftijd Zou je in een risicogebied voor tornado s of orkanen willen wonen? Pagina 11 van 12

12 Zo nee waarom niet? Ook niet als er maar zeer zelden een tornado komt en het heel erg leuk wonen is? Weet je wat je moet doen als er een tornado komt? Bronvermelding Van de volgende internetsites heb ik gebruik gemaakt Pagina 12 van 12