Werkstuk Aardrijkskunde Tornado's en Orkanen

Transcriptie

1 Werkstuk Aardrijkskunde Tornado's en Orkanen Werkstuk door een scholier 5614 woorden 30 mei ,9 225 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Voorwoord 3 Mei 1999, Oklahoma City, Amerika Het is een normale dag. De zon komt op en de mensen beginnen aan hun dagelijkse werkzaamheden. Kinderen gaan naar school en de ouders haasten zich snel naar hun werk om nog op tijd te komen. Er is zelfs geen wind te bekennen en alles ziet er heel onschuldig uit. Plotseling, slaat moeder natuur genadeloos toe door een grote wolk voor de zon te plaatsen waardoor alles heel donker wordt. In een fractie van een paar seconde begint de donkere wolk zich uit te breiden tot een grote donderswolk. Met een doorsnede van 1,5 kilometer beginnen de gigantische wolken te draaien waardoor er een angstaanjagende slurf ontstaat die op de mensen afkomt om alles wat in zijn weg staat te vernietigen! Het is zeker dat de mensheid zich heel ver ontwikkeld heeft maar ze zijn nog steeds hulpeloos tegen de macht van moeder natuur. Dit was een dag die de inwoners van Amerika nooit zullen vergeten. De tornado had uiteindelijk windsnelheden van meer dan 400 km per uur. Het heeft duizenden mensen dakloos gemaakt en voor schade gezorgd die niemand zich kan voorstellen. Inleiding Wervelstormen zijn een van de meest zeer zware stormen die hier op aarde kunnen voorkomen. Het zijn zware orkanen die meestal boven de Atlantische oceaan ontstaan. Wolken beginnen zich samen te vormen en breiden zich uit tot op een gebied van 200 kilometer. De orkaan is in ontwikkeling maar blijft nog een depressie. Naarmate er meer warmte en vocht uit de oceaan wordt opgepikt begint de depressie zich steeds meer uit te breiden. Zodra de windsnelheid toe neemt groeit de depressie uit tot een tropische storm en de orkaan is geboren. Een andere vorm van wervelstormen zijn tornado s. Met hun slurf verwoesten deze wervelstormen alles wat op hun pad ligt en maken alles met de grond gelijk. Amerika is het land van de tornado s. Gemiddeld komen er per jaar 800 tornado s voor in Amerika. De Amerikanen zullen bepaalde dagen nooit meer Pagina 1 van 13

2 vergeten. Het liep soms dan ook heel slecht af. De inwoners van Oklahoma City zijn het meest getroffen door zeer zware tornado s die windsnelheden hadden van bijna 500 kilometer per uur. In het verleden zijn duizenden mensen het slachtoffer geworden van zware orkanen en tornado s die alles met de grond gelijk maakte. De reden hiervoor was meestal dat de mensen helemaal niet gewaarschuwd werden of geen goed waarschuwingssysteem hadden. Tot op de dag van vandaag proberen meteorologen (weerkundigen) iedereen te waarschuwen wanneer er een tornado of orkaan in opkomst is. Maar is dat wel zeker? Hoe kan er dan voor gezorgd worden dat er niet meer mensen het slachtoffer worden van wervelstormen? En hoe hebben deze wervelstromen de mensen beïnvloed? Door middel van de deelvragen in dit rapport zoals het ontstaan en de ontwikkelingen van tornado s en orkanen zal ik een antwoord proberen te geven op deze probleemstelling die zeker voor veel mensen een grote vraag zal blijven. In de eerste paar hoofdstukken zal ik alles over tornado s proberen te beschrijven. Hierna het ontstaan en de werking van orkanen met als gevolg hoe deze wervelstormen de mensheid heeft beïnvloed. Wat is eigenlijk een tornado? De meeste mensen hebben wel eens gehoord van een tornado. Tornado s zijn een van de meest krachtige zware wervelstormen die hier op aarde kunnen voorkomen. Maar wat is eigenlijk een tornado precies? Het is een snel ronddraaiende kolom lucht die verbonden is met een buienwolk en zich uitstrekt tot aan het aardoppervlak. Een tornado is dus eigenlijk een snel roterende kolom lucht. In Nederland spreken we van een windhoos. Nederland heeft zelden te maken met krachtige wervelwinden. Als er wervelwinden hier in Nederland voorkomen hebben ze niet de krachtige wervelende wind zoals in midden en noord Amerika ontstaan. Deze snel ronddraaiende kolom lucht die zich tot een tornado kan vormen kunnen in verschillende soorten voorkomen. Afhankelijk van hun omgeving kunnen ze zich tot een bepaalde soort tornado vormen. Zo kunnen we spreken van verschillende tornado s zoals waterhozen (tornado s op het water). In Amerika komen ook stofhozen voor. De Amerikanen spreken dan van een dustevil. In woestijnen of in gebieden waar veel zand en stof ligt spreken we van een zandhoos (een tornado dat uit zand en stof bestaat). Soms zijn tornado s die op het land en water voorkomen moeilijk te onderscheiden. Wanneer een waterhoos het land intrekt veranderd deze tot een windhoos. Er is pas sprake van een tornado als de slurf in contact met de onweerswolk en met de grond komt. Wanneer de slurf in contact komt met de grond gaat het zich in een horizontale met een snelheid van minimaal 60 km per uur verplaatsen. De slurf kan een dikte hebben van ongeveer 100 tot meer dan 800 meter breed en kan een verwoesting van honderden kilometers achterlaten. De levensduur van een tornado loopt uit van enkele minuten tot een paar uur. De meeste tornado s blijven ongeveer een kwartier lang bestaan. Als de tornado zijn maximale intensiteit (sterkte, hevigheid) heeft bereikt, wordt zijn slurf dunner. Het neemt dan meestal een vorm van een slang aan en maakt een slingering. Uiteindelijk dooft hij uit. Soms komt het ook wel voor dat de tornado onzichtbaar is of meerdere slurven heeft. In het volgende Pagina 2 van 13

3 hoofdstuk zal het ontstaan en de werking van tornado s worden beschreven. Het ontstaan van een tornado Voor het ontstaan van een tornado moeten de omstandigheden heel gunstig zijn zoals: - Er is voldoende vocht nodig. - Een onstabiele lucht. (een lage luchtdruk) - Een opstijgende kracht. Wanneer de omstandigheden gunstig zijn beginnen grote stapelwolken en buien tot ontwikkeling te komen als de atmosfeer (een omhulsel van gas dat om de aarde heen zit) onstabiel is. Daarmee bedoelen we, dat het mogelijk is voor een warme luchtbel om vanaf de grond (of vanaf een bepaalde hoogte) ongeremd tot op veel grotere hoogte te kunnen doorstijgen. Het resultaat is dan een stapelwolk die zich uitstrekt tot hoog in de troposfeer. Soms reiken deze wolken met een hoogte van meer dan 10 en heel soms circa 20 kilometer tot in de stratosfeer (is de bovenste gedeelte van de atmosfeer). De atmosfeer blijft onstabiel als het in de onderste luchtlagen relatief warm is en op grotere hoogte juist relatief koud is. Nu is het op bijvoorbeeld 5 kilometer altijd steenkoud met temperaturen van vaak tientallen graden onder nul maar het gaat om verschillen. Naarmate de verschillen van de stijgende luchtbel en de omringende lucht groter is, kan de bel sneller stijgen en de stapelwolk sneller de hoogte inschieten. Hoe hoger en hoe sneller een stapelwolk groeit, des te zwaarder wordt de bui. Dit wordt onstabiele lucht genoemd en is een belangrijk onderdeel bij het onttaan van een tornado. De meeste en zwaarste tornado's ontstaan uitsluitend bij een speciaal soort onweersbui. Dit wordt een supercel genoemd. Het is een bui die optimaal gebruik maakt van de beschikbare energie van de atmosfeer. De supercel ontstaat uitsluitend in zeer onstabiele luchtmassa's. Stapelwolken moeten zeer snel de hoogte in kunnen schieten. In deze buien kunnen ook de onderlinge temperatuurverschillen hoog oplopen waardoor lucht snel wordt opgetild en er een circulatie op gang kan komen. Dat gebeurt meer op de grens van twee sterk verschillende luchtsoorten. In de Verenigde Staten botst meestal warme en subtropische lucht vanuit de Golf van Mexico vaak op de van Canada afkomstige koude luchtmassa. Omdat de tornado zich vormt vanuit de mesocycloon waait de wind rond de tornado tegen de wijzers van de klok in. Zoals rond een lagedrukgebied dus. Soms blijft de slurf dun en is enigszins kronkelend. Maar de buis kan ook uitgroeien tot een brede kegelvormige ronddraaiende massa wolken met daarin rondvliegend puin. De diameter kan oplopen tot wel anderhalve kilometer. Veel tornado's razen kort, minder dan 5 minuten. Een enkeling houdt het meer dan een half uur vol en laat een lang spoor van verwoesting achter zich. De windsnelheid kan oplopen tot meer dan 500 kilometer per uur. Noord-Amerika is het tornadorijkste gebied op aarde. Maar ook in Europa komen er jaarlijks tientallen voor. In Nederland worden elk jaar windhozen waargenomen. Slechts eens in de circa 30 jaar komt het in Nederland tot een zwaardere windhoos (tornado) die behoort bij een supercell. In 1967 werden Chaam en Tricht getroffen door een Pagina 3 van 13

4 krachtige tornado. In 1925 werd een groot deel van Borculo door een tornado met de grond gelijk gemaakt. De kracht van de Tornado Tornado s kunnen we onderverdelen in verschillende categorieën op grond van hun windsnelheden: F licht F matig F Aanzienlijk F Ernstig F Zeer zwaar F5 > 418 Catastrofaal F1-tornado - windsnelheden van 117 tot 180 km/u. Deze tornado's kunnen dakpannen van de huizen zuigen en rijdende auto's van de weg blazen. Stacaravans kunnen omver worden geblazen en schuurtjes kunnen worden vernield. F2-tornado - windsnelheden van 181 tot 250 km/u. Van sommige huizen worden de daken afgerukt, en stacaravans in het pad van de tornado worden uit elkaar getrokken. Deze twister kan zelfs een trein van de rails blazen. F3-tornado - windsnelheden van 251 tot 333 km/u. Zware bomen worden ontworteld, en zelfs stevige gebouwen storten als een kaartenhuis in elkaar. Dit is een zeer ernstige tornado. F4-tornado - windsnelheden van 334 tot 418 km/u. Locomotieven en vrachtwagens met opleggers van 40 ton worden als speelgoed weggeblazen. De tornado trekt een enorm spoor van vernieling. F5-tornado - windsnelheden van 419 tot 512 km/u. Deze tornado verwoest alles op zijn pad. Auto's worden honderden meters weggeslingerd, en hele gebouwen kunnen in één keer van hun fundamenten worden gerukt. Deze kracht van de tornado is te vergelijken met een atoombom. Om de kracht van tornado s vast te stellen heeft Theodore Fujita van de Universiteit van Chicago, zo 25 jaar geleden een schaal opgesteld om de kracht van de tornado s vast te stellen. De klasse waarin de tornado wordt geplaatst wordt gemeten aan de hand van schade die de tornado heeft aangericht. Origineel loopt de fujitaschaal tot en met F12 maar omdat er nog nooit meer dan F5 is gehaald loopt de schaal tot en met F5. Een ander feit over de tornado is dat de kracht snel toeneemt. Dit houdt in dat een tornado met windsnelheden van 500 km/h niet 10 keer sterker is dat een tornado met windsnelheden van 50 km/h maar dat deze 100 maal sterker is. De F-schaal heeft wel nadelen. Omdat het op schade is gebaseerd, kan een tornado met een slurf van een kilometer breed die op het platteland plaatsvindt geen F-rank krijgen terwijl dezelfde tornado in een grote stad een F5 rank kan krijgen. Ten tweede zijn de snelheden die in het schema hieronder staan ruwe schattingen en onbewezen. Deze snelheden zijn nooit Pagina 4 van 13

5 bewezen, omdat alle meetapparatuur die tot nu toe is gebruikt werd vernietigd door de kracht van de tornado. Maar toch wordt deze schaal gebruikt, omdat er geen alternatieven zijn. Waar komen de meeste Tornado s voor? Tornado's komen overal in de wereld voor, van Spanje tot Wales en van Japan tot de VS, maar ze komen vooral in de Verenigde Staten voor. Tornado's hebben in alle 50 staten van de Verenigde Staten toegeslagen, maar het gemiddelde aantal orkanen per jaar over 30 jaar is in Alaska eerder 0 dan 1. Terwijl het gemiddelde in Oklahoma 52 is. Al is er geen staat immuun voor tornado's, er is een gebied dat meer wordt getroffen door tornado's dan elk ander gebied. Dit gebied wordt Tornado Alley genoemd. Dit gebied loopt ongeveer van West-Texas tot North-Dakota (zie ook het plaatje). Dat is maar liefst 1600 kilometers lang en 950 kilometers breed. Omdat het geen officieel gebied is, willen er nog wel eens staten aan worden toegevoegd of worden weggelaten. Het is in ieder geval zeker dat grote stukken van Texas, Kansas en Nebraska deel uitmaken van Tornado Alley. Er is natuurlijk een reden waarom er zoveel tornado's in dit gebied voorkomen: de omstandigheden zijn heel goed. Het terrein is relatief vlak. Hierdoor kan de warme vochtige lucht die vanuit de golf van Mexico naar het noorden gaat heel makkelijk botsen met de koudere droge lucht die naar het zuiden gaat vanuit Canada. Doordat deze luchtstromen zo gemakkelijk bij elkaar kunnen komen, is het de ideale plek om grote super cellen te laten ontstaan. De staat die in Amerika het meest wordt getroffen van alle is Texas. Van 1950 tot nu hebben ze bijna 5500 tornado's over zich heen gekregen. Dat is een gemiddelde van 110 per jaar. Bedenk wel dat tornado's over het algemeen maar in een bepaald gedeelte van het jaar ontstaan, namelijk alleen in de lente en de zomer. Drie en vier april 1974 zal iedereen in Amerika zich blijven herinneren. In 16 uur werden er 148 tornado's gemeten in 3 verschillende staten. De tornado's varieerden van F0 tot F5 (zie ook het onderdeel schaal). Sommige tornado's legden een afstand van maar liefst 60 kilometer af. Dit was de grootste uitbraak ooit. In die 2 dagen kwamen er 330 mensen om en raakten er 5500 gewond. Zo hard slaat de natuur zelden toe, maar de wetenschappers hebben ons verzekerd dat het weer zal gebeuren. Een ding is in ieder geval zeker: als het weer gebeurt zullen er dankzij een beter waarschuwingssysteem niet zoveel mensen omkomen of gewond raken. Tornado s in Nederland? In Nederland worden ook regelmatig Tornado s gemeld, meestal gaat het hier om zeer kleine windhozen. Er zijn ook uitzonderingen geweest, de bekendste Nederlandse tornado s zijn wellicht die van Chaam Pagina 5 van 13

6 (Brabant) en die van Tricht (de Betuwe) van 25 juni De tornado van 25 juni 1967 Voor deze dag was een unieke windhoos waarschuwing gegeven door het KNMI omdat er de dag er voor ook al enkele zwaardere windhozen in Frankrijk waren geweest. Helaas werd de waarschuwing werkelijkheid die middag. In Chaam trok de tornado over een café en een camping, er vielen 2 doden. In Tricht trok een tornado over een woonwijk, binnen 15 seconden vielen er 5 doden en waren er 500 mensen dakloos. Later is vast gesteld dat de tornado in de klasse F3 viel. 40 jaar eerder op 1 juni trok een tornado van de schaal F4 over het dorpje Neede, hierbij vielen 10 doden. Maar dit jaar is er ook een windhoos in Nederland geweest die ook veel schade heeft aangericht. De schade bedroeg honderdduizenden euro s, gelukkig zijn er geen slachtoffers gevallen deze keer. Wat kan men doen tijdens een tornado? Afhankelijk van de kracht van een tornado, zijn er verschillende plaatsen die tegen een tornado bescherming bieden. Het is zeker NIET veilig om in een klein gebouw, zoals een huis, te zijn wanneer een tornado over trekt. Meestal zoeken mensen veiligheid in speciaal daarvoor aangelegde schuilkelders (in de VS, waar veel tornado's voorkomen), die goed bestand zijn tegen tornado's, zelfs wanneer de rest van het woonhuis met de grond gelijk wordt gemaakt. Indien een schuilkelder niet aanwezig of bereikbaar is, is de volgende minst onveilige plaats om voor een tornado dekking te zoeken, een badkamer, IN de badkuip, door de diverse waterleidingen en afvoerleidingen, die enige sterkte bieden aan de ruimte. Het is verstandig om zoveel mogelijk over tornado's en veiligheid te weten, wanneer je in een tornadorijke omgeving woont, zoals Tornado Alley in de VS. Zodoende ben je beter voorbereid op mogelijke verrassingen. Zo n voorbereiding bestaat uit een vluchtplan, een vluchtroute, en een frequente blik op het weer. Ook het oefenen van zo'n plan is goed om zo nu en dan te doen. Een goed boek om meer te weten te komen over tornado's, is het boek "Tornado Alley: Monster storms of the Great Plains" geschreven door Dr. H. Bluestein. Een ander goed boek is "Everything you wanted to know about tornadoes - but didn't know who to ask" door A. Verkaik. Wat zijn orkanen, en hoe ontstaan ze? Wat zijn Orkanen? Orkanen zijn de zwaarste en meest verwoestende stormen die er op aarde voorkomen, ze ontstaan in de warme wateren van de tropen. Ze hebben ook verschillende namen, dat ligt aan het gebied waar ze zijn ontstaan: Orkaan (Caribische gebied), Cycloon (Indische oceaan) en Tyfoon (Stille Oceaan) William Redfield Pagina 6 van 13

7 Deze amateur meteoroloog William Redfield is de man die de vorm ontdekte van orkanen. Al op jonge leeftijd was deze man geobsedeerd door verhalen over zware stormen die aan hem waren verteld. In zijn leven als zadelmaker hield hij zich veel bezig met het bestuderen en nadenken over stormen. Ook hield William Redfield veel van wandelen, hij maakte meerdere malen tochten van duizenden kilometers lang. Ook in de herfst van 1821 had hij besloten om een lange voetreis te gaan maken door de VS. Die zelfde maand was het gebied dat Redfield bewandelde getroffen door een zware storm die vanuit de tropen kwam. Deze zware stormen kwamen vaker voor in West-Indie waar ze hurricanes werden genoemd, dit woord is afgeleid van urican dat indiaans is voor hevige wind. Aangekomen in de stad Middletown merkte hij op dat de wind uit het zuidoosten was gekomen, dit was te zien aan de bomen die plat lagen naar het noordwesten. Toen Redfield 100 kilometer verder liep merkte hij dat de platgewaaide bomen daar allemaal in de tegenovergestelde richting lagen. Hieruit maakte hij op dat de zware storm een zware wervelwind op grote schaal was. Natuurlijk was deze veronderstelling nog geen bewijs en moest hij zijn idee veel verder uitwerken om het te kunnen bewijzen. In de 10 jaar na zijn ontdekking werd hij inspecteur van een scheepvaartmaatschappij, hij bestudeerde logboeken van schepen die de stormen overleefd hadden en sprak met de kapiteins van deze schepen. Ook bestudeerde hij kaarten met windpatronen. In 1831 bracht deed hij in American Journal of Science een paar uitspraken over de zware stormen. 1. Alle zware stormen langs de Amerikaanse kust zijn in feite wervelwinden die tegen de wijzers van de klok in ronddraaien, de hevige wind in de storm verplaatst zich niet horizontaal maar maakt een spiraalvormige beweging. 2. Deze enorme wervelwinden kunnen een doorsnede hebben van meer dan 1500 kilometer en kunnen zich over een afstand van meer dan 4500 kilometer boven oceanen verplaatsen. Al gauw werden Redfields opvattingen bevestigd door medewetenschappers. Het ontstaan van een orkaan Van groot belang bij het ontstaan is de temperatuur van het zeewater. Zodra de temperatuur van het water de 27 of 27.5 C bereikt, kan bij eveneens andere gunstige omstandigheden, een tropische cycloon ontstaan. Het hangt dus niet alleen af van de zeewatertemperatuur. Er zijn nog een aantal voorwaarden: a. bovenin moet een sterke uitstroming van de luchtstroom bestaan. (divergentie) b. het verschil in windrichting en snelheid met de hoogte (verticale windschering) mag niet te groot zijn. c. uiteraard moet de lucht onstabiel van opbouw zijn. d. de plaats van ontstaan moet zich bevinden op 5 NB, 5 ZB of hoger. In het algemeen vinden de tropische cyclonen hun ontstaan in de Intertropische Convergentie Zone (de ITCZ). Deze zone is het gebied waar de winden uit het noordelijke- en zuidelijke halfrond bij elkaar komen. In deze zone ontstaan door de sterke aanwarming en de versterkte opstijgende luchtstroom veel Pagina 7 van 13

8 bewolking, met name goed ontwikkelde stapelwolken. Uit veel van deze wolken ontwikkelen buienwolken (cumulonimbus). Als zo'n gebied van buien een eigen leven gaat leiden en in de oostelijke straalstroom wordt opgenomen is zo'n 'easterly wave' geboren. Meestal vormen deze 'easterly waves' zich al boven het westen van het Afrikaanse vasteland om vervolgens de Atlantische Oceaan op te gaan. Als aan alle drie genoemde voorwaarden voldaan kan worden, kan zo'n storing zich uitbouwen tot allereerst een tropische depressie. De wind is dan nog niet echt toegenomen, hooguit een klein beetje. Naarmate de depressie meer vocht en warmte uit de oceaan oppikt, kan de inwendige motor op gang komen. Van onder stroomt de onstabiele warme en vochtige lucht naar elkaar toe omhoog en stroomt aan de bovenkant weer uit. Aan de randen stroomt de lucht weer naar beneden en kan het spel opnieuw beginnen. Zoals eerder vermeld moet het brongebied van de beginnende orkaan zich op minstens 5 van de evenaar bevinden. Daar krijgt het systeem net voldoende invloed van de draaiende aarde; op de evenaar is die kracht, de Corioliskracht namelijk nul. Door de aardrotatie ontstaat een afwijking in deze circulatie zodat op het noordelijke halfrond de wind linksom (tegen de wijzers van de klok in) om het centrum gaat draaien. Hoe beter die motor gaat draaien, hoe hoger de windsnelheid wordt. Zodra de windsnelheid toeneemt tot 34 knopen (16 m/sec) of meer wordt de tropische depressie gedoopt tot tropische storm en krijgt het een naam. De tropische cycloon of orkaan is pas officieel zodra de windsnelheid in de tropische storm is toegenomen naar 63 knopen of hoger (of 33 m/sec, 112 km/uur of meer). Deze snelheid staat gelijk met een windkracht 12. De aan de cycloon gegeven naam is sinds 1979 beurtelings een meisjes- of jongensnaam, bepaald via van tevoren vastgestelde lijsten. Elke regio heeft zijn eigen lijst. Het hangt af van de regio wanneer de orkanen ontstaan. Ruwweg op het noordelijke halfrond in de zomermaanden en op het zuidelijke halfrond in onze wintermaanden. Nog preciezer is het om te zeggen dat het hoogseizoen 2-3 maanden na het moment van maximale zonshoogte aanvangt. Voor de Atlantische Oceaan is dat de maanden augustus en september. Gevaren van orkanen Zoals bekend zijn zware orkanen vaak schadelijk, vele slachtoffers verliezen eigendommen of zelfs levens door de effecten van de orkaan. De meeste slachtoffers van een orkaan vallen niet door de wind van de orkaan zelf maar 90% van de doden die vallen door de vloedgolf die elke tropische orkaan met zich mee brengt. Als de orkaan zo n 150 kilometer voor de kust is genaderd beginnen de golven die ontstaan zijn door orkaan op de kusten aan te beuken. Alleen brengt dit niet de grootste schade met zich mee. Tijdens de orkaan heeft een draaiende watermassa zich verzameld onder het oog van de orkaan, de draaiende kolom kan wel 100 meter diep zijn. Boven deze kolom ontstaat ook altijd een koepel van water die 60 centimeter hoog is, deze koepel wordt omhoog gezogen door de lage luchtdruk. Deze hele draaiende Pagina 8 van 13

9 water kolom en koepel kunnen wel 5 meter boven het zeeniveau uitkomen, dit is het gevaarlijkste deel van de vloedgolf. Dit soort vloedgolven richten het meeste schade aan bij kusten met een geleidelijke oplopende bodem, dit geeft de vloedgolf de kans verder te gaan zonder kapot te slaan. De vloedgolf kan hier het water opstuwen tot wel 8 meter boven het normale zeewaterniveau. Bij kustwateren met een steil aflopende bodem kan de ronddraaiende kolom minder schade aanrichten omdat deze tegen de steile zeebodem aanslaat en hierdoor oplost. Het zeeniveau zal hierdoor meestal niet meer als een meter stijgen. De schaal van Saffir-Simpson: Klasse Omschrijving Windsnelheden (km/u) 1 Zwak Matig Krachtig Zeer Krachtig Verwoestend en hoger De kracht van de orkaan wordt benoemd door de schaal van Saffir-Simpson, uiteraard ook opgesteld door de meteorologen Saffir en Simpson. Gevaren en oplossingen Zoals hierboven uitgelegd kan een vloedgolf als gevolg van een orkaan veel schade aanrichten bij kustwateren zonder een steile kustwand. Een voorbeeld door een door orkanen geplaagde stad is Osaka. Deze Japanse stad is zeer kwetsbaar voor de orkanen die de stad elk jaar belagen vanuit de grote oceaan. De rede hiervan is dat Osaka een grotere baai heeft als de andere havensteden,bovendien is de baai erg ondiep de gevolgen hiervan zijn bekend. Andere problemen die de stad teisteren zijn het overmatige oppompen van grondwater door de industrie waardoor de stad geen stevige ondergrond meer heeft, ook treed de rivier die door Osaka loopt, de Yodo, nogal snel buiten zijn oevers. Toen in 1961 Osaka voor de 6e keer in 30 jaar tijd onder water kwam te staan en er 32 mensen stierven besloot het stadsbestuur om maatregelen te nemen. Om te beginnen werd het grondwater minder gebruikt zodat de stad weer een stevigere fundering kreeg. Vervolgens werden er ingenieurs aangenomen om een stelsel te ontwerpen om de wateroverlast te bedwingen. 16 jaar later waren er ruim 200 kilometer aan dijken aangelegd, 80 pompinstallaties en 33 waterkeringen geïnstalleerd. Dit is een voorbeeld van een stormwering. Deze kering moet dienen als dam wanneer er een vloedgolf op komst is. De boog is 25 meter hoog en kan binnen een half uur na het eerste noodsignaal de hele rivier afsluiten. De stormwering is toch groot genoeg om 2 grote vrachtschepen elkaar te laten passeren. Wat je moet doen als jezelf in een orkaan terecht komt? Pagina 9 van 13

10 Op zee Als je op zee zit kun je een orkaan herkennen aan de volgende dingen: Als de golven aanzienlijk groeien, of er is een abnormale stijging van de druk van een barometer, en een daarna even snelle daling. Wat doe je dan? Zet de radio aan, sluit alle deuren zo goed mogelijk, en zorg voor een voedsel voorraad. Op zee kan het na de orkaan lang doorstormen. Haal alle zeilen neer. Sluit de luiken en gooi onnodige dingen over boord. Ga in je hut zitten, heb je die niet, ga dan op de bodem van de boot liggen. Op het land Ben je op het land, blijf dan zo ver mogelijk uit de buurt van de kust! Timmer de ramen zo goed mogelijk dicht en maak losse dingen buiten goed vast of haal ze naar binnen. Ga in de kelder, een kast of onder de trap zitten. Neem een voorraad voedsel mee en zorg voor een radio op batterijen. Probeer van tevoren de elektriciteit uit te schakelen. Buiten Als je buiten bent zoek dan eerst een schuilplaats; een grot of een greppel. Heb je geen keuze uit één van deze twee, ga dan plat op de grond liggen. Als de orkaan voorbij is, ga dan niet gelijk weg van je schuilplaats, er kunnen rukwinden achter de orkaan aankomen! Een orkaan duurt gemiddeld een uur. Hoe kunnen wervelstormen worden voorkomen? Wervelstormen kunnen niet voorkomen worden. Als ze nu eenmaal voorkomen kunnen we hieraan niet ontsnappen. Het enige wat we wel kunnen doen is, deze wervelstormen zo goed mogelijk voorspellen, wat eigenlijk ook heel moeilijk is. In de afgelopen jaren zijn de weersverwachtingen wel een stuk verbeterd. Hierbij heeft de technologische ontwikkeling veel bijgedragen. Sinds de jaren 70 is de weersverwachting verdubbelt, dit houdt in dat de meteorologen (weerkundigen) 6 dagen van te voren het weer kunnen voorspellen. Door nieuwe radar en satelliet systemen zijn de weersverwachtingen erg verbeterd. In Amerika heeft de National Wheather Service een Dopplerradarsysteem geïnstalleerd waarmee diep in onweersbuien kan worden gekeken. Deze radar kan de bewegingen meten in een onweersbui of een tornado. De radar stuurt signalen die worden teruggekaatst door waterdruppels die zich in een bui of tornado bevinden, een computer analyseert de terug ontvangen signalen en maakt er een beeld bij dat bestaat uit kleurpatronen. Door deze ontwikkeling kan de radar ontwikkelende tornado s herkennen en daardoor is het mogelijk om zo n 20 a 30 minuten van te voren een tornado te voorspellen. Dit is uiteraard erg belangrijk voor de zogeheten tornadowarnings die worden uitgegeven. De Doppler radar heeft zo ook z n nadelen want zo kan het systeem alleen windsnelheden bepalen van stormen die naderbij komen of van die zich verwijderen. Een storm die zich dus in een rechte hoek van de Pagina 10 van 13

11 radar beweegt kan niet worden geregistreerd. Het kan hierbij verstandig zijn om meerdere Doppler radars te plaatsen zodat er altijd wel een kan registreren. Een andere mogelijkheid van falen van de radar is dat er in sommige ongevaarlijke onweersbuien ook wel eens wervelwinden voorkomen, de radar kan deze niet herkennen als ongevaarlijk en zal alarm slaan. In de jaren 90 werd er door de zogeheten stormchasers gebruik gemaakt van een machine die TOTO hete: totable tornado observatory. Dit apparaat moet in de baan worden geplaatst van de tornado, als de tornado over de TOTO gaat laat deze zilvermetalen plaatjes los die opgevangen konden worden door de radar. Hierdoor konden de stormchasers inzicht krijgen over wat er in de tornado zelf gebeurt. Het apparaat weegt 200 kilo en is verankerd in een stalen frame. Aan de uitstekende armen zitten meet instrumenten. Als er een tornado wordt gesignaleerd kan het apparaat door 2 man met een bestelwagen in het verwachte pad van de tornado geplaatst worden, dit hoeft maar 20 seconden te duren. Het is wel een eis dat de tornado geen snellere windsnelheden als 320 kilometer per uur produceert ander werkt het systeem niet meer. Zelfs nu is het voor de deskundigen nog steeds erg moeilijk de tornado en de baan van de tornado te voorspellen. Als er zich een supercel dreigt te vormen worden deze vaak nog gewoon door de mensen opgezocht. Deze stormchasers houden de ontwikkelingen van de supercel goed in de gaten, ook wordt er gebruik gemaakt van radar. Deze opzichters kunnen een tornado zo n 10 minuten van tevoren voorspellen, tenzij dit eerder blijkt op een Doppler radar. Als het zo ver is worden de lokale tv en radiozenders ingelicht en wordt er een tornado warning uitgegeven. Veel mensen die in tornado gevoelige gebieden wonen, hebben meestal zelf al maatregelen genomen en hebben een ondergrondse kelder laten bouwen om bij nood in te schuilen. Dit soort onderzoeken zij erg van belang voor weerorganisaties omdat het op tijd voorspellen van een grote storm levens kan redden omdat mensen de tijd hebben te evacueren. Dit soort projecten worden dikwijls gesponsord door de overheden. Voor het in de gaten houden van de ontwikkeling van orkanen worden meestal satellietsystemen gebruikt. De satellieten maken dan foto s van bepaalde gebieden waar veel orkanen voorkomen. Deze satellieten zijn verbonden met computers die door meteorologen heel goed in de gaten wordt gehouden. Bij een verandering van bijvoorbeeld een depressie naar een orkaan, wordt dit gelijk waargenomen door satellieten die de benodigde informatie naar meteorologen stuurt. Op deze manier kunnen meteorologen voorspellingen en verwachtingen maken en zonodig de mensen van een bepaald gebied waarschuwen wanneer er een orkaan op komst is. De invloed van wervelstormen op mensen De invloed van wervelstromen op de mensheid is altijd heel groot geweest. Zware stormen hebben huizen, gebouwen, grote gebieden en zelfs levens verwoest. Het kostte voor bepaalde landen heel veel tijd en geld om alles weer op te bouwen. De invloed is zelfs zo groot geweest dat regisseurs besloten hebben om films te gaan maken. Door deze films kunnen mensen over de hele wereld een bepaald beeld vormen, hoe het in bepaalde landen er aan toe gaat en waar wervelstromen tot toe in staat zijn. Pagina 11 van 13

12 Het maken van films heeft ook veel mensen geholpen bij het verwerken van bepaalde momenten die ze nooit meer kunnen vergeten. Deze films zijn dan ook echt voorgekomen. Een bekende film hierover is The perfect storm. In het jaar 1991 in Oktober gebeurde er iets onwaarschijnlijks wat bijna nooit is voorgekomen. Er waren namelijk drie zware orkanen ontstaan op de Atlantische Oceaan. Deze drie orkanen kwamen zo dicht bij elkaar, dat ze allemaal gecombineerd werden tot een grote zware orkaan. De film gaat over een groepje mensen die voor de kost, vissen vangen. Dat doen ze ook in de Atlantische oceaan. Wanneer ze voldoende vis gevangen hebben willen ze terug naar huis, Maar dan ineens word het weer heel slecht weer en komt er een enorme golf op ze af ze varen er recht tegenin. Ze varen precies middenin waar alle drie orkanen tot een grote orkaan vormt. Het gaat niet goed de boot komt op zijn kop in het water te liggen. Ze proberen er uit te komen en klimmen in de boot naar boven waar nog geen water zit, maar het water in de boot stijgt. Ze proberen er uit te komen, dat lukt alleen Bobby (een van de bemanningsleden) maar de kapitein had er ook uitgekund maar bleef in zijn boot, dus alleen Bobby kwam eruit. Bobby ligt nu alleen in het water en denkt aan zijn vriendin die hij heeft achtergelaten. De boot is inmiddels naar de bodem gezakt. De golven zijn te sterk en ook Bobby overleeft het niet. Iedereen komt te overlijden bij dit tragische ongeval. Ze herdenken alle bemanningsleden in de kerk. Op deze manier worden ze herdacht voordat The Perfect Storm begon. Een andere bekende tornadofilm is Twister. De film gaat over een groep tornadojagers die de ontwikkelingen van tornado s bestuderen. Tijdens de film worden Bill en Jo (Bill paxton en Helen Hunt) geconfronteerd met verschillende tornado s. Op het einde overleven ze een F5 tornado (de zwaarste tornado in deze categorie, die hier op aarde kan voorkomen). Een andere film die op een heel gedurfde manier is gemaakt is The day after tomorrow. In deze film wordt het einde van het wereldse bestaan in scène gezet. Talloze orkanen, tornado s en hevige kou die men zich niet kan voorstellen maken een einde aan de gehele mensheid. Wanneer de wereldstrom zijn hevigheid heeft bereikt, neemt de kracht van de storm af. Op het einde trekt uiteindelijk de hele storm weg en lost op in de oceanen. Deze film laat zeker zien waar de natuur tot toe in staat is. Door al deze film te maken kan men van een ding wel zeker zijn: Stormen hebben de mensen zoveel beïnvloedt dat er films hierover gemaakt zijn. Want hoe sterk de mens ook is, niemand kan op tegen de kracht van de natuur die soms genadeloos zal toeslaan. Conclusie Hoofdvraag: Hoe kan er voor gezorgd worden dat er niet meer mensen het slachtoffer worden van wervelstormen? En hoe hebben deze wervelstromen de mensen beïnvloed? Antwoord: Door gebruikt te maken van een goed waarschuwingssysteem, goed ontwikkelde satellietsystemen, Pagina 12 van 13

13 radarsystemen, snelle weersvoorspellingen en onderzoek verrichten naar de ontwikkeling van wervelstormen kunnen mensen sneller geïnformeerd en gewaarschuwd worden in bepaalde omstandigheden. Hierdoor kunnen mensen als het nodig is geëvacueerd worden en worden dus niet meer het slachtoffer worden van hevige stormen. Wervelstormen hebben de mensen heel erg beïnvloed. Het gevolg hiervan was dat regisseurs film zijn gaan maken om te laten zien hoe het in een bepaalde land bijvoorbeeld de V.S er aan toe gaat. Door deze films hebben veel mensen die zulke stormen hebben meegemaakt, hun problemen kunnen verwerken. Pagina 13 van 13