Waterparagraaf Rietdijk te Vorstenbosch Globaal waterhuishoudingsplan Definitief Ruimte voor Ruimte cv Grontmij Nederland B.V. Eindhoven, 16 november 2009
Pagina 2 van 10
Inhoudsopgave 1 Inleiding... 4 2 Huidige situatie... 5 2.1 Topografie... 5 2.2 Bodem en geohydrologie... 5 2.2.1 Dinoloket... 5 2.2.2 Bodemkaart van Nederland... 5 2.2.3 Bodemkundig onderzoek... 5 2.2.4 Waterdoorlatendheid... 5 2.3 Grondwater... 6 2.3.1 Grondwaterstand... 6 2.3.2 Grondwaterstroming... 6 2.4 Oppervlaktewater... 6 3 Duurzaam watersysteem... 7 3.1 Beleid... 7 3.1.1 Provinciaal beleid... 7 3.1.2 Waterschap Aa en Maas... 7 3.1.3 Beschermde gebieden keur... 7 3.2 Uitwerking duurzaam watersysteem... 7 3.2.1 Principe... 7 3.2.2 Berging hemelwater... 8 Pagina 3 van 10
1 Inleiding De ontwikkelingsmaatschappij Ruimte voor Ruimte cv is voornemens om ten noordwesten van Vorstenbosch kavels te realiseren. In figuur 1.1 is de ligging van het gebied weergegeven. Omdat het initiatief niet past binnen het vigerende bestemmingsplan zal er vooruitlopend op het bestemmingsplan De hammen van Bernheze een projectbesluit worden genomen. Als onderdeel van de ruimtelijke onderbouwing wordt de toekomstige waterhuishouding in kaart gebracht. Vorstenbosch Figuur 1.1 Plangebied Ruimte voor Ruimte locatie Rietdijk (rood omlijnt) Topografische Dienst Kadaster. Vanaf 1 november 2003 is het verplicht een watertoets uit te voeren. De watertoets verschaft inzicht in de kwantitatieve en kwalitatieve waterhuishoudkundige consequenties van ruimtelijke plannen en besluiten. Als onderdeel hiervan dienen eventuele mitigerende en compenserende maatregelen schetsmatig te worden uitgewerkt. Bovendien wordt een ruimteclaim bepaald van eventuele waterhuishoudkundige maatregelen. De resultaten van de watertoets worden gebruikt bij de uitwerking van het stedenbouwkundig plan en voor de invulling van de waterparagraaf in ruimtelijke onderbouwing. Pagina 4 van 10
2 Huidige situatie 2.1 Topografie De locatie ligt noordwestelijk van de kern Vorstenbosch in de gemeente Bernheze. In het noorden en westen wordt het gebied begrensd door de Rietdijk en bestaande bebouwing. In het zuiden grenst het gebied aan de Peelstraat en in het oosten aan agrarische percelen. De oppervlakte van het gebied bedraagt circa 20.000 m 2. In de huidige situatie is het landgebruik van de Ruimte voor Ruimte locatie agrarisch. De maaiveldhoogte van de locatie komt globaal overeen met een NAP van + 8,7 m. 2.2 Bodem en geohydrologie 2.2.1 Dinoloket Volgens het Dinoloket bestaat de bodem van de locatie tot een diepte van circa 47 m uit zand van verschillende formaties, te weten de Formatie van Boxtel, de Formatie van Begden en de Formatie van Sterksel. De bovenste 20 m bestaat uit zeer fijn tot matig fijn zand. Daaronder bestaat de bodem uit matig grof tot uiterst grof zand. 2.2.2 Bodemkaart van Nederland Volgens de bodemkaart van Nederland bestaat de bodem ter plaatse van de locatie uit een leemarme tot zwak lemige gooreerdgrond. Deze bodem wordt gekenmerkt door een minerale eerdlaag tussen de 0,15 en 0,3 m dik (pzn21). In de directe omgeving van de locatie wordt een leemarme tot zwak lemige zwarte hoge enkeerdgrond aangetroffen (zez21). 2.2.3 Bodemkundig onderzoek Door Grontmij is op 21 mei 2007 een veldonderzoek op de locatie uitgevoerd, ten behoeve van het verkennend bodemonderzoek. Er zijn een 24-tal boringen verricht. Uit het onderzoek blijkt dat de bodem als volgt geschematiseerd kan worden. Op de gehele locatie is een teelaarde laag aanwezig van circa 0,25 tot 0,45 m, bestaande uit zeer fijn tot matig fijn zand en is matig humeus. Onder de teelaarde laag tot een diepte variërend van 0,55 tot 1,2 m mv is een (sterk) verstoorde laag aangetroffen, die bestaat uit zeer fijn tot matig fijn zand en is zwak tot matig humeus. Lokaal is een opgebrachte zandlaag aangetroffen. Beneden de verstoorde laag, gemiddeld tussen de 0,70 en 0,85 m mv, tot de einddiepte van de boringen is een onverstoorde laag aangetroffen. Dit betreft een zeer fijne tot matig fijne zandlaag die zwak humeus is. In het centrum van het gebied is in een boring op een diepte van 0,55 m mv een veenlaag van 0,6 m dikte aangetroffen. In een nabij gelegen boring is op een diepte van 0,85 m mv een uiterst veenhoudende laag aangetroffen met een dikte van 0,3 m. In een groot aantal boringen zijn brokken veen of sporen van veen aangetroffen. 2.2.4 Waterdoorlatendheid De bodemdoorlatendheid is geschat op basis van de bodemopbouw. De doorlatendheid van de bovenste 30 tot 40 cm is geschat tussen de 0,3 en 0,8 m/dag. In het Cultuurtechnisch Vademecum wordt dit geclassificeerd als matig tot vrij goed doorlatend. De doorlatendheid van de diepere lagen is geschat op 1,0 à 2,0 m/dag, wat als goed doorlatend wordt aangeduid. Pagina 5 van 10
Huidige situatie 2.3 Grondwater 2.3.1 Grondwaterstand Op de bodemkaart van Nederland is de fluctuatie in grondwaterstanden aangeduid als grondwatertrap III. De Gemiddeld Hoogste Grondwaterstand (GHG) is ondieper dan 0,40 m -mv en de Gemiddeld Laagste Grondwaterstand (GLG) varieert tussen de 0,8 en 1,2 m -mv. Tijdens het veldwerk bedroeg de grondwaterstand tussen de 40 en 60 cm onder maaiveld. De GHG wordt geschat op circa 0,2 m mv en de GLG op 1,0 m mv. In de omgeving van het plangebied staan geen TNO peilbuizen die recentelijk gemeten zijn. 2.3.2 Grondwaterstroming De grondwaterstroming van het watervoerende pakket is richting het noordwesten, richting de Maas. Het freatisch grondwater stroomt meer richting het westen, door de infiltrerende werking van de Leigraaf. 2.4 Oppervlaktewater De locatie valt binnen het beheersgebied van waterschap Aa en Maas. In het zuiden grenst het plangebied aan een natte schouwsloot. De hoogte van de bodem van de schouwsloot varieert tussen de 7,63 m en 7,98 m + NAP. Circa 700 m ten zuiden van de locatie stroomt de Leigraaf in westelijke richting. De beek heeft een drainerende werking op de omgeving. Het waterschap hanteert een zomerpeil van 8,5 m+nap en een winterpeil van 7,63 m+nap. Pagina 6 van 10
3 Duurzaam watersysteem 3.1 Beleid 3.1.1 Provinciaal beleid De locatie is niet gelegen in een attentiegebied of grondwaterbeschermingsgebied volgens de Verordening Waterhuishouding Noord-Brabant 2005. Volgens de Provinciale Milieu Verordening Noord-Brabant is de locatie niet gelegen in een beschermingszone ten behoeve van de drinkwaterwinning en valt het ook niet binnen een boringsvrije zone. 3.1.2 Waterschap Aa en Maas Het ontwerp Waterbeheerplan 2010-2015 is recentelijk goed gekeurd. De bekende drietrapsstrategieën zijn hierin leidend. Voor de waterkwantiteit geldt: Vasthouden-bergen-afvoeren en voor de waterkwaliteit geldt: Voorkomen-scheiden-zuiveren. Dit betekent dat er hydrologisch neutraal gebouwd dient te worden. Dit heeft tot gevolg dat gebiedseigen hemelwater vastgehouden dient te worden en dat er een afwateringssysteem met maximale afkoppeling dient te komen. Schoon hemelwater wordt niet naar een rioolwaterzuivering afgevoerd, maar via een alternatief systeem opgevangen en afgevoerd naar het grond- dan wel oppervlaktewater. Ook geldt dat eventuele negatieve effecten van ingrepen in het watersysteem of waterketen niet afgewenteld of afgeschoven mogen worden. Op basis van de gebiedsinventarisatie wordt voor de uitwerking van het duurzaam watersysteem op de locatie uitgegaan van infiltratie en berging van het hemelwater (afkomstig van het toekomstig verhard oppervlak). Hierbij dient rekening gehouden te worden met de ondiepe grondwaterstanden ten tijde van de GHG (< 0,2 m -mv). Het plangebied moet voldoende berging bevatten om een statistische bui met een herhalingstijd van 1 keer in de 100 jaar te kunnen bergen. Bij het gebruik van materialen bij de woningbouw en inrichting van het openbaar gebied moet rekening gehouden worden dat niet-uitlogende bouwmaterialen toegepast worden om de verontreiniging van het hemelwater te voorkomen. 3.1.3 Beschermde gebieden keur Het plangebied valt niet binnen een beschermd beperkt of volledig beschermd keurgebied of een attentiegebied. 3.2 Uitwerking duurzaam watersysteem 3.2.1 Principe Op basis van de gebiedsinventarisatie wordt voor de uitwerking van het duurzame watersysteem in het plangebied uitgegaan van het bergen en vertraagd afvoeren van het hemelwater (afkomstig van het toekomstig verhard oppervlak) naar het bestaande oppervlaktewaterstelsel. Door de ondiepe GHG zijn de mogelijkheden om hemelwater in de bodem te infiltreren beperkt. Pagina 7 van 10
Duurzaam watersysteem 3.2.2 Berging hemelwater Voor de dimensionering van het schoonwatersysteem is het oppervlak van het plangebied en de toename verhard oppervlak van belang. Het oppervlak van het plangebied bedraagt 2 ha en het verhard oppervlak neemt met 0,6 ha toe. Dit houdt in dat om een bui met herhalingskans van 1 keer in de 100 jaar te kunnen bergen een berging 360 m 3 water nodig is. De berging dient boven de GHG aangelegd te worden. Het plangebied wordt gemiddeld met 0,4 m opgehoogd. Hierdoor komt de GHG op 0,7 m mv te liggen. De berging zal plaatsvinden in een aan te leggen wadi en in greppels. In figuur 3.1 is een bovenaanzicht van de waterstructuur van het plangebied weergegeven. Figuur 3.1 Bovenaanzicht van de nieuwe waterstructuur in het plangebied. In de groene gebieden kan water worden geborgen. De rijbaan die dwars door het gebied loopt wordt op één oor gelegd. Hemelwater dat op de weg komt stroomt af richting een ondiepe greppel die de rijbaan aan één zijde begeleidt. Vanuit de greppel wordt het hemelwater naar de centraal gelegen wadi getransporteerd. Hemelwater afkomstig van de Ruimte voor Ruimte kavels wordt oppervlakkig afgevoerd naar de greppel die door het plangebied loopt. In figuur 3.2 is een zijaanzicht van de waterstructuur opgenomen. Pagina 8 van 10
Duurzaam watersysteem Figuur 3.2 Zijprofiel van het watersysteem. Berging in wadi De wadi is een hol liggend grasveld dat in zuidelijke richting steeds dieper wordt. In het hogere deel van de wadi kunnen speeltoestellen geplaatst worden. In figuur 3.3 is een meer gedetailleerde tekening van de wadi weergegeven. Figuur 3.3 Tekening van de nieuw aan te leggen wadi met daarin schetsmatig de hoogtelijnen aangegeven. Pagina 9 van 10
Duurzaam watersysteem De wadi is 17 m breed en in het midden 66 m lang. Het diepste punt ligt op 8,55 m+nap dat is 0,55 m lager dan het omringende maaiveld. Met civil 3D is de oppervlakte en het volume van de wadi berekend. De oppervlakte bedraagt 1.124 m 2 en het volume bedraagt 267 m 3. Het talud van de wadi is niet uniform. Aan de noordkant bedraagt het gemiddelde oost - west talud ongeveer 1:24 en in het diepste gedeelte van de zuidkant is het gemiddelde talud 1:16. Vanuit het diepste punt kan het hemelwater vertraagd afgevoerd worden naar de bestaande watergang die aan de zuidkant van het plangebied ligt. De landelijke afvoercoëfficiënt in het plangebied bedraagt 1,74 l/s/ha. Dit betekent dat de maximale afvoercapaciteit vanuit deze waterberging 690 l per uur ( 1,74 l/s x 0,11 ha) bedraagt. De afvoercapaciteit wordt beperkt tot de maximale afvoercapaciteit door het plaatsen van een knijpconstructie of gat in de overloop van de wadi. In figuur 3.4 is een principeontwerp van de wadi weergegeven. In de overloopleiding wordt een terugslagklep geplaatst. Dit voorkomt dat, bij een hoog (zomer-)peil in de sloot, water via de overloopleiding de wadi instroomt. 9,10 8,50 8,55 7,98 7,63 Figuur 3.4 Principeontwerp wadi (hoogtes in m +NAP). Doordat het water door de infiltratiekoffer stroom, wordt een zuiveringsslag gemaakt. De onderhoudspaden/ voetpaden aan weerszijden van de wadi doen mee met het bergingssysteem. Deze berging is hier niet meegerekend. Berging in de greppel en onderhoudspad De lengte van de greppel bedraagt 96 m en de breedte 2 m. Het oppervlak van de doorsnede van de greppel bedraagt 0,167 m 2. De totale berging in de greppel bedraagt 96 x 0.167 = 32 m 3. De lengte van het onderhoudspad bedraagt 74 m en het oppervlak van de doorsnede van het profiel van het onderhoudsprofiel bedraagt 0,84 m 2. Op het onderhoudspad kan 62 m 3 water geborgen worden. Totale berging De totale mogelijke berging in het plangebied bedraagt 267 + 32 + 62 = 361 m 3. Er is voldoende berging in het plangebied. Pagina 10 van 10
Algemeen Toetsinstrumentarium Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen Compenserende berging voor nieuw verhard gebied Naam project Vorstenbosch Contactpersoon initiatiefnemer Ruimte voor Ruimte Datum 18-02-2013 Kenmerken projectgebied Bestaand verhard oppervlak 0 m 2 Toekomstig verhard oppervlak 6000 m 2 Afvoercoëfficiënt projectgebied 0.67 l/s/ha Infiltratiesnelheid 0 m/dag GHG 0.0 m +NAP Huidig maaiveldniveau 1 m +NAP Toekomstig maaiveldniveau 1 m +NAP Kenmerken infiltratievoorziening Hydrologisch neutraal ontwikkelen De waterschappen Aa en Maas en De Dommel willen met deze berekening in een vroeg stadium de betrokkenen adviseren over de eisen die de waterschappen stellen ten aanzien van hydrologisch neutraal ontwikkelen. Het berekende wateradvies is richtinggevend. Aan de berekening kunnen geen rechten worden ontleend. Type Te bergen en/of infiltreren volume T10+10% Extra volume hemelwater T100+10% Bovengrondse infiltratievoorziening 287 m 3 99 m 3 Waterschap De Dommel Postbus 10.001 5280 DA Boxtel Bosscheweg 56 5283 WB Boxtel Talud 0.7 1:x Lengte 361 m Hoogte 1 m Breedte 1 m Let op: waking is kleiner dan 0.2m (waking = toekomstig maaiveld - GHG - hoogte voorziening). Tel: 0411-61 86 18 Fax: 0411-61 86 88 http://www.dommel.nl/ Waterschap Aa en Maas Postbus 5049 5201 GA 's-hertogenbosch Pettelaarpark 70 5216 PP 's-hertogenbosch Tel: 073-61 566 66 Fax: 073-61 566 00 http://www.aaenmaas.nl/ Pagina 1