Werkstuk Aardrijkskunde Natuurrampen

Transcriptie

1 Werkstuk Aardrijkskunde Natuurrampen Werkstuk door een scholier 3576 woorden 18 oktober ,8 431 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inleiding Wij maken ons werkstuk over natuurrampen. Maar wat zijn dat eigenlijk? Dat wordt hierin uitgewerkt. Onze hoofdvraag is: Wat zijn natuurrampen? Per hoofdstuk gaan we één natuurramp behandelen, dit zijn: Vulkanen Aardbevingen Tornado s Tropische cyclonen Overstromingen Blikseminslag Bij iedere ramp hebben we weer deelvragen bedacht. Bij vulkanen zijn dit: Wat zijn vulkanen?, Wat voor soorten vulkanen zijn er?, Heb je ook nog andere vormen van vulkanisme?, Wat zijn de gevolgen van een uitbarsting? Bij aardbevingen zijn dit: Wat zijn aardbevingen?, Waar komen ze voor?, Wanneer heb je meer kans op een aardbeving en heeft de grond daarmee te maken?, Hoe worden ze gemeten?, Kun je er iets tegen doen?, Wat zijn de gevolgen? Bij de Tornado s zijn dit: Wat is een tornado?, Waar kunnen tornado s voorkomen?, Hoe ontstaat een tornado?, Wat zijn de gevolgen? Bij Tropische cyclonen zijn dit: Wat is een tropische cycloon?, Wat is het verschil tussen een tornado en een cycloon?, Hoe ontstaat een tropische cycloon?, Wat zijn de gevolgen? Bij Overstromingen zijn dit: Wat is een overstroming?, Hoe ontstaat hij?, Kun je er iets tegen doen?, Wat zijn de gevolgen? Bij blikseminslag zijn dit: Wat is een blikseminslag?, Hoe reageert je lichaam hierop?, Waar ben je veilig, Wat zijn de gevolgen? Wil je meer te weten komen over natuurrampen, moet je dus vooral ons werkstuk lezen! Veel leesplezier. Vulkanen 1.1 Wat zijn vulkanen? Een vulkaan is een gat in de aardkorst, waardoor gesmolten gesteente en andere materialen naar de oppervlakte komen. Sommige vulkanen zijn gewoon scheuren in de aardkorst. Andere zijn zwakke plekken in de aardkorst, die ontstaan op plaatsen waar magma door de korst brandt en omhoog borrelt waardoor Pagina 1 van 8

2 het aan het aardoppervlak komt. Magma is heet gesmolten gesteente, dat ontstaat door het gedeeltelijk smelten van de korst en de mantel bij hoge temperaturen diep onder de grond. Als magma aan de oppervlakte komt, noemt men dit lava. 1.2 Wat voor soort vulkanen zijn er? Uit vulkanen komt niet altijd lava gestroomd. We praten vaak over drie types vulkanen. De eerste zijn actieve vulkanen. Die kunnen jaren achtereen redelijk rustig zijn en dan in eens toch uitbarsten. Het tweede type is de slapende vulkaan. Die zijn eeuwenlang stil en komen dan plotseling tot een zware uitbarsting. Het derde type is de uitgedoofde vulkaan of ook wel dode vulkaan. Bij dit type is de aardkorst in de loop van de eeuwen van onderen zo aangegroeid, dat het magma er niet meer doorheen kan branden. Daardoor kunnen deze vulkanen niet meer tot uitbarsting komen. 1.3 Heb je ook nog andere vormen van vulkanisme? Andere vormen van vulkanisme zijn de geisers en de hete bronnen. Die vind je vaak in de buurt van vulkanen waar de aardkorst dunner is en de warmte van het magma verder doordringt in de aardkorst. Een geiser is een holte in de aardkorst of een waterhoudende grondlaag, die door het onderliggende magma wordt verwarmd tot het kookpunt. Het water kan dan tot 500 meter in de lucht spuiten. Een hete bron werkt op dezelfde manier alleen wordt het water daar niet zo verhit, dat het onder druk van stoom eruit spuit. 1.4 Wat zijn de gevolgen van een vulkaanuitbarsting? Hele dorpen worden verwoest door de een of meerdere lavastromen. Als het eenmaal zover is dat een stroom een dorp of stad bereikt dan kan je moeilijk vluchten, omdat een lavastroom ongeveer 60 kilometer per uur bergafwaarts gaat. Maar ondanks het gevaar van de uitbarstingen blijven veel mensen toch in de buurt van een vulkaan wonen, omdat daar vruchtbare grond is. Iedere keer na een uitbarsting vormt het as op de bodem weer een nieuwe vruchtbare bodemlaag en dat is heel gunstig voor de akkerbouw. Aardbevingen 2.1 Wat zijn aardbevingen? Een aardbeving wordt veroorzaakt door het schuiven van platen en schollen, door de schoksgewijze verschuiving ontstaan schokgolven waardoor de bodem licht of soms wel hevig gaat schudden. Ergens diep in de aarde, op ongeveer 20 kilometer diepte begint de beving, dit punt heet het hypocentrum. Het punt op het aardoppervlak, recht boven het hypocentrum, heet het epicentrum. Daar voel je de zwaarste schokken. Een voorbeeld van een zware aardbeving is de beving van San Francisco in Een aardbeving met de kracht van 7.1 op de schaal van Richter. De beving duurde maar 15 seconden en heel de stad werd verwoest, er was voor schade verricht en er vielen 62 doden. Maar toch zijn deze natuurverschijnselen nodig voor de planeet, zonder aardbevingen en andere natuurrampen zou de aarde koud en levenloos zijn, net zoals de maan. 2.2 Waar komen aardbevingen voor? Aardbevingen komen voor op de randen van platen of schollen. Daar worden de platen op de 3 manieren in beweging gebracht door het rondstromende magma onder de Pagina 2 van 8

3 platen. ( de stroming van het magma is namelijk zo sterk dat de platen erop mee kunnen drijven). 2.3 Wanneer voel je aardbevingen beter en heeft de grond daarmee te maken? De schok van de aardbevingen voel je beter bij 8,9 op de schaal van Richter, dan bij 2.4 op de schaal van Richter. Maar je kunt gebouwen ook aardbevingbestendig bouwen, door er rubber en staal onder te plaatsen. Bij een beving vangt het rubber dan de trillingen op en niet het gebouw. In het gebouw voel je dan dus minder trillingen. Een zachte bodem vangt de trillingen ook beter op dan een harde bodem. Als het epicentrum niet dichtbij, maar ook niet super ver weg van de zachte bodem ligt, komt de schok daar toch redelijk hard aan. In landen met een laag ontwikkelingspeil, wordt vaak meer schade verricht, daar hebben ze namelijk geen geld om aardbevingbestendig te bouwen. 2.4 Hoe worden ze gemeten? De kracht van een aardbeving wordt aangegeven op de Schaal van Richter, in 1935 ontworpen door Charles Richter. De score op de schaal geeft aan hoe sterk de beving is. Er is wel wat voor nodig: een apparaat dat kan meten hoeveel de grond tijdens de aardschok beweegt en de afstand tot het epicentrum. Met die gegevens berekent een seismoloog de kracht van de aardbeving. Hoe krachtiger hoe meer schade en hoe minder ze voorkomen. 2.5 Wat te doen bij een aardbeving? 1. Al het vuur doven. Branden kunnen nog gevaarlijker zijn dan de aardbeving zelf. 2. Niet buiten rondlopen, Je kunt worden geraakt door vallende dakpannen, stukken glas of stenen van gebouwen. 3. Bescherm het hoofd. Zoek mogelijk een kussen om je mee te beschermen. De veiligste plek om te schuilen is een deurkozijn. 2.6 Wat zijn de gevolgen? Een aardbeving kan veel of in tegenstelling weinig slachtoffers eisen. Dat ligt maar net aan de kracht van de beving. Bij een sterkte hoger dan 6.0 op de schaal van Richter vallen er vaak veel doden, maar het kan dan ook zo zijn dat het epicentrum in zee of in dunbevolkte gebieden ligt, dan vallen er vaak weinig of geen slachtoffers. Behalve levens eist een aardbeving ook materiële schade. Deze schade is hoger is hoog ontwikkelende landen dan in laag ontwikkelende landen. Dit komt doordat men in hoog ontwikkelende landen meer geld uitgeeft en meer materiaal heeft. Verder is een stad of dorp na een beving totaal verwoest, dit moet allemaal weer op gebouwd worden. Tornado s 3.1 Wat is een tornado? Tornado s zijn de krachtigste natuurrampen. Het is een draaikolk vol met tegengestelde krachten. 3.2 Hoe ontstaat deze draaikolk? Koudere lucht blijft meestal dicht bij elkaar. De warme lucht stroomt dan onder de koude lucht door. Soms Pagina 3 van 8

4 blijft de warme lucht een tijdje opgesloten in de koude lucht. Dan breekt de warme lucht er toch door heen, en stijgt snel op, want warme lucht stijgt! De warme lucht is een soort buis, andere lucht botst er tegenaan en gaat eromheen draaien. Zo ontstaat er een draaiende trechter: een tornado! Je kan zien hoe sterk een tornado is. Is hij dun, dan is hij ook sneller en sterker. Is hij breed, dan gaat hij waarschijnlijk langzamer. 3.3 Waar kunnen tornado s voorkomen? Tornado s kunnen bijna overal toeslaan maar in het middenwesten van de VS komen de meeste tornado s voor. Ze komen alleen in bepaalde gebieden voor: waar de zeewatertemperatuur hoog genoeg is, de lucht vochtig en de wind niet te krachtig. Langs de evenaar draait het aardoppervlak te weinig. 3.4 Wat zijn de gevolgen van een tornado? Tornado s eisen vaak veel levens dit ligt er ook aan hoe krachtig de tornado is. Hoe krachtiger de tornado hoe meer doden er vallen. De sterkte van een tornado kun je aangeven met de schaal van Fujita deze wordt overal in de wereld gebruikt. De schaal loopt van F-0 tot F-5 en een tornado komt dus altijd voor in deze categorieën. Een tornado eist niet alleen levens maar ook veel materiële schade. Laag ontwikkelde landen hebben meer moeite om alles weer op te bouwen na een tornado, dit duurt soms wel tientallen jaren! 4.1 Wat is een tropische cycloon? Tropische cyclonen of ook wel orkanen zijn zeer zware stormen die ontstaan boven zeewater dat warmer is dan 27 C. De kracht van de orkaan neemt toe als hij naar kusten toe gaat. Tropische cyclonen komen het meest voor in de maanden juni t/m november en ze ontstaan op het noordelijk halfrond. In het centrum van de storm blijft het rustig maar rondom bevinden zich vaak enorme onweersbuien en sterke windkrachten. In tegenstelling met een tornado is de tropische cycloon tot grote hoogte gevuld met warme lucht. 4.2 Wat is het verschil tussen een tornado en een cycloon? Tussen een tornado en een cycloon bestaan veel duidelijke verschillen, namelijk: 1. Tropische cyclonen zijn veel sterker en verwoestender dan de tornado s. 2. Cyclonen beslaan in tegenstelling van de smalle baan van tornado s een enorm gebied. 3. Cyclonen duren dagen en tornado s hooguit een uur. 4. Tropische orkanen ontstaan pas bij een zeewater temperatuur van 27 C, terwijl een tornado bij eigenlijk iedere temperatuur kan ontstaan. 5. Tropische cyclonen zijn tot grote hoogte gevuld met warme lucht en de tornado s bevatten maar een klein beetje warme lucht. 4.3 Hoe ontstaat een tropische cycloon? Bij het ontstaan van een tropische cycloon is een lagedrukgebied aanwezig. Warm zeewater verdampt en stijgt op, de waterdamp condenseert en daarbij komt energie vrij, deze energie doet de lucht opstijgen en de luchtdruk daalt, de nog aanwezige waterdamp koelt af en condenseert ook. Door de dalende luchtdruk wordt (vochtige) lucht uit de omgeving aangezogen. Deze condenseert weer en het gaat harder regenen. Pagina 4 van 8

5 Er komt nog meer energie vrij, waardoor de luchtdruk nog verder daalt en het gaat harder waaien. De windkracht en de lage druk zorgen ervoor dat de lucht snel gaat draaien, als de orkaan naar de kust trekt wordt de windkracht hoger en veroorzaakt hij veel schade. 4.4 Wat zijn de gevolgen? Door de enorme windkracht, kan een orkaan hele steden en dorpen plat leggen. Bossen kunnen plat gaan liggen en er kunnen veel slachtoffers vallen. Behalve schade van de sterke wind neemt een cycloon ook water mee van zee. Dit kan ook nog vloedgolven veroorzaken en dus ook flinke overstromingen. Dus een orkaan heeft vaak een dubbele angst voor mensen. Overstromingen 5.1 Wat is een overstroming? Een overstroming is het onderwater lopen van land. Dat normaal gewoon droog staat. 5.2 Hoe ontstaat een overstroming? Het ontstaan van een overstroming kan verschillende oorzaken hebben. Rivieren kunnen buiten hun oevers treden, een vloedgolf kan ontstaan na een aardbeving op zee en zo kun je nog veel meer oorzaken opnoemen. Meestal is het een combinatie van verschillende problemen die tot een overstroming leiden. De meest voorkomende oorzaak is zware regenval en ook het smelten van ijs en sneeuw in de bergachtige gebieden. In sommige landen komen er sneller overstromingen dan in anderen dit kan komen doordat dit laaggelegen gebieden zijn. Maar waarom komen er dan in Bangladesh vaker overstromingen voor dan in Nederland (dit zijn allebei laaggelegen gebieden)? Het antwoord is heel simpel: Nederland heeft goede dijken gebouwd en heeft geen bergen en geen natte moessons. Waarom zijn bergen dan nadelig? Koude vochtige lucht botst tegen de bergen aan en wordt omhoog gestuwd, dit zorgt ervoor dat er nog meer neerslag valt. 5.3 Kun je iets tegen overstromingen doen? Dit is hier boven eigelijk al genoemd. Je kunt dijken bouwen om het water tegen te houden, alleen het probleem is dat ze daar in ontwikkelingslanden de kennis en het geld niet voor hebben hoe dat ze dat moeten doen. Ook kun je het best bomen en planten op hellingen die laten hun houden de bodem goed vast. Zie volgende pag. Ook kun je een deltaplan opstellen dit heeft Nederland gedaan na de watersnoodramp van Wat houdt dit plan in? Dammen en dijken werden zo snel mogelijk verhoogd. De bestaande dijken werden ook sterker gemaakt. Het is eigelijk een plan om het water tegen te gaan. 5.4 Wat zijn de gevolgen? Veel mensen gaan dood en er is veel materiële schade, maar een overstroming hoeft niet alleen nadelig te zijn. De jaarlijkse overstromingen van de Nijl in Egypte zorgen ervoor dat de Nijlvallei een van de vruchtbaarste streken is van de wereld. Dit komt omdat vruchtbare grond wordt meegevoerd tot diep in het land. In Nederland is er ook een grote watersnoodramp geweest in 1953 om precies te zijn. Het begon doordat Pagina 5 van 8

6 het zwaar stormde en het was die dag ook nog eens springtij dat wil zeggen dat er extra hoog water is. De dijken waren naar de 2e wereldoorlog niet goed meer onderhouden en braken door. Er vielen in totaal 1835 slachtoffers deze vielen niet alleen doordat ze verdronken maar ook door de kou. Bijv. mensen die op het dak in de vrieskou zaten te wachten op hulp. Na de watersnoodramp is er een deltaplan bedacht. Blikseminslag 6.1 Wat is een blikseminslag? blik sem in slag (de ~ (m.)) 1 het inslaan van de bliksem in een voorwerp op aarde Dit wordt er gezegd in een woordenboek over het begrip blikseminslag, wij gaan in dit deel van ons werkstuk het inslaan van de bliksem op een mens verder behandelen. Bliksem is een van de gevaarlijkste weersverschijnselen. Het gevaar om persoonlijk door de bliksem getroffen te worden is relatief klein, maar de gevolgen kunnen ernstig zijn. Gemiddeld worden in Nederland vijf mensen per jaar dodelijk door de bliksem getroffen. Vroeger lag dit aantal nog veel hoger: er werden honderd jaar geleden gemiddeld zo'n 20 mensen per jaar dodelijk getroffen in Nederland. Dit aantal is afgenomen omdat we anders zijn gaan bouwen en omdat de landbouw minder arbeidsintensief is geworden. Wat is bliksem? Bliksem is een elektrische ontlading tussen elektrisch geladen wolken en de aarde, of tussen 2 elektrische geladen wolken, de meeste ontladingen zijn tussen 2 elektrisch geladen wolken. 6.2 Hoe ontstaat bliksem? Doordat druppels op grote hoogte bevriezen krijgt de wolk een negatieve lading. De aarde is altijd positief. Als het spanningsverschil groot genoeg is volgt er een onzichtbare voorlading. Gevolgd door de echte flits. Die zo snel gaat dat je niet kunt zien dat hij van onder naar boven gaat. 6.3 Hoe reageert je lichaam op een blikseminslag? Als er elektrische (bliksem) stroom door het menselijk lichaam loopt, kan dit je dood worden. Oorzaak is dan de verlamming van het ademhalingssysteem en/of het hart. Verder kan bliksem verwondingen veroorzaken zoals tijdelijke verlamming, hersenletsel, beschadigingen aan het zenuwstelsel, gehoor- en gezichtsstoornissen, brandwonden en bewusteloosheid. Het merendeel van de getroffenen is nog te redden als er op tijd hulp wordt gegeven. Daarbij komt mond-op-mond beademing op de eerste plaats, direct gevolgd door hartmassage. 6.4 Waar ben je veilig als het gaat onweren? Binnen tijdens onweer Als je binnen bent tijdens onweer ben je meestal veilig. De kans dat jouw huis wordt geraakt is erg klein. Zeker als je in de buurt van hoge gebouwen woont. Die worden altijd als eerste geraakt. Maar toch kan het natuurlijk gebeuren dat de bliksem dichtbij inslaat. Deskundigen die huizen beveiligen tegen bliksem zeggen dat je bij onweer het beste het volgende kunt doen: * Ga niet voor een open raam staan kijken. * Haal alle stekkers uit de stopcontacten, anders kunnen elektrische apparaten stuk gaan. Ook al Pagina 6 van 8

7 slaat de bliksem een straat verderop in. * Haal ook de kabelaansluiting van de radio en tv eruit. * Ga niet douchen en raak voorlopig geen kranen en verwarmingsbuizen aan. Buiten tijdens onweer Ben je buiten, reken dan eerst uit hoe ver het onweer weg is. Dit doe je door het aantal seconden te tellen tussen flits en donder en dat door 3 te delen. Je krijgt dan de afstand in kilometers. Is het onweer binnen 3 kilometer, dan moet je beslist gaan schuilen. Liefst in een huis of een auto met de ramen dicht. Ga weg van open ruimten, heuveltoppen, bomen, meren, telefoonpalen en masten. Lukt dat niet, houdt dan rekening met het volgende: * Ga in het open veld zo ver mogelijk van allerlei hoge of metalen dingen af staan en hurk, met je voeten bij elkaar. Wanneer je je benen wijd hebt staan ontstaat er een te groot verschil in spanning, verschil in elektrische lading tussen je benen. Daardoor kan er stroom door je lichaam gaan lopen. * Ga niet languit liggen, want de bliksem loopt vaak horizontaal over de grond. * Schuil nooit onder een boom of bij een metalen afrastering. Je kunt dan namelijk worden getroffen door een indirecte inslag. Dit is een inslag die jou alsnog via de grond bereikt. * Als je op de fiets bent in een open veld. Dan moet je de fiets op ruime afstand, meer dan 10 meter, neerleggen. De fiets is immers van metaal en dit is dus gevaarlijk. * Zwemmers, surfers, vissers, golfers en andere sporters in de open lucht moeten bij onweer stoppen met sporten en een veilige plek zoeken * Wanneer het regent, laat je dan doornat worden. Er is dan geen kans dat het water de bliksem om je heen leidt. Conclusie Wat zijn natuurrampen nu precies? Natuurrampen zijn rampen die door de natuurkrachten worden veroorzaakt. In dit werkstuk is deze vraag niet in zijn algemeen behandeld maar hebben we per ramp uitgelegd wat het inhoud. We hebben de volgende conclusies getrokken: Vulkanen zijn gaten in de aardkorst, waardoor gesmolten gesteente en andere materialen naar het aardoppervlak komen. Je hebt verschillende soorten vulkanen: de actieve vulkanen, de slapende vulkanen en de uitgedoofde. Andere vormen van vulkanisme zijn gletsjers en hete bronnen. Een gevolg van een uitbarsting kan zijn; dat hele dorpen worden verwoest. Aardbevingen zijn schokkende bewegingen van platen of schollen die trillingen veroorzaken. Ze komen voor op de randen van deze platen of schollen. Soms voel je een beving niet en soms voel je de bodem hevig schudden, de sterkte van een aardbeving wordt gemeten met de schaal van Richter. Bij een aardbeving kun je het beste al het vuur doven, niet buiten rondlopen en het hoofd beschermen. Het ligt aan de kracht van de beving hoeveel schade en slachtoffers hij aanricht en eist. Tornado s zijn draaikolken vol met tegengestelde krachten. Een tornado ontstaat door luchtstromen die botsen en stijgen. Je kunt zien hoe sterk een tornado is, is hij dun dan is hij sneller en sterker dan een brede tornado. Ze komen voor op plekken waar de watertemperatuur hoog genoeg is, de lucht vochtig en de wind niet te krachtig. De gevolgen van deze verschijnselen worden beperkt met de sterkte van de tornado, net als bij aardbevingen. Tropische cyclonen zijn zeer zware stormen die ontstaan boven zeewater dat warmer is dan 27 C. Ze beslaan in tegenstelling van de smalle baan van tornado s een enorm gebied, maar er zijn nog meer Pagina 7 van 8

8 verschillen. Cyclonen ontstaan door condenseren en opstijging van lucht en dalende luchtdruk. Een overeenkomst met de tornado is het gevolg dat wordt beperkt met de sterkte. Een overstroming is het onderwater lopen van land dat normaal gewoon droog staat. Het ontstaan van een overstroming kan verschillende oorzaken hebben, maar meestal is het een combinatie van verschillende problemen die tot een overstroming leiden. Door goede dijken of dammen te bouwen of door beplanting op berghellingen te laten staan kun je overstromingen voorkomen, ook kun je een Deltaplan opstellen. Blikseminslag is het inslaan van bliksem in een voorwerp op aard. Het gevaar dat het op een mens inslaat is klein, maar de gevolgen kunnen ernstig zijn. De aarde is positief geladen en de wolken negatief, hierdoor ontstaat er een groot spanningsverschil, dit leidt tot bliksem. Als je door dit verschijnsel wordt getroffen kun je dood gaan, als je op tijd wordt geholpen, kun je er goed vanaf komen. Met verschillende maatregelen kun je de kans kleiner maken. In ons werkstuk hebben we vaak over gevolgen gepraat van verschillende rampen. De materiële schade is bij alle natuurrampen hoger in ontwikkelde landen dan in ontwikkelingslanden, maar in ontwikkelingslanden is het aantal slachtoffers weer veel hoger. Bronnen DVD: De woede der natuur: National Geographic Boek: Vulkanen en aardbevingen basisboek lesboek Pagina 8 van 8