2012 Doss. no. 11218 Tilburg, 9 april 2013 2012 Bureau Milieu & Werk BV Kraaivenstraat 21-15 Postbus 10311 5000 JH Tilburg Tel: 013-5434400 Fax: 013-5443102 E-mail: Info@bureaumw.com
Bestuurlijke samenvatting De gemeente Drimmelen streeft naar optimalisatie van de scheiding van afval en ombuiging van de afvalstroom richting hergebruik. Daartoe wil de gemeente beschikken over betrouwbare informatie aangaande de mate waarin nog herbruikbare componenten in het restafval aanwezig zijn en in hoeverre met de huidige inzamelsystemen de doelstelling voor nuttige toepassing wordt gerealiseerd. Door de resultaten van de sorteeranalyse te koppelen aan de inzamelcijfers, kunnen uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van de gescheiden inzameling in de gemeente Drimmelen. In de beoordeling van de resultaten dient te worden meegewogen dat Drimmelen volgens het CBS behoort tot de klasse van weinig stedelijke gemeenten, gemeenten met 500 tot 1.000 adressen per km². 2
kilogram per inwoner per jaar B U R E A U Samenstelling huishoudelijk restafval In figuur 1 is het resultaat van de sorteeranalyse van het restafval (2012) gerelateerd aan de hoeveelheid huishoudelijk restafval die in 2012 werd ingezameld per inwoner in Drimmelen. Als vergelijking is ook de samenstelling van het restafval in 2010 en 2011 weergegeven. 135 140 138 overig huishoudelijk afval 46 43 40 kunststoffen textiel 19 10 10 4 23 22 6 6 4 13 14 3 glas bruikbaar papier 47 49 55 gft-afval 2010 2011 2012 Figuur 1 Samenstelling huishoudelijk restafval 2010, 2011 en 2012 in kilogram per inwoner. Overig huishoudelijk afval bestaat uit: metalen, puin, hout, hygiënisch papier, drankkartons, kca, tapijten, matten, leer, rubber en ondefinieerbaar afval. 3
Apart ingezameld (grof) huishoudelijk afval In 2012 is in Drimmelen 69 % van het totaal aan huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval apart ingezameld en beschikbaar voor hergebruik. In vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten ligt het scheidingspercentage op 61 % (CBS 2011 1 ). apart ingezameld (= bronscheiding) 2010 68% apart ingezameld (= bronscheiding) 2011 69% apart ingezameld (= bronscheiding) 2012 69% apart ingezameld (= bronscheiding) CBS 2011 vergelijkbare gemeenten 61% Tabel 1 Apart ingezameld (grof) huishoudelijk afval (2010, 2011 en 2012) in relatie tot het CBS gemiddelde 2011 In het Landelijk afvalbeheerplan 2 (LAP-2) is een doelstelling geformuleerd van 60 % nuttige toepassing (totaal bron- en nascheiding) van alle (grof) huishoudelijk afval. De gemeente Drimmelen heeft de doelstelling uit het Landelijk afvalbeheerplan 2, almede de 65 % uit de brief van de staatssecretaris van Milieu met 69 % bronscheiding al gerealiseerd. Naast de LAP-doelstelling is voor Drimmelen een haalbaar resultaat geformuleerd voor scheiding aan de bron van het totaal aan (grof) huishoudelijk afval in 2015 (74 %). Uitgangspunt bij het vaststellen van dit haalbare resultaat is de mate waarin gft-afval, papier en karton, glas, textiel en kunststof verpakkingen nog in het restafval voorkomen (op basis van de sorteeranalyse) en welk deel hiervan redelijkerwijs nog apart is in te zamelen. Drimmelen Haalbaar resultaat Drimmelen apart ingezameld (= bronscheiding) 2015 74% Doelstelling LAP-2 nuttige toepassing (= bron- + nascheiding) 2015 60% Tabel 2 Haalbaar resultaat geformuleerd voor Drimmelen (2015) in relatie tot de doelstelling geformuleerd in het LAP-2 1 De CBS-cijfers over 2012 zijn nog niet beschikbaar 4
kilogram per inwoner per jaar B U R E A U Aanbod huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval In figuur 2 is het totale aanbod huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval per inwoner in 2012 weergegeven. Onder aanbod wordt verstaan het totaal van het ingezamelde restafval plus de gescheiden ingezamelde afvalstromen. Ter vergelijking is het aanbod van 2010 en 2011 weergegeven, alsmede het CBS-gemiddelde voor weinig stedelijke gemeenten. 471 492 490 550 146 grof huishoudelijk afval huishoudelijk afval totaal 127 146 146 overig huishoudelijk afval kunststoffen 57 57 54 22 24 24 13 9 9 30 30 31 82 86 81 405 textiel glas bruikbaar papier 140 141 145 gft-afval 2010 2011 2012 CBS weinig stedelijke gemeenten 2011 Figuur 2 Aanbod huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval in 2010, 2011 en 2012 in relatie tot CBS gemiddelde 2011. Overig huishoudelijk afval bestaat uit: metalen, puin, hout, hygiënisch papier, drankkartons, kca, tapijten, matten, leer, rubber en ondefinieerbaar afval. Optimalisatiemogelijkheden In tabel 3 wordt de hoeveelheid gft, papier, glas, textiel en kunststof verpakkingen weergegeven welke op jaarbasis extra moet worden ingezameld teneinde het voor Drimmelen geformuleerde haalbare resultaat voor scheiding aan de bron van het totaal aan alle (grof) huishoudelijke afvalstoffen te halen (74 % in 2015). 5
ton per jaar extra inzameling om berekende haalbaar resultaat te realiseren gft-afval 439 papier 172 glas 33 textiel 30 kunststof verpakkingen 59 totaal 734 Tabel 3 Extra inzameling om haalbaar resultaat 2015 te halen (in ton/jr) In tabel 4 zijn de besparingen op de verwerkingskosten in euro s op jaarbasis weergegeven bij het realiseren van het haalbare resultaat dat voor de gemeente Drimmelen is geformuleerd voor 2015. De besparingen worden gerealiseerd door middel van het extra ingezamelde gft, papier en karton, glas, textiel en kunststof verpakkingen dat hierdoor niet meer in de verbrandingsoven terecht komt. Voor het extra ingezamelde gftafval is rekening gehouden met extra composteerkosten. Eventuele extra kosten of opbrengsten voor verwerking van het extra ingezamelde papier, glas, textiel en kunststof verpakkingen zijn in de berekeningen niet meegenomen. Grof huishoudelijk afval is helemaal buiten beschouwing gelaten. Gerekend is met een verbrandingsprijs van 141,83 per ton en een composteerprijs van 46,07 per ton (excl. BTW, prijspeil 2013). euro's per jaar * te vermijden verwerkingskosten gft-afval 42.000 papier 24.500 glas 4.500 textiel 4.500 kunststof verpakkingen 8.500 totaal 84.000 * afgerond op 500,- Tabel 4 Besparingen op verwerkingskosten en extra composteerkosten op jaarbasis bij realiseren haalbaar resultaat voor Drimmelen in 2015 (in euro/jr) 6
CO 2 besparing Op basis van kentallen van Agentschap NL is berekend hoeveel minder CO 2 -uitstoot de aparte inzameling en de nuttige toepassing van gft-afval, papier, glas, textiel en kunststof verpakkingen oplevert in vergelijking met de inzameling als onderdeel van restafval en verbranding hiervan in een afvalverbrandingsinstallatie. Bij het realiseren van het haalbare inzamelresultaat in 2015 kan een hoeveelheid van 643 ton extra CO 2 besparing worden gerealiseerd ten opzichte van het huidige besparingsniveau van 4.348 ton. 1.000 ton staat gelijk aan het jaarlijks elektriciteitsverbruik van ongeveer 475 huishoudens. in ton per jaar CO 2 besparing met huidige inzamelresultaat gescheiden inzameling extra CO 2 besparing bij realiseren haalbaar inzamelresultaat in 2015 gft-afval 163 30 papier en karton 3.644 345 glas 248 11 textiel 293 104 kunststof verpakkingen 914 154 totaal 4.348 643 Tabel 5 Gerealiseerde CO 2 besparing en extra te realiseren CO 2 besparing 7
kilogram per inwoner B U R E A U Ontwikkeling in het aanbod van (grof) huishoudelijk afval vanaf 2000 De ontwikkeling tussen 2000 en 2012 laat het effect van de invoering van diftar in 2003 zien. Na 2003 is er een lichte stijging waarneembaar die zich redelijk heeft gestabiliseerd. In 2011 is wederom een lichte stijging waarneembaar die vooral wordt veroorzaakt door een toename van het aanbod tuinafval. 760 720 680 640 600 CBS weinig stedelijk Drimmelen 560 520 invoering diftar 480 440 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Figuur 0 Ontwikkeling afvalaanbod tussen 2000 en 2012 voor Drimmelen en vergelijkbare gemeenten 1 Conclusies en aanbevelingen Conclusies - Gemeente Drimmelen voldoet in 2012 met een hergebruik van 69 % aan de doelstelling van 65 % hergebruik in 2015, afkomstig uit de Afvalbrief van de Staatssecretaris voor Milieu. Ook voldoet gemeente Drimmelen met 138 kg restafval per inwoner nu al aan de doelstelling uit de Afvalvisie van de regio West-Brabant die voor 2017 is gesteld op 140 kg restafval per inwoner. - In 2012 is het tarief voor het aanbieden van de 140 liter container voor gft-afval verlaagd van 4,26 naar 2,02. Het tarief voor het aanbieden van de 240 liter contai- 1 De CBS cijfers over 2012 zijn nog niet beschikbaar 8
ner voor restafval is vrijwel gelijk gebleven; namelijk 7,99 in 2011 en 7,72 in 2012. Het verlagen van het tarief voor de gft-container heeft geen invloed op het inzamelresultaat. In 2012 is zelfs minder gft-afval apart ingezameld dan in de voorgaande jaren. Voorts is de inzamelrespons voor gft-afval gedaald. In 2012 is met name meer tuin- en snoeiafval in het restafval aangetroffen dan in voorgaande jaren. - Per 1-10-2011 is de gemeente Drimmelen gestopt met het aan huis-aan-huis bezorgen van plastic heroes zakken. Dit heeft echter geen negatief effect gehad op het inzamelresultaat voor de kunststof verpakkingen. In 2012 is ruim een halve kilo per inwoner meer ingezameld dan in 2011. Het aandeel kunststof verpakkingen in het restafval is licht gedaald. - De gemeente Drimmelen is per 1-1-2012 gestopt met het ophalen van wit- en bruingoed aan huis. Het aandeel wit- en bruingoed in het restafval ligt in 2012 iets hoger dan in 2011, maar wel lager dan in 2010. Voor het aandeel wit- en bruingoed moet wel opgemerkt worden dat toevalligheden een rol spelen vanwege het geringe aandeel. In 2012 is in Drimmelen in totaal minder wit- en bruingoed ingezameld dan in voorgaande jaren. - Het restafval in Drimmelen bestaat in 2012 voor ruim 9% uit papier. De gemeente Geertruidenberg heeft in 2010 gemeentebreed de papiercontainer geïntroduceerd. Het aandeel papier in het restafval is in Geertruidenberg gedaald van 12,8 % in 2009 naar 6,6 % in 2012. - Het inzamelresultaat voor grof tuinafval ligt in Drimmelen met 202 kilogram per inwoner in 2012 ver boven het CBS gemiddelde in 2011 1 (41 kilogram per inwoner). Regiogemeenten als Werkendam en Zundert zamelen respectievelijk 52 en 72 kilogram per inwoner in. Dit terwijl beide gemeenten, evenals gemeente Drimmelen, gemeenten zijn met veel particulier groen en veel agrariërs in het buitengebied. 1 De CBS cijfers over 2012 zijn nog niet beschikbaar 9
Aanbevelingen - Introduceren van de papiercontainer om de hoeveelheid papier in het restafval verder terug te dringen en een nog hogere inzamelscore te realiseren. Inzamelen van papier met de papiercontainer is makkelijker voor de burger. Verenigingen kunnen betrokken blijven bij de inzameling van papier met containers. Het werk wordt veel minder zwaar. Bukken en tillen is niet meer nodig, de container wordt eenvoudig aan de belading gehangen waarna de container wordt geleegd. Ook voor de gemeente zijn er voordelen, er verwaait minder papier doordat het niet meer los wordt aangeboden. Andere gemeenten met papiercontainer In gemeente Schijndel wordt papier ook ingezameld door verenigingen. Deze stonden sceptisch tegenover het introduceren van de papiercontainer. De gemeente heeft een delegatie van de verenigingen meegenomen voor een excursie naar gemeente Scherpenzeel. In Scherpenzeel wordt al enige jaren papier opgehaald door verenigingen met de papiercontainer. De verenigingen in Scherpenzeel zijn heel enthousiast over het inzamelen met de container. Ook in Schijndel zijn de verenigingen nu bereid om met de container papier op te halen. In september van dit jaar worden de containers uitgezet in Schijndel. Om de scepsis bij de burgers weg te nemen kan men in Schijndel ervoor kiezen om geen papiercontainer te nemen of een kleine van 140 liter. De antwoordkaart hoeft alleen ingestuurd te worden als men de kleine container wil of geen container. Bijna een derde van de huishoudens kiest voor een 140 liter container, twee derde kiest voor de 240 liter container en slechts 3 % van de huishoudens wil geen papiercontainer. Gemeente Renkum heeft het omgedraaid en vraagt de huishoudens een antwoordkaart in te sturen als men wel een papiercontainer wil ontvangen. In Renkum kiest een derde voor een papiercontainer en twee derde van de huishoudens stuurde geen kaart in en ontvangt derhalve geen papiercontainer later dit jaar. Ook in Geertruidenberg konden bewoners zelf kiezen of ze wel of geen gebruik van de papiercontainer willen maken. Door het inzenden van een antwoordkaart kon men de papiercontainer weigeren. Circa 70 % van de huishoudens heeft in 2010 gekozen voor de papiercontainer. Inmiddels is het percentage huishoudens met een papiercontainer gestegen tot 77 %. In Geertruidenberg haalt een professionele inzamelaar papier op en mag ook los papier worden aangeboden. Dat mag in Schijndel niet vanwege de veiligheid van de vrijwilligers. In Schijndel moeten huishoudens zonder container het papier wegbrengen naar de milieustraat. Voor geringe meerkosten papiercontainer introduceren In hoofdstuk 7 is voor papier een haalbaar inzamelresultaat geformuleerd van 74 kilogram in 2015. Dit betekent een toename van 6 kilogram ingezameld papier per 10
huishouden en derhalve 6 kg minder restafval. De vermeden verwerkingskosten voor restafval bedragen jaarlijks 24.500,- (dit zijn besparingen gebaseerd op verwerkingskosten die gelden tot 2017. Daarna wordt de besparing lager door vermoedelijk lagere verwerkingskosten in een nieuw contract). De opbrengst voor het extra ingezameld papier bedraagt 12.900,- (gerekend met een marktprijs van 75,- per ton). Het netto financieel effect komt dus neer op een besparing van 37.400,- op jaarbasis (tot 2017). De papiercontainer kost gemiddeld 35,- per stuk (gemiddelde van de kosten voor een 140 liter en een 240 liter container, inclusief chippen en uitzetten). Om de gehele gemeente van een container te voorzien is een bedrag van circa 396.000,- benodigd. Het jaarlijkse kapitaalbeslag bedraagt circa 38.000, bij een afschrijving in 15 jaar en op basis van annuïteit tegen 5% rente. Dit houdt in dat gemeente Drimmelen de papiercontainer kan introduceren met geringe meerkosten op jaarbasis en uiteraard uitgaand van de ingeschatte extra inzameling van papier. - Grof tuinafval: In gemeente Drimmelen wordt veel meer grof tuinafval aangeboden op de milieustraat dan in de vergelijkbare regionale weinig stedelijke gemeenten Werkendam en Zundert. Mogelijk is dit een effect van het aanbod van grof tuinafval dat door agrarische bedrijven gebracht wordt op dinsdag en donderdagochtend. Een onderzoek zou moeten uitwijzen of dat zo is en of dat doelmatig en rechtmatig is ten opzichte van de huishoudens in Drimmelen. Ook is het de vraag of dit rechtmatig is ten opzichte van andere bedrijven die geen afval mogen brengen op de milieustraat. - De kunst van recyclen : Deelnemen aan het programma: De kunst van recyclen van WeCycle. Dit is een educatief programma over de inzameling en recycling van afgedankte elektrische en elektrische apparaten. Buitenschoolse Opvanglocaties en (brede) scholen kunnen hierbij aansluiten. Met dit programma wordt het nut van inzameling en recycling van elektrische apparaten op een creatieve en interactieve manier toegelicht. De kinderen zijn actief betrokken bij de inzameling van het afval. Ze kunnen zelf apparaten demonteren en onderzoeken waaruit het apparaat bestaat. Van verschillende materialen uit dit afval maken de kinderen kunstwerken. Op deze manier brengen de kinderen recycling in de praktijk. Overigens heeft gemeente Drimmelen zich eind 2012 aangemeld voor dit project via de regionale samenwerking in West-Brabant. 11
Inhoudsopgave 1. Inleiding 14 2. Scheidingsdoelstellingen 16 3. Samenstelling huishoudelijk restafval 18 3.1 Samenstelling restafval in (%) 18 Samenstelling restafval (in kilogram per inwoner per jaar) 20 4. Resultaat gescheiden inzameling 22 5. Effect gescheiden inzameling 24 5.1 Respons op de gescheiden inzameling 24 5.1.1 Respons op de gescheiden inzameling van gft 25 5.1.2 Respons op de gescheiden inzameling van papier 26 5.1.3 Respons op de gescheiden inzameling van glas 27 5.1.4 Respons op de gescheiden inzameling van textiel 28 5.1.5 Respons op de gescheiden inzameling van kca 29 5.1.6 Respons op de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen 30 5.2 Apart ingezameld (grof) huishoudelijk afval 31 5.2.1 Apart ingezameld huishoudelijk afval 31 5.2.2 Apart ingezameld grof huishoudelijk afval 32 5.2.3 Apart ingezameld totaal huishoudelijk afval én grof huishoudelijk afval 33 6. Aanbod huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval 34 7. Optimalisatiemogelijkheden en CO 2 besparing 36 7.1 Optimalisatiemogelijkheden 36 7.2 CO 2 besparing 38 8. Ontwikkeling inzamelresultaat en responscijfers 40 9. Conclusies en aanbevelingen 44 Bijlage 1 Werkwijze 47 Bijlage 2 Inzamelresultaten Drimmelen 49 12
13
1. Inleiding De gemeente Drimmelen streeft naar optimalisatie van de scheiding van afval en ombuiging van de afvalstroom richting hergebruik. Daartoe wil de gemeente beschikken over betrouwbare informatie aangaande de mate waarin nog herbruikbare componenten in het restafval aanwezig zijn en in hoeverre met de huidige inzamelsystemen de doelstelling voor nuttige toepassing wordt gerealiseerd. Tegen deze achtergrond heeft de gemeente Drimmelen aan Bureau Milieu & Werk BV (Tilburg) gevraagd voor de opzet en de uitvoering van een afvalmonitor / effectmeting, een instrument om zicht te krijgen op de (financiële) optimalisatiemogelijkheden voor het afvalbeheer binnen de gemeenten en de mate waarin beleidsdoelstellingen worden gerealiseerd. De afvalmonitor bestaat uit een sorteeranalyse van het huishoudelijk restafval en monitoring van de inzamelgegevens. Door de gegevens van de sorteeranalyse van het huishoudelijk restafval te koppelen aan de inzamelresultaten kunnen uitspraken worden gedaan over de effectiviteit van de gescheiden inzameling en mogelijkheden tot optimalisatie van het inzamelsysteem (effectmeting). De afvalmonitor heeft betrekking op het jaar 2012. Als vergelijking zijn de resultaten over 2010 en 2011 weergegeven. 14
leeswijzer In hoofdstuk 2 is het landelijk kader voor het afvalbeleid weergegeven. In hoofdstuk 3 staan de resultaten vermeld van de sorteeranalyse gehouden in mei 2012 (1 e meting) en september 2012 (2 e meting). Als vergelijking zijn de resultaten van 2010 en 2011 weergegeven. Hoofdstuk 4 behandelt de inzamelresultaten van de gescheiden ingezamelde afvalstromen in 2012. Als vergelijking zijn de inzamelresultaten van 2010 en 2011 weergegeven. Om de effectiviteit van de gescheiden inzameling te bepalen zijn de resultaten van de sorteeranalyse uit 2012 gekoppeld aan de inzamelresultaten van de afzonderlijke deelstromen in 2012 (hoofdstuk 5). Als vergelijking zijn de sorteergegevens uit 2010 en 2011 en de hieraan gekoppelde inzamelcijfers van 2010 en 2011 weergegeven. In hoofdstuk 6 wordt het aanbod huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval geschetst en in hoofdstuk 7 zijn de optimalisatiemogelijkheden weergegeven. In hoofdstuk 8 wordt de ontwikkeling van het inzamelresultaat alsmede de respons van 2000 t/m 2012 weergegeven. 15
2. Scheidingsdoelstellingen De Wet milieubeheer en diverse internationale richtlijnen verplichten Nederland om periodiek een of meerdere afvalbeheerplannen op te stellen. Op 03-03-03 is het eerste Landelijk afvalbeheerplan (LAP-1) in werking getreden. De geldingsduur van dat plan was van 2003 tot en met 2010. Het tweede LAP is geldig van 2009 tot en met 2015, met een doorkijk tot 2021. Scheidingsdoelstelling eerste Landelijk afvalbeheerplan (LAP-1) LAP-1 kende de volgende doelstellingen voor huishoudelijk afval. In 2006 diende minimaal 60 % van het huishoudelijk afval nuttig te worden toegepast, waarbij ervan uitgegaan werd dat 5 % werd gerealiseerd door nascheidingstechnieken. Dit betekent dat gemeenten 55 % bronscheiding dienden te realiseren, waarbij deze doelstelling gedifferentieerd werd naar stedelijkheidsklasse. Weinig stedelijke gemeenten zoals Drimmelen dienden 60 % bronscheiding te realiseren. Bovenstaande betekent dat volgens LAP-1 in 2006 maximaal 40 % van het huishoudelijk afval mocht worden verwijderd (verbranden of storten). Verder kende LAP-1 de verplichting om de volgende stromen huishoudelijk afval gescheiden in te zamelen: gftafval, papier en karton, glas, textiel, elektr(on)ische apparatuur, klein chemisch afval en componenten uit grof huishoudelijk afval. Naast de 55 %-bronscheidingsdoelstelling kende LAP-1 aparte doelstellingen voor bovengenoemde fracties uit het huishoudelijk afval: - gft-afval 55% - papier en karton 75% - glas 90% - textiel 50% - elektr(on)ische apparatuur 90% - klein chemisch afval 90% Scheidingsdoelstelling tweede Landelijk afvalbeheerplan (LAP-2) LAP-2 kent geen gedifferentieerde doelstellingen naar stedelijkheidsklassen meer. Ook zijn er geen aparte doelstellingen meer voor de verschillende fracties uit het huishoudelijk afval. De doelstelling uit LAP-2 luidt: verhogen van de nuttige toepassing van het totaal aan huishoudelijk afval van 51 % in 2006 naar 60 % in 2015. Deze 60 % bestaat uit bron- en nascheiding. Dit betekent dat gemeenten een bepaalde mate van vrijheid hebben bij het invullen van het behalen van de doelstelling van 60 %. LAP-2 kent nog wel de verplichting om de zes fracties uit LAP-1 gescheiden in te zamelen. Nieuw in LAP-2 is dat gemeenten vóór 2010 dienen zorg te dragen dat ook kunststof verpakkingsafval uit huishoudens gescheiden wordt ingezameld of via nascheiding uit het huishoudelijk afval wordt gehaald. 16
Afvalbrief staatsecretaris van Milieu De staatssecretaris van Milieu heeft in augustus 2011 in zijn Afvalbrief de ambitie neergelegd om in 2015 van de totale hoeveelheid afval die vrijkomt uit huishoudens 65 % te recyclen. Recycling is een vorm van nuttige toepassing. Bij recycling worden afvalstoffen opnieuw bewerkt tot producten, materialen of stoffen die voor het oorspronkelijke doel of voor een ander doel worden gebruikt. Onder recycling valt onder meer het opnieuw bewerken van organische afvalstoffen (zoals composteren). Wel nuttige toepassing, maar geen recycling, zijn het bewerken van afvalstoffen tot materialen die bestemd zijn om te worden gebruikt als brandstof of als opvulmateriaal. In 2012 heeft de staatssecretaris een adviesrapport aan de Tweede Kamer aangeboden opgesteld door een werkgroep uit de afvalbranche. De werkgroep adviseert de staatssecretaris de gemeenten een scheidingsdoelstelling op te leggen. Als deze doelstelling wordt gehaald en/ of verbeterd ontvangt de gemeente een bonus. Wordt de doelstelling niet gerealiseerd krijgt de gemeente een malus. De bonus/ malus regeling is gebaseerd op een gelijksoortig afrekensysteem in Vlaanderen, maar voor Nederland nog niet verder uitgewerkt in concrete maatregelen. Afvalvisie regio West-Brabant De regio West-Brabant heeft in 2012 de Regionale Afvalvisie vastgesteld. Het is een gemeenschappelijke visie, maar er is geen gezamenlijk uitvoeringsprogramma vastgesteld. De gemeenten binnen de regio gaan zelf aan de slag om de gestelde doelstellingen zoveel mogelijk te behalen. De doelstellingen in de Regionale Afvalvisie Regio West-Brabant sluiten aan bij het bestaande Landelijke Afvalbeheer Plan (LAP 2). LAP 2 stelt dat 60 % van het afval in 2017 hergebruikt moet worden. Deze ambitie is in 2011 bijgesteld door de toenmalige Staatssecretaris Atsma. In zijn brief Meer waarde uit afval stelt hij dat het percentage recycling van huishoudelijk afval moet stijgen tot 65 % recycling in 2015. De Regionale Afvalvisie kijkt verder vooruit en heeft het niet over recycling maar over de afname van de hoeveelheid restafval, hetgeen in feite op hetzelfde neerkomt. De Afvalvisie spreekt verder niet over percentages maar over kilo s. De visie gaat ervan uit dat de hoeveelheid restafval in 2017 is verminderd tot 150 kg per inwoner per jaar en tot 0 kg per inwoner per jaar in 2030. Het college van gemeente Drimmelen heeft op 3 juli 2012 de conceptversie van de afvalvisie vastgesteld. 17
3. Samenstelling huishoudelijk restafval 3.1 Samenstelling restafval in (%) In tabel 3.1 is de samenstelling (%) van het huishoudelijk restafval in de gemeente Drimmelen weergegeven. Het betreft een gemiddelde waarde van de twee metingen in 2012. Als vergelijking zijn de gemiddelde sorteerresultaten van 2010 en 2011 weergegeven. Naast deze gegevens wordt een indicatieve waardering gegeven van het aandeel van de verschillende componenten op basis van sorteeranalyses in gemeenten met een vergelijkbare grootte en bebouwing (databank Bureau Milieu & Werk BV). 'Weinig' is een positieve waardering, 'veel' een negatieve waardering. Met betrekking tot klein chemisch afval moet worden aangetekend dat er grote schommelingen in het aandeel kca kunnen optreden als gevolg van de kleine absolute hoeveelheid kca die aanwezig is in het restafval. 18
Aandeel in huishoudelijk restafval Drimmelen 2010 2011 2012 Component % % % waardering gft-afval 34,4 35,1 39,8 normaal papier en karton 7,1 10,2 9,3 normaal hygiënisch papier 9,1 11,0 9,4 normaal tot veel drankkartons 3,7 3,5 3,1 normaal tot veel kunststoffen 13,8 16,8 16,1 normaal glas 3,1 2,7 1,8 weinig metalen 4,2 2,3 2,9 weinig tot normaal textiel 7,4 4,5 4,1 normaal puin en keramiek 3,3 5,2 3,9 normaal tot veel hout 1,4 1,6 3,1 veel klein chemisch afval 0,2 0,1 <0,1 weinig wit- en bruingoed 1,3 0,2 0,9 veel overig afval 11,0 7,0 5,7 weinig totaal 100,0 100,0 100,0 subanalyse gft-afval tuinafval 3,7 2,7 4,9 snoeiafval 1,2 0,8 3,7 etensresten 29,7 31,7 31,2 subanalyse hygiënisch papier luiers 5,4 7,5 3,3 overig hygiënisch papier 3,8 3,6 6,1 subanalyse kunststoffen kunststofverpakkingen 7,6 8,0 7,9 overig kunststof 6,2 8,7 8,2 ga = geen analyse Tabel 3.1 Samenstelling restafval Drimmelen Toelichting 2012: Puin en keramiek bevat veel serviesgoed en tegels Hout bevat onder andere een grote mand, diverse planken en een staaf Kca: batterijen Wit- en bruingoed: luidsprekers, haardroger, telefoon, oorthermometer 19
kilogram per inwoner per jaar B U R E A U Samenstelling restafval (in kilogram per inwoner per jaar) In figuur 3.1 is het resultaat van de sorteeranalyse van het restafval (2012) gerelateerd aan de hoeveelheid huishoudelijk restafval die in 2012 werd ingezameld per inwoner in de gemeente Drimmelen. Als vergelijking is de samenstelling van het restafval in 2010 en 2011 weergegeven. 135 140 138 overig huishoudelijk afval 46 43 40 kunststoffen textiel 19 10 10 4 23 22 6 6 4 13 14 3 glas bruikbaar papier 47 49 55 gft-afval 2010 2011 2012 Figuur 3.1 Samenstelling huishoudelijk restafval 2010, 2011 en 2012 in kilogram per inwoner. Overig huishoudelijk afval bestaat uit: metalen, puin, hout, hygiënisch papier, drankkartons, kca, tapijten, matten, leer, rubber en ondefinieerbaar afval. 20
21
4. Resultaat gescheiden inzameling In tabel 4.1 is aangegeven hoeveel gft-afval, papier, glas, textiel, kunststof verpakkingen en kca gescheiden is ingezameld in 2012. Het hoge inzamelresultaat voor glas in 2012 is opvallend. Als vergelijking is het inzamelresultaat van 2010 en 2011 weergegeven. Het inzamelresultaat is afgezet tegen het landelijk gemiddelde inzamelresultaat in 2011 1 voor vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten. inzamelresultaat in kg per inwoner 2010 2011 2012 CBS weinig stedelijk 2011 gft 93 92 90 105 papier 73 71 68 75 glas 26 26 29 23 textiel 2,9 2,9 3,2 4,8 kunststof verpakkingen 11,9 12,6 13,2 9,5 kca 2,15 2,15 2,28 1,30 Tabel 4.1 Inzamelresultaat gft-afval en droge componenten (2010, 2011 en 2012) in relatie tot CBS gemiddelde 2011 De inzamelcijfers geven geen volledig beeld over hoe goed of slecht een gemeente presteert met betrekking tot afvalscheiding. Uitgedrukt in kilogram per inwoner zamelt de gemeente Drimmelen minder papier in dan gemiddeld in vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten. Of deze score goed of slecht is kan echter pas worden bepaald als ook bekend is hoeveel papier er nog in het huishoudelijk restafval terechtkomt. De ingezamelde hoeveelheid papier en het aandeel papier in het huishoudelijk restafval bij elkaar opgeteld vormen de totaal vrijkomende hoeveelheid papier (dit kan sterk verschillen per gemeente). Zo kan worden berekend hoeveel procent van alle vrijkomende papier apart wordt ingezameld (de respons). In het volgende hoofdstuk worden deze responsberekeningen gemaakt voor gft-afval, papier, glas, textiel, kunststof en kca. Zo blijkt dat er in Drimmelen per inwoner in totaal 81 kilogram papier vrijkomt (68 kilogram apart en 13 kilogram in het huishoudelijk restafval). 1 De CBS-cijfers over 2012 zijn nog niet beschikbaar. 22
23
5. Effect gescheiden inzameling 5.1 Respons op de gescheiden inzameling In de paragrafen 5.1.1 tot en met 5.1.6 is de respons op de inzameling van respectievelijk gft, papier, glas, textiel, kca en kunststof verpakkingen weergegeven. Dit is derhalve hoeveel van elke afvalstroom apart wordt ingezameld (inzamelcijfers 2012) ten opzichte van de totale aanwezige hoeveelheid in het huishoudelijk afval (sorteercijfers 2012). De respons op de papierinzameling is berekend op basis van het papier dat voor hergebruik geschikt is. De responscijfers zijn vergeleken met de responscijfers van 2010 en 2011. Voor Drimmelen is een waardering gegeven van de respons op de inzameling van gftafval, papier, glas, textiel, kca en kunststof verpakkingen op basis van een vergelijking met resultaten in vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten. Als referentie is gebruik gemaakt van het databestand van Bureau Milieu & Werk BV (het CBS heeft deze gegevens niet). Het betreft de gegevens 2010 en 2011 van 16 weinig stedelijke gemeenten. Dit betreft 8 diftar gemeenten en 8 niet-diftar gemeenten. De gegevens over 2012 zijn nog niet volledig beschikbaar (van de meeste gemeenten heeft Bureau Milieu & Werk BV nog geen inzamelcijfers van 2012). Een waardering met normaal betekent dat de meeste vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten deze responsscore realiseren. Een waardering met laag betekent dat het beter kan, de meeste vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten realiseren een hogere responsscore. Een waardering met hoog betekent dat het goed gaat en de meeste vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten een lagere responsscore realiseren. 24
kilogram per inwoner B U R E A U 5.1.1 Respons op de gescheiden inzameling van gft Uit de inzamelresultaten blijkt dat in 2012 per inwoner in de gemeente Drimmelen 90 kilogram gft apart wordt ingezameld. Uit de sorteeranalyse blijkt dat er nog 55 kilogram gft in het restafval aanwezig is. Totaal komt er per inwoner 145 kilogram gft per jaar vrij, waarvan 62 % (= 90 kilogram per inwoner) apart wordt ingezameld. 38 % (= 55 kilogram per inwoner) komt nog in het restafval terecht (zie figuur 5.1). Het responsresultaat is afgezet tegen het gemiddelde resultaat in vergelijkbare weinig stedelijke gemeenten (databestand Bureau Milieu & Werk BV). Uit de vergelijking blijkt dat Drimmelen met 62 % een hoge responsscore voor gft-afval realiseert. 67% 65% 62% 93 92 90 55% 81 apart ingezameld gft-afval 47 49 55 67 gft-afval in restafval 2010 2011 2012 BMW weinig stedelijk 2011 Figuur 5.1 Respons op de gescheiden inzameling van gft-afval 25
kilogram per inwoner B U R E A U 5.1.2 Respons op de gescheiden inzameling van papier In 2012 is 84 % (= 68 kilogram per inwoner) van alle papier apart ingezameld (zie figuur 5.2). 16 % (= 13 kilogram per inwoner) verdwijnt nog in het restafval. Uit de vergelijking met het gemiddelde resultaat uit het databestand van Bureau Milieu & Werk BV blijkt dat dit een normale score is voor een weinig stedelijke gemeente. 88% 83% 84% 80% 73 71 68 73 apart ingezameld papier 10 14 13 18 papier in restafval 2010 2011 2012 BMW weinig stedelijk 2011 Figuur 5.2 Respons op de gescheiden inzameling van papier en karton 26
kilogram per inwoner B U R E A U 5.1.3 Respons op de gescheiden inzameling van glas In 2012 is 92 % (= 29 kilogram per inwoner) van alle glas apart ingezameld (zie figuur 5.3). 8 % (= 3 kilogram per inwoner) verdwijnt nog in het restafval. Uit de vergelijking met het gemiddelde resultaat uit het databestand van Bureau Milieu & Werk BV blijkt dat dit een hoge score is voor een weinig stedelijke gemeente. 86% 87% 92% 82% 26 26 29 23 apart ingezameld glas 4 4 3 5 glas 2010 2011 2012 BMW weinig stedelijk 2011 Figuur 5.3 Respons op de gescheiden inzameling van glas 27
kilogram per inwoner B U R E A U 5.1.4 Respons op de gescheiden inzameling van textiel In 2012 is 36 % (= 3,2 kilogram per inwoner) van alle textiel apart ingezameld (zie figuur 5.4). 64 % (= 5,7 kilogram per inwoner) verdwijnt nog in het restafval. Uit de vergelijking met het gemiddelde resultaat uit het databestand van Bureau Milieu & Werk BV blijkt dat dit een lage score is voor een weinig stedelijke gemeente. 22% 32% 36% 2,9 2,9 3,2 40% 5,0 apart ingezameld textiel 10,0 6,2 5,7 7,4 textiel in restafval 2010 2011 2012 BMW weinig stedelijk 2011 Figuur 5.4 Respons op de gescheiden inzameling van textiel 28
kilogram per inwoner B U R E A U 5.1.5 Respons op de gescheiden inzameling van kca In 2012 is 99 % (= 2,28 kilogram per inwoner) van alle kca apart ingezameld (zie figuur 5.5). Uit de vergelijking met het gemiddelde resultaat uit het databestand van Bureau Milieu & Werk BV blijkt dat dit een hoge score is voor een weinig stedelijke gemeente. 91% 94% 99% 86% 2,15 2,15 2,28 1,93 apart ingezameld kca 0,14 0,20 0,01 0,31 kca 2010 2011 2012 BMW weinig stedelijk 2011 Figuur 5.5 Respons op de inzameling van kca 29
kilogram per inwoner B U R E A U 5.1.6 Respons op de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen In 2012 is 55 % (= 13,2 kilogram per inwoner) van alle kunststof verpakkingen apart ingezameld (zie figuur 5.6). Uit de vergelijking met het gemiddelde resultaat uit het databestand van Bureau Milieu & Werk BV blijkt dat dit een hoge score is voor een weinig stedelijke gemeente. 54% 53% 55% 40% 11,9 12,6 13,2 9,8 apart ingezamelde kunststof verpakkingen 10,2 11,2 10,9 15,0 kunststof verpakkingen 2010 2011 2012 BMW weinig stedelijk 2011 Figuur 5.6 Respons op de inzameling van kunststof verpakkingen 30
kilogram per inwoner B U R E A U 5.2 Apart ingezameld (grof) huishoudelijk afval 5.2.1 Apart ingezameld huishoudelijk afval In Drimmelen is in 2012 met het apart inzamelen van gft, papier, glas, textiel, kunststof verpakkingen en kca per inwoner 206 kilogram apart ingezameld voor hergebruik. Aan restafval had elke inwoner gemiddeld 138 kilogram. De totaal vrijkomende hoeveelheid afval bedraagt 344 kilogram per inwoner (= 206 + 138). Dit betekent dat 60 % (= 206 kilogram per inwoner) apart is ingezameld. (zie figuur 5.7). In vergelijkbare gemeenten ligt dit percentage op 54 % (CBS 2011). 61% 60% 60% 54% 209 207 206 220 apart ingezameld huishoudelijk afval 135 140 138 185 huishoudelijk restafval 2010 2011 2012 CBS weinig stedelijke gemeenten 2011 Figuur 5.7 Apart ingezameld huishoudelijk afval 31
kilogram per inwoner B U R E A U 5.2.2 Apart ingezameld grof huishoudelijk afval In Drimmelen wordt 90 % (= 131 kilogram per inwoner) van alle grof huishoudelijk afval apart ingezameld en is beschikbaar voor hergebruik (zie figuur 5.8). In vergelijkbare gemeenten ligt dit percentage op 81 % (CBS 2011). 88% 90% 90% 81% 112 131 131 119 apart ingezameld grof huishoudelijk afval 15 15 15 27 grof restafval 2010 2011 2012 CBS weinig stedelijke gemeenten 2011 Figuur 5.8 Apart ingezameld grof huishoudelijk afval 32
kilogram per inwoner B U R E A U 5.2.3 Apart ingezameld totaal huishoudelijk afval én grof huishoudelijk afval In Drimmelen wordt 69 % van het totaal aan huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval apart ingezameld en is beschikbaar voor hergebruik. In vergelijkbare gemeenten ligt dit percentage op 61 % (CBS 2011). 68% 69% 69% 61% 321 338 337 338 apart ingezameld huishoudelijk afval én grof huishoudelijk afval 150 154 153 212 (grof)restafval 2010 2011 2012 CBS weinig stedelijke gemeenten 2011 Figuur 5.9 Apart ingezameld totaal huishoudelijk afval én grof huishoudelijk afval De landelijke doelstelling van 60 % nuttige toepassing (LAP-2), alsmede de 65 % uit de brief van de staatssecretaris van Milieu, wordt door Drimmelen ruim gehaald. 33
kilogram per inwoner per jaar B U R E A U 6. Aanbod huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval In figuur 6.1 is het totale aanbod huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval per inwoner in 2012 weergegeven. Onder aanbod wordt verstaan het totaal van het ingezamelde restafval plus de gescheiden ingezamelde afvalstromen. Ter vergelijking is het aanbod van 2010 en 2011 weergegeven, alsmede het CBS-gemiddelde voor weinig stedelijke gemeenten in 2011 1. voorbeeld-berekening aanbod gft-afval Drimmelen in 2012: gescheiden ingezameld aandeel in restafval totaal 90 kg/inw/j 55 kg/inw/j 145 kg/inw/j 471 492 490 550 146 grof huishoudelijk afval huishoudelijk afval totaal 127 146 146 overig huishoudelijk afval kunststoffen 57 57 54 22 24 24 13 9 9 30 30 31 82 86 81 405 textiel glas bruikbaar papier 140 141 145 gft-afval 2010 2011 2012 CBS weinig stedelijke gemeenten 2011 Figuur 6.1 Aanbod huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval. Overig huishoudelijk afval bestaat uit: metalen, puin, hout, hygiënisch papier, drankkartons, kca, tapijten en matten, leer, rubber en ondefinieerbaar afval. 1 De CBS-cijfers over 2012 zijn nog niet beschikbaar 34
35
7. Optimalisatiemogelijkheden en CO 2 besparing 7.1 Optimalisatiemogelijkheden In tabel 7.1 is voor 2015 (einddatum LAP-2) een haalbaar resultaat geformuleerd voor scheiding aan de bron van het totaal aan alle (grof) huishoudelijk afval. Uitgangspunt bij het vaststellen van dit haalbaar resultaat is de mate waarin gft-afval, papier en karton, glas, textiel, kca en kunststof verpakkingen nog in het restafval voorkomen (op basis van de sorteeranalyse) en welk deel hiervan redelijkerwijs nog apart is in te zamelen. Er is geen onderzoek gedaan naar de samenstelling van het grof restafval. Bij het berekenen van het haalbaar resultaat wordt dan ook uitgegaan van de in Drimmelen reeds gerealiseerde bronscheiding van 90 % scheiding aan de bron. De doelstelling uit het LAP-2 voor weinig stedelijke gemeenten van 60 % nuttige toepassing voor huishoudelijk afval én grof huishoudelijk afval is in Drimmelen al gerealiseerd, evenals de 65 % uit de Afvalbrief van de Staatssecretaris voor Milieu uit 2011. Ook heeft gemeente Drimmelen de doelstelling uit de Afvalvisie van de regio West- Brabant al gerealiseerd. In 2012 is het aanbod 138 kg restafval in Drimmelen. Dit is 2 kg per inwoner beneden de doelstelling van 140 kg restafval die de regio voorstaat in 2017. gegevens in kg per inwoner huishoudelijk afval (hha) Resultaat Drimmelen 2012 Haalbaar resultaat Drimmelen 2015 restafval 138 111 gft-afval 90 107 papier 68 74 glas 29 30 textiel 3,2 4,3 kca 2,3 2,3 kunststof verpakkingen 13,2 15,4 totaal hha 344 344 apart ingezameld hha 60% 68% grof huishoudelijk afval (gha) grof restafval 15 15 apart ingezameld 131 131 totaal gha 146 146 apart ingezameld hha 90% 90% totaal hha en gha 490 490 apart ingezameld hha en gha 69% 74% Tabel 7.1 Haalbaar resultaat gescheiden inzameling alle (grof) huishoudelijk afval voor Drimmelen 36
Toch is optimalisatie van de gescheiden inzameling van huishoudelijk afval mogelijk en wel tot 68% hergebruik in 2015. In tabel 7.2 wordt weergegeven hoeveel op jaarbasis extra moet worden ingezameld teneinde het gemeentelijke haalbare resultaat voor 2015 te realiseren (zie tabel 7.1) ton per jaar extra inzameling om berekende haalbaar resultaat te realiseren gft-afval 439 papier 172 glas 33 textiel 30 kunststof verpakkingen 59 totaal 734 Tabel 7.2 Extra inzameling om haalbaar resultaat in 2015 te realiseren (in ton/jr) In tabel 7.3 zijn de besparingen op de verwerkingskosten in euro s op jaarbasis weergegeven bij het realiseren van het haalbaar resultaat dat voor de gemeente Drimmelen is geformuleerd voor 2015. De besparingen worden gerealiseerd door middel van het extra ingezamelde gft, papier en karton, glas, textiel en kunststof verpakkingen dat hierdoor niet meer in de verbrandingsoven terecht komt. Voor het extra ingezamelde gft-afval is rekening gehouden met extra composteerkosten. Eventuele extra kosten of opbrengsten voor verwerking van het extra ingezamelde papier, glas, textiel en kunststof verpakkingen zijn in de berekeningen niet meegenomen. Grof huishoudelijk afval is buiten beschouwing gelaten. Gerekend is met een verbrandingsprijs van 141,83 per ton en een composteerprijs van 46,07 per ton (excl. BTW, prijspeil 2013). euro's per jaar * te vermijden verwerkingskosten gft-afval 42.000 papier 24.500 glas 4.500 textiel 4.500 kunststof verpakkingen 8.500 totaal 84.000 * afgerond op 500,- Tabel 7.3 Besparingen op verwerkingskosten en extra composteerkosten op jaarbasis bij realiseren haalbaar resultaat (in euro/jr) 37
7.2 CO 2 besparing Op basis van kentallen van Rijkswaterstaat Leefomgeving is berekend hoeveel minder CO 2 -uitstoot de aparte inzameling en de nuttige toepassing van gft-afval, papier, glas, textiel en kunststof verpakkingen oplevert. Dit in vergelijking met de inzameling als onderdeel van restafval en verbranding hiervan in een afvalverbrandingsinstallatie. Met het huidige inzamelresultaat van de gescheiden inzameling van gft-afval, papier, glas, textiel en kunststof verpakkingen in Drimmelen wordt 4.348 ton CO 2 -uitstoot bespaard in vergelijking tot de situatie dat deze afvalstromen worden verbrand. In het huishoudelijk restafval is een potentieel van 2.087 ton CO 2 besparing opgeslagen dat kan worden gerealiseerd als deze hoeveelheden gescheiden zouden worden ingezameld. Het potentieel aan CO 2 besparing komt hiermee uit op 7.348 ton. Dat wil zeggen dat 59 % van het potentieel wordt gerealiseerd. Ter vergelijking: 1.000 ton CO 2 475 huishoudens. staat gelijk aan het jaarlijks elektriciteitsverbruik van in ton per jaar A. CO 2 besparing met huidige inzamelresultaat gescheiden inzameling B. mogelijke CO 2 besparing opgeslagen in restafval gft-afval 163 100 263 62% papier en karton 3.644 690 4.334 84% glas 248 22 269 92% textiel 293 519 812 36% kunststof verpakkingen 914 756 1.670 55% totaal 4.348 2.087 7.348 59% Tabel 7.4 Gerealiseerde CO 2 besparing t.o.v. potentieel C. potentieel beschikbare CO 2 besparing (= A + B) D. gerealiseerd percentage CO 2 besparing t.o.v. potentieel (= A / C) 38
Bij het realiseren van het haalbare inzamelresultaat in 2015 kan een hoeveelheid van 643 ton extra CO 2 besparing worden gerealiseerd ten opzichte van het huidige besparingsniveau van 4.348 ton CO 2. in ton per jaar CO 2 besparing met huidige inzamelresultaat gescheiden inzameling extra CO 2 besparing bij realiseren haalbaar inzamelresultaat in 2015 gft-afval 163 30 papier en karton 3.644 345 glas 248 11 textiel 293 104 kunststof verpakkingen 914 154 totaal 4.348 643 Tabel 7.5 Gerealiseerde CO 2 besparing en extra te realiseren CO 2 besparing 39
kilogram per inwoner B U R E A U 8. Ontwikkeling inzamelresultaat en responscijfers Restafval: In de gemeente Drimmelen is de hoeveelheid restafval sterk gedaald in 2003 (start diftar). Sinds 2009 laat de hoeveelheid restafval een dalende lijn zien en in 2011 stijgt het weer licht. De daling is voor een deel verklaarbaar door de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingen. De totale hoeveelheid huishoudelijk afval is in 2010 afgenomen met 17 kilogram per inwoner ten opzichte van 2009. Daarvan is 13 kg apart ingezameld als kunststof verpakkingsafval. De extra daling is mogelijk een effect van de economische crisis. 220 210 200 190 180 170 160 invoering diftar CBS weinig stedelijk Drimmelen 150 140 130 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Figuur 8.1 Ontwikkeling hoeveelheid restafval tussen 2000 en 2012 voor Drimmelen en vergelijkbare gemeenten 40
kilogram per inwoner kilogram per inwoner B U R E A U Gft-afval: Vóór 2003 zamelt Drimmelen veel meer gft-afval in dan gemiddeld in vergelijkbare gemeenten, terwijl het ná 2003 (start diftar) iets minder is dan in vergelijkbare gemeenten. 190 180 170 160 150 140 130 invoering diftar CBS weinig stedelijk Drimmelen 120 110 100 90 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Figuur 8.2 Ontwikkeling hoeveelheid gft-afval tussen 2000 en 2012 voor Drimmelen en vergelijkbare gemeenten Papier: Bij de invoering van diftar is Drimmelen meer papier gaan inzamelen. Na jaren van stabilisatie heeft zich in 2011 een dalende trend ingezet. Ook landelijk is de trend inmiddels een aantal jaren dalend. Mogelijk een effect van de economische crisis of als gevolg van de afname van het papierverbruik door de toegenomen digitalisering. 100 90 80 CBS weinig stedelijk 70 Drimmelen 60 invoering diftar 50 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Figuur 8.3 Ontwikkeling hoeveelheid papier tussen 2000 en 2012 voor Drimmelen en vergelijkbare gemeenten 41
kilogram per inwoner kilogram per inwoner B U R E A U Tuinafval: 2000 is in Drimmelen een sterk afwijkend inzamelcijfer. Vanaf 2001 stijgt de hoeveelheid jaarlijks, terwijl de landelijke trend door de jaren heen tamelijk stabiel is. De sterke stijging vanaf 2003 is het gevolg van het aanbod van tuinafval afkomstig van erfbeplanting van agrarische bedrijven. In 2011 is een flinke stijging te zien, dit is mogelijk het gevolg van seizoensinvloeden. 110 100 90 80 70 60 50 invoering diftar CBS weinig stedelijk Drimmelen 40 30 20 10 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Figuur 8.4 Ontwikkeling hoeveelheid tuinafval tussen 2000 en 2012 voor Drimmelen en vergelijkbare gemeenten Hha en gha: In Drimmelen daalt de ingezamelde hoeveelheid (grof) huishoudelijk afval sterk in 2003 (de invoering van diftar). Vanaf 2004 neemt de hoeveelheid weer toe, maar sinds 2007 is weer een lichte daling waarneembaar en in 2011 weer een stijging. 760 720 680 640 600 CBS weinig stedelijk Drimmelen 560 520 invoering diftar 480 440 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Figuur 8.5 Ontwikkeling hoeveelheid hha en gha tussen 2000 en 2012 voor Drimmelen en vergelijkbare gemeenten 42
respons B U R E A U Figuur 8.6 laat de respons van de verschillende afvalstromen zien. In 2004 zijn geen sorteeranalyses uitgevoerd en kon derhalve geen respons worden berekend. 100% 90% 80% 70% 60% 50% gft-afval papier en karton glas textiel kca 40% 30% 20% 2002 2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Figuur 8.6 Ontwikkeling van de respons op de afvalinzameling tussen 2002 en 2012 voor Drimmelen en vergelijkbare gemeenten 43
9. Conclusies en aanbevelingen Conclusies - Gemeente Drimmelen voldoet in 2012 met een hergebruik van 69 % aan de doelstelling van 65 % hergebruik in 2015, afkomstig uit de Afvalbrief van de Staatssecretaris voor Milieu. Ook voldoet gemeente Drimmelen met 138 kg restafval per inwoner nu al aan de doelstelling uit de Afvalvisie van de regio West-Brabant die voor 2017 is gesteld op 140 kg restafval per inwoner. - In 2012 is het tarief voor het aanbieden van de 140 liter container voor gft-afval verlaagd van 4,26 naar 2,02. Het tarief voor het aanbieden van de 240 liter container voor restafval is vrijwel gelijk gebleven; namelijk 7,99 in 2011 en 7,72 in 2012. Het verlagen van het tarief voor de gft-container heeft geen invloed op het inzamelresultaat. In 2012 is zelfs minder gft-afval apart ingezameld dan in de voorgaande jaren. Voorts is de inzamelrespons voor gft-afval gedaald. In 2012 is met name meer tuin- en snoeiafval in het restafval aangetroffen dan in voorgaande jaren. - Per 1-10-2011 is de gemeente Drimmelen gestopt met het aan huis-aan-huis bezorgen van plastic heroes zakken. Dit heeft echter geen negatief effect gehad op het inzamelresultaat voor de kunststof verpakkingen. In 2012 is ruim een halve kilo per inwoner meer ingezameld dan in 2011. Het aandeel kunststof verpakkingen in het restafval is licht gedaald. - De gemeente Drimmelen is per 1-1-2012 gestopt met het ophalen van wit- en bruingoed aan huis. Het aandeel wit- en bruingoed in het restafval ligt in 2012 iets hoger dan in 2011, maar wel lager dan in 2010. Voor het aandeel wit- en bruingoed moet wel opgemerkt worden dat toevalligheden een rol spelen vanwege het geringe aandeel. In 2012 is in Drimmelen in totaal minder wit- en bruingoed ingezameld dan in voorgaande jaren. - Het restafval in Drimmelen bestaat in 2012 voor ruim 9% uit papier. De gemeente Geertruidenberg heeft in 2010 gemeentebreed de papiercontainer geïntroduceerd. Het aandeel papier in het restafval is in Geertruidenberg gedaald van 12,8 % in 2009 naar 6,6 % in 2012. - Het inzamelresultaat voor grof tuinafval ligt in Drimmelen met 202 kilogram per inwoner in 2012 ver boven het CBS gemiddelde in 2011 1 (41 kilogram per inwoner). Regiogemeenten als Werkendam en Zundert zamelen respectievelijk 52 en 72 kilogram per inwoner in. Dit terwijl beide gemeenten, evenals gemeente Drimmelen, gemeenten zijn met veel particulier groen en veel agrariërs in het buitengebied. 1 De CBS cijfers over 2012 zijn nog niet beschikbaar 44
Aanbevelingen - Introduceren van de papiercontainer om de hoeveelheid papier in het restafval verder terug te dringen en een nog hogere inzamelscore te realiseren. Inzamelen van papier met de papiercontainer is makkelijker voor de burger. Verenigingen kunnen betrokken blijven bij de inzameling van papier met containers. Het werk wordt veel minder zwaar. Bukken en tillen is niet meer nodig, de container wordt eenvoudig aan de belading gehangen waarna de container wordt geleegd. Ook voor de gemeente zijn er voordelen, er verwaait minder papier doordat het niet meer los wordt aangeboden. Andere gemeenten met papiercontainer In gemeente Schijndel wordt papier ook ingezameld door verenigingen. Deze stonden sceptisch tegenover het introduceren van de papiercontainer. De gemeente heeft een delegatie van de verenigingen meegenomen voor een excursie naar gemeente Scherpenzeel. In Scherpenzeel wordt al enige jaren papier opgehaald door verenigingen met de papiercontainer. De verenigingen in Scherpenzeel zijn heel enthousiast over het inzamelen met de container. Ook in Schijndel zijn de verenigingen nu bereid om met de container papier op te halen. In september van dit jaar worden de containers uitgezet in Schijndel. Om de scepsis bij de burgers weg te nemen kan men in Schijndel ervoor kiezen om geen papiercontainer te nemen of een kleine van 140 liter. De antwoordkaart hoeft alleen ingestuurd te worden als men de kleine container wil of geen container. Bijna een derde van de huishoudens kiest voor een 140 liter container, twee derde kiest voor de 240 liter container en slechts 3 % van de huishoudens wil geen papiercontainer. Gemeente Renkum heeft het omgedraaid en vraagt de huishoudens een antwoordkaart in te sturen als men wel een papiercontainer wil ontvangen. In Renkum kiest een derde voor een papiercontainer en twee derde van de huishoudens stuurde geen kaart in en ontvangt derhalve geen papiercontainer later dit jaar. Ook in Geertruidenberg konden bewoners zelf kiezen of ze wel of geen gebruik van de papiercontainer willen maken. Door het inzenden van een antwoordkaart kon men de papiercontainer weigeren. Circa 70 % van de huishoudens heeft in 2010 gekozen voor de papiercontainer. Inmiddels is het percentage huishoudens met een papiercontainer gestegen tot 77 %. In Geertruidenberg haalt een professionele inzamelaar papier op en mag ook los papier worden aangeboden. Dat mag in Schijndel niet vanwege de veiligheid van de vrijwilligers. In Schijndel moeten huishoudens zonder container het papier wegbrengen naar de milieustraat. Voor geringe meerkosten papiercontainer introduceren In hoofdstuk 7 is voor papier een haalbaar inzamelresultaat geformuleerd van 74 kilogram in 2015. Dit betekent een toename van 6 kilogram ingezameld papier per 45