Goed Begrepen Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden In de zorg Majorie de Been 6 november 2017
John Cleese legt uit: Brain https://www.youtube.com/watch?v=dxqavrj8liq
de professional: Ik dacht dat we een goed gesprek hadden, hij knikte en glimlachte vriendelijk. Maar op het tweede consult bleek hij het niet te hebben opgepikt... Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 3
Beperkte gezondheidsvaardigheden De vaardigheden van mensen om informatie over gezondheid: - te krijgen - te begrijpen 29% van Nederlandse bevolking - en toe te passen bij het nemen van beslissingen over gezondheid Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 4
Begrijpen is méér dan kunnen lezen 2 x daags 2 tabletten? 70% leest het correct 35% past het correct toe Twickler M et al Laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden vragen om een antwoord in de zorg. (2013) Ned t v Geneeskunde.
Gezondheidsvaardigheden Functioneel (lezen en schrijven, rekenen etc.) Interactief of communicatief (begrijpend lezen, hoofd- van bijzaken scheiden, vragen stellen etc.) Kritisch (toepassen informatie, ordenen, vooruitdenken, prioriteiten stellen etc.) Sørensen et al Health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health, 2012; 12(1):80; WRR rapport Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 6
Risicogroepen Laaggeletterden Laagopgeleiden Chronisch (psychiatrisch) patiënten Ouderen Niet-westerse migranten Iedereen in emotioneel stressvolle situaties Je kunt het moeilijk herkennen, dus moet je het navragen.
Laaggeletterdheid Zoveel moeite met lezen en schrijven dat je niet goed kunt functioneren in het dagelijks leven Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 8
Hoe veel laaggeletterden in NL? A 1,5 miljoen B 2,5 miljoen Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 9
Aandeel autochtone laaggeletterden? A 1/3 B 1/2 C 2/3 Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 10
Omvang? 1 op de 6 is laaggeletterd 1 op de 3 heeft beperkte gezondheidsvaardigheden 1 op de 2 heeft moeite om een actieve rol te spelen tav hun gezondheid 1 op de 2 patiënten aan balie apotheek heeft moeite info te begrijpen Rademakers 2014 Kennissynthese, Gezondheidsvaardigheden: niet voor iedereen vanzelfsprekend, Nivel; Koster et al 2015 Health literacy among pharmacy visitors in the Nl. Pharmacoepidemiol Drug Saf; Rademakers 2016 oratie De actieve patiënt een utopie? Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 12
Gevolgen voor gezondheid en zorg? Minder regie Minder zelfvertrouwen Communicatie zorgverleners moeizaam Misverstanden met instanties, overheid Meer chronische aandoeningen Meer medicatiefouten Vaker ziekenhuisopnames Sudore e.a. The relationship between literacy and health Patient education and counceling 75(2009) 398-402; Heijmans et al 2016 Kennisvraag zorg op maat
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen
Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen
Wat is er nodig? Organisaties en professionals die het makkelijker maken om: de weg te vinden informatie te begrijpen en toe te passen optimaal gebruik te maken van ondersteuning en zorg.
Aanpassingen gewenst: Informatiemateriaal, brieven Toegankelijkheid (ook digitaal) Communicatie professionals Samenwerking professionals Breder kijken dan eigen domein (Rademakers, Nivel, 2014 en 2016) Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 17
Verschillen in taal- en rekenniveaus in de communicatie Luisteren en spreken Lezen en schrijven Rekenen A1 A2 B1 Laaggeletterd B2 C1 C2
Testen met taalambassadeurs drie rijen met informatie is wel heel veel Deze tekst is voor mij allemaal veel te klein om te lezen Wat deze symbolen betekenen weet ik niet zo goed Om deze middelste kolom gaat het eigenlijk, dat is voor mij het belangrijkste
Patiëntenbrief voorbeeld Neem uw verwijzing mee Als u een verwijzing van huisarts of specialist heeft gekregen dan moet u deze meenemen naar de eerste afspraak. Deze verwijzing is van belang bij sommige behandelingen en voor het declareren van deze behandelingen bij de zorgverzekering. De verwijsbrief van de dokter meenemen is belangrijk voor de verzekering.
In gesprek Ga na of de patiënt/ cliënt je begrepen heeft: teach back methode Op een respectvolle manier vragen of de patient/ cliënt in eigen woorden kan vertellen wat je hebt uitgelegd.
Beeldmateriaal De meeste mensen onthouden mondelinge uitleg met plaatjes erbij het langst. Test materiaal bij je doelgroep. www.begrijpjelichaam.nl
Eenvoudige tekst én passend beeld www.pharos.nl/diabetes
Eenvoudig voorlichtingsmateriaal en beeldverhalen www.pharos.nl/eenvoudigvoorlichtingsmateriaal
Ervaringen, tips en adviezen Dicky Gingnagel Fatiha Essalmy Taalambassadeurs St ABC Gezondheid en kwaliteit van zorg voor iedereen pagina 26