RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEITSONDERZOEK SBO De Windroos, locatie Lindenholt Plaats : Nijmegen BRIN nummer : 00KU C1 Onderzoeksnummer : 291266 Datum onderzoek : 9 en 10 februari 2017 Datum vaststelling : 28 maart 2017
Pagina 2 van 15
SAMENVATTING Op SBO De Windroos, Lindenholt is sprake van goede onderwijskwaliteit. De inspectie handhaaft het basisarrangement. Wat gaat goed SBO De Windroos, Lindenholt is een goede school. Met visie en ambitie zorgen alle teamleden voor goed onderwijs. Gezamenlijk zijn ze verantwoordelijk voor het creëren van een positief en activerend pedagogisch klimaat. Dit vormt een sterke basis voor ontwikkelingsgericht onderwijs, waar leerlingen met plezier leren en de leraren hen uitdagen alles uit zichzelf te halen. De didactische vaardigheden en de zorgstructuur zijn daarnaast van hoog niveau. Al deze positieve elementen zorgen ervoor dat leerlingen niet alleen de school verlaten met een grote dosis cognitieve bagage, maar ook met vaardigheden die van groot belang zijn in het voortgezet onderwijs en voor het (latere) maatschappelijk functioneren. Wat moet beter Voor SBO De Windroos, Lindenholt zijn op dit moment geen punten die vanuit de wettelijke eisen om directe verbetering vragen. Wat kan beter SBO De Windroos, Lindenholt is een school met ambitie. Dat betekent dat het team continu bezig is het onderwijs aan te passen aan de onderwijsbehoeften van de leerlingen en af te stemmen op de eisen van deze tijd, zoals aandacht voor de 21 ste eeuwse vaardigheden. We hebben besproken dat de school zich op enkele onderdelen verder kan ontwikkelen. Zo kan er scherper gekeken worden naar een doorgaande leerlijn voor het bevorderen van burgerschap en sociale integratie. Dit geldt ook voor een doorgaande leerlijn voor 21 ste eeuwse vaardigheden, zoals ict en mediawijsheid. Het meten van de resultaten van de leerlingen op deze moeilijk meetbare - gebieden is een uitdaging, die de school graag aangaat. Ook kan het team met elkaar op zoek gaan naar het nog verder versterken van haar ouderbeleid om het educatief partnerschap met ouders, daar waar mogelijk, te verbeteren. Pagina 3 van 15
Pagina 4 van 15
1 INLEIDING Wat voor onderzoek hebben wij gedaan? Alle scholen voor speciaal basisonderwijs worden eens in de twee á drie jaar door ons bezocht. Vanaf januari 2015 krijgen alle scholen die daarvoor in aanmerking komen een onderzoek met een concept-waarderingskader. Dit kader is in juni 2016 bijgesteld. Vanaf 24 oktober 2016 krijgen scholen een onderzoek met dit bijgestelde onderzoekskader, dat in de zomer van 2017 een wettelijke basis krijgt. Zo ook SBO De Windroos, Lindenholt. Voor meer informatie over het nieuwe toezicht en de opzet van de vernieuwde kwaliteitsonderzoeken en het nieuwe onderzoekskader, zie de website van de inspectie www.onderwijsinspectie.nl. Werkwijze Op 9 februari 2017 hebben de volgende onderzoeksactiviteiten plaatsgevonden: een documentenanalyse; een presentatie door de school; gesprekken met verschillende groepen belanghebbenden: directie, intern begeleider, leraren, ouders en leerlingen; observaties van de onderwijspraktijk in een aantal groepen. Deze observaties hebben wij samen met de intern begeleider van de school uitgevoerd. Aan het einde van de onderzoeksdag hebben we een feedbackgesprek gevoerd met het bestuur, de schoolleiding, de intern begeleider en de leraren van de school. In dit gesprek zijn de bevindingen en oordelen van de inspectie besproken. Naast de beoordeelde standaarden hebben wij enkele aanvullende wettelijke aspecten beoordeeld. Wanneer niet voldaan is aan één of meer van deze artikelen, geven wij dat aan in paragraaf 3.2. Leeswijzer Hierna volgt eerst de conclusie van het onderzoek op SBO De Windroos, Lindenholt. Hoofdstuk 3 geeft per kwaliteitsgebied de resultaten van het onderzoek. In hoofdstuk 4 is de reactie van het bestuur op het onderzoek en de rapportage opgenomen. Pagina 5 van 15
Pagina 6 van 15
2 HOOFDCONCLUSIE SBO De Windroos, Lindenholt is een goede school. Alle onderwijsprocessen zijn afgestemd op de visie en missie van de school en vormen tezamen één geheel. Het beoogde onderwijsconcept is de afgelopen jaren geleidelijk en zorgvuldig ingevoerd, rekening houdend met wat de leerlingen nodig hebben om tot leren te komen. Er is sprake van een veilig, gestructureerd, respectvol en ambitieus pedagogisch klimaat. In combinatie met sterke didactische vaardigheden van de leraren, goede aansturing en kwaliteitszorg door de directie en een sluitende zorgstructuur, zorgt dit ervoor dat de school in staat is uit de leerlingen te halen wat er in zit en vaak zelfs meer dan de verwachting was. Hierbij gaat het niet alleen om uitstekende resultaten op het gebied van taal en rekenen, maar ook om andere vaardigheden en kennis, waarmee de leerlingen de school verlaten en goed geëquipeerd zijn voor hun toekomst. Pagina 7 van 15
Pagina 8 van 15
3 RESULTATEN ONDERZOEK SBO DE WINDROOS EN LOCATIE LINDENHOLT 3.1 Kwaliteitsoordelen op onderzochte standaarden Kwaliteitsgebied Onderwijsproces Onvoldoende Voldoende Goed OP1 OP2SN OP3 Aanbod Zicht op ontwikkeling en begeleiding Didactisch handelen Onderwijsproces Het aanbod is breed, gebaseerd op leerlijnen en op onderdelen geïntegreerd en thematisch De school heeft een breed aanbod, gaat uit van de kerndoelen en referentieniveaus en stemt het aanbod nauwkeurig af op de onderwijsbehoefte van de leerlingen. De school gaat bij het aanbod vooral uit van de SBO leerlijnen en de referentieniveaus taal en rekenen. Hierbij legt de school de lat hoog. Het streven is dat alle leerlingen het 1F niveau behalen. Het leerstofaanbod is hierop afgestemd, waarbij de school drie leerroutes hanteert: leerroute 1 voor leerlingen die het 1S niveau kunnen halen, leerroute 2 voor leerlingen die het 1F niveau behalen en leerroute 3 voor leerlingen voor wie het 1F niveau net te hoog gegrepen is. Het cursorische aanbod komt vooral in de ochtend aan de orde. In de middag biedt de school de inhouden thematisch en ontwikkelings- en ontdekkingsgericht aan. In de afgelopen jaren zijn de leerlijnen taal steeds verder geïntegreerd in het thematisch wereldoriënterend onderwijs. Hierdoor kunnen de leraren onder andere begrijpend lezen, woordenschat, mondelinge taalvaardigheid en stellen in meer betekenisvolle context aanbieden. Ook heeft de school aanbod gericht op cultuur, Engelse taal, techniek en sociale competenties. Veel van deze onderdelen vlechten de leraren in het thematisch onderwijs in. Burgerschap en sociale integratie krijgen eveneens volop aandacht binnen het onderwijs. De school kan de kerndoelen op dit gebied er eens naast leggen om na te gaan of de school alles aanbiedt. Ook bevelen wij aan concrete leerlijnen hiervoor uit te werken per leerjaar. De school kan dit ook doen voor de 21ste eeuwse vaardigheden zoals het omgaan met ict, inclusief mediawijsheid. Pagina 9 van 15
Goed zicht op de ontwikkeling van alle leerlingen en planmatige begeleiding gericht op onderwijsbehoeften SBO De Windroos heeft een sluitende zorgstructuur die onder professionele aansturing en ondersteuning van de intern begeleider in de praktijk goed uitgevoerd wordt. De leraren volgen de ontwikkeling van de leerlingen nauwgezet op meerdere ontwikkelingsgebieden. Ze stellen hoge concrete doelen en analyseren de resultaten en vorderingen op zodanige wijze dat leerlingen aanbod en instructie krijgen op basis van wat ze nodig hebben. Voor alle leerlingen is een ontwikkelingsperspectief opgesteld. Hierin is de leerroute aangegeven, passend bij het uitstroomprofiel. Leraren vertalen de onderwijsbehoeften van de leerlingen in groepsplannen en vakgerichte groepsoverzichten. Deze bieden houvast voor de begeleiding en instructie in de groep. Met de intern begeleider is gesproken over de mogelijkheid de analyses verder aan te scherpen door de belemmerende factoren van leerlingen meer te betrekken bij de analyse van de toetsresultaten (zowel methodetoetsen als de cito-toetsen). Sommige belemmerende factoren (bijvoorbeeld moeite met het automatiseren van de tafels) kunnen verklaren waarom bepaalde resultaten niet behaald zijn, maar het kan ook voorkomen dat uit de toetsen blijkt dat belemmerende factoren niet meer aan de orde zijn (het automatiseren is nu geen probleem meer). Didactisch handelen van de leraren is van hoog professioneel niveau Goed onderwijs staat of valt met goede leerkrachten. Door intensieve professionalisering in de afgelopen jaren zijn leraren op SBO De Windroos, Lindenholt steeds vaardiger en professioneler geworden. Uit de zelfevaluaties van de school blijkt dat op dit moment alle leerkrachten niet alleen over de basisvaardigheden beschikken, maar daar ver bovenuit stijgen. In de bezochte groepen hebben wij dit beeld kunnen bevestigen. Leraren organiseren hun lessen volgens een vast stramien met schoolbrede regels en afspraken. Dit biedt leerlingen structuur, rust en voorspelbaarheid. Deze sterke basis maakt het mogelijk om met activerende en coöperatieve werkvormen te werken en zorgt er voor dat leerlingen geconcentreerd zelfstandig kunnen werken. De leraren hebben het interactieve, gedifferentieerde, directe instructiemodel volledig in de vingers. Er is veel aandacht voor het aanleren van strategieën en de leraren sporen de leerlingen continu aan om kritisch te reflecteren op de wijze waarop ze leren. Na elke les vindt een evaluatie plaats, waarbij de leerlingen nagaan of het lesdoel behaald is en hoe het leerproces verlopen is. Pagina 10 van 15
De omslag van divergente naar convergente differentiatie heeft gezorgd voor hogere ambities en versterking van het gedifferentieerd lesgeven. Leerlingen die moeite hebben met de stof krijgen effectieve verlengde instructie, waarbij de leraren vaak een meer visuele of auditieve aanpak kiezen. De leerlingen die meer aankunnen kunnen vaak sneller aan de slag en krijgen aangepaste opdrachten. Zij krijgen soms apart instructie op hun niveau, al is dit niet altijd in de planning opgenomen en vaak afhankelijk van extra handen in de groep. Dit is voor de school een aandachtspunt. Deze leerlingen hebben immers net zoveel behoefte aan instructiemomenten, maar dan op een hoger niveau. Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Onvoldoende Voldoende Goed SK1 Veiligheid Kwaliteitsgebied Schoolklimaat Kan beter Voldoende Goed SK2 Pedagogisch klimaat Schoolklimaat Een veilige school, waarbij respectvol met elkaar omgaan een grondhouding is De school voldoet aan alle eisen die in de wet over een veilige school zijn opgenomen. Dit betekent dat de school een actief veiligheidsbeleid voert, in combinatie met een jaarlijkse monitoring van de veiligheidsbeleving van leerlingen. De school maakt gebruik van een programma voor het versterken van de sociale competenties. Bovendien betrekt de school de leerlingen actief bij het voorkomen en aanpakken van incidenten door het gezamenlijk opstellen van groepsregels, groepsvergaderingen waarin leerlingen meebeslissen over belangrijke afspraken en door het invoeren van leerling-mediatoren. Deze leerlingen bemiddelen bij conflicten tussen leerlingen. Hierdoor versterkt de school het gemeenschapsgevoel en het verantwoordelijkheidsgevoel van de leerlingen. Dit kwam in het gesprek met de leerlingen duidelijk naar voren. Het pedagogisch klimaat weerspiegelt dit gemeenschapsgevoel en versterkt bij leerlingen het zelfvertrouwen en het plezier in leren. De leraren maken veelvuldig gebruik van positieve feedback, complimenten en opstekers. Bovendien richt de school het onderwijs steeds meer zo in, dat de eigen verantwoordelijkheid van de leerlingen gestimuleerd wordt. De interne audits vanuit het bestuur, de interne zelfevaluatie, de diverse tevredenheidenquêtes en ook het laatste inspectierapport bevestigen dit positieve schoolklimaat. De school probeert de ouders ook zo veel mogelijk te betrekken bij de school. Dit lukt over het algemeen steeds beter, al zijn er ook ouders die vanwege problematische situaties hier weinig ruimte voor hebben. Het educatief Pagina 11 van 15
partnerschap, waarbij ouders ook thuis de ontwikkeling van hun kind gericht stimuleren in het verlengde van wat de shool doet, kan wellicht versterkt worden door een meer persoonlijke en vraaggestuurde aanpak. Het team kan het ouderbeleid op dit punt nog eens tegen het licht houden. Kwaliteitsgebied Onderwijsresultaten Onvoldoende Voldoende Goed N.t.b. OR1 Resultaten Onderwijsresultaten Leerlingen maken een inhaalslag en verlaten de school met hoge resultaten Leerlingen van SBO De Windroos, Lindenholt verlaten de school met hogere resultaten in vergelijking met andere SBO scholen. Door het goede onderwijsproces, waaronder uitstekende leerkrachtvaardigheden, een positief schoolklimaat en een constante focus op verbetering en ontwikkeling van het onderwijs, bereikt de school hoge resultaten met de leerlingen. De school analyseert deze resultaten, waarbij zij zowel kijkt naar de uitstroomverwachting bij binnenkomst, afgezet tegen de feitelijke uitstroom, als ook naar het uitroomniveau in relatie tot het IQ van de leerlingen. Beide analyses geven aan dat de leerlingen op deze school een grote inhaalslag maken en met meer bagage de school verlaten dan verwacht. Ook de resultaten van de leerlingen op het gebied van de sociaal-emotionele ontwikkelingen zijn in beeld en positief. Met het team is besproken dat ook het formuleren van doelen voor andere ontwikkelingsgebieden en het in beeld brengen van de resultaten hiervan, een uitdaging is voor de toekomst. De school geeft de leerlingen immers meer bagage mee dan alleen taal en rekenen. Zeker wanneer de school de 21 ste eeuwse vaardigheden nog meer expliciet gaat aanbieden, is het formuleren van concrete doelen en het monitoren van de resultaten van belang. Kwaliteitsgebied Kwaliteitszorg en ambitie Onvoldoende Voldoende Goed KA1 KA2 KA3 Kwaliteitszorg Kwaliteitscultuur Verantwoording en dialoog Kwaliteitszorg en ambitie Pagina 12 van 15
Binnen het professionele en gedreven team is sprake van hoge ambities, continu evalueren, verbeteren en borgen van het onderwijs De school heeft een heldere visie en hoge ambities. Dit is zichtbaar in het cyclische en sluitende stelsel van kwaliteitszorg. Schoolplan en jaarplannen geven de richting en doelen aan. Zelfevaluaties, audits en enquêtes geven informatie over de vraag of de doelen bereikt zijn en geven zo input voor verbeteracties en verdere professionalisering van het team en de individuele teamleden. Vakgroepen, bestaande uit leraren, zijn verantwoordelijk voor bepaalde vakgebieden en formuleren zelf doelen en acties in een PDSA-cyclus (plan, do, study, act). Voor belangrijke onderwijsprocessen en vakgebieden ontwikkelt de school kwaliteitskaarten, die zij gebruikt voor het borgen van de kwaliteit. De ontwikkelingen rond passend onderwijs hebben de directie aanleiding gegeven om met andere SBO en SO scholen, onder leiding van een onderzoeksbureau, de toekomstmogelijkheden te verkennen en het S(B)O onderwijs in de regio efficiënt en professioneel vorm te geven. Onderdeel van het cyclische kwaliteitszorgsysteem is de informatievoorziening aan en de dialoog met ouders, bestuur en andere partners in de regio (zoals andere (S(B)O) scholen, het samenwerkingsverband en wijkorganisaties). In de MR voert de school 4 tot 6 keer per jaar actief de dialoog met ouders over onder andere de ambities, resultaten, begroting en veiligheid. Via de website en een digitaal informatie- en communicatieplatform voor ouders krijgen ouders belangrijke informatie over de school en de ambities. Jaarplannen en jaarverslagen zijn hier ook voor ouders te vinden. Alle teamleden van SBO De Windroos, Lindenholt hebben een passie voor hun vak en streven naar steeds beter onderwijs voor hun leerlingen. Zowel de directie als de intern begeleider sturen de ontwikkelingen aan en ondersteunen het team in verdere groei. Teamleden blijven zich continu professionaliseren, waardoor de school steeds meer specialisten in huis heeft. Deze professionele leergemeenschap kan dan ook als voorbeeld dienen voor andere basisscholen. 3.2 Overige wettelijke voorschriften De inspectie concludeert dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. Pagina 13 van 15
Pagina 14 van 15
4 REACTIE VAN HET BESTUUR Dit rapport beschrijft de oordelen van de inspectie over de kwaliteit van het onderwijs op SBO De Windroos, Lindenholt. We hebben de school en het bestuur gevraagd om de ontwikkelrichting aan te geven op basis van de eigen kwaliteitsoordelen en die van de inspectie. Hieronder geeft het bestuur zijn reactie: Het bestuur en de school herkennen de bevindingen van de Inspectie van het Onderwijs. De school kenmerkt zich door integrale kwaliteitszorg: doordat alle processen die van invloed zijn op het leren van de kinderen goed op elkaar zijn afgestemd en sprake is van een continu cyclisch proces van beleid opstellen - uitvoeren - evalueren/monitoren - beleid bijstellen, werkt de school voortdurend aan verbetering. Dat is merkbaar aan de sfeer op school, de samenwerking binnen het team, de kwaliteit van onderwijs en zorg en de leerresultaten van de leerlingen. De shool is terecht trots. Om te laten weten aan ouders en potentiële leerlingen dat ook een SBO-school excellent onderwijs kan bieden, heeft de school nu de status van Excellente School aangevraagd. Pagina 15 van 15