1 DRAAIBOEK ZORGNETWERKEN THEORIE EN TRY-OUTS OM JE DRAAI TE VINDEN
WELKOM Voorstelling Verwachtingen? 2
SITUERING Sinds 2005 aan de slag rond zorgnetwerken Project Zorgnetwerken en Armoedebestrijding in samenwerking met Cera Bundelen van ervaringen Maar ook... nieuwe vragen en ideeën 3
4 DRAAIBOEK ZORGNETWERKEN
INHOUD 1. Waarom een zorgnetwerk? 2. Wat is een zorgnetwerk? 3. Uitbouw van een zorgnetwerk i. Verkenning ii. Voorbereiding en uitbouw iii. Uitvoering iv. Evaluatie en bestendiging 4. Toekomstmuziek: zorgnetwerken Verbinden 5
1. WAAROM EEN ZORGNETWERK? Diverse aanleidingen mogelijk Uit een leefbaarheidsonderzoek in de Westhoek blijkt een beperkte mobiliteit en eenzaamheidsproblematiek bij senioren. De school stelt vast dat de stap naar de school zeer groot is voor kwetsbare ouders, Mobiele teams stellen vast dat mensen met psychische problematiek geïsoleerd leven van de buitenwereld. Instelling voor mensen met mentale beperking wil hun inwoners meer laten deelnemen aan het leven buiten de instelling. Het lokaal bestuur stelt vast dat diensten te weinig van elkaar weten, waar ze mee bezig zijn. Mensen worden niet steeds doorverwezen naar de geschikte dienst in kwestie. Toekomst: vermaatschappelijking van de zorg? 6
1. WAAROM EEN ZORGNETWERK? Alle betrokkenen zijn overtuigd van de kracht en het belang van zorgnetwerken DUS: bij opstart het concept bespreken, waar het voor staat en waar het niet voor staat. 7
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? Definitie Een zorgnetwerk is een lokale voorziening die een aanvullend dienstenaanbod brengt bij kwetsbare mensen. Dat gebeurt via nauwe samenwerking tussen (1) de netwerkcoördinator, (2) vrijwilligers en (3) lokale actoren. De netwerkcoördinator stuurt de werking en bouwt bruggen tussen de verschillende partijen. Vrijwilligers ondersteunen kwetsbare mensen. Ze merken ook eventuele verborgen noden op tijdens het uitvoeren van (verjaardags)bezoekjes, huiswerkbegeleiding, kookactiviteiten, ontmoeting of allerlei kleine (zorg)taken (bv. vervoer, boodschappen, kleine klusjes zoals was ophangen,,...). De vrijwilligers verwijzen, waar mogelijk, door naar de passende dienst en signaleren nieuwe niet-beantwoorde noden aan de netwerkcoördinator. 8
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? Een zorgnetwerk als... Aanvullend werken Signaalfunctie Netwerk van diensten en actoren Vrijwilligerswerking Professional of professionele organisatie Vaak in plattelandscontext 9
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? AANVULLEND WERKEN Noden opsporen via verkenning en signaalfunctie Hiaten in het bestaande aanbod Dienstverlening ontwikkelen en doorverwijzen Tijd investeren in contact met diensten en verenigingen Samenwerking en afstemming 10
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? SIGNAALFUNCTIE Vrijwilligers én netwerkcoördinator Wat? (1)Oren en ogen open houden voor vragen of problemen die expliciet of impliciet worden gesteld (2)Vragen beantwoorden en signalen doorgeven om naar oplossing te zoeken. Verschillende signalen vragen een verschillende aanpak o Signalen van cliënten o Signalen over diensten o Beleidsmatige signalen Discretie en vertrouwen! 11
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? SIGNAALFUNCTIE Meerwaarde o Oplossen individuele zorg- en hulpvragen o Oplossen structurele zorg- en hulpvragen o Blootleggen verdoken armoede en eenzaamheid Belang van backofficeprocedure voor het opvangen, doorgeven en opvolgen van signalen. Vorming Zorgzaam en zorgvuldig omgaan met signalen (Wim Wouters) 12
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? LABORATORIUMFUNCTIE 13
NETWERK VAN DIENSTEN EN ACTOREN Zorgnetwerken als draaischijf voor hulp- en dienstverlening Nood aan samenwerking, contact, overleg en afstemming Integraal: netwerk rondom hulpvrager / gebruiker Informatiefunctie: bekendmaking hulpen dienstverlening Samenwerking zorgt voor: goede doorverwijzing, optimaal bereik doelgroep en wegwerken drempels 14 2. WAT IS EEN ZORGNETWERK?
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? VRIJWILLIGERSWERKING Concrete taken: ovrijwilligers bieden ondersteuning naar gelang het aanbod van het zorgnetwerk osignaalfunctie oinformatiefunctie Informeer je over: o Wat is vrijwilligerswerk? o Wie mag vrijwilligerswerk doen? o Welke kostenvergoeding zijn mogelijk? o Hoe zit het met aansprakelijkheid en verzekering? o Waarover vrijwilligers verplicht informeren? 15
Verzekering oburgerlijke aansprakelijkheid oschade veroorzaakt aan derden verplicht! overzekering lichamelijk ongevallen / schade overzekering rechtsbijstand / juridische bijstand oomniumverzekering Organisatienota / afsprakennota overplicht vermelden: gegevens organisatie, verzekeringen, vergoedingen en geheimhoudingsplicht. ooptioneel: verwachtingen, tijdsbesteding, regeling bij ziekte, vorming, inspraakkansen, mogelijkheden tot bemiddeling, beëndigen van de samenwerking,... 16 VRIJWILLIGERSWERKING
VRIJWILLIGERSWERKING Vrijwilligersbeleid Visie op vrijwilligerswerk Rekruteren en onthalen van vrijwilligers Ondersteunen van vrijwilligers Waardering van vrijwilligers Afscheid nemen van vrijwilligers... 17
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? PROFESSIONAL OF PROFESSIONELE ORGANISATIE Netwerkcoördinator is essentieel als spilfiguur tussen vrijwilligers gebruikers en netwerkingsen samenwerkingspartners. Niet te vervangen door (een) vrijwilliger(s) o Uitgebreid en veelzijdig takenpakket o Grenzen aan vrijwilligerswerk 18
2. WAT IS EEN ZORGNETWERK? VAAK PLATTELANDSCONTEXT Wegtrekken dienstverlening Meer kansen op aanvullend werken Beperkte mobiliteit kwetsbare groepen Nog sterkere nood tot outreachend en proactief werken 19
3. UITBOUW VAN EEN ZORGNETWERK i. Verkenning ii. Voorbereiding en uitbouw iii. Uitvoering iv. Evaluatie en bestendiging 20
i. VERKENNING Waarom? o Noden in kaart brengen o Voeling krijgen met lokale context o Draagvlak creëren o Partnerschappen aftoetsen Stappen tijdens verkenningsfase o Lokale noden in kaart brengen: cijfermateriaal, gesprekken hulp- en dienstverleners, gesprekken sleutelfiguren, gesprekken doelgroep o Oprichten beleidsgroep / stuurgroep 21
ii. VOORBEREIDING EN UITBOUW Van nood tot ondersteuningsaanbod Verkenning: signalen en noden Aanbod aanvullende dienstverlening, samen met vrijwilligers Aanbod afstemmen op beoogde doelgroep 22
ii. VOORBEREIDING EN UITBOUW Eenzaamheid bij senioren Mobiliteitsproblemen Gezond en budgetvriendelijk koken Betaalbaarheid dienstverlening Drempels ten aanzien van hulp- en dienstverlening Gezelschapsdienst Vervoer- en boodschappen dienst Kookactiviteiten Sociaal tarief Laagdrempelige aanspreekpunt voor informatie, zoals koffienamiddag. 23
ii. VOORBEREIDING EN UITBOUW Inbedding zorgnetwerk o Momenteel: OCMW of gemeente / stad o Toekomst? Uitwerken van visie en werkingsprincipes o Uitvoeren takenpakket o Externe communicatie o Neuzen in dezelfde richting Uitbouwen en vastleggen samenwerking: netwerkpartners en samenwerkingspartners Praktische voorbereiding: vrijwilligerswerking, begroting, registratiedocumenten 24
BEGROTING DORPSDIENST NESTOR SITUERING Intergemeentelijke samenwerking tussen 5 OCMW s. Opstart in 2002 in 3 gemeentes: Alveringem, Poperinge en Vleteren, Uitbreiding naar 4 (2004: Lo-Reninge), 5 (2010: Heuvelland) en 6 gemeentes (2015: Mesen) +/- 27 000 inwoners, met uitzondering van Poperinge Centrum 25
26 BEGROTING DORPSDIENST NESTOR SITUERING Bereik? o +/- 225 vrijwilligers o +/- 330 vaste klanten en +/- 1500 verjaardagsklanten Aantal prestaties? o Boodschappen: 246 o Gezelschap: 1 040 o Klusjes: 842 o Verjaardagsbezoekjes: 1 582 o Vervoer: 2 182 o 2x / maand ontmoetingsmoment o Wekelijkse huiswerkbegeleiding
BEGROTING DORPSDIENST NESTOR 27 Kosten? +/- 175 000 euro o Personeelskosten? +/- 100 000 euro voor 2, 25 VTE (65% voor de 2 coördinatoren en 35% voor 2 administratieve medewerkers) o Vrijwilligersvergoedingen? +/- 40 000 euro o Werkingskosten? +/- 10 000 euro o Vrijwilligerswerking? +/- 10 000 euro o Andere? +/- 10 000 euro Opbrengsten? o Subsidies? +/- 40 000 euro (erkenning autonoom vrijwilligerswerk +personeelssubsidie sociale maribel) o Betaling klanten? +/- 40 000 euro (recuperatie vrijwilligersvergoedingen) o Inbreng 5 OCWM s? +/- 100 000 euro
iii. UITVOERING Hoe een zorgnetwerk bekend maken? o Verschillende communicatiekanalen o Persoonlijk contact doelgroep o Diensten informeren o Bekendmaking via partners, vrijwilligers en verenigingen Concrete werking opstarten o Vrijwilligers inschakelen o Huisbezoeken bij gebruikers o Informeren en behandeling hulpvragen o Contact met vrijwilligers o Vorming en vrijwilligersbijeenkomsten o Registratie signalen en contacten 28
iv. EVALUATIE EN BESTENDIGING Regelmatige evaluatie op verschillende niveaus: coördinator, doelgroep, partners, lokaal beleid, vrijwilligers,... Contact onderhouden met diensten partners, lokale verenigingen en sleutelfiguren. Integratie van het zorgnetwerk in een groter geheel Zoeken naar structurele middelen en financiering 29
ZELF AAN DE SLAG? Samenlevingsopbouw trekt mee aan de kar, dankzij steun van Cera Draaiboek zorgnetwerken Website www.ontknoop.be Vorming Wim Wouters Zorgzaam en zorgvuldig omgaan met signalen Naast Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen ook andere instituten met praktijk 30
Praktijkwerk TOEKOMSTMUZIEK: ZORGNETWERKEN VERBINDEN Senioren Mensen in armoede En... Andere sectoren? Nieuwe potentiële gebruikers én vrijwilligers. Ideeën? Contactgegevens Zorgnetwerken Verbinden Ann-Sophie Maes ann-sophie.maes@samenlevingsopbouw.be T 051 24 29 28 M 0487 32 28 14 31
CONTACTGEGEVENS Nancy Van Landegem - Programmaverantwoordelijke Maatschappelijke dienstverlening Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen nancy.van.landegem@samenlevingsopbouw.be T 050 39 37 71 l M 0474 91 97 01 Lieze Pareit - Opbouwwerker Samenlevingsopbouw West-Vlaanderen lieze.pareit@samenlevingsopbouw.be T 051 24 29 28 M 0476 79 13 63 www.samenlevingsopbouwwvl.be www.ontknoop.be 32
33