Toekomstbestendig parkeren Veenendaal Augustus 2018 Versie 5
0. Samenvatting Parkeersituatie De parkeerdruk in het centrum van Veenendaal varieert op straat tussen de 50% en 70%. In de parkeergarages ligt de druk lager; op zaterdag wordt maximaal 35% van de parkeerplaatsen in de parkeergarages benut. De verwachting is dat de parkeerdruk de komende jaren als gevolg van het afbouwen van het centrum gaat toenemen. Dit zal er toe leiden dat de parkeerdruk in de parkeergarages oploopt tot circa 65%. Parkeerexploitatie De huidige parkeerexploitatie laat een tekort op het product parkeren zien van circa 250.000. Door de reeds voorziene (bouw)ontwikkelingen wordt vanaf 2026 een kostendekkende parkeerexploitatie (straat & garage tezamen) verwacht. De kostendekkendheid wordt bereikt doordat de tekorten van de parkeergarages (circa 800.000) worden gedekt door het straatparkeren. Met het nemen van een aantal tariefmaatregelen kan de parkeerexploitatie worden verbeterd: Betalen in blokken van 1 euro: + 56.000 (reeds verwerkt in parkeerexploitatie) 1 e bewonersvergunning betaald: + 87.000 Tarief werknemersabonnement omhoog: + 85.000 Uurtarief omhoog: n.v.t Tarief bewonersabonnement omlaag: n.v.t. Kansen De restruimte in de parkeergarages kan de komende jaren worden ingezet voor het waarmaken van ambities op leefbaarheid, door meer ruimte te bieden aan de voetganger, fietser en groenvoorzieningen in het centrum en meer parkeerruimte uit het straatbeeld in het centrum te verwijderen. De kostendekkendheid kan sterk worden verbeterd door het realiseren van de stevige ambities van het programma Vitale Winkelstad. Echter de realisatie is onzeker en vraagt grote inspanningen van alle partners in de binnenstad. Wanneer de centrumambities worden waargemaakt, wordt een beter resultaat op de parkeerexploitatie verkregen: 10% meer bewoners in het centrum: + 35.000 20% meer bezoekers in het centrum: + 200.000 25% langere verblijfsduur bezoekers in het centrum: + 170.000 2
1. Inleiding De parkeerexploitatie in Veenendaal heeft sinds de opening van de parkeergarage Tricotage te maken met een tekort. In de raadsvergadering van september 2017 is toegezegd dat er een breed onderzoek wordt uitgevoerd naar parkeren en de mogelijkheden om dit tekort te reduceren. Bij dit onderzoek moeten onder andere de volgende aspecten worden betrokken: 1. Onderzoek mogelijkheden restwaarde parkeergarages 2. Onderzoek mogelijkheid toepassen grondwaarde 3. Onderzoek mogelijkheden afwaarderen parkeergarages 4. Alternatief gebruik parkeervoorzieningen 5. Afsluiten deel voorzieningen 6. Tarieven aanpassen 7. Fiscaliseren voorzieningen 8. Verkennen van de mogelijkheden om gratis te parkeren * Dit onderzoek gaat niet in op de wijze waarop de Wet Markt en Overheid moet worden uitgelegd in de Veense situatie. Zolang deze procedure loopt wordt in dit rapport uitgegaan van de gemeentelijke principes. Doel project Bij het uitvoeren van het project zijn twee doelen meegegeven. Deze doelen zijn: 1. Hoe blijft parkeren in de toekomst: betaalbaar voor bezoekers, ondernemers, bewoners? voor de gemeente te exploiteren? en houdt de gemeente Veenendaal vrijheid van handelen in relatie tot de Wet Markt en Overheid en de onduidelijkheid* hoe dit in de Veense situatie kan worden ingezet? 2. Hoe is het jaarlijks exploitatieresultaat van de parkeergarages te verbeteren? Leeswijzer Dit rapport is als volgt opgebouwd. In hoofdstuk 2 is achtergrondinformatie over de parkeersituatie en parkeerexploitatie opgenomen. Vervolgens wordt ingegaan op mogelijkheden om de parkeerexploitatie te verbeteren door meer parkeerders aan te trekken (hoofdstuk 3), meer opbrengsten te genereren (hoofdstuk 4) of minder kosten te maken (hoofdstuk 5). Tot slot gaat hoofdstuk 6 in op fysieke en beleidsmatige aanpassingen die kunnen bijdragen aan een betere parkeersituatie. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 3
2. Achtergrondinformatie In dit hoofdstuk wordt enige achtergrondinformatie gegeven die benodigd is om de bevindingen uit deze studie in de juiste context te zien. Daarom wordt achtereenvolgens ingegaan op: 2.1 Context 2.2 Beschrijving huidige parkeersituatie 2.3 Beschrijving toekomstige parkeersituatie 2.4 Parkeerexploitatie 2.5 Aanpak onderzoek Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 4
2.1 Context Parkeren is geen doel op zich Parkeren in Veenendaal moet bijdragen aan de algemene doelstellingen: Het bijdragen aan een economisch sterke, leefbare, bereikbare, veilige stad. Het blijvend aanbieden van voldoende en kwalitatief goede parkeervoorzieningen, voor zowel auto als fiets. Het optimaal benutten van de beschikbare parkeerplaatsen. Het aanbieden van parkeerplaatsen geeft de gemeente Veenendaal dus de mogelijkheid om haar eigen beleid (geen blik op straat, leefbaarheid woonwijken en dergelijke) te kunnen uitvoeren. Voor het centrum geldt een vraagvolgend parkeerbeleid. Mensen zijn en komen immers om te wonen, werken, winkelen en leven en niet om te parkeren. Het aanbieden van voldoende en goede parkeerplaatsen is cruciaal voor de concurrentiepositie van het centrum van Veenendaal in relatie tot de regiofunctie. Parkeren is voor de gemeente Veenendaal essentieel voor de ruimtelijke ordening. Hierbij gaat het om de wisselwerking tussen parkeren op straat en in de parkeergarages ten behoeve van het behoud van de leefbaarheid in het centrum. Parkeren een speelveld met veel partijen en belangen In het parkeerbeleid maakt de gemeente onderscheid naar: Bewoners Werknemers Ondernemers en winkeliers Bezoekers van bewoners Kortparkerende bezoekers Langparkerende bezoekers Naast deze verschillende typen parkeerders zijn er nog twee stakeholders van belang: de parkeerexploitanten en de gemeente Veenendaal. De gemeente heeft verschillende belangen Binnen het speelveld van Parkeren heeft de gemeente verschillende rollen. Het is goed om hier van bewust te zijn en keuzes vanuit de juiste rol te maken. Deze rollen zijn: Beleidsmatig: zorgen voor een goede ruimtelijke ordening. Uitvoering/beheer: zorgen dat apparatuur en installaties schoon zijn en werkend. Exploitatie: kostendekkend binnen de wettelijke context. Het belang vanuit de verschillende rollen is niet altijd gelijk en soms zelfs tegenstrijdig. Ditzelfde geldt voor de belangen vanuit andere beleidsvelden, zoals economie of milieu. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 5
2.2 Beschrijving huidige parkeersituatie In mei 2018* is een parkeeronderzoek uitgevoerd naar de parkeersituatie op straat. Tijdens dit onderzoek is de parkeerdruk in het centrum, gereguleerde schil en ongereguleerde schil gemeten. Parkeercapaciteit en bezetting In het centrum (binnen ring) zijn in totaal 3.993 parkeerplaatsen gelegen. Op de straatparkeerplaatsen varieert de parkeerdruk tussen de 50% en 70%. In de garages staan fors minder auto s geparkeerd. Uit het parkeeronderzoek (momentopname) blijkt dat in de parkeergarages gezamenlijk de parkeerdruk varieert van 12% in de avonduren tot maximaal 34% op zaterdag. capaciteit bezetting* Parkeergarages (waarvan 911 in gemeentelijke) 2.146 12% - 34% - Arie van Hensbergen 356 max 50% - Gemeentehuis 80 max 70% - Tricotage 500 max 30% - Corridor 256 max 30% - Passage 546 max 60% - Scheepjeshof 408 max 50% Coornhertpad 280 6% - 80% Theater (Duivenweide) 475 23% - 80% straatparkeren kernwinkelgebied 237 46% - 69% straatparkeren overig centrum 1.213 46% - 69% totaal 4.351 33% - 44% * Tijdens het parkeeronderzoek was het extreem goed weer voor Nederlandse begrippen: zonnig, 30 C. De bezetting in de gemeentelijke parkeergarages is hiervoor gecorrigeerd. 6
2.3 Beschrijving toekomstige parkeersituatie De komende jaren staan een aantal plannen op stapel: Terugdringen leegstand: In 2017 was het leegstandspercentage van het Centrumgebied van Veenendaal 16%. Het terugdringen van deze leegstand is onderdeel van het programma vitale Winkelstad. Nieuwe ontwikkelingen: Blok 12-13: Nieuwe Hoogvliet (+ 125 eigen parkeerplaatsen) Blok 18: Coornhertpad Woningen + eigen parkeerplaatsen Bestaand parkeerterrein vervalt (Parkeerders naar overige parkeervoorzieningen (voldoende ruimte)) Blok 10: Stadsstrand + bebouwing (geen parkeerplaatsen) Blok 14: Rondom Big Bazar Corridor (geen parkeerplaatsen) Blok 15 (deel 2): geen parkeerplaatsen Door de ontwikkelingen is het de verwachting dat meer bezoekers (en parkeerders) naar het centrum van Veenendaal zullen komen. Voor het bepalen van de toekomstige parkeersituatie is rekening gehouden met: Correctie weersinvloed parkeeronderzoek (verschil tussen parkeeronderzoek en een gemiddelde maand maart) Opheffen parkeerterrein Coornhertpad Invullen leegstand Overige ontwikkelingen Als gevolg van deze ontwikkelingen is het de verwachting dat de bezetting in de parkeergarages zal toenemen van 34% op zaterdagmiddag naar 62%. Dit betekent dat het centrum een overmaat aan parkeerplaatsen houdt, maar dat de bezetting in de parkeergarages bijna verdubbeld. Deze cijfers bieden ruimte om bepaalde beleidsmatige keuzes te maken. Prognose 2021 capaciteit bezetting Parkeergarages (waarvan 936 in gemeentelijke) 2.146 18% - 62% Acceptabele parkeersituatie Coornhertpad (wordt opgeheven) 0 n.v.t. Bij een parkeerdruk tussen 80% en 90% neemt de zoektijd naar een parkeerplaats over het algemeen sterk toe. Voor het centrum van Theater (Duivenweide) 475 27% - 80% Veenendaal wordt daarom een parkeerdruk van 85% gehanteerd als straatparkeren kernwinkelgebied 237 58% - 69% grenswaarde voor een acceptabele parkeersituatie. (Bron: parkeervisie Veenendaal) straatparkeren overig centrum 1.213 46% - 69% totaal 3.745 38% - 66% Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 7
2.4 Parkeerexploitatie De figuur hiernaast geeft het verwachte verloop van de parkeerexploitatie weer. Hierbij is voor een deel het verloop uit het verleden meegenomen en is een verwachte doorkijk tot 2026 gemaakt. Deze figuur laat zien dat het totale exploitatieresultaat op dit moment nog negatief is en rond 2026 kostendekekend is ). Het positieve resultaat op het straatparkeren dekt bijna het negatieve resultaat van het garageparkeren (Tot 2017 is gerealiseerd, daarna is verwachting). Sinds 2014 zijn reeds een aantal maatregelen genomen die het exploitatieresultaat verbeteren: In 2018 is parkeerterrein Theater van achteraf betalen naar vooraf betalen gegaan (van garageparkeren naar straatparkeren) Fietsparkeren (m.n. kapitaallasten en personeelskosten fietsenstallingen) zijn uit de parkeerexploitatie gehaald De rekenrente is aangepast (Werknemers)abonnementen vanuit de eigen organisatie worden aan de parkeerexploitatie betaald Per 1-1-2019 wordt betalen in blokken van 1,- in de parkeergarages ingevoerd (raadsbesluit d.d. 21 september 2017). Dit geldt overigens al in de overige parkeergarages in Veenendaal. Binnen het getoonde parkeerexploitatieresultaat zijn de verwachte effecten van het sluiten van Coornhertpad en de nog te realiseren blokken van het project Brouwerspoort verwerkt. De maatregelen en ambities (zoals meer bezoekers, invulling leegstand ed) zijn hier niet in verwerkt. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 8
2.5 Aanpak onderzoek Brede projectgroep Voor het onderzoek is een brede projectgroep geformuleerd, waarin de volgende afdelingen waren vertegenwoordigd: Programma s en Projecten; Strategie; Middelen (Juridische Zaken en Financien); Wijk- en Stadsbeheer; Economische Zaken; Concern Control; Externe adviseur van Goudappel Coffeng. Advies bij specialisten Voor vragen waar de projectgroep geen antwoord op had is advies gevraagd bij andere partijen, onder andere: BMC; Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn (juridisch) Politie; Brandweer. Aanpak De projectgroep is door een aantal werksessies (van brede brainstorm tot reële mogelijkheden voor uitwerking) gekomen tot een aantal maatregelen die kunnen worden genomen ten aanzien van een toekomstbestendig parkeren in Veenendaal. Hierbij is zowel gekeken naar de mogelijkheden om meer bezoekers naar het centrum te krijgen (en hoe het parkeren daaraan kan bijdragen) als naar mogelijkheden voor het genereren van meer opbrengsten en quick-wins om de totaalbeleving van parkeren (en daarmee bezoek aan Veenendaal) te verbeteren. Resultaat De aanpak heeft geleid tot een aantal mogelijke maatregelen/keuzes die in deze rapportage worden uitgewerkt. De resultaten vallen uiteen in de onderwerpen: Meer parkeerders in het centrum (hoofdstuk 3); Meer opbrengsten uit parkeerproducten (hoofdstuk 4); Minder kosten op product parkeergarages (hoofdstuk 5); Overige zaken (hoofdstuk 6). Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 9
3. Meer parkeerders in het centrum Meer opbrengsten zijn te verkrijgen, wanneer parkeerders langer, vaker of in grotere getalen in het centrum van Veenendaal geparkeerd staan. Dit is te realiseren door extra bezoekers naar het centrum te trekken. De gemeente en Winkelstad hebben hiertoe gezamenlijk reeds het programma Vitale Winkelstad opgestart. Dit programma voorziet, in relatie tot parkeren, onder andere in: Meer activiteiten/evenementen Bruikbare pleinen Meer groen e.d. in openbare ruimte Afmaken bouwprojecten Terugdringen leegstand Parkeren als marketinginstrument Vanuit het programma Vitale Winkelstad is het Actieplan Winkelstad (2017-2021) met daarin een aantal ambities en doelstelling om te bereiken. Een aantal van deze ambities kunnen worden vertaald naar resultaat op de parkeerexploitatie: Meer bewoners in het centrum Meer bezoekers in het centrum Langere verblijfsduur bezoekers in het centrum Hierna worden deze toegelicht. De effecten van deze ambities op de parkeersituatie (bezetting) zijn reeds meegenomen in de toekomstige parkeersituatie (pag. 7). Het effect hiervan op de parkeerexploitatie niet. Bron: Actieplan Winkelstad 2017-2021 Vanuit het programma Vitale Winkelstad wordt gewerkt om deze forse ambities waar te maken. Of de doelstellingen worden behaald is nog onzeker. Ditzelfde geldt voor de (neven)effecten, zoals het effect op de parkeerexploitatie. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 10
3.1 Meer bewoners in het centrum Meer bewoners in het centrum komen voort uit het afmaken van de bouwprojecten. Voor een deel van deze bouwprojecten zijn de bewoners voor het parkeren van hun auto aangewezen op de gemeentelijke parkeergarages. Parkeerbeleid De parkeernormennota gaat uit van doelgroepenbeleid en het principe van eerst benutten dan bouwen. Omdat in de parkeergarage nog veel restruimte over is (en over blijft), zal bij toekomstige woningbouw in het centrum geen parkeergelegenheid op eigen terrein gerealiseerd hoeven te worden, maar kunnen de toekomstige bewoners gebruik maken van een van de parkeer-garages. Zowel de gemeente Veenendaal als Q-park bieden hier abonnementen voor aan. Parkeerexploitatie Uit analyse blijkt dat bij 10% meer bewoners in het centrum circa 280 woningen extra worden gerealiseerd. Rekening houdend met: woningen met eigen parkeergelegenheid (alleen woningen blok 18) het huidige tarief voor bewonersabonnementen in de parkeergarage ( 1.035 per jaar (incl. btw)) de huidige verdeling tussen adressen aangewezen op parkeergarage Arie van Hensbergen en aantal bewonersabonnementen in deze parkeergarage (27%) alle bewonersabonnementen worden afgenomen in een gemeentelijke parkeergarage circa 40 bewonersabonnementen extra worden verkocht. Dit staat gelijk aan een bedrag van 35.000 (excl. btw). Voor bepaalde groepen is het tarief van een bewonersabonnement te hoog. Deze bewoners maken de keuze om of af te zien van de aanschaf van een auto, of zij vertonen uitwijkgedrag naar de ongereguleerde wijken. Dit gedrag is beleidsmatig onwenselijk. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 11
3.2 Meer bezoekers in het centrum Er worden verschillende maatregelen ingezet om meer bezoekers naar het centrum te krijgen. Het gaat dan bijvoorbeeld om het terugdringen van de leegstand, het afmaken van bouwprojecten, het organiseren van meer evenementen/activiteiten en het vermarkten van Winkelstad Veenendaal. Als doelstelling is gesteld dat 20% meer bezoekers naar het centrum komen. Parkeerexploitatie Uit analyse blijkt dat bij 20% meer bezoekers naar in het centrum circa 200.000 extra wordt omgezet. Dit is een toename van 8% van alle opbrengsten. Hierbij is er van uitgegaan dat bezoekers aan het centrum alleen in het kernwinkelgebied, parkeergarages en parkeerterreinen geparkeerd staan. Meer activiteiten Een van de methoden om meer bezoekers naar het centrum te krijgen is het organiseren van activiteiten en evenementen. Door het organiseren van activiteiten en evenementen neemt de bekendheid van het centrum van Veenendaal toe en draagt het bij aan de aantrekkelijk van Veenendaal als bezoeklocatie. Door activiteiten en evenementen maken bezoekers van buiten Veenendaal kennis met het leuke centrum en komen nog een keer terug. Uit analyse van de parkeerdata van een aantal activiteiten in 2017 blijkt dat bij een activiteit circa 1.000 parkeeruren op een dag in de gemeentelijke parkeergarages extra worden verkocht ten opzichte een vergelijkbare dag zonder activiteiten. Het straatparkeren laat geen verschil in opbrengsten zien. Dit betekent dat per georganiseerde activiteit (bijvoorbeeld Black Friday of koopzondag) gemiddeld 1.700 extra aan parkeeropbrengsten worden gerealiseerd. De spin-off van deze activiteiten is waarschijnlijk veel groter. De activiteiten werken als het ware als een katalysator voor vervolgbezoeken. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 12
3.3 Langere verblijfsduur bezoekers in het centrum Bezoekers die langer in het centrum verblijven geven meer geld uit. Niet alleen in het centrum maar ook in de parkeergarages. Door in te zetten op meer activiteiten, inrichting pleinen, horecalocaties en recreatieve functies ontstaat er meer diversiteit in het centrum waardoor bezoekers zich langer vermaken. Parkeerexploitatie Uit analyse blijkt dat bij 25% langere verblijfsduur, rekening houdend met: de bezoekers in de parkeergarages en parkeerterreinen blijven langer staan in de parkeergarages gaan meer mensen gebruik maken van de dagkaarten circa 170.000 extra in de parkeergarages wordt omgezet. Dit is een toename van 7% van alle opbrengsten. Parkeren als marketinginstrument De aantrekkelijke en ruime parkeermogelijkheden kunnen in Veenendaal ook als marketinginstrument worden ingezet om meer bezoekers, langer naar het centrum te krijgen. Bij het uitnutten van deze mogelijkheden is het goed te beseffen dat de gemeente verschillende rollen speelt: Wanneer zij vanuit marketing en promotie van de stad maatregelen neemt, zullen ook de andere parkeerexploitanten hierin gekend moeten worden. Maatregelen die erop gericht zijn om de eigen parkeergarages beter te vullen, zullen vanuit de parkeerexploitatie betaald moeten worden. Zolang deze niet kostendekkend is, is dit niet mogelijk. Tot 2026 wordt nog geen kostendekkende parkeerexploitatie verwacht. Dit, samen met de lopende juridische procedure en de eisen die de Wet Markt en Overheid aan kostendekkend stelt, is het spelen met tarieven momenteel onmogelijk. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 13
4. Meer opbrengsten uit parkeerproducten Door het aanpassen van parkeertarieven of de tariefstelling kunnen eveneens de opbrengsten van het product parkeren worden verhoogd. Verschillende groepen maken gebruik van de parkeerplaatsen in het centrum. Het is daarom logisch om de lasten van het parkeren evenredig te verdelen over deze doelgroepen. Binnen deze studie is daarom gekeken naar de volgende aanpassingen: Uurtarief omhoog Tarief werknemersabonnement omhoog Tarief bewonersabonnement omlaag Betalen in blokken van 1 euro 1e bewonersvergunning betaald Hierna worden deze toegelicht. product kortparkeren uurtarief straat 2,44 uurtarief parkeerterrein Theater 2,00 uurtarief parkeergarages 2,03 dagtarief parkeergarages en Theater vergunningen (per jaar) 1e bewonersvergunning 0 2e bewonersvergunning (a) 95,41 3e bewonersvergunning (a) 144,13 2e en 3e bewonersvergunning (b) 43,65 tarief (incl. btw) 6,00 ( 7,50 op zaterdag) zakelijke parkeervergunning 1.018,04 zakelijke parkeervergunning theater 449,60 mantel-, autodate-, functionele vergunning 58,87 abonnementen (per jaar) bewonersabonnement 1.035,00 werknemersabonnement 218,00 Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 14
4.1 Uurtarief omhoog Het parkeertarief voor het kortparkeren in Veenendaal liggen in vergelijking met de uurtarieven van centra in de regio aan de bovengrens van de bandbreedte. Alleen Amersfoort is duurder, maar heeft met haar historische centrum ook extra aantrekkingskracht. Het verhogen van het uurtarief zal de concurrentiepositie van het centrum van Veenendaal verslechteren met een vraaguitval als gevolg. Het verhogen van het uurtarief (boven indexatie) heeft naar verwachting geen effect op de parkeerexploitatie. Product Uurtarief straat Veenendaal (algemeen) 2,44 Veenendaal (Theater) 2,00 Ede 1,76 Barneveld 1,90 Zeist 1,91 Wageningen 1,60 Amersfoort 2,60 Uurtarief parkeergarages Veenendaal (gemeente) 2,03 Veenendaal (Q-park) 2,00 Ede 2,14 Barneveld 1,20 Zeist 2,00 Amersfoort 2,40 Tarief (incl. btw) Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 15
4.2 Tarief werknemersabonnement omhoog (1) Het parkeertarief voor het werknemersabonnement heeft een geschiedenis. De gemeente Veenendaal kende lange tijd geen werknemers-abonnementen in de parkeergarages. Werknemers betaalden het reguliere parkeertarief. Veel werknemers parkeerden daarom in de gratis woonstraten rondom het centrum. Omdat voldoende parkeerplaatsen in de parkeer-garages beschikbaar waren, heeft de gemeenteraad in oktober 2014 besloten om relatief goedkope werknemersabonnementen te introduceren. Hierdoor is de druk op de woonstraten minder geworden. De tarieven van het werknemersabonnement ligt daardoor niet in lijn met de overige parkeerabonnementen en vergunningen. Ook in andere gemeenten liggen de tarieven hoger. Product Zakelijke vergunningen (per jaar) Tarief (incl. btw) Veenendaal (algemeen) 1.018,04 Veenendaal (Theater) 449,60 Ede 1.287,10 Barneveld 350,00 Amersfoort 979,80 Werknemer/bedrijfsabonnementen (per jaar) Veenendaal (gemeente) 218,00 Veenendaal (Q-park) 1.052,04 Amersfoort 1.716,00 886,10 Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 16
4.2 Tarief werknemersabonnement omhoog (2) Parkeerbeleid De relatief goedkope werknemersabonnementen (circa 1,- per werkdag bij vijfdaagse werkweek) zorgen voor een goede verdeling van de parkeerders over de beschikbare parkeercapaciteit. Omdat in de parkeergarages in de huidige, maar ook toekomstige situatie ruim voldoende parkeerruimte beschikbaar is, is het wenselijk dat deze gebruikt wordt. Voorkomen dient te worden dat werknemers parkeren in de ongereguleerde schil en daar parkeeroverlast veroorzaken. Een hoger tarief zal voor vraaguitval zorgen. Vanuit beleidsmatig oogpunt wordt het parkeerareaal, straat en garages, als één systeem gezien, waar uitwisseling tussen mogelijk is. Dit is een van de redenen waarom het algemeen belang besluit is genomen. Parkeerexploitatie Het tarief van het werknemersabonnement is niet in lijn met de tarieven in Veenendaal en in de regio. Vergeleken met andere gemeenten en daarbij zowel kijkend naar het vergunningtarief als het abonnementstarief is een tariefverhoging reëel. Een hoger abonnementstarief zorgt wel voor vraaguitval. Een tarief van circa 1.000,- per jaar (gelijk aan zakelijke vergunning, bewonersabonnement en bedrijfsvergunning bij Q-park) ligt meer in lijn. Dit levert circa 85.000 extra in de parkeergarages aan omzet met naar verwachting een vraaguitval van minimaal 60%. Een tarief van 449,60 per jaar (gelijk aan het bedrag van de zakelijke vergunning Theater) is een goed alternatief. Dit levert circa 85.000 extra in de parkeergarages aan omzet met naar verwachting een vraaguitval van 10% tot 20%. Wanneer het tarief van het werknemersabonnement wordt verhoogd, is het verstandig om dat stapsgewijs te doen. Daarmee wordt de vraaguitval (en de mogelijke overlast in de woonwijk) zoveel mogelijk beperkt. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 17
4.3 Tarief bewonersabonnement omlaag (1) Het parkeertarief voor het bewonersabonnement in de parkeergarages is marktconform (in lijn met tarieven in parkeergarages in de omgeving) en wordt als hoog ervaren. Als het tarief van de bewonersabonnementen worden vergeleken met de bewonersvergunning of het werknemersabonnement in de parkeergarages is dit zeker het geval.. Als gevolg van het relatief hoge tarief parkeren bewoners van wooncomplexen die zijn aangewezen op een parkeergarage in de ongereguleerde schil, of zien af van het hebben van een auto. Uit cijfers van parkeergarage Arie van Hensbergen blijkt bijvoorbeeld dat 27% van het aantal bewoners-abonnementen is afgegeven ten opzichte van de verwachting. Het hoge tarief van het bewonersabonnement leidt tot onbegrip bij bewoners van de binnenstad, zeker in relatie tot de lage tarieven voor de bewonersvergunningen. Product bewonersvergunningen (per jaar) Veenendaal (1e) 0 Veenendaal (2e zone A) 95,41 Veenendaal (3e zone A) 144,13 Amersfoort 96,80 bewonersabonnementen (per jaar) Veenendaal (gemeente) 1.035,- Tarief (incl. btw) Veenendaal (Q-park) 1.472,72 Ede 967,43 Amersfoort 1.084,20 Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 18
4.3 Tarief bewonersabonnement omlaag (2) Parkeerbeleid Het uitwijkgedrag van bewoners als gevolg van een (te) hoog abonnementstarief is ongewenst. Wanneer als gevolg hiervan parkeeroverlast ontstaat in de ongereguleerde schil, zijn maatregelen noodzakelijk. Het meer in lijn brengen van de tarieven is vanuit beleidsmatig oogpunt wenselijk (dan is uitwisseling mogelijk). Beleidsmatig kan hierbij een vergelijking worden getrokken met het werknemersparkeren en het werknemersabonnement. Wanneer door een lager tarief meer bewoners in de parkeergarages parkeren in plaats van in de ongereguleerde schil is dat een gewenst resultaat. Parkeerexploitatie Het tarief van het bewonersabonnement is in tegenstelling tot werknemersabonnement wel marktconform (in lijn met tarieven in de regio). Met het algemeen belang besluit parkeren (vastgesteld 25 januari 2018) is besloten om in de parkeergarages marktconforme tarieven te hanteren. Voor de bewonersabonnementen wordt dit nu reeds gedaan. Het verlagen van het tarief van het bewonersabonnement is daarmee in strijd met het genomen algemeen belangbesluit. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 19
4.4 Betalen in blokken van 1 euro In de gemeentelijke parkeergarages wordt het principe van betalen per minuut gehanteerd. Dit wordt enkel in de gemeentelijke parkeergarages gedaan. In de overige parkeergarages wordt afgerekend per euro. De gemeenteraad heeft in september 2017 besloten om per 1 januari 2019 in de gemeentelijke parkeergarages eveneens over te gaan op het betalen per euro (het betalen in blokken van 1 euro) en daarmee aan te sluiten bij de systematiek die de overige parkeerexploitanten hanteren. Zo gaat een uniform tariefsysteem in heel Veenendaal gelden. Parkeerexploitatie Door het instellen van het betalen in blokken van 1 euro is aangenomen dat de opbrengst in de parkeergarages met circa 10% zal toenemen. Dit geeft een extra opbrengst van circa 56.000 per jaar. Dit bedrag is al in de parkeerexploitatie vanaf 2019 meegenomen. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 20
4.5 1e bewonersvergunning betaald De eerste bewonersvergunning in Veenendaal is gratis. Ten opzichte van het bewonersabonnement is dit een heel groot verschil. Ook in andere gemeenten liggen de tarieven hoger. Product bewonersvergunningen (per jaar) Veenendaal (1e) 0 Veenendaal (2e zone A) 95,41 Veenendaal (3e zone A) 144,13 Veenendaal (2e en 3e zone B) 43,65 Ede 97,90 Barneveld Wageningen 45,- Tarief (incl. btw) 85,- (1e) 170,- (2e) Amersfoort 96,80 Arnhem 141,- Utrecht 276,84 Parkeerbeleid De gratis 1 e bewonersvergunning leidt tot onbegrip bij andere centrumbewoners die zijn aangewezen op de duurdere parkeerabonnementen in de parkeergarages en bij bewoners in de straten die een onnodige hoge parkeerdruk ervaren doordat bewoners de parkeerplaatsen op eigen terrein niet gebruiken. Door een tarief op de 1 e vergunning wordt dit benutten van de eigen parkeerplaats gestimuleerd en daalt de parkeerdruk in de woonstraten. Een andere mogelijkheid om het gebruik van parkeerruimte op eigen terrein te stimuleren is het uitsluiten van een parkeervergunning; bewoners die kunnen beschikken over een parkeerplaats op eigen terrein komen niet in aanmerking voor een 1e bewonersvergunning. In de uitwerking blijkt dat dit een behoorlijke administratieve inspanning van de gemeente vraagt en kostenverhogend werkt. Parkeerexploitatie Een tarief gelijk aan de huidige 2e en 3e vergunning in zone B ( 43,65 per jaar) is een tarief dat ten opzichte van omliggende gemeenten nog steeds laag ligt. Dit levert circa 87.000 extra vanuit straatparkeren aan omzet. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 21
5. Minder kosten op product parkeergarages Het verbeteren van de parkeerexploitatie wordt niet alleen gedaan door meer bezoekers of meer opbrengsten, maar ook lagere kosten zorgen voor een beter resultaat. Binnen deze studie is gekeken naar de volgende aanpassingen: Boekhoudkundige maatregelen Alternatief gebruik parkeergarage Tricotage Hierna worden deze toegelicht. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 22
5.1 Boekhoudkundige maatregelen Boekhoudkundige maatregelen zijn maatregelen die genomen kunnen worden zodat bepaalde kosten niet op de parkeerexploitatie drukken of dat opbrengsten wel aan de parkeerexploitatie worden toegerekend. Het betreft geen besparing of extra opbrengsten maar enkel een verschuiving. Reeds genomen maatregelen: In 2018 is parkeerterrein Theater van achteraf betalen naar vooraf betalen gegaan (van garageparkeren naar straatparkeren) Fietsparkeren (m.n. kapitaallasten en personeelskosten fietsenstallingen) zijn uit de parkeerexploitatie gehaald De rekenrente is aangepast (Werknemers)abonnementen vanuit de eigen organisatie worden aan de parkeerexploitatie betaald Een mogelijk te nemen maatregel is nog: Verlagen WOZ-waarde: De WOZ-waarde van de parkeergarages is afgeleid vanuit de kapitaallasten van deze garages. Op dit moment ligt de marktwaarde van de parkeer-garages waarschijnlijk een stuk lager (op dit moment liggen de kosten hoger dan de opbrengsten). Een lagere WOZ-waarde levert een lagere OZB-last. Wanneer de WOZ-waarde met 10% verlaagd kan worden, betekent dit 5.000 minder aan kosten. Afschrijven op gemeentelijke parkeergarages In februari 2017 heeft BMC Advies voor de gemeente Veenendaal een rapportage opgesteld over de mogelijkheden van afschrijven op de gemeentelijke parkeergarages*. Op basis van dit advies worden de volgende conclusie getrokken: Restwaarde: In relatie tot de kostendekkendheid van de parkeergarages levert het hanteren van een restwaarde geen substantiële bijdrage, terwijl het wel een substantiële inspanning vergt restwaardes te bepalen voor al het vastgoed. Grondwaarde: Het toepassen van een grondwaarde biedt geen voordelen, het is op basis van de BBV niet toegestaan om een grondwaarde toe te kennen indien dit niet direct bij de activering van het object heeft plaatsgevonden. Afwaarderen: Het afwaarderen van de parkeervoorzieningen is alleen mogelijk indien de voorzieningen extern (verkopen) worden gezet of intern commercieel worden geëxploiteerd. Deze keuze is met het genomen algemeen belang besluit parkeren niet gemaakt. Verder worden geen mogelijkheden gezien om de beheerkosten te verlagen. * Rapportage: QuickscanAfschrijven op gemeentelijke parkeergarages, BMC Advies, februari 2017, projectnummer: 425154. Het advies van BMC Advies is in verband met de lopende juridische procedure niet openbaar. 23
5.2 Alternatief gebruik parkeergarage Tricotage (1) Er zijn wel mogelijkheden de kapitaallasten van de parkeergarages niet volledig te laten meewegen in de parkeerexploitatie, bijvoorbeeld door het gedeeltelijk buiten gebruik stellen van de parkeergarages. De lasten van dit deel komen dan elders in de exploitatie te liggen. Indien blijkt dat er duurzaam een overschot aan parkeerplaatsen is, kan worden overwogen een deel van de parkeervoorzieningen een andere bestemming te geven of te verkopen. Parkeergarage Tricotage is met circa 500 parkeerplaatsen verdeeld over drie parkeerlagen de grootste gemeentelijke parkeergarage. Van de drie parkeerlagen wordt de eerste laag goed gebruikt, de tweede laag minder en de derde laag niet. Om het exploitatieresultaat van parkeergarage Tricotage te verbeteren is alternatief gebruik onderzocht. Hierbij zijn twee mogelijkheden bekeken: Derde laag parkeergarage sluiten en leeg laten staan Derde laag parkeergarage sluiten en omzetten naar ander gebruik. Ander gebruik* Aanwijzen als onderdeel huisvesting voor ambtelijke organisatie en gebruiken als parkeergarage voor ambtenaren. De opbrengsten van de werknemersabonnementen die door deze werknemers worden afgenomen ( 55.000) vloeien dan uit de parkeerexploitatie. Permanentander gebruik dan parkeren. Vanwege de beperkte hoogte van de ruimte zal de bouwconstructie moeten worden aangepast. De kosten voor deze aanpassingen, onder andere in hoogte, toegang, vluchtroutes, verlichting en luchtcirculatie zullen fors zijn. Tijdelijk ander gebruik door derden. Hierbij zijn tal van belemmerende issues (o.a. geluid, vluchtroutes en brandveiligheid). Per evenement/activiteit is onderzoek naar geluidbelasting en brandveiligheid benodigd. Gebruik door gemeente voor het oplossen van andere parkeerproblemen. De vrije parkeerruimte biedt de ruimte om op andere locaties maatregelen te nemen, waardoor de parkeerruimte benodigd is. Daarbij kan gedacht worden aan: initiatieven ter vergroting van de leefbaarheid in het centrum en/of de wijken (opheffen straatparkeerplaatsen, pilots deelauto ed.) * Voor de mogelijkheden van ander gebruik is advies gevraagd bij commissie BBV, politie, brandweer en vergunningverlening Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 24
5.2 Alternatief gebruik parkeergarage Tricotage (2) Parkeerexploitatie Door de (onderste) derde parkeerlaag van de parkeergarage te sluiten is het mogelijk dat de kosten van deze parkeerlaag (voornamelijk kapitaallasten) ook uit de parkeerexploitatie worden gehaald. Dit levert een besparing van 220.000,- euro (obv 33% van de totale kapitaallasten). Parkeerbeleid Wanneer vanuit het parkeeronderzoek alle parkeerders (werknemersvergunning en overige bezoekers) van het Coornhertpad bij de parkeerders van de Tricotage worden opgeteld, is op werkdagen 60% van de parkeer-capaciteit van deze parkeergarage benodigd. Wanneer meer bezoekers naar het centrum komen, die bovendien langer verblijven (ambities Winkelstad), neemt deze behoefte toe tot boven de 70%. De parkeercapaciteit van de parkeergarage is dan benodigd voor de opvang van de parkeerders. Overigens bieden de overige parkeergarages (gemeentelijk, Q-park en Scheepjeshof) gezamenlijk nog voldoende capaciteit om deze vraag op te vangen. Advies ander gebruik Tricotage Beleidsmatig is het definitief sluiten van een parkeerlaag in parkeergarage Tricotage niet wenselijk. Met de ambities voor aantrekkelijkheid en leefbaarheid van het centrum en de inspanningen vanuit Winkelstad om het centrum beter bezocht te laten worden, is het goed mogelijk dat op termijn de parkeerplaatsen benodigd zijn. Gegeven de onzekerheden van de parkeersituatie in het centrum door het opheffen van Coornhertpad, het invullen van de leegstand en afronden van de plannen voor Brouwerspoort, is het behouden van flexibiliteit zeer wenselijk. Het heeft daarom de voorkeur om de parkeerruimte in te zetten als oplossing voor het realiseren van ambities in het centrum en de wijken. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 25
6. Overige zaken Naast de aspecten die direct ook een financiële consequentie en een verbetering van het resultaat van de parkeerexploitatie gegeven, zijn ook nog andere mogelijke wijzigingen besproken. Binnen deze studie is gekeken naar de volgende aanpassingen: Fysieke aanpassingen parkeergarages Tijdens een rondgang langs de verschillende parkeerlocaties in het centrum van Veenendaal is gekeken hoe fysieke aanpassingen kunnen bijdragen aan een betere bezetting. Deze (mogelijke) aanpassingen zorgen voor een betere vindbaarheid en beleving van de parkeergarages. De eenvoudige aanpassingen worden/zijn binnen de reguliere bedrijfsvoering opgepakt. Overige, meer ingrijpende aanpassingen, krijgen gevolg als het moment daar is. Beleidsmatige keuzes Hierna worden deze toegelicht. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 26
6.1 Fysieke aanpassingen parkeerterrein Theater Suggesties voor aanpassingen zijn: Verplaatsen PRIS-bebording (1) Duidelijke routering voor voetgangers naar het centrum Zichtbaarheid parkeerautomaat (parkeerautomaten zijn inmiddels toegevoegd) (3,4) Bebording entree (bebording is inmiddels aangepast) (2) Plaatsen laadpunten voor elektrische auto s Foto 3: toegevoegde parkeerautomaten op duidelijke zichtlocaties Foto 1: verstopte PRIS-bebording Foto 2: aangepaste bebording entree Foto 4: zichtbaarheid parkeerautomaat valt weg bij drukke omgeving Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 27
Fysieke aanpassingen parkeergarage Arie v. 6.1 Hensbergen Suggesties voor aanpassingen zijn: Verplaatsen PRIS-bebording (3) Sfeer voetgangersentree verbeteren: ingang van auto is prettig, voor voetganger grijs en voelt als nooduitgang (1,2) Duidelijke routering voor voetgangers naar het centrum (4) Plaatsen laadpunten voor elektrische auto s Foto 3: Entree parkeergarage niet in het directe zicht automobilist Foto 2: anonieme voetgangersentree aan Brouwersgracht Foto 1: Grijze voetgangersentree Brouwersgracht (links), Nettere voetgangersentree Gemeentehuis (rechts) Foto 4: Voor onbekende bezoeker, onduidelijk welke uitgang te nemen. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 28
6.1 Fysieke aanpassingen parkeergarage Tricotage Suggesties voor aanpassingen zijn: Inrit beter laten opvallen in straatbeeld (plannen voor bestickering entree is in gang gezet) (1) Duidelijke routering voor voetgangers naar het centrum Aantrekkelijkere naam: centrum/tricotage Betere routering naar parkeergarage, de parkeergarage ligt nu altijd als laatste in de rij (via noorden eerst via Arie van Hensbergen, via zuiden eerst via Passage). Mogelijk dat op termijn bij grootschalige herstructurering van het Schrijverspark kansen ontstaan voor het realiseren van een betere toegangsweg richting Tricotage die het Verlaat kan ontlasten. (2) Extra voetgangersuitgang aan zijde Helling/Brouwersgracht. De voetgangersuitgang van de parkeergarage komt momenteel uit op het Kees Stipplein, terwijl veel functies aan de andere zijde van de parkeergarage zijn gelegen. Een extra voetgangersuitgang kan in de beeldvorming helpen. (Met de verhuurder van de commerciële ruimte zijn hierover gesprekken opgestart). Routing in parkeergarage is onduidelijk. Foto 1: Bestickering inrit parkeergarage voor wijzing (links) en na (rechts) Foto 2: Tricotage, als laatste in de rij Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 29
6.2 Beleidsmatige keuzes (1) Bij de beschrijving van de toekomstige parkeersituatie (pag. 7) is geconstateerd dat de parkeerdruk in de parkeergarages laag blijft. De gemiddelde parkeerdruk in het centrum zal oplopen tot gemiddeld circa 60%. Hierbij is rekening gehouden met de invulling van leegstand en nieuwbouwontwikkelingen, maar nog geen rekening met het extra effect van de ambities van Winkelstad. De parkeerdruk biedt kansen om op een andere wijze met de verdeling van de parkeerders over de ruimte om te gaan en de openbare ruimte een andere functie te geven dan de parkeerfunctie. Het opheffen van parkeerplaatsen in het kernwinkelgebied (donker paars gebied) Het kernwinkelgebied kent circa 150 parkeerplaats gelegen op straat. De bezetting op deze parkeerplaatsen varieert van circa 60% overdag tot 75% op de avonduren. Met name de parkeerplaatsen op de J.G. Sandbrinkstraat, Kerkewijk en Tuinstraat hebben een hoge bezetting. Deze parkeerplaatsen, gelegen aan het zuidelijk deel hebben een alternatieve parkeerlocatie (Theater, Corridor en Gemeentehuis) op korte afstand. De parkeerplaatsen op deze locaties verhogen de onrust in de binnenstad. Door het opheffen van de parkeerplaatsen kan de openbare ruimte, nog meer dan nu het geval is, voor de voetganger, fietser en/of groen worden ingericht. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 30
6.2 Beleidsmatige keuzes (2) Maximale parkeerduur in het kernwinkelgebied (donker paars gebied) Een andere mogelijkheid om de parkeerdruk op straat te verminderen en meer parkeerders in de parkeergarages te laten parkeren is het introduceren van een maximale parkeerduur op straat. Uit analyse blijkt dat 70% van alle parkeerders die in het kernwinkelgebied op straat parkeren maximaal een uur parkeert. 95% is binnen 2 uur weer weg. Door een maximale parkeerduur op straat in het kernwinkelgebied te stellen, komen meer parkeerruimte vrij en kunnen parkeerplaatsen worden opgeheven. Momenteel is de parkeerdruk op straat nog niet dusdanig hoog dat zo n maatregel noodzakelijk is. Wanneer parkeerplaatsen in het kernwinkelgebied worden opgeheven, zal deze maatregel relevant worden. Effect op Parkeerexploitatie Vanuit het oog van de parkeerexploitatie is het opheffen van de parkeerplaatsen op straat ongunstig. De opbrengsten uit straatparkeren liggen namelijk hoger dan bij garageparkeren. Dit vanwege: Het uurtarief op straat is 2,40 per uur en in de parkeergarages 2,03; In de parkeergarage geldt een dagtarief en op straat niet; Over de opbrengsten uit de parkeergarages moet BTW worden afgedragen en van het straatparkeren niet. 31
6.2 Beleidsmatige keuzes (3) In het raadsprogramma 2018-2022 Iedereen doet mee is ten aanzien van parkeren het volgende opgenomen: Ook de komende jaren is het een uitdaging de parkeerexploitatie sluitend te krijgen, in elk geval niet nadeliger dan op dit moment. In samenwerking tussen raad en college willen we verschillende oplossingsrichtingen bekijken waarbij zowel verkoop, aankoop als fiscalisering niet uitgesloten zijn Dit voorliggende onderzoek liep al toen het raadsprogramma volgde. In deze rapportage is daarom enkel een korte beleidsmatige beschouwing op deze onderwerpen gegeven, vanuit het oogpunt van parkeerbeleid. Fiscalisering parkeergarages Bij fiscalisering van de parkeergarages wordt gegaan van achteraf betaald parkeren naar vooraf betaald parkeren, zoals in februari 2018 bij parkeerterrein Theater is gebeurd. Het voordeel van fiscalisering is dat de Btw-afdracht op de opbrengsten vervallen, maar daar staat tegenover dat handhaving in de parkeergarages benodigd is om te controleren of iedereen betaald heeft. Over het algemeen vinden parkeerders zelf achteraf betalen prettiger dan vooraf betalen. Fiscaliseren heeft als nadeel dat vooraf betaald moet worden. Dit betekent dat bezoekers bewust de parkeertijd moeten inschatten en niet de tijd hebben om spontaan nog even door de stad te dwalen of een terrasje te pakken. Dit is met belparkeren/app-parkeren te ondervangen. In Veenendaal wordt op dit moment bij het straatparkeren circa 45% van de parkeertransacties met de telefoon achteraf betaald. Indien fiscalisering van de parkeergarages wenselijk is, is uitvoeriger onderzoek naar de effecten benodigd. Onder andere zullen met de Belastingdienst afspraken moeten worden gemaakt over de verrekening van de BTW over het investeringsbedrag van de parkeergarages. Dit zal mogelijk leiden tot een eenmalige kostenpost. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 32
6.2 Beleidsmatige keuzes (4) Verkoop parkeergarages Het verkopen van de parkeergarages zorgt er voor dat het jaarlijkse tekort op de parkeerexploitatie wordt opgeheven. Het verschil tussen verkoopprijs en de waarde van de parkeergarages op de balans zal uit de algemene middelen moet komen. Beleidsmatig betekent de verkoop van de parkeergarage dat je als gemeente de regie op de inzet van parkeergarages kwijt raakt. Beleidsmatige maatregelen met het oog op een goede ruimtelijke ordening, zoals goedkope werknemersabonnementen raak je kwijt, tenzij je als gemeente de nieuwe eigenaar/exploitant hiervoor compenseert. Als gemeente raak je de sturing op parkeertarieven kwijt. Aankoop parkeergarages Wanneer de gemeente Veenendaal de overige parkeergarages in het centrum zou kunnen aankopen, heeft dat als voordeel dat schaalvoordelen te behalen zijn in beheer en communicatie en valt de onderlinge concurrentie weg. Wanneer de bezetting van de overige parkeergarages wordt beschouwd, dan is te zien dat ook deze garages een lage bezetting hebben. Aankoop van de garages nemen daarmee een groot financieel risico met zich mee. Alleen wanneer het de visie is om een van de parkeergarages daarna te slopen en de vrije ruimte te herontwikkelen zitten hier kansen. Toekomstbestendig parkeren Veenendaal 33