Rijkdom aan karakters Ieder mens is een uniek wezen. Niet alleen biologisch gezien, maar vooral ook door iets wat velen omschrijven als persoonlijkheid, in de volksmond ook wel karakter genoemd. Tal van factoren spelen hierin een rol. Dingen die we misschien al vanaf onze geboorte hebben meegekregen van onze ouders, zoals intelligentie, natuurlijke aanleg of talenten, en misschien ook bepaalde erfelijke gedragskenmerken. Of dingen die we tijdens ons leven leren door onze ervaringen, opvoeding, opleiding en door de mensen met wie we in aanraking komen. Benutting van deze uniciteit is zeer waardevol. Bijvoorbeeld bij het samenstellen van teams of gewoon als je in gesprek gaat met de ander en zelfs met jezelf. Speel daarom met de rijkdom aan karakters! Voordat we op het hoe en wat ingaan, eerst een stukje theorie. Een globale indeling Dr. Carl Jung onderscheidde en beschreef in 1921 vier typen mensen (Psychological Types) aan de hand van vier psychologische functies: denken, voelen, waarnemen en intuïtie. Later breide hij deze vierdeling uit door de tweedeling Introvert/Extravert er aan toe te voegen. Schema 1 Denken Introvert Extravert Voelen Denkers beslissen in eerste instantie vooral met het hoofd. Alvorens het gevoel wordt geraadpleegd, vindt de ontvangen informatie eerst op een logische en analytische manier bij de ontvanger zijn weg. Voelers beslissen in eerste instantie vooral met hun hart. Bij te maken afwegingen wordt eerst het gevoel geraadpleegd en geniet de uitkomst daarvan de voorkeur boven het analytische en logische. Extraverten halen hun energie vooral uit contacten met anderen. Extraverten hebben graag mensen om zich heen en zijn constant op zoek naar prikkels waarop zij kunnen reageren. Introverten halen hun energie vooral uit afzondering. Ze sluiten zich snel af voor prikkels in de omgeving en hebben voorkeur voor één op één contacten. In dit verband dient naast Jung, ook de Amerikaanse psycholoog William Moulton Marston genoemd te worden. In de jaren twintig van de vorige eeuw ontwikkelde hij op basis van een omvangrijke studie een praktisch persoonlijkheidsmodel (Emotions of Normal People, 1928). Marston ontwikkelde een vierkwadrantenconcept, DISC genaamd. Ieder mens vertoont volgens Marston overeenkomst met één van de kwadranten (zie schema 2). Hierdoor is gedrag objectief te observeren en te beschrijven, in plaats van subjectief en oordelend.
Elke letter in Marstons vierkwadrantenconcept staat voor een specifieke factor die iets zegt over de manier waarop iemand waarneembaar reageert op zijn of haar omgeving: Dominantie Invloed/initiatief Stabiliteit Conformiteit/consciëntieus de manier waarop wordt omgegaan met problemen en uitdagingen. de manier waarop invloed op anderen wordt uitgeoefend. de manier waarop gereageerd wordt op veranderingen, tempowisselingen en diverse activiteitenniveaus. de manier waarop gereageerd wordt op regels en procedures gemaakt door anderen. Schema 2 (Jung en Marston) Denken Introvert Extravert Voelen
Leren onderscheiden Omdat de DISC-taal gedrag beschrijft dat je kunt observeren, kun je in het algemeen karaktertrekken identificeren. Onderstaand schema geeft hiervoor enig handvat. Schema 3 Type Kenmerken Herkenbaar door Dominant Ambitieus Direct Krachtig Onafhankelijk Beslissend Uitdagend Stevige handdruk Directe blik Uitdagen Heftige gebaren Kort lontje Stevig woordgebruik Luide stem Leunt voorover Initiatief Stabiel Expressief Open Enthousiast Stimulerend Impulsief Solide Relaxed Betrouwbaar Bescheiden Behoudend Verzorgend Geduldig Stapt uitnodigend op je af Geeft schouderklopjes Praat met gebaren Geanimeerd stemgebruik Gebruikt beeldend taalgebruik Is graag aan het woord Geniet zichtbaar van complimenten Droomt hardop Afwachtend Knikt veel en begrijpend Zachte handdruk Voorzichtig woordgebruik Weinig stemverheffing Attent Weinig expressie Consciëntieus Analytisch Nauwkeurig Bedachtzaam Weloverwogen Conservatief Voorzichtig Correcte houding Bewaart fysieke afstand Kijkt je kort en onderzoekend aan Vlak stemgebruik Afgemeten woordgebruik. Weinig gebaren Weinig expressie
Communicatietips / omgangsvormen/ gebruiksaanwijzing Schema 4 Hoog roden houden van voortvarend handelen en genieten van snelle en zichtbare resultaten. Vluchten komt in hun woordenboek niet voor. - Wees rechttoe rechtaan - Zoekt pittigheid en ga voor interactie - Laat je boodschap kort en duidelijk zijn - Weet waar je over praat - Toon geen aarzeling - Wees standvastig Mensen met een hoge D-factor willen graag winnen. Vluchten komt in hun woordenboek niet voor. - Niet relevante zaken in brengen - Onduidelijk zijn - Snel mee buigen Hoog gelen hebben niet veel nodig om van het onderwerp of thema af te raken. Dat kan goed voor de discussie zijn, maar bewaak de grenzen. - Vermijd details - Geef ruimte voor wederzijdse emoties - Zorg voor een warme en vrolijke omgeving - Benader vanuit gevoel - Toon je waardering aan het begin van een gesprek - Maak het persoonlijk Mensen met een hoge I-factor willen zichzelf populair en geaccepteerd zien. Zij leven sterk op van complimenten en zichtbare waardering. - Kortaf zijn - Het sociale element vergeten Hoog groene zijn sterk gericht op luisteren. Je zult ze vaak moeten helpen om naar voren te komen. Discussies kunnen daardoor vaak moeilijk op gang komen. - Zorg voor een rustige omgeving - Maak het hem of haar gemakkelijk met bijvoorbeeld een persoonlijke opmerking - Stel vooral open vragen / lok hem of haar de uit de tent! - Wees vooral niet bedreigend - Deel je overwegingen en het doel waar je naar toe wil Mensen met een hoge S-factor stellen zich graag bescheiden, geduldig en betrouwbaar op. Stabiel reageren is hun kracht. - Aan het einde van je verhaal te beginnen - Overheersend zijn - Er haastwerk van maken
Hoog blauwen kunnen zich met veel genoegen omwentelen in vele details. Waak er voor dat het perfectionisme niet verzandt in vitterij. - Zorg dat je goed voorbereid bent - Ga direct op het onderwerp of thema in - Wees tot the point - Maak je betoog niet langer dan nodig is - Wees er zeker van dat het sociale onderdeel gewaardeerd wordt - Geef de tijd om na te kunnen denken Mensen met een hoge C-factor stellen zich perfectionistisch, voorzichtig en volgzaam op. - Slordig of gemakkelijk gedrag - Onrealistisch zijn Natuurlijk heeft iemand nooit helemaal alleen rood, geel, groen of blauw als karaktereigenschap. Iedereen heeft een bepaalde mix in zich. Het is zeker mogelijk dat iemand bijvoorbeeld hoog rood en hoog geel is tegelijk. - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Wat wil je bereiken? Wil je: - Beslissingen nemen en de uitdagingen aangaan? - Visie delen? - Standpunten uitwisselen? - Een analytische of corrigerende onderbouwing? - Wegdromen met anderen?? - Rust aanbrengen? - Of een mix hiervan? Let dan op de samenstelling van een team of een groep. Karakters zijn hierin zeer bepalend:
Schema 5 Wat te bereiken? Beslissingen nemen? De uitdaging aangaan? Visie delen? Karakters die zich daarvoor lenen Zorg dat er voldoende D in de groep aanwezig is. Mensen met dit karakter zijn vaak de gangmakers en zijn uit op direct resultaat. Ze nemen snel beslissingen en pakken problemen rechtstreeks aan. Zorg voor een goede mix van D en I in de groep. Voortvarendheid, enthousiasme en creativiteit gaan daarmee hand in hand samen. Standpunten uitwisselen? Zorg voor voldoende D en C karakters in de groep. De voors en tegens komen dan onderbouwd op tafel. Analytische of corrigerende onderbouwing? Breng dan mensen een hoog C gehalte bij elkaar. Dromen met je publiek? Uitstapjes maken? Creatief aan de slag? Zet de types met een hoge I bij elkaar. Rust / pas op de plek? Wil je tegenwicht geven aan veranderingen? Zet mensen met een hoge S bij elkaar. Een mix van bovengenoemde doelen? Alles in evenwicht? Zorg voor een juiste mix aan karakters. Op die manier is er plaats voor voldoende onderbouwing, oog voor alternatieven, ruimte voor een pas op de plaats en een stuwend gesprek. Gedrag inschatten is mogelijk. Sterker nog: je kunt het ook meten! En niet alleen dat. Ook de drijfveren kun je in beeld brengen. En zelfs de talenten. Meer weten? Informeer vrijblijvend bij Cock Grandia Corporate Governance. Bijlage: Gedrag en drijfveren en talenten in het kort.