PMA-coaching voor leerlingen verslag van de resultaten over het schooljaar 2013-2014 Rapportage VSV Activiteitenplan convenant 2012 2015, SWV 40.1 (28-13) Oost- IJsselmonde/West-Alblasserwaard Samenvatting In het schooljaar 2013 2014 is in het samenwerkingsverband voortgezet onderwijs in de regio Noordelijke Drechtsteden in het kader van het beleid vroegtijdig schoolverlaten leerlingcoaching ingezet. De leerlingen die zijn aangemeld hadden uiteenlopende gedragsproblemen als woedeaanvallen, hyperactief gedrag, psychische problemen als depressiviteit, faalangst, schoolangst en post traumatische stress en/of een instabiele thuissituatie. Problemen die, zo is de ervaring, vaak leiden tot thuiszitten en voortijdig schoolverlaten. Het doel van de coaching is het wegnemen van de leerbelemmerende factoren opdat de leerlingen beter functioneren in de school en in de klas, waardoor schooluitval of zitten blijven zo veel mogelijk wordt voorkomen. De coaching is uitgevoerd door EduMind. In het afgelopen schooljaar zijn er in totaal 40 leerlingen aangemeld voor de coaching. De leeftijd van de gecoachte leerlingen ligt tussen de 12 en 17 jaar. De leerlingen zijn afkomstig uit alle typen van voortgezet onderwijs: 45% van de leerlingen komt uit het vmbo-bbl en kbl, 23% van de leerlingen komt uit het vmbo-t en 31% van de leerlingen vanuit het havo/vwo. De meest genoemde redenen voor aanmelding zijn angstproblematiek en onzekerheid (20%), aandachtsproblemen(18%) en werkhoudingsproblemen (18%). Gemiddeld hebben de leerlingen 5 gesprekken van 1 tot 1,5 uur met één van de coaches van EduMind gevoerd. Van de 40 leerlingen die aangemeld zijn voor de coaching is bij 3 leerlingen tijdens de intake in overleg met de jongere en de ouders besloten het coachtraject niet te starten. Van de leerlingen die het traject gestart zijn hebben 3 leerlingen het traject afgebroken door omstandigheden of door een gebrek aan motivatie. Er is 1 leerling die na de zomer verder gaat en er is een leerling die een afwijkend traject heeft gevolgd en die we daarom niet meenemen in de evaluatie gegevens. Van de 32 leerlingen die het traject hebben afgerond zijn er 27 die volgens het eigen oordeel het door hen vooraf gestelde doel hebben gehaald. Dit is 84%. Twee leerlingen hebben het doel niet bereikt (6%) en er zijn drie leerlingen die aangeven het doel gedeeltelijk bereikt te hebben (9%). EduMind BV Walenburgerweg 16b 3033AB Rotterdam www.edumind.nl 010 2270233 info@edumind.nl
Het kader: de Regionale aanpak Voortijdig Schoolverlaten. In het schooljaar 2013 2014 hebben de scholen van het samenwerkingsverband vo 40.1 (regio Oost-IJsselmonde / West-Alblasserwaard) in het kader van het Activiteitenplan Regionale aanpak Voortijdig Schoolverlaten deelgenomen aan een PMA-coachtraject voor leerlingen met een multiproblematiek. Het samenwerkingsverband vo 40.1 bestrijkt de gemeenten Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht en Hardinxveld-Giessendam. Op de 8 locaties voor voortgezet onderwijs zitten ongeveer 7300 leerlingen. De Regionale aanpak Voortijdig Schoolverlaten loopt van augustus 2012 tot augustus 2015. De voorliggende rapportage betreft het tweede jaar. Doel en doelgroep. Doel van de PMA-coaching is het wegnemen van de leerbelemmerende factoren opdat de leerlingen beter functioneren op school en in de klas. Hierdoor worden schooluitval of zitten blijven zo veel mogelijk voorkomen. Hiermee zet het samenwerkingsverband in op het vergroten van de preventie opdat duurdere curatieve activiteiten worden verminderd. De leerlingen die voor de coaching worden aangemeld zijn leerlingen met gedragsproblemen, woedeaanvallen, hyperactief gedrag, psychische problemen als depressiviteit, faalangst, schoolangst en post traumatische stress en/of een instabiele thuissituatie. Problemen die, zo is de ervaring, vaak leiden tot thuiszitten en voortijdig schoolverlaten. Start van het PMA-coachtraject. Het PMA coachtraject in dit samenwerkingsverband is gestart in het schooljaar 2010 2011 en gefinancierd vanuit de Plusgelden (regio Zuid-Holland Zuid). In het tussenjaar 2011 2012 is het traject gecontinueerd bekostigd door het samenwerkingsverband. 2012 2013 is het eerste jaar van het drie jarig VSV Activiteitenplan Regionale aanpak voortijdig schoolverlaten, convenant 2012 2015. Met de scholen is ook al in eerdere schooljaren gesproken over: Welke leerlingen komen voor coaching in aanmelding? Wie gaat het aanmeldingsformulier invullen en welke rol heeft de zorgcoördinator in het traject? Intakegesprekken met ouders en de toestemmingsverklaring. Afspraken over de coachruimte in de school. Wie is de contactpersoon voor de gecoachte leerlingen binnen school. Terugkoppeling naar de mentoren. De relatie tussen de coaching en ander ondersteuningsaanbod binnen school. SWV West-IJsselmonde/Oost-Alblasserwaard rapportage leerlingcoaching september 2014 2
De PMA-coachtrajecten zijn september 2012 van start gegaan. Over de resultaten van het schooljaar 2013 2014 wordt hieronder gerapporteerd. De aanmeldingsprocedure. Na signalering door de mentor en docenten, lopen de aanmeldingen via de zorgcoördinator van de school. Indien de zorgcoördinator en de mentor besluiten dat aanmelding voor een PMA coaching de beste optie is, wordt er eerst met de leerling en de ouders gesproken. Indien zowel leerling als ouders akkoord gaan met een intakegesprek wordt het aanmeldingsformulier ingevuld en naar EduMind gemaild. Na aanmelding neemt EduMind (of de mentor) contact op met de ouders en vindt een intakegesprek plaats op school met de ouders en met de leerling. Indien organisatorisch mogelijk is daar ook de mentor bij aanwezig. Tijdens de intake worden de volgende punten besproken: De PMA-coaching is voor leerlingen die bereid zijn te willen werken aan het eigen gedrag of de dingen waar ze tegenaan lopen. Beide zaken belemmeren het functioneren op school. De motivatie van de leerling voor het coachtraject is voorwaardelijk voor deelname. Er vindt een uitleg plaats over de PMA-methodiek en de grote invloed die het onderbewuste brein heeft op gedrag en overtuigingen. Afhankelijk van de behoefte van de ouder(s) en leerling wordt hier korter of langer bij stil gedaan. Indien gewenst krijgen ouder(s) en leerling informatie per mail over de achtergronden van de werkwijze. De PMA-coaching zal in principe op school plaatsvinden. Het kan ook buiten school of via skype als dit de voorkeur heeft. Dit wordt in overleg tijdens de intake met ouders en leerling bepaald. De PMA-coaching bestaat uit een aantal gesprekken tussen de leerling en de coach. Meestal vinden er tussen de 3 en 5 gesprekken plaats. De gesprekken duren 1 tot 1,5 uur. Alles wat besproken wordt is vertrouwelijk en blijft tussen de leerling en de coach. Hiervan wordt alleen afgeweken als de leerling of de omgeving gevaar loopt. In dit geval zal de vertrouwenspersoon van de school worden ingeschakeld. Ouder(s) verlenen toestemming voor de PMA-coaching en zetten hiervoor een handtekening. Indien nodig worden tussentijds ouders en mentor over het proces geïnformeerd. Dit gebeurt dan per mail. Er wordt geen informatie gegeven over dat wat inhoudelijk besproken is tussen de coach en de leerling. Indien ouders en leerling akkoord gaan met de besproken werkwijze, wordt er gestart met de coaching. Na afloop van het coachtraject vindt een terugkoppeling plaats naar de ouders en de mentor. SWV West-IJsselmonde/Oost-Alblasserwaard rapportage leerlingcoaching september 2014 3
Effectmeting Om de effecten van de coaching te evalueren worden twee instrumenten ingezet. 1. Een mondelinge evaluatie na afloop van de coaching waarin met de leerling wordt bekeken of het doel behaald is. Dit doel is aan het begin van het traject samen met de leerling vast gesteld. Het doel dat de leerling wil bereiken met de coaching wijkt soms wat af van wat in eerste instantie bij aanmelding door de school als probleem werd geformuleerd. 2. Het meten via de genormeerde en gevalideerde Achenbach vragenlijsten. Hierbij is sprake van drie meetmomenten: voor aanvang van de coaching, na afloop van het traject en na 3 maanden nadat de coaching is afgerond. Deze Achenbach-lijsten worden ingevuld door de leerling zelf, door de mentor en door de ouders. De resultaten van deze meting worden geanalyseerd door de Rijks Universiteit Utrecht en worden in het voorjaar van 2014 gepubliceerd. Onderstaande rapportage gaat in op de resultaten van de mondelinge evaluatie. De PMA-coachmethodiek Sinds een aantal jaren wordt bij de coaching van jongeren in het onderwijsveld gebruik gemaakt van de PMA vraag methodiek (Progressive Mental Alignment). PMA geeft op basis van recente neurobiologische inzichten een verklaring van het onderbewuste brein en hoe dit het gedrag, gevoel en overtuigingen kan beïnvloeden. De coaching is gebaseerd op de nieuwste inzichten over hoe het brein de gebeurtenissen die een mens meemaakt, opslaat en verwerkt. Dit wordt wel de nieuwe biologie genoemd. De vragen waarmee leerlingen komen zijn zeer verschillend. Het gaat doorgaans om situaties waarin de leerling zelf het eigen gedrag of het eigen gevoel niet kan bijsturen. Vaak weet de leerling ook niet waarom hij doet, wat hij doet of voelt en wat hij voelt. In de gesprekken met de leerlingen wordt uitgelegd hoe het brein werkt en wordt gezocht naar de oorzaak van de problemen waarvan zij last hebben. De vraagmethodiek die wordt gebruikt haalt herinneringen naar boven van gebeurtenissen die spannend voor hen geweest zijn. Vaak zijn deze gebeurtenissen voor een deel verdrongen. Bijvoorbeeld situaties waarin de leerling is gepest. Het zijn juist deze weggestopte herinneringen die leerlingen belemmeren en het gedrag negatief bepalen. Door ernaar te vragen, worden de leerlingen hiervan bewust gemaakt. De hieruit voorkomende interventiemethodiek zorgt er voor dat onbewuste (traumatische) herinneringen die mogelijk ten grondslag liggen aan gedragsproblemen, bewust worden gemaakt en geïntegreerd in het brein worden opgeslagen. Deze geïntegreerde opslag leidt tot een directe en positieve verandering in het gedrag en gevoel van de jongere. De gedragsveranderingen die ontstaan zijn blijvend. Er ontstaat meer rust, vrijheid en ruimte omdat ze gaan begrijpen waarom ze zich zo voelen en gedragen. Hierdoor wordt het veel makkelijker om ander gedrag te gaan vertonen. De effectieve onderwijstijd voor de leerling én voor de rest van de klas neemt hierdoor toe. Voor meer informatie over deze werkwijze wordt verwezen naar www.edumind.nl en naar het boek Innerlijke Macht van J. Korthuis. SWV West-IJsselmonde/Oost-Alblasserwaard rapportage leerlingcoaching september 2014 4
Gegevens over de aangemelde leerlingen In totaal zijn er 40 leerlingen aangemeld. Bij 3 leerlingen heeft de intake geleid tot een no-go. Dat betekent dat er in overleg met de ouders en leerling besloten is dat de coaching op dit moment niet de meest geschikte vorm van begeleiding is. Van de 37 leerlingen die gestart zijn hebben 3 leerlingen het traject afgebroken door omstandigheden of een gebrek aan motivatie. Er is 1 leerling die het coachtraject nog niet heeft afgerond en in september 2014 verder gaat met het coachtraject. De 40 aangemelde leerlingen zijn afkomstig van de volgende locaties: Scholen Aantal aangemelde leerlingen (n=40) Het Griendencollege, Sliedrecht 6 LOC@, Zwijndrecht 11 Develstein College Develsingel, Zwijndrecht 7 Walburg College, Zwijndrecht 1 Willem de Zwijger College 10 De Lage Waard 5 Aantal coachgesprekken De verdeling van de gesprekken over de 33 leerlingen die het coachtraject hebben afgerond is deze (de afgebroken trajecten en het verlengde traject zijn niet meegerekend): Aantal gesprekken Aantal leerlingen (N = 33) 3 4 4 8 5 10 6 9 7 2 Gemiddeld hebben de leerlingen 5 gesprekken van 1 tot 1,5 uur met één van de coaches van EduMind gevoerd. SWV West-IJsselmonde/Oost-Alblasserwaard rapportage leerlingcoaching september 2014 5
Gegevens van de doelgroep Geslacht van de aangemelde leerlingen (n = 40) Jongens Meisjes Aangemeld 25 15 Leeftijden (N = 40) Leeftijd Aantal leerlingen 12 jaar 5 13 jaar 9 14 jaar 11 15 jaar 11 16 jaar 4 De gemiddelde leeftijd is 14 jaar. Type onderwijs (N = 40 ) Soort onderwijs Aantal leerlingen % leerlingen VMBO (basis en kader) 18 45% VMBO-T/ GL 9 23% Tl/HAVO 1 3% HAVO 5 13% HAVO/VWO 1 3% VWO 6 15% De meeste leerlingen worden aangemeld vanuit het vmbo (basis en kader): 45%. En 31% van de leerlingen is afkomstig van HAVO/VWO. Aangegeven problematiek (N = 40 ) (de reden van aanmelding zoals aangegeven op het intakeformulier) Reden van aanmelding Aantal leerlingen %-leerlingen Woede aanvallen/ agressief gedrag 6 15% Faalangst /black-out bij toetsen 3 8% Verzuim/durven niet naar school 3 8% Motivatieproblemen, werkhoudingsproblemen 7 18% Aandachtsproblemen 7 18% Angstig, onzeker, paniekaanvallen 8 20% Sociaal-emotionele problemen 6 15% De meest genoemde redenen voor aanmelding zijn angstproblematiek en onzekerheid (20%), aandachtsproblemen(18%) en werkhoudingsproblemen (18%). Daarna volgen agressief gedrag (15%) en sociaal-emotionele problemen (15%). SWV West-IJsselmonde/Oost-Alblasserwaard rapportage leerlingcoaching september 2014 6
Resultaten van de coaching Aan de leerling is in een evaluatiegesprek gevraagd of de vooraf geformuleerde doelen bereikt zijn en hoe dit in de dagelijkse situatie door de leerling gemerkt en gevoeld wordt. Hieronder zijn de antwoorden per leerling in twee tabellen weergegeven. De eerste tabel geeft aan wat het door de leerling gewenste doel van de coaching was en of het doel bereikt is. In de tweede tabel staan de door de leerling verwoorde veranderingen. Van de 40 aangemelde leerlingen zijn er 33 leerlingen die het traject hebben afgerond. Er is één leerling die een andere vorm van begeleiding heeft gekregen. Deze leerling heeft coaching ontvangen ter ondersteuning van een tijdelijke plaatsing op school en is daarom niet meegenomen in onderstaande evaluatie. Gemeld kan worden dat deze leerling een plaats heeft gevonden in het Voortgezet Speciaal Onderwijs. De door de leerling gestelde doelen van de coaching (N = 32) Doel Doel bereikt? 1 Minder in paniek raken. 2 Meer zelfvertrouwen krijgen. 3 Is onzeker en wil assertiever worden. 4 Niet meer boos worden en schreeuwen. 5 Beter kunnen concentreren en minder conflicten hebben. 6 Meer rust in haar hoofd krijgen. 7 Woede uitbarstingen voorkomen en leren praten. 8 Er achter komen waarom er angst voor school is. 9 Beter kunnen onthouden en leren. 10 Niet meer huilen en bang zijn en geen buikpijn meer hebben. Nee 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Rustig blijven en weglopen. Rustiger worden. Weerbaarder worden. Niet steeds afhaken. Op tijd beginnen en de rust hebben om huiswerk te maken. Concentreren, huiswerk maken en betere cijfers halen. tot 10 leren tellen, mijn mond dicht houden en respect hebben. Niet meer bang zijn, zelfverzekerd zijn en mijzelf veilig voelen. Vertrouwen hebben in mijzelf. Makkelijker leren en dingen snappen. Beter concentreren en makkelijker omgaan met onvoldoendes. Minder stress meer kunnen concentreren, inzicht krijgen. Weer zelfvertrouwen krijgen. Niet schreeuwen, veilig voelen. Rustig worden in hoofd en beter in zijn vel zitten. Betere concentratie en rust in zijn hoofd. Beter cijfers halen. Weten waar de grens ligt. Weer naar school durven gaan na dreiging van jongens Beter slapen, gemotiveerd raken en van pijn in hand afkomen. Doelen leren stellen, huiswerk maken, minder snel boos worden. Meer contact krijgen met de leerlingen in de klas Gedeeltelijk Gedeeltelijk Nee Gedeeltelijk SWV West-IJsselmonde/Oost-Alblasserwaard rapportage leerlingcoaching september 2014 7
Van de 32 leerlingen die het traject hebben afgerond zijn er 27 die volgens het eigen oordeel het door hen vooraf gestelde doel hebben gehaald. Dit is 84%. Twee leerlingen hebben het doel niet bereikt (6%) en er zijn drie leerlingen die aangeven het doel gedeeltelijk bereikt te hebben (9%). De door de leerling verwoorde veranderingen ten gevolge van het traject (N =32) 1. Nu durf ik te praten en word ik minder snel boos. 2. Ik voel me niet meer onzeker. 3. Ben nu minder bang en zenuwachtig daardoor durf ik meer. 4. Nu heb ik veel minder ruzie op school en thuis. 5. Het luisteren gaat beter en ik praat minder en let beter op. 6. Voel mijzelf beter en ik heb minder zorgen. 7. Geen ruzie meer omdat ik beter reageer. 8. Ik huil niet meer als ik naar school moet. Het gaat een stuk beter. 9. Concentreren gaat nu veel beter. 10. Het gaat beter en ik ben rustiger maar ik ga niet meer naar school. 11. Ik kan nu rust vinden. 12. Ik heb wel wat geleerd. 13. Ben nu weerbaarder en minder angstig. 14. Mijn concentratie is beter en ik let meer op tijdens de les en dan is het stil. 15. Mijn voorbereiding is beter en ik heb geen black-outs meer ben nog wel zenuwachtig. 16. Ik maak nu mijn huiswerk en ik stel het niet meer uit. 17. Mijn cijfers zijn beter en ik word er minder uitgestuurd. Heb geen problemen meer. 18. Slapen gaat beter en ik voel me minder zenuwachtig en bang. 19. Ik durf nu meer te vragen aan docenten. 20. Ik ben nu bewuster over hoe ik dingen doe, ik leer nu sneller. 21. Nu minder snel afgeleid en ik krijg complimenten van de docenten. 22. Kan mijzelf weer concentreren, ik heb geen stress meer en ik ga weer voetballen. 23. Cijfer mijzelf niet meer weg, ik ben zelfverzekerder en de resultaten zijn beter. 24. De bel klikt minder hard in mijn hoofd en ik schreeuw thuis niet meer. 25. Ik heb minder ruzie en alles gaat soepeler in de klas en thuis. 26. Ik ben rustiger en ik kijk minder snel van mijn werk weg. 27. Ik geef nu meer antwoord. 28. Ik ben nu minder druk en ik praat niet meer overal doorheen. 29. Durf nu weer naar school en ik word niet meer geduwd. 30. Ik slaap beter, mijn motivatie is beter en de pijn is iets minder. 31. Door betere planning maak ik nu mijn huiswerk en ben ik gezelliger. 32. Ik heb weer contact met andere leerlingen en heb het veel meer naar mijn zin op school. EduMind Inge Hummel 7 september 2014 SWV West-IJsselmonde/Oost-Alblasserwaard rapportage leerlingcoaching september 2014 8