Woonbeleidsplan Gemeente Wingene 2013 2019 Richtinggevend Gedeelte 1
colofon gemeente: Wingene project: Woonbeleidsplan 2013-2019 Deel: Deel II Richtinggevend Gedeelte fase: Definitieve goedkeuring Gemeenteraad datum: projectteam: Intergemeentelijke Samenwerking Wonen Regio Tielt Markt 13, 8700 Tielt & Werkgroep Woonbeleid met steun van: Wonen-Vlaanderen Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Het ontwikkelingsproces... 4 2.1 Algemeen... 5 2
2.2. De ontwikkelingsfases... 5 3. Werkgroep Lokaal Woonbeleid gemeente Wingene... 8 4. SWOT - analyse... 10 5. Beleidsopties 2013-2019... 20 5.1. Algemeen beleidskader... 20 5.2. Woonbeleidskader 2013-2019... 23 5.3. Strategische doelstellingen... 24 5.4. Doelstellingen en instrumenten... 25 5.5. Prioritaire aandachtspunten in een jaarlijks Actieplan... 30 1. Inleiding De laatste jaren wordt de regierol van de lokale besturen inzake woonbeleid uitdrukkelijk op de beleidsagenda geplaatst. Met het in voege treden van de Vlaamse Wooncode en het Decreet Grond- en Pandenbeleid wordt de lokale besturen een instrumentarium aangeboden om het lokaal woonbeleid te regisseren. De Vlaamse Wooncode wil de lokale woonbesturen stimuleren om de beschikbaarheid van aangepaste woningen, van goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs te bevorderen. Iedereen heeft namelijk het recht op menswaardig wonen. Hoewel elke gemeente deze regierol autonoom kan vervullen, worden de lokale besturen geconfronteerd met een veelvoud aan informatie en bijhorende 3
taken. Lokale besturen voelen zich meer dan ooit bevoegd voor de uitvoering van het lokaal woonbeleid, maar door een veelvoud aan wetgeving inzake wonen en een tekort aan middelen wordt gezocht naar verdere en diepgaandere ondersteuning. Via een intergemeentelijke samenwerking wenst ook de gemeente Wingene de slagkracht van het lokaal woonbeleid te verstevigen. Via Wonen Regio Tielt i.s. kiest de gemeente Wingene om de krachten te bundelen en de aanwezige kennis te delen met andere woon- en welzijnsactoren. Het woonteam van Wonen Regio Tielt i.s. probeert in samenwerking met de aanwezige lokale woon- en welzijnsactoren de gemeente Wingene te ondersteunen in de verdere uitbouw van de bestaande dienstverlening en een diepgaandere voortzetting van het lokaal woonbeleid: ondersteunen van de gemeente Wingene bij het uitwerken van een gemeentelijke woonbeleidsvisie en gemeentelijke reglementeringen inzake algemeen woonbeleid (kwaliteit, premiebeleid ) woonwinkel: aanbieden van gestructureerde basisinfo aan de inwoners van de fusiegemeente Wingene kwaliteit van wonen: sociaal advies aanbieden, levenslang wonen, info omtrent huren en verhuren kwaliteit van het huidig en toekomstig woonpatrimonium: leegstand, register onbebouwde percelen, ongeschikt- en onbewoonbaarheid Het takenpakket en regierol inzake lokaal woonbeleid wordt gecoördineerd via het lokaal woonoverleg. Het lokaal woonoverleg vormt dan ook de motor om planmatig na te denken over een kwalitatief en professioneel woonbeleid en bundelt de krachten om de opgenomen activiteiten samen uit te voeren. 2. Het ontwikkelingsproces Het lokaal woonoverleg: De motor van het lokale woonbeleid en de reflectiekamer voor een gedreven en gedragen woonplan/woonbeleidsvisie 4
2.1 Algemeen De combinatie van de talloze wetgeving samen met een veelvoud aan instrumenten om een kwalitatief woonbeleid uit te werken noodzaakt lokale besturen om zich stapsgewijs te verdiepen in hun bevoegdheid inzake wonen. De gemeente Wingene koos ervoor om in samenwerking met Wonen Regio Tielt i.s. een gemeentelijke woonbeleidsvisie neer te pennen, waarbij de lokaal woon- en welzijnsactoren via periodiek (woon)overleg proberen om deze visie te vertalen in bijhorende doelstellingen en acties. Van bij de opstart van Wonen Regio Tielt waren de deelnemende gemeenten vragende partij om de gemeentelijke woonbeleidsvisie verder te ontwikkelen, waarbij het intergemeentelijk project een integrale aanpak naar voor schuift. Deze integrale aanpak wordt finaal samengebundeld en neergeschreven in een woonplan, wat op zich een document zal worden dat via een stapsgewijze methodiek inhoud en vorm zal krijgen. Voor de ontwikkeling van een woonplan wordt gebruik gemaakt van de handleiding lokaal woonbeleid die het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, afdeling woonbeleid, aan de lokale besturen ter beschikking stelt. In wat volgt wordt het stappenproces weergegeven waarbij het belangrijk is te onthouden dat de ontwikkeling van een woonplan een dynamisch gegeven is en geen geijkte procedure. 2.2. De ontwikkelingsfases Analyse van de bestaande toestand - Beschikbare instrumenten en documenten om kwantitatieve en kwalitatieve gegevens inzake huisvesting en woonbeleid te verzamelen - Omgevingsonderzoek naar de huisvestingssituatie van de gemeente Wingene - Sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen verzamelen in een SWOT-analyse Gemeentelijke woonbeleidsvisie en vertalingen in doelstellingen 5
Het uitschrijven van een actieprogramma waarbij concrete acties worden geformuleerd met een haalbare timing en rekening houdend met de voorziene middelen (mens en kapitaal) Evaluatie en bijsturing Een gebalde omgevingsanalyse wil bepaalde woonindicatoren in kaart brengen zodat de woon- en welzijnsactoren, het beheerscomité en het lokaal bestuur kennis nemen van de huidige stand van woonzaken en kan nadien gebruikt worden om de fundamenten van de woonbeleidskeuzes te legitimeren. Veel accurate gegevens worden uit de beschikbare instrumenten en beleidsdocumenten gehaald, terwijl andere gegevens worden opgevraagd via hogere overheden en andere organisaties. Hieronder volgt een opsomming van de bruikbare instrumenten en beschikbare documenten die gegevens voor het omgevingsonderzoek opleveren en in latere fases gebruikt worden bij de verdieping en verdere ontwikkeling van het woonplan van de gemeente Wingene. Bestaande statistieken: lokale statistieken, statistieken federale overheid (fiscaal, inkomens ), statistieken Wonen-Vlaanderen (renovatiepremie ), bevolkingsgegevens gemeentelijke Woonfiche/woondossier: document ter beschikking gesteld door de Provincie West-Vlaanderen en Steunpunt Sociale planning waarin Steunpunt sociale planning: samenvatting woongegevens voor het werkingsgebied van Wonen Regio Tielt i.s. Rapporten, studies en adviezen: Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP s), Bijzondere plannen van aanleg (BPA s), adviezen inzake stedenbouw Gemeentelijke beleidsplannen: budget met beleidsnota voor de gemeente, financiële nota en meerjarig financieel beleidsplan en verplichte bijlagen, beleidsnota OCMW, verkeers- en mobiliteitsplan, gemeentelijk ruimtelijk structuurplan (GRS), zorgstrategisch plan, lokaal sociaal beleidsplan (LSB) Andere Relevante wooninformatie van lokale besturen en de omgeving inventariseren, analyseren en operationaliseren: de fundamenten voor een gedragen lokaal woonbeleid Alle wegen leiden naar Rome, maar gezien het vervoersmiddel en het beperkte reisbudget (middelen), is het de kunst om de meest efficiënte route uit te stippelen naar de eindbestemming. (Desmidt & Heene, 2006, p.165). 6
Ook de gemeente Wingene wil de meest efficiënte route uitstippelen om het recht op menswaardig wonen voor iedere burger te realiseren. Voor de gemeente Wingene is het essentieel om een gedetailleerde zicht te krijgen op alle woongerelateerde elementen die een invloed uitoefenen op het lokaal woonbeleid. Een grondig omgevingsonderzoek biedt een fundament voor huidige en toekomstige beleidskeuzes. Een gebalde kwantitatieve analyse werpt een blik op de verschillende mogelijkheden om de eindbestemming te bereiken. In wat volgt wensen we voor de gemeente Wingene een overzicht te construeren van de factoren die de realisatie van de doelstellingen kan bespoedigen of bemoeilijken. SWOT - analyse 1 : In wat volgt geven we een overzicht van de verschillende gegevens relevant aan het lokaal woonbeleid. Het betreft hier vooral een onderzoek van de interne en externe omgeving van de gemeente Wingene. Een grondige analyse helpt de gemeente Wingene om een beeld te krijgen van het lokaal woonbeleid (drijfveer en opzet van deze oefening) en helpt deze drijfveer te vertalen doorheen de gehele organisatie. Concreet wordt met behulp van een gefaseerd proces een bepaalde beleidsrichting bepaald waarbij de gemeente Wingene een routeplan gaat opstellen om deze eindbestemming op een efficiënte en effectieve manier te bereiken. In Deel I Omgevingsanalyse werd een grondig omgevingsonderzoek van de woongegevens Wingene (binnen regio Tielt) samengesteld. Er werd een beroep gedaan op het Steunpunt Sociale Planning van de provincie West-Vlaanderen. Deze analyse omvat cijfergegevens omtrent bevolking (samenstelling, evolutie, prognose), de gezinnen (samenstelling, evolutie), de migratiebewegingen, de woningen (KI, aantal, bouwjaar, vastgoedprijzen, sociale huisvesting) en enkele doelgroepen van het woonbeleid. Aanvullend geven we een korte weergave van de evolutie van de fiscale inkomens van de inwoners van de gemeente Wingene. De regierol van de lokale overheid inzake woonbeleid wordt eveneens gestuurd vanuit de hogere overheden. Zo vormt de Vlaamse Wooncode de leest waarop het lokaal woonbeleid wordt geschoeid, waarnaast het decreet grond- en pandenbeleid het recht op een betaalbare woning voor iedereen wenst te stimuleren. Eveneens vormen steunmaatregelen van hogere en lokale overheden meer dan eens een drijfveer om de kwaliteit van het woonpatrimonium te verbeteren. De evolutie van deze steunmaatregelen worden dan ook opgenomen in de SWOT - analyse. Op basis van het omgevingsonderzoek worden aldus de huidige woonindicatoren in kaart gebracht en wordt een document gecreëerd waarmee de woonactoren zicht krijgen op de sterktes, zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen van het lokaal woonbeleid Wingene. 1 Strengths Weaknesses Opportunities - Threats 7
3. Werkgroep Lokaal Woonbeleid gemeente Wingene Anderzijds werden er ook groepsgesprekken gevoerd met relevante gemeentelijke woonactoren. Vertrekkende van de vraag Wat zijn naar uw mening de sterkten, zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen van het lokaal woonbeleid van de gemeente Wingene? werd er een lijst van sterktes, zwaktes, opportuniteiten en bedreigingen gevormd. Het lokaal woonoverleg fungeerde als vertrekbasis om een selecte werkgroep samen te stellen. Een select gezelschap gaven zo inzichten in de sterkten en zwakten van het lokaal woonbeleid van de gemeente Wingene. Ook inzichten in de actuele opportuniteiten en bedreigingen waaraan het gemeentelijk beleid onderhevig is, kwamen aan bod. 8
WERKGROEP LOKAAL WOONBELEID (cfr. lokaal woonoverleg 2010-2012) schepen van huisvesting Willy Vermeersch en Katrien Delodder OCMW-voorzitter Tom Braet Secretaris Chris De Meulemeester huisvestingsambtenaar Jerry Maeseele Karolien Delameilleure, expert gebouwen en stedenbouw gemeente Wingene Tessa Deprez, medewerkster dienst infrastructuur gemeente Wingene Arne Allosserie, coördinator IGS Wonen Regio Tielt Variabele ondersteuning Wonen-Vlaanderen (Stefaan Lombaert, Pieter van Vlaenderen) of gebiedswerking Provincie (Pieter Santens of Lieven Veulemans) De vertegenwoordigers van de werkgroep woonbeleid kwamen meerdere malen samen om het lokaal woonbeleid van Wingene te bespreken (dd. 26.01.2011, 18.02.2011, 15.04.2011 en verschillende malen op een lokaal woonoverleg). Het doel van deze gesprekken met de werkgroep woonbeleid was vooral inzicht te krijgen in de manier waarop de gemeente Wingene als regisseur van het lokaal woonbeleid heden ten dage en in de nabije toekomst kan bijdragen om het recht op menswaardig wonen maximaal te realiseren. Deze gesprekken hadden niet als doel conclusies te trekken of doorslaggevende beslissingen te nemen, maar gebeurden vooral als aanvulling bij de uitgebreide 9
omgevingsanalyse die werd uitgevoerd door Steunpunt Sociale Planning en Wonen Regio Tielt i.s. Uitwisselen van informatie, ervaringen en ideeën stonden dan ook centraal tijdens deze eerste gesprekken. In tegenstelling tot de grondige omgevingsanalyse werd geen algemeen beeld geconstrueerd, maar werd gekozen om dieper in te gaan op de cruciale factoren van het gemeentelijk woonbeleid van Wingene. Op basis van de omgevingsanalyse, info verkregen vanuit de gemeente Wingene, de bouwmaatschappijen, Wonen Regio Tielt i.s en de neerslag van de gesprekken van de werkgroep lokaal woonbeleid ; werd een samenvattende SWOT opgemaakt van het lokaal woonbeleid van de gemeente Wingene. 4. SWOT - analyse Onderstaande SWOT-analyse brengt samenvattend- de sterkten en de zwakten van het huidige beleid in kaart, alsook de kansen en bedreigingen waar men rekening dient mee te houden: STERKTEN ZWAKTEN HUISVESTINGSPROJECTEN 10
Er is een aanbod voorzien voor doelgroepen: Sociale huisvesting, bejaarden Aandacht voor sociale programmatie door het feit dat de gemeente regisseur is van het lokaal woonbeleid Aandeel sociale huurwoningen onder arrondissementeel, West- Vlaams en Vlaamse gemiddelde Beperkt aantal SVK-woningen op grondgebied Wingene Wachtlijsten binnen de sociale huisvestingssector - inhaalbeweging kwalitatieve sociale huurwoningen - lokaal woonoverleg Gerealiseerd aanbod betaalbare sociale koopwoningen en sociale kavels in functie van betaalbaar wonen OCMW crisiswoning sedert medio 2011 Aangepast wonen voor alleenstaanden, ouderen (kleinere woningen) in de kernen Herbekijken toewijsbeleid: mogelijkheden voor sociale doelgroepen? Register onbebouwde percelen in opmaak: - nog geen activering van onbebouwde percelen Aanbod betaalbare en kwalitatieve private huurwoningen slinkt Verplichting tot huisvesting asielzoekers creëert een druk op de huisvestingsmarkt Regionaal Crisisnetwerk: afstemming tussen de verschillende partners STERKTEN ZWAKTEN Informatiebeleid 11
Huisvestingsambtenaar: aandacht voor informatie rond bouwen en verbouwen, deskundigheid premiebeleid, aanspreekpunt kwaliteitsbewaking woonpatrimonium, leegstand Informatiebeleid tussen de diensten onderling bij verzoek tot onderzoek ongeschikt- en onbewoonbaarheid Expliciete samenwerking met intergemeentelijke samenwerking Wonen Regio Tielt i.s. waarbij de woonzorg-coördinator goed samenwerkt met de verschillende woon- en welzijnsactoren en eerste brug vormt tussen wonen en Welzijn Kennisnetwerk tussen de huisvestingsambtenaar Wingene en de collega s van Woonwinkel Regio Tielt: kennis uitwisselen inzake huisvestingspremies en andere steunmaatregelen Proactief handelen naar kwetsbare doelgroepen toe: meer outreachend werken (huisbezoeken, via zorgnetwerken of andere netwerken bvb. erfbetreders zoals huisartsen, wijkpolitie, ) en versterken signaalfunctie naar de eerstelijnszorg en woonactoren toe (trekker = ocmw sociale dienst) Website waarbij welzijn te weinig in de verf komt, ontbreken e- loket, nood aan leesbare brochures, Verspreiding van wooninfo via verschillende communicatiekanalen: website gemeente, infoblad gemeente, woonwinkel regio Tielt Doorverwijzing en samenwerking OCMW Wingene via samenwerking met sociale dienst en inzet van woonzorgcoördinator Afstemming loketten huisvesting en ocmw sociale dienst + integratie loketten dmv meer vraaggericht werken en afstemmen dienstverlening Toekomst (project woonzorg): IGS aanspreekpunt in Wingene (zitdag bvb in sociaal huis of in mobiel dienstencentrum) STERKTEN ZWAKTEN Kwaliteitsbewaking en kwaliteitsbevordering 12
Gemeentelijk premiebeleid Wingene: renoveren en aanpassen van woningen Terugverdieneffect door middel van stijgende aanvraag steunmaatregelen andere overheden Gemeentelijke administratieve eenheid in kader van leegstand: administratieve en uitvoerende handelingen in kader van het gemeentelijk leegstandsreglement Overbewoning (tijdelijke tewerkstelling van vreemdelingen) Ontbreken van recente objectieve kwaliteitsgegevens van de woningen (zowel particulier koop- als huurwoningen) Kwaliteit Private huurmarkt - Instrumentarium om de private huurmarkt te evalueren en naderhand te controleren ontbreekt Gemeentelijk beleid inzake leegstand aanwezig: - weinig stimuli ten aanzien van huurders/verhuurders - leegstandsreglement (definitie, vaststelling) - heffing voor woningen en gebouwen die als leegstand worden beschouwd volgens het leegstandsreglement Huisvestingsambtenaar voert een proactief beleid inzake de toepassing van de instrumenten van de Vlaamse Wooncode - uitvoeren van de administratieve handelingen - doorverwijzing waar nodig Gerichte doorverwijzing naar buitendiensten Wonen-Vlaanderen ivm het instrumentarium Vlaamse Wooncode (ongeschiktheid/onbewoonbaarheid, verwaarlozing ) - slechte woonkwaliteit trekt ongewenste profielen aan, kruisbestuiving tussen profielen in sociale woonwijken - huurprijsregulering ontbreekt voor weinig kwaliteitsvolle woningen voor sociale doelgroepen Beperkt (gemeentelijk) instrumentarium om basiskwaliteitseisen op te leggen Te weinig koppeling tss wonen en (sociale) energie-instrumenten Ontbreken draaiboek ifv van preventie en sensibilisatie verzoekschrift tot opstart procedure ongeschikt- en onbewoonbaarheid. 13
Woonzorgproject: - hanteren multiscreeningsinstrument door maatschappelijk werkers, huisartsen, zorgberoepen, signaalfunctie en verdere toeleiding naar woonactoren - meer begeleiden kwetsbare inwoners - meer integraal werken: wonen-zorg-welzijn - cf hierboven meer outreachend werken Meer leegstand dan huidige cijfers doen vermoeden: - beheer van leegstandsinventaris: leegstandsregister up to date houden - behandeling procedure - monitoren en herbruik promoten via RSVK Sterke tandemwerking: ocmw sociale dienst en doelgroepencoördinator bij de woonwinkel Periodieke evaluatie van gemeentelijk premiebeleid ontbreekt - weinig kennis over bekendheid - weinig kennis over effectiviteit - koppeling aan sociaal woonbeleid Meer handhaving is nodig vanuit politie (controle woonst, optreden ingeval van woningvervuiling, 14
STERKTEN ZWAKTEN Overlegstructuren Lokaal Woonoverleg: verhogen van de betrokkenheid woon- en welzijnsactoren actief op het grondgebied Wingene Opvolgen doelstellingen en acties zorgstrategisch plan gebeurt naast het lokaal woonoverleg, noden aan meer geïntegreerd werken tss huisvesting en welzijn Intergemeentelijke samenkomst leegstandsambtenaren / gemeentelijke administratieve eenheden: - brainstormen over bepaalde topics problemen - kennisuitwisseling rond leegstand Structureel ontbreken overlegstructuur tussen Wonen-Welzijn-SHM en derden (bvb. politie ifv problematiek) Wonen Regio Tielt i.s : informatie-uitwisseling met OCMW, gemeente en met andere woon- en welzijnsactoren - woon(info)netwerk wordt uitgebreid Wisselwerking met sociale huisvestingsmaatschappijen mbt toewijzen woningen, actualisatie wachtlijsten Sociaal woonoverleg, 4 maandelijks (deels) in combinatie met het lokaal woonoverleg via het woonzorgproject 15
Ondersteuningsbeleid Ondersteuning vanuit Wonen Regio Tielt i.s: het gemeentelijk apparaat van Wingene ondersteunen inzake huisvesting, woonbeleid en woonkwaliteit en doorverwijzen waar nodig Samenwerking Huurdersbond en Algemeen Eigenaars Syndicaat via de intergemeentelijke samenwerking Wonen Regio Tielt i.s. Ontbreken ondersteuning voor verplichte huisvesting asielzoekers Nazorg voor kwetsbare inwoners, bvb. begeleiden bij maatregelen uit rapport energiescan Nauwe(re) samenwerking tussen Woonwinkel, woonzorgcoördinator en OCMW Wingene Woonzorg-netwerk: Woonbegeleiding CAW via het woonzorgproject Tinah: ondersteuning bij rekruteren vrijwilligers + uitbouwen Tinah via het woonzorgproject Woonzorgproject: woonbuddywerking ism sociale dienst en de woonwinkel 16
KANSEN BEDREIGINGEN HUISVESTINGSPROJECTEN Verdere samenwerking Regionaal Sociaal Verhuurkantoor Prijzenstijging onroerend goed Bindend Sociaal Objectief vanuit Decreet Grond- en Pandenbeleid Vergrijzing van de bevolking - huidige aanmeldingen - aanpassing van woningen - toekomstige projecten - voorzieningen Stijgend gemiddeld inkomen per inwoner Realisatietermijnen sociale huisvesting Nauwere samenwerking met de huisvestingsmaatschappijen Opmaak register onbebouwde percelen Nieuwe woonzorgzone vanaf 2016, assistentiewoningen, kortverblijf = meer mogelijkheden voor ouderen Verdichting van de woonkernen (ouderen, kleinere gezinnen): - noden voor andere woontypologieën - effect op nodige faciliteiten bvb. parkeermogelijkheden, speeltuinen, meer groen, - te hoge bevolkingsdichtheid, gevaar voor woonconflicten in sociale woonwijken ingevolge meer sociale huisvesting Huisvesting seizoensarbeid Niet activeren slapend woonaanbod 17
INFORMATIEBELEID Nieuwsbrief Wonen Regio Tielt i.s. Uitbreiding gemeentelijke communicatiemiddelen, e-loket Diversificatie van de steunmaatregelen bij de verschillende overheden Update gemeentelijke website Meer gebruik maken van infoblad gemeente Wingene Intergemeentelijke infoavonden / magazines / campagnes KWALITEITSBEWAKING en - BEVORDERING Technisch adviseur Wonen Regio Tielt i.s. Actieve mensen uit de bouwwereld sterk vertegenwoordigd Schaarste op de huurmarkt (druk op kwalitatieve betaalbare huurwoningen) 18
KANSEN BEDREIGINGEN OVERLEGSTRUCTUREN Woonplan Wingene Vlaamse Wooncode: gemeente als regisseur van het lokaal woonbeleid Opvolgen zorgstrategisch plan Samenwerking OCMW Woonzorg-coördinator Tielt Structureel overleg inzake wonen met de huisvestingsmaatschappijen, politie en gemeente Sociaal woonoverleg, 4 maandelijks (deels) in combinatie met het lokaal woonoverleg via het woonzorgproject Integratie ocmw-welzijnsdiensten, dienst burgerzaken en huisvestingsdienst in 1 afdeling Welzijn en Burger onder 1 aansturing ONDERSTEUNINGSBELEID Nauwere samenwerking en vorming via Huurdersbond en Wonen Regio Tielt i.s. Kansen woonzorgproject zoals hierboven omschreven (nabije toekomst) Rigide samenwerking en tekort aan transparantie en complementariteit tussen de gemeenten en de hogere overheden betreffende het huisvestings- en premiebeleid 19
5. Beleidsopties 2013-2019 5.1. Algemeen beleidskader Het woonplan Wingene is een verdere uitwerking van de vaststelling van de missie, waarden en kerncompetenties van de gemeente Wingene dd. 17 maart 2009, de projectdoelstellingen van Wonen Regio Tielt i.s. (cfr. supra), het Gemeentelijk Ruimtelijk Structuurplan en het Lokaal Sociaal Beleidsplan 2008-2013 De MISSIE van de gemeente Wingene Wingene, zorgzame, solidaire en vitale plattelandsgemeente, streeft naar een gezond evenwicht tussen woonkwaliteit, werkgelegenheid en vrijetijd. We willen dit realiseren door: Een klantgeoriënteerde dienstverlening aan te bieden Een verantwoordelijke, efficiënte en resultaatsgerichte werking van onze diensten te realiseren Een aantrekkelijke, dynamische en vernieuwende werkgever te zijn Een geïntegreerd en samenhangend lokaal beleid te voeren in samenwerking met andere overheden in respect voor financiële verantwoordelijkheid, subsidiariteit en lokale autonomie Basiswaarden gemeente Wingene: - duurzaamheid - klantgerichtheid - dynamiek - betrokkenheid 20
Missie Lokaal Sociaal Beleidsplan Wingene Het lokaal bestuur wil de toegankelijkheid tot de sociale grondrechten garanderen aan de inwoners van Wingene. Bijzondere aandacht wordt hierbij voorbehouden aan kwetsbare doelgroepen. Het sociaal beleid wordt uitgestippeld en uitgevoerd in samenwerking met de voorzieningen en organisaties die actief zijn binnen het welzijnsterrein in de ruime betekenis van het woord. Het lokaal bestuur wil dan ook deze actoren als volwaardige partners betrekken in het besluitvormingsproces. De gemeente Wingene wil een coherent sociaal beleid op gemeentelijk vlak via overleg en afstemming tussen OCMW en gemeente en tussen de diensten binnen beide besturen. De basisvisie van het Lokaal Sociaal Beleid Wingene is gebaseerd op volgende basiswaarden: - toegankelijkheid: de dienstverlening is laagdrempelig en neutraal. De medewerkers zijn aanspreekbaar voor iedereen. - klantgerichtheid: elke vrager is gelijkwaardig en krijgt een correcte opvolging - deskundigheid - transparantie - kostenbewust De visie op de gewenste woon- en leefcultuur: De visie op de gewenste ruimtelijke structuur vormt het kader voor de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling (Vlaamse overheid, RWO, 2002, 14). Daarom is het ook belangrijk om de gewenste ruimtelijke structuur op grondgebied Wingene mee te betrekken op de integrale woonbeleidsvisie van de gemeente Wingene. 21
Gewenste woon- en leefstructuur op mesoniveau Visie op de gewenste woon- en leefstructuur (SumResearch, richtinggevend gedeelte GRS Wingene, p. 12) Met een groot aantal woonentiteiten en veel verspreide bebouwing kent Wingene een grote verscheidenheid in het voorkomen van haar nederzettingsstructuur. Deze bestaande verscheidenheid vormt de basis voor de toekomstige ontwikkeling van de nederzettingsstructuur. De kernen Wingene en Zwevezele-Hille worden op basis van hun plaats in de regionale woningmarkt en hun voorzieningenniveau, als hoofdkernen erkend en verder uitgebouwd. Zij krijgen bijkomende groeimogelijkheden op vlak van wonen en lokale bedrijvigheid. De kleinere gehuchten Wildenburg, Sint-Elooi en Sint-Jan hebben een belangrijke functie in het landelijk gebied omwille van hun lokale verzorgende functie. Deze entiteiten worden dan ook extra ondersteund om het bestaande voorzieningenniveau te behouden en verder uit te breiden. Groeibehoeften worden enkel in het bestaande juridische aanbod opgevangen. De overige bebouwde omgeving (woonconcentraties, specifieke woonentiteiten en verspreide bebouwing) vormen landelijke bebouwing. Deze bebouwing moet leefbaar blijven en ontwikkelingskansen krijgen door zich te specialiseren in hun verscheidenheid en door het verbeteren van de kwaliteit van de woonfunctie. De basis voor de ontwikkelingsmogelijkheden van deze landelijke bebouwing wordt aangereikt vanuit de identiteitsstrategie voor het landelijk gebied en is gebiedsgericht. 22
5.2. Woonbeleidskader 2013-2019 Het gemeentebestuur van Wingene wenst zich de komende jaren verder inzetten om hun regisseursrol inzake lokaal woonbeleid met voldoende slagkracht in te vullen. De reeds gekozen beleidsopties vanuit het Lokaal Sociaal beleidsplan en het zorgstrategisch plan worden voortgezet en waar nodig verder bijgestuurd en uitgewerkt. Sinds 1 mei 2009 is het gemeentebestuur ook actief binnen de intergemeentelijke samenwerking Wonen Regio Tielt i.s. Via deze samenwerking streven de woonactoren naar een geïntegreerd woonbeleid, waarbij via overleg specifieke beleidsaccenten worden gelegd. Op een aantal domeinen dient het woonbeleid versterkt te worden, andere genomen beleidskeuzes worden gecontinueerd. De komende jaren wil de gemeente Wingene de zoektocht naar betaalbare huisvesting binnen een kwalitatieve woonomgeving dan ook regisseren en zo veel als mogelijk ondersteunen! Missie: De gemeente Wingene wil de regierol inzake lokaal woonbeleid concreet maken door een actief woonbeleid te voeren waarbij het recht op menswaardig wonen voor alle inwoners wordt nagestreefd: Het beschikken over een aangepaste woning, van goede kwaliteit, in een behoorlijke woonomgeving, tegen een betaalbare prijs en waarbij woonzekerheid wordt bevorderd. Visie: De gemeente Wingene wil binnen de voorziene budgetten de missie inzake lokaal woonbeleid slagkrachtig uitvoeren via samenwerking met andere woonen welzijnsactoren. De gemeente wil via de regierol procedures, regelgeving en de uitvoering inzake lokaal woonbeleid verder optimaliseren en faciliteren om zo een kwalitatief woonaanbod voor iedereen te realiseren. Centraal hierbij staan: De gemeente Wingene wil een voldoende en betaalbaar aanbod voor iedereen realiseren. De gemeente Wingene wil via een ondersteuningsbeleid met en voor andere actoren de kwaliteit en duurzaamheid van het woonpatrimonium en de woonomgeving verder bewaken en bevorderen. De gemeente Wingene wil de klantgerichte dienstverlening/huisvestingsdienst inzake bouwen en wonen verder uitbouwen en in samenwerking met OCMW en Woonwinkel Regio Tielt de integrale dienstverlening inzake woonvragen verder optimaliseren. 23
5.3. Strategische doelstellingen Deze missie wordt verder vertaald in volgende strategische doelstellingen 1. Het opnemen van de regierol in het woonbeleid 2. Doordacht valoriseren van het slapend woonaanbod binnen gebieden bestemd als woongebied 3. Het verhogen van de woonkwaliteit Toepassen van een aantal basiskwaliteitseisen op niveau van woningen, groepsbouwprojecten en opsplitsing voor bestaande woningen Verbeteren van de kwaliteit van huurwoningen binnen de verouderde dorpskern 4. Het systematisch opdrijven van het aantal sociale huurwoningen en tegelijkertijd maatregelen nemen om een goed beheer van sociale woonprojecten te bevorderen 5. Een aanbodbeleid voeren zowel voor huur- en koopwoningen als kavels 6. Integreren van principes van levenslang wonen in woningen en woonomgevingen 7. Versterken van de klantgerichte dienstverlening inzake wonen 8. Het ondersteunen van energiezuinig en duurzaam wonen 24
5.4. Doelstellingen en instrumenten 1. Het opnemen van de regierol in het woonbeleid Toelichting: Als regisseur van het lokaal woonbeleid wil de gemeente Wingene concrete stappen ondernemen om het recht op wonen ook effectief te realiseren op het grondgebied, waarbij de regie zowel aandacht besteedt aan de verscheidenheid van Wingene en deelgemeente Zwevezele. Bijhorende acties: 1. uitwerken en implementeren van het takenpakket 2012-2015 van de intergemeentelijke woondienst 2. het verder ontwikkelen van het lokaal woonoverleg en de gemeentelijke woonbeleidsvisie 3. Aansturen van het aanbod sociale huisvesting op het grondgebied door middel van ruimtelijke planning en ism de Sociale Huisvestingsmaatschappijen Acties OCMW: 4. Het verhogen van aantal woonbegeleidingstrajecten specifieke doelgroepen in samenwerking met Woonwinkel Regio Tielt en de sociale huisvestingsmaatschappijen. 5. Meer geïntegreerd werken rond (sociale)huisvesting tss ocmw sociale dienst en gemeentelijk dienst huisvesting 25
2. Doordacht valoriseren van het slapend woonaanbod binnen gebieden bestemd als woongebied Bijhorende acties: 1. ontwikkeling van onbebouwde percelen en binnengebieden (RUP s, PPS, projectregie, onteigening) 2. bestrijden leegstand en verkrotting 3. Stimuleren renovatie en herbruik via het RSVK 3. het verhogen van de woonkwaliteit BEWAKEN: 1. implementeren middelen Vlaamse Wooncode BEVORDEREN 2. implementatie nieuw leegstandsbeleid 3. samenwerking RSVK 3.1. Toepassen van een aantal basiskwaliteitseisen op niveau van woningen, groepsbouwprojecten en opsplitsing voor bestaande woningen Bijhorende Acties: 1. Hanteren kwaliteitseisen en oppervlaktenormen 2. integraal met omgeving 26
3.2. Kwaliteitsverbetering is prioritair verbeteren van de kwaliteit van huurwoningen binnen de verouderde dorpskern Bijhorende acties: 1. Kwaliteitsbewaking van huurwoningen (energiescans, inventaris huurwoningen en huurderrotatie, campagne SVK, Vlaamse huursubsidie ) 2. betaalbaarheid private huurwoningen (samenwerking gemeente SVK, opvolgen van het afficheren huurprijs) 3. Proactief handelen naar kwetsbare doelgroepen toe: meer outreachend werken (huisbezoeken, via zorgnetwerken of andere netwerken bvb. erfbetreders zoals huisartsen, wijkpolitie, ) en versterken signaalfunctie naar de eerstelijnszorg en woonactoren toe 4. Alle hierboven opgesomde acties mbt communiceren, sensibiliseren 4. Systematisch opdrijven van het aantal sociale huurwoningen en tegelijkertijd maatregelen nemen om een goed beheer van sociale woonprojecten te bevorderen REALISATIE van: 1. Samenwerking tussen gemeente, OCMW, Sociale Huisvestingsmaatschappijen en het Sociaal Verhuurkantoor voor het realiseren van meer sociale huurwoningen BEHEER van: 2. investeren in een goede communicatie en ondersteuning van de (toekomstige) bewoners en het organiseren van structureel overleg tussen lokale overheid, woon- en welzijnsactoren 3. streven naar een sociale mix huurwoningen, koopwoningen en kavels 27
5. Een aanbodbeleid voeren voor zowel huur-, koopwoningen als voor kavels Bijhorende acties: 1. regelmatige actualisatie van de gemeentelijke woonbehoefte 2. implementeren en invullen bindend sociaal objectief inzake sociale huisvesting 3. verder verhogen van het aanbod sociale huurwoningen in functie van het Vlaamse streefcijfer 4. realiseren acties opgenomen in het zorgstrategisch plan inzake ouderenzorg 5. opvolgen lokaal toewijzingsreglement ifv doelgroepenbeleid 6. afstemmen van de ruimtelijke planning op de behoefte 7. aangepast woonaanbod voor alleenstaanden, kleine gezinnen 6. Integreren van principes van levenslang wonen in woningen en woonomgevingen 1. informeren en sensibiliseren rond woon- en aanpassingspremies 2. voorzien aangepaste zorgverstrekking door middel van optimalisatie bestaande initiatieven en analyseren nieuwe initiatieven of samenwerkingsverbanden 3. Proactief handelen naar kwetsbare doelgroepen toe: meer outreachend werken (huisbezoeken, via zorgnetwerken of andere netwerken bvb. erfbetreders zoals huisartsen, wijkpolitie, ) en versterken signaalfunctie naar de eerstelijnszorg en woonactoren toe 4. Alle hierboven opgesomde acties mbt communiceren, sensibiliseren 28
7. Het versterken van de klantgerichte dienstverlening inzake Wonen Bijhorende acties: 1. verdere bekendmaking dienstverlening via diverse informatiemiddelen en zorgen voor een structurele opvolging en wisselwerking tss huisvesting en welzijn 2. verdere implementatie klantenregistratiesysteem Acties OCMW: 1. Verhogen aantal woonbegeleidingstrajecten doelgroepen 2. Coördinatie wonen tussen huisvesting en sociale dienst 3. Stimuleren houding mbt kwaliteitsverbetering bij de medewerkers: vraaggericht werken, meer integratie van loketten huisvesting en welzijn, probleemdetectie en vraagverheldering bij kwetsbare doelgroepen en hen intensiever begeleiden 4. Implementatie klantenregistratiesysteem 5. Alle acties mbt communicatie bvb. website, e-loket, 8. het ondersteunen van energiezuinig en duurzaam wonen 1. evaluatie project klimaatwijken 2. uitvoering project energiescans ism energiesnoeiers 3. deelname aan het Fonds ter Reductie van de Globale Energiekost (FRGE), tevens een betere communicatie over het FRGE, maatschappelijk kwetsbare doelgroepen beter begeleiden naar het FRGE 4. onderschrijven en meewerken aan initiatieven ter ondersteuning van energiebesparende investeringen (vb. groepsaankoop Groene Stroom provincie West-Vlaanderen) 5. Versterken instrumenten wonen/energie voor kwetsbare inwoners 29
5.5. Prioritaire aandachtspunten in een jaarlijks Actieplan In het woonbeleidsplan worden er een aantal beleidsopties gesteld, die niet alleen voor deze periode van toepassing zijn. Sommige onder hen geven een aanzet tot, maar waarop men nog verder moet bouwen. Aan sommige beleidsopties dient dan weer voortdurend gewerkt te worden. In die zin blijven deze dan ook in een volgend beleidsplan van toepassing. Het is de bedoeling om via tussentijdse evaluatie de uitvoering van het woonbeleidsplan te kunnen opvolgen. Het lokaal woonoverleg vormt de motor om dit beleidsplan actief op te volgen. Een jaarlijkse opvolging van het woonbeleidsplan stuurt aan op actualisatie en kan aldus een antwoord bieden op de steeds wijzigende realiteit in onze samenleving. Het is niet uitgesloten dat deze tussentijdse evaluaties in de loop van de legislatuur aanleiding geven tot bijsturing van het woonbeleidsplan. Jaarlijks wordt een selectie uit voornoemde doelstellingen in een actieplan, volgens de actuele noden, volgens prioriteit uitgewerkt. Dit is zeker niet limitatief, maar duidt desalniettemin telkens enkele kern - werkpunten voor het actuele woonbeleid in Wingene aan. Het actieterrein van deze actieplannen situeert zich wel telkens binnen het ruimere kader van het woonbeleidsplan. Na de jaarwisseling wordt dit actieplan door het lokaal woonoverleg geëvalueerd en bijgestuurd. Het college van Burgemeester en Schepenen, optioneel ook de gemeenteraad, wordt naderhand telkens in kennis gesteld. 30