Vereniging Volkspartij voor Vrijheid en Democratie Laan Copes van Cattenburch GB Den Haag tel

Vereniging Volkspartij voor Vrijheid en Democratie Laan Copes van Cattenburch 52 2585 GB Den Haag tel. 070 361 30 61 Jaarrapport 2011

Inhoudsopgave Voorwoord Pagina 2 Hoofdbestuursverslag Pagina 3 Hoofdbestuurssamenstelling Pagina 8 Jaarrekening Enkelvoudige balans exclusief organen per 31 december 2011 Pagina 11 Enkelvoudige staat van baten en lasten exclusief organen over 2011 Pagina 12 Toelichting op balans Pagina 14 Toelichting op staat van baten en lasten Pagina 21 Overige informatie Enkelvoudige balans inclusief organen per 31 december 2011 Pagina 27 Enkelvoudige staat van baten en lasten inclusief organen per 31 december 2011 Pagina 28 Geconsolideerde balans per 31 december 2011 Pagina 31 Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2011 Pagina 32 Toelichting op geconsolideerde balans en staat van baten en lasten Pagina 34 Gelieerde neveninstellingen Pagina 36 VVD-organen Pagina 41 Aandelenstaat Pagina 46 Obligatiestaat Pagina 47 Overige gegevens Resultaatbestemming Pagina 48 Controleverklaring 2011 Pagina 50 pagina 1 van 50

Voorwoord Solide en financieel verantwoord Dit jaarrapport biedt u een overzicht van de financiële ontwikkelingen van de VVD in 2011. Naast dit jaarrapport is separaat het jaarverslag 2011 uitgebracht, dat ingaat op de vele activiteiten en evenementen van de partij. De afsluiting met een batig saldo van het jaar 2011 is de resultante van het gevoerde solide financiële beleid. De verscherpte aansturing op het Algemeen secretariaat na de Tweede Kamer verkiezingen in 2010 wierp zijn vruchten af. Bij voorbeeld personeelslasten en bureauen huisvestingskosten namen af. Geïnvesteerd werd met name in opleiding en training. Dit is in overeenstemming met het beleid dat Benk Korthals als nieuwe partijvoorzitter aankondigde tijdens de Algemene Vergadering op 20 mei 2011. Tijdens de Ledenvergadering van mei 2011 hebben de leden ook een belangrijk besluit genomen tot contributieverhoging. Het gevolg van die beslissing is onmiddellijk merkbaar in de kaspositie van de VVD per ultimo van het boekjaar 2011. Die kaspositie biedt de mogelijkheid van een extra dotatie aan de bestemmingsreserve verkiezingen. Gelet op de val van het kabinet Rutte op 21 april is deze extra dotatie opportuun. Op de komende Algemene Ledenvergadering op 9 juni a.s. wordt de leden het voorstel ter goedkeuring voorgelegd om het restant resultaat 2011, na dotatie, toe te voegen aan de overige reserve. De VVD ligt op koers. Dit, om bij volgende Tweede Kamerverkiezingen succesvol te zijn. Spaarzaamheid en een voortzetting van een solide financieel beleid blijven daarbij noodzakelijk. Naar de toekomst toe is de inzet van het hoofdbestuur op financieel terrein met name gericht op opleiding en training, verdere verbetering van kwaliteit en professionalisering. Daartoe moeten we allemaal scherp blijven. Namens het hoofdbestuur wil ik de honderden VVD-penningmeesters en de vele andere vrijwilligers hartelijk bedanken voor de totstandkoming van dit jaarrapport en voor de samenwerking in 2011. Ook dank ik Boudewijn Revis, directeur Algemeen secretariaat, en Lucie Wigboldus (inmiddels benoemd tot adjunct-directeur), en in het bijzonder ook de medewerkers en medewerksters op het Algemeen secretariaat voor hun inzet en betrokkenheid bij het werk voor onze VVD. Mart van de Ven Landelijk penningmeester pagina 2 van 50

Hoofdbestuursverslag 2011 Landelijke Algemene Ledenvergadering De landelijke algemene ledenvergadering is het orgaan waar de leden zeggenschap uitoefenen op het beleid van de Vereniging. De ledenvergadering is bevoegd tot het nemen van beslissingen die bepalende invloed hebben op het beleid van het hoofdbestuur, afdelingsbesturen, regiobesturen en kamercentrale-besturen en de uitvoering daarvan. Belangrijke onderdelen van deze beslissingsbevoegdheid zijn het aanpassen van de statuten, het huishoudelijk reglement, het kandidaatstellingsreglement, het benoemen van bestuurders, het vaststellen van het beleid verwoord in het jaarplan, strategie, begroting en jaarrekening en het amenderen en vaststellen van de liberale beginselen en het verkiezingsprogramma. Lokale Algemene Ledenvergadering De lokale algemene ledenvergadering is het orgaan waar de leden zeggenschap uitoefenen op het plaatselijke beleid (van de Vereniging). Volgens het huishoudelijk reglement wordt de lokale algemene ledenvergadering minstens zes weken voorafgaande aan de te houden landelijke algemene ledenvergadering gehouden. De gepubliceerde agendapunten van de landelijke algemene ledenvergadering maken onderdeel uit van de agenda van de lokale algemene ledenvergadering. De door de lokale ledenvergadering ingenomen standpunten kunnen ter stemming komen in de landelijke algemene ledenvergadering. Dit kunnen amendementen zijn op bijvoorbeeld de statuten, huishoudelijk reglement, kandidaatstellingsreglement en het verkiezingsprogramma. Ook kunnen door de lokale ledenvergadering genomen initiatiefvoorstellen worden ingebracht in de landelijke algemene ledenvergadering, waarover de landelijke algemene ledenvergadering een voor de Vereniging bindend besluit zal nemen. De lokale ledenvergadering stelt de lokale kandidatenlijst vast of besluit deze vaststelling te laten plaatsvinden door een lokale ledenraadpleging. Voorts stelt de lokale ledenvergadering het lokale verkiezingsprogramma vast. pagina 3 van 50

Hoofdbestuur en directie Het hoofdbestuur van de VVD bestaat uit negen personen met thans 1 vacature. Allen oefenen deze taak vrijwillig uit en ontvangen geen bezoldiging. Onkosten die voor de uitoefening van de werkzaamheden worden gemaakt, worden desgewenst vergoed. In totaal is in 2011 16.973 (2010 23.233) aan onkosten vergoed aan hoofdbestuursleden. De algemene ledenvergadering benoemt de leden van het hoofdbestuur voor een periode van drie jaar. Daarna kan de algemene ledenvergadering een lid van het hoofdbestuur één keer herbenoemen voor een periode van nog eens drie jaar. De 391 VVD-afdelingen per 31 december 2011 (dit zijn VVD-organen op gemeentelijk niveau) ontvangen tien weken voor de ledenvergadering een profielschets van het door het hoofdbestuur voorgedragen kandidaat-lid. Voordracht van hoofdbestuursleden kan door zowel VVD-afdelingen als door het hoofdbestuur worden gedaan. Bij de keuze van nieuwe hoofdbestuursleden wordt rekening gehouden met het gewenste profiel en de samenstelling en competentie binnen het hoofdbestuur. Elk hoofdbestuurslid dient geschikt te zijn om de hoofdlijnen van het totale beleid te beoordelen. Daarnaast beschikt elk hoofdbestuurslid over specifieke deskundigheid die noodzakelijk is voor de vervulling van zijn/haar taak, binnen het hoofdbestuur. Het hoofdbestuur legt aan de algemene ledenvergadering tenminste één keer per jaar verantwoording af over de realisatie van de landelijke activiteiten en de realisatie van de doelstellingen van de vereniging. Dit jaarrapport maakt daarvan onderdeel uit. De uitvoering van taken van het hoofdbestuur ligt bij het VVD-secretariaat. Dit secretariaat staat onder leiding van drs. B.A. Revis, directeur. De directeur van het VVD-secretariaat verricht zijn werkzaamheden onder de verantwoordelijkheid van de algemeen secretaris van het hoofdbestuur; mevrouw drs. J.Z.C.M. Tielen. De landelijk penningmeester fungeert als plaatsvervangend algemeen secretaris. Het hoofdbestuur vergaderde in 2011 twaalf maal. De directeur draagt, ondersteund door zijn staf, zorg voor de voorbereidingen van de vergaderingen van het hoofdbestuur en woont de vergaderingen bij. De directeur is ook verantwoordelijk voor de coördinatie van de uitvoering van de hoofdbestuurbeslissingen. Om de financiële risico's te beheersen wordt in beginsel iedere maand een financiële rapportage opgesteld. Dit is een standaardrapportage onder verantwoordelijkheid van de landelijk penningmeester opgesteld. De financiële rapportage maakt in beginsel onderdeel uit van de hoofdbestuursstukken en de eventuele besluitvorming hierover. Een financieel risico voor de vereniging bestaat uit het feit dat pas achteraf bij de jaarlijkse financiële verantwoording inzicht wordt verkregen in de exploitatie van de 425 VVD-organen. De VVD-organen hebben in 2011 1.398.974,- besteed. Het hoofdbestuur is niet rechtstreeks 'in control' over de bij deze VVD-organen aanwezige financiële middelen. Deze VVD-organen gebruiken hiervoor vaak een eigen, op de lokale situatie toegesneden, risicobeheersings- en controlesysteem. De eigen verantwoordelijkheid en eigen kracht van het lokale bestuur en de lokale ledenvergadering staan daarbij voorop. De decentrale partijstructuur kan kwetsbaar zijn, maar in de praktijk van afgelopen jaren is gebleken dat financiële overschrijdingen waar geen dekking tegenover staat beperkt zijn gebleven. Het aantal van 24 van de 425 VVD-organen dat over 2011 niet het (model) financieel verslag heeft opgesteld en tijdig naar het VVD-secretariaat heeft toegezonden is, duidelijk een verbetering ten opzichte van voorgaande jaren. Het aantal in het voorgaande jaar 2010 bedroeg uiteindelijk 67. pagina 4 van 50

Evaluatie hoofdbestuur Naast de reguliere hoofdbestuursvergaderingen belegt het hoofdbestuur eenmaal per jaar een bijeenkomst in aanwezigheid van de directeur, waarin het functioneren van het hoofdbestuur en de directeur wordt geëvalueerd en eventuele wijzigingen in aanpak worden aangegeven en in overleg met de directeur worden vastgelegd. Deze retraite heeft plaatsgevonden op 16 en 17 september 2011. Afdelingen-, regio's- en kamercentrales besturen De 391 VVD-afdelingen, de 17 VVD-regio's en de 17 VVD-kamercentrales hebben bijna allen een eigen bestuur dat door de betreffende leden is gekozen. Dikwijls geholpen door andere vrijwilligers hebben deze besturen activiteiten uitgevoerd met als doel het vinden van antwoorden op lokale vraagstukken. De VVD zit in ongeveer 225 Nederlandse gemeenten in het college van Burgemeester en Wethouders en tracht daar in coalitie met andere partijen financieel gedegen beleid uit te voeren. Leden De leden vormen de ruggengraat van de partij. Binnen de partij zijn circa 2.400 vrijwilligers actief in het besturen van een VVD-afdeling, VVD-regio of VVD- Kamercentrale. Circa 700 vrijwilligers zijn werkzaam in VVD-commissies die de politieke vertegenwoordiging adviseren vanuit hun dagelijkse praktijk als ondernemer, werknemer, zzp-er of anderszins. Naast deze vrijwilligers zijn circa 1.500 gemeenteraadsleden dagelijks actief voor de partij. Raadsleden ontvangen voor hun werkzaamheden een raads- en onkostenvergoeding in totaal variërend tussen circa 2.400,- en 26.400,- bruto per jaar, afhankelijk van het aantal inwoners in de betreffende gemeente. Daarnaast kent de VVD ruim 60 deelgemeenteraadsleden in Rotterdam en Amsterdam. Voorts zijn 112 Statenleden dagelijks actief voor de partij. Statenleden ontvangen in relatie tot het verrichte werk een Statenvergoeding van 11.600,- bruto per jaar en een onkostenvergoeding van circa 1.000,- per jaar, ongeacht het aantal inwoners in de betreffende provincie. Daarnaast verrichten dagelijks 18 gedeputeerden, 282 wethouders en zo'n 113 (waarnemend) burgemeesters bestuurstaken, uiteraard allen vanuit een individuele, maar herkenbare VVD-invalshoek. Het ledenaantal is per saldo met 470 toegenomen tot 38.412, voor correctie van opzeggers en wanbetalers aan het begin van het nieuwe boekjaar. Aantal leden 3 38412 Ledenverloop 2010-2011 Aantal leden 1 37942 Opzeggingen Nieuwe 2010leden 2812 Nieuwe leden 5642 Opzeggingen Opzeggingen 2011 2 2342 Opzeggingen 2 3165 Nieuwe leden 2010 Nieuwe leden 2011 Aantal leden 1 jan 2011 Aantal leden 31 dec 2011 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 pagina 5 van 50

De VVD vindt dat leden belangrijk zijn voor de vereniging en dat zij de ultieme kracht achter ons succes vormen. Daarom blijft ledenwerving en ledenbehoud constante aandacht houden. Het hoofdbestuur wil op deze plaats zijn waardering uitspreken aan alle leden en medewerkers van de vereniging die met grote inzet en gedrevenheid ook in 2011 weer hebben gewerkt aan het verwezenlijken van de VVD-doelstellingen, zoals gezonde overheidsfinanciën, lagere belastingen, betere economie en grotere veiligheid. Zoals hiervoor in aantallen werkzame VVD-leden geschetst, is het dringend gewenst, met name voor het vervullen van functies in besturen en gemeenteraden, dat de vereniging meer nieuwe leden weet te werven en voor langere tijd aan zich weet te binden. Ledenadministratie Alle leden kunnen via MijnVVD hun eigen profiel in de ledenadministratie beperkt wijzigen. De secretarissen van de diverse VVD-organen hebben de mogelijkheid om naast ledengegevens ook bestuursgegevens aan te passen. Daarnaast hebben de penningmeesters de bevoegdheid financiële gegevens van de lokale VVD te raadplegen. Personeel In 2011 hebben twee werknemers van het VVD-secretariaat een andere baan gevonden, of hebben op een andere wijze hun loopbaan voortgezet (2010; 7). Het aantal indiensttredingen bedroeg in 2011 (4), in 2010 (2). Het aantal formatieplaatsen bedroeg aan het einde van 2011 20, eind 2010 18. Samenvatting realisatie landelijke taken Hieronder vindt u een aantal aantal hoofdpunten vermeld uit de gerealiseerde landelijke taken over het jaar 2011. In het jaar 2011 is de permanente campagne voortgezet, die gepland was naast de verkiezingen voor Provinciale Staten. Als grootste partij van Nederland nemen we de verantwoordelijkheid om te onderzoeken welke rol een politieke partij kan en moet vervullen in onze rechtsstaat. En in welke structuur politieke partijen moeten voortbestaan. In 2011 is een begin gemaakt om deze vragen te beantwoorden. Voor het voortzettingsvermogen van de partij en in het bijzonder ter voorbereiding op de verkiezingen van 2014 en 2015 is het van groot belang om bestuurlijk en politiek talent tijdig te onderkennen, te trainen, te ondersteunen en op de juiste plaats in te zetten. De VVD heeft in 2011 daarom veel aandacht aan opleiding, training en talentmanagement besteed. Voor een uitgebreide weergave van de uitgevoerde activiteiten, verwijzen wij naar het separate inhoudelijk jaarverslag. Vermogensbeheer Over 2011 heeft de VVD een totaal beleggingsresultaat (gerealiseerd + ongerealiseerd) behaald van 7.813,- positief (2010: 6.605,- positief) op een gemiddeld belegd vermogen exclusief liquiditeiten van 157.177,- (2010: 293.743,-). Uitgedrukt in een percentage is dit 5,0% positief (2010: 2,2% positief). Tot 1 januari 2011 zijn de ongerealiseerde beleggingsresultaten direct in het eigen vermogen verwerkt. Door de afbouw van de effectenportefeuille worden de ongerealiseerde beleggingsresultaten vanaf 1 januari 2011 verantwoord in de staat van baten en lasten. De invloed van deze wijziging in waarderingsgrondslag op het vermogen is nihil en op het resultaat over 2011 EUR 972 positief (2010: EUR 5.473 positief). Het cumulatieve effect van de stelselwijziging is retrospectief verwerkt. pagina 6 van 50

Eigen vermogen / Overige reserve Het streven van het hoofdbestuur is erop gericht om een reserve te vormen ter grootte van één keer de jaarexploitatie van het algemeen secretariaat. Het deel van de reserve dat is opgebouwd door de VVD-afdelingen, de VVD-regio's en de VVD-kamercentrales wordt niet in dit beleid betrokken. Reden hiervan is dat door de decentrale partijstructuur deze VVD-organen zodoende vrij zijn om over het door hen opgebouwde deel van de reserve te kunnen beschikken. Resultaat boekjaar De belangrijkste verschillen tussen de begroting en de realisatie van 2011 zijn: Resultaatverhogend Hogere Contributie Opbrengsten 241.156 Hogere overige baten 85.739 Subsidie Politieke Partijen 21.997 Hogere doorbelasting SPWO 57.071 Saldo personeelskosten (bruto en pensioenlasten) 97.122 Lagere Permanente Campagne 210.591 Resultaatverlagend Resultaat informatiemateriaal -58.470 Diverse verschillen verspreid over overige kosten 713.676 positief -58.470 negatief 144.549 positief Bestemming van het resultaat Het bestemmingsvoorstel van dit resultaat treft u aan op pagina 48 van dit jaarrapport. Vooruitblik 2012 De plannen voor 2012 zijn vastgelegd in het jaarplan en de bijbehorende begroting, die op 26 november 2011 op de Algemene Vergadering in Zaandam met de leden zijn besproken. De kern voor de komende jaren is een nieuw beleid dat niet méér geld mag kosten en waarbij de hogere opbrengsten uit subsidie en contributies ten goede komen aan toekomstige campagnes. En daarnaast het concentreren van de middelen op gebieden die de leden betrokken houden bij de Vereniging. De hoofddoelstelling is om de meest invloedrijke partij te blijven door een toonaangevende rol te spelen in politieke debatten; op inspirerende wijze vorm geven aan een liberale maatschappij waar inhoud en professionaliteit belangrijk zijn; een partij te zijn die gelooft in de toekomst en vertrouwt in de kracht van het individu. Dit kan alleen maar bereikt worden wanneer de VVD blijft vertrouwen op de kracht, inzet en betrokkenheid van alle duizenden vrijwilligers, volksvertegenwoordigers en bestuurders. De door de ledenvergadering vastgestelde begroting 2012 gaat uit van een positief resultaat, waarvan 800.000 ten behoeve van de bestemmingsreserve verkiezingen en 300.000 ten behoeve van de overige reserve. Den Haag, 23 april 2012 Landelijk penningmeester Voorzitter Mart van de Ven Benk Korthals pagina 7 van 50

Hoofdbestuurssamenstelling per 31 december 2011 Voorzitter De heer mr. A.H. Korthals Tijdstip van eerste benoeming 20-5-2011 De lopende termijn van benoeming 1e periode Geboortedatum 5-10-1944 Beroep - Functie Voorzitter Vereniging VVD, Den Haag Vice voorzitter De heer drs. M.L. Verheijen Tijdstip van eerste benoeming 24-5-2008 Tijdstip van herbenoeming 20-5-2011 De lopende termijn van benoeming 2e periode Geboortedatum 14-8-1976 Beroep Gedeputeerde Provincie Limburg Functie 1e Vice-voorzitter Vereniging VVD, Den Haag Vice voorzitter De heer drs. L.W.L. de Bruijn Tijdstip van eerste benoeming 24-5-2008 Tijdstip van herbenoeming 20-5-2011 De lopende termijn van benoeming 2e periode Geboortedatum 30-3-1956 Beroep ondernemer Functie 2e Vice-voorzitter Vereniging VVD, Den Haag Algemeen secretaris Mevrouw drs. J.Z.C.M. Tielen Tijdstip van eerste benoeming 24-5-2008 Tijdstip van herbenoeming 20-5-2011 De lopende termijn van benoeming 2e periode Leeftijd 2-4-1972 Beroep ondernemer Functie Algemeen secretaris Vereniging VVD, Den Haag Algemeen penningmeester De heer mr. M.P.M. van de Ven Tijdstip van eerste benoeming 16-5-2009 De lopende termijn van benoeming 1e periode Geboortedatum 28-11-1954 Beroep fiscalist Functie Penningmeester Vereniging VVD, Den Haag pagina 8 van 50

Bestuurslid De heer drs. P.H. van de Stadt Tijdstip van eerste benoeming 28-11-2009 De lopende termijn van benoeming 1e periode Geboortedatum 7-11-1968 Beroep Wethouder gemeente Heemstede Functie Internationaal secretaris Vereniging VVD, Den Haag Bestuurslid Mevrouw M.H.F. Schuurmans-Wijdeven Tijdstip van eerste benoeming 26-4-2010 Lopende tijd van benoeming 1e periode Geboortedatum 16-4-1961 Beroep Burgemeester gemeente Millingen aan de Rijn Functie Bestuurslid Vereniging VVD, Den Haag Bestuurslid Mevrouw C.H.W. Buurman Tijdstip van eerste benoeming 26-11-2011 Lopende tijd van benoeming 1e periode Geboortedatum 4-4-1963 Beroep Wethouder gemeente Geldermalsen Functie Bestuurslid Vereniging VVD, Den Haag Mevrouw W.J.L. Buijs-Glaudemans is per 28 september 2011 afgetreden als hoofdbestuurslid in verband met haar benoeming tot Burgemeester van de gemeente Oss. pagina 9 van 50

Jaarrapport VVD 2011 Enkelvoudig exclusief organen

Enkelvoudige balans per 31 december 2011 (exclusief organen) (na bestemming saldo baten en lasten) Activa Toelichting 31 december 2011 31 december 2010 paragraaf Vaste activa Immateriële vaste activa 1 52.678 104.754 Materiële vaste activa 2 50.175 41.938 102.853 146.692 Vlottende activa Effecten 3 151.451 162.903 Subsidie Politieke Partijen 4 426.110 410.594 Te vorderen en vooruitbetaalde kosten 5 492.074 837.771 Liquide middelen 6 3.960.768 2.103.027 5.030.403 3.514.295 5.133.256 3.660.987 Passiva Verenigingsvermogen Bestemmingsreserves 7 1.200.728 728 Overige reserve 8 1.263.822 1.055.189 2.464.550 1.055.917 Kortlopende schulden Crediteuren 436.668 479.685 Nog af te dragen loonheffing en premie sociale verzekeringen 79.145 47.172 Overlopende passiva 9 2.152.893 2.078.213 2.668.706 2.605.070 5.133.256 3.660.987 pagina 11 van 50

Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2011 (exclusief organen) Toelichting Begroting Werkelijk Werkelijk paragraaf 2011 2011 2010 Baten Contributies 10 1.526.525 1.767.681 1.663.942 Overige baten 11 378.089 463.828 1.281.971 Subsidie Politieke Partijen 12 2.010.948 2.032.945 1.818.211 Netherlands Institute for Multiparty Democracy 0 0 73.123 Subsidie Scholing en Vorming 80.600 71.632 97.191 Subsidie Internationaal 114.600 85.672 0 Door VVD berekende kosten aan: - VVD-Bestuurdersvereniging 148.324 140.926 140.926 - Stichting voor Politiek Wetenschappelijk Onderzoek 75.000 132.071 132.281 - Stichting Europese Politieke Ondersteuning 0 18.141 19.181 - Haya van Somerenstichting Eurazië 134.000 155.272 127.277 Verkoop informatiemateriaal 30.000 43.895 191.511 Deelnemersbijdragen - cursisten 30.000 49.871 43.485 Beleggingsresultaten 13 0 7.813 6.605 Totaal baten 4.528.086 4.969.746 5.595.703 pagina 12 van 50

Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2011 (exclusief organen) Toelichting Begroting Werkelijk Werkelijk paragraaf 2011 2011 2010 Lasten Personeelslasten 14 1.435.109 1.337.987 1.748.566 Bureaukosten 15 458.500 468.651 545.877 Huisvestingskosten 16 226.000 227.985 231.068 Ledenadministratie 17 10.000 245 6.046 Algemene ledenvergaderingen 18 400.000 386.655 408.035 Bestuurskosten 19 107.000 73.876 107.761 Inhoudelijke discussie bijeenkomsten 25.000 0 4.062 Doelgroepenbeleid 15.000 9.631 4.872 Partijcommissies 15.000 13.393 31.241 Partijraden 15.000 17.921 33.803 Ledenraadplegingen 20 30.000 26.288 38.385 Permanente Campagne 21 305.000 94.409 278.641 Verkiezingscampagne 22 390.000 390.073 2.858.977 Media 23 40.000 40.445 108.707 Verenigingsmagazine Liber 24 140.000 125.058 123.873 Ledenwerving en ledenbehoud 25 20.000 30.109 15.454 Kostprijs informatiemateriaal 26 30.000 102.365 82.695 Internationale samenwerking 27 117.200 81.405 48.636 Opleiding en Training 28 92.000 101.299 89.048 Talentscouting 33.000 28.437 25.596 Overige kosten en onvoorzien 15.400 4.881 103.000 Totaal Lasten 3.919.209 3.561.113 6.894.344 Resultaat 608.877 1.408.633-1.298.641 Dotatie bestemmingsreserve (conform begroting) 350.000 350.000-1.265.000 Dotatie overige reserve (conform begroting) 200.000 200.000 0 Extra dotatie bestemmingsreserve 0 850.000 0 Bestemming saldo aan de overige reserve 58.877 8.633-33.641 pagina 13 van 50

Algemene toelichting op de enkelvoudige balans en enkelvoudige staat van baten en lasten (exclusief organen) Wettelijke grondslagen De Vereniging is per 24 januari 1948 bij notariële akte opgericht. De statuten zijn voor het laatst gewijzigd op 15 september 2007. Het huishoudelijk reglement is voor het laatst gewijzigd op 28 november 2009. Doelstelling De VVD stelt zich ten doel de toepassing van de liberale beginselen te bevorderen. De VVD streeft dit doel na door gebruik te maken van alle wettige middelen die aan het doel bevorderlijk zijn, in het bijzonder door: a. het verder ontwikkelen, verdiepen en verbreiden van de liberale beginselen en het vergroten van de invloed op de nationale en internationale politiek; b. het bevorderen van de verkiezing van leden van de VVD in de vertegenwoordigende lichamen. Jaarrekening Het hoofdbestuur heeft op 23 april 2012 de jaarrekening goedgekeurd. De jaarrekening zal ter vaststelling worden voorgelegd aan de algemene ledenvergadering op 9 juni 2012. De jaarrekening is opgesteld overeenkomstig RJ 640 ogranisaties zonder winststreven. De VVD kwalificeert als een kleine rechtspersoon. Waar wenselijk wordt gebruik gemaakt van de vrijstellingen die van toepassing zijn. Stelselwijziging Tot 1 januari 2011 zijn de ongerealiseerde beleggingsresultaten direct in het eigen vermogen verwerkt. Door de afbouw van de effectenportefeuille worden de ongerealiseerde beleggingsresultaten vanaf 1 januari 2011 verantwoord in de staat van baten en lasten. Het cumulatieve effect van de stelselwijziging is retrospectief verwerkt. Presentatie en vergelijkende cijfers De enkelvoudige jaarrekening van de VVD is gesplitst in een rapport exclusief de organen (de VVD-afdelingen, regio's en kamercentrale's), ter beoordeling van het resultaat van (alleen) het Hoofdbestuur. Daarnaast is er een rapport inclusief de organen, ter beoordeling van de landelijke VVD. De vergelijkende cijfers zijn aangepast, voor zover dit het inzicht verbetert. Tenslotte bevat de geconsolideerde jaarrekening tevens de cijfers van een aantal stichtingen, die conform de regelgeving moeten worden meegenomen in het verslag van de VVD. Artikel 4 van de statuten bepaalt dat de VVD één rechtspersoon is. Binnen de VVD bestaat een decentrale partijstructuur waarbij per 31 december 2011 391 VVD-afdelingen, 17 VVD-regio's en 17 VVD-kamercentrales maximale (financiële) zelfstandigheid behouden bij de vaststelling van hun prioriteiten. Periodiek verantwoorden deze 425 VVD-organen zich daarvoor bij de ledenvergadering van de respectievelijke VVD-organen. Ook loopt er echter een verantwoordingslijn van deze 425 VVD-organen naar het Hoofdbestuur, omdat de financiële en juridische eindverantwoordelijkheid ligt bij het statutaire Hoofdbestuur. Deze cijfers zijn opgenomen in de enkelvoudige jaarrekening inclusief organen. Vaste activa De materiële en immateriële vaste activa worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs onder aftrek van op de economische levensduur gebaseerde afschrijvingen en duurzame waardeverminderingen. In 2011 is geïnvesteerd in het gebouw en in een vervoermiddel. pagina 14 van 50

Bijzondere waardevermindering of vervreemding van vaste activa Activa met een lange levensduur worden beoordeeld op bijzondere waardeverminderingen met name wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet terugverdiend zal worden. De terugverdienmogelijkheid van activa die in gebruik zijn, wordt bepaald door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de contante waarde van de nettokasstromen die het actief naar verwachting zal genereren. Wanneer de boekwaarde van een actief hoger is dan de geschatte contante waarde van de toekomstige kasstroom, wordt een bedrag voor impairment ten laste van het resultaat geboekt voor het verschil tussen de boekwaarde en de realiseerbare waarde van het actief. Effecten De effecten worden tegen de marktwaarde gewaardeerd. De directe beleggingsresultaten hebben betrekking op coupon van obligaties en dividend op aandelen en worden toegerekend aan het tijdvak waarop deze betrekking hebben. Het verschil tussen historisch kostprijs en de marktwaarde, derhalve de ongerealiseerde koersresultaten, zijn opgenomen in de staat van baten en lasten. Liquide middelen, vorderingen en schulden Te vorderen en vooruitbetaalde posten, liquide middelen en kortlopende schulden zijn opgenomen tegen nominale waarde. De liquide middelen staan ter vrije beschikking, met uitzondering van 36.421,- waarvoor in mei 2000 een bankgarantie aan Vastned Industrial N.V. ter zake van het door de Vereniging VVD gehuurde kantoorpand is afgegeven. Baten en lasten Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Pensioenen De pensioenregeling van de VVD is met ingang van 2011 omgezet van een eindloonregeling naar een beschikbare premie regeling. Uitgangspunt is dat de in de verslagperiode te verwerken pensioenlast gelijk is aan de over die periode aan de verzekeraar verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door de verzekeraar of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies. Belastingen De VVD is niet belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Doorberekende kosten De doorberekening van kosten aan gelieerde organisaties vindt plaats op basis van de uitgangspunten, zoals geformuleerd in het rapport "Inzake de doorberekening van de kosten aan de stichtingen en instellingen gelieerd aan de VVD". Op basis van dit rapport is een doorbelastingsmodel opgesteld door de VVD dat in het verleden is besproken met het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het Ministerie heeft geen voorbehoud bij het doorbelastingsmodel gemaakt. pagina 15 van 50

Toelichting: Enkelvoudige balans per 31 december 2011 (exclusief organen) Vaste activa Algemeen De gehanteerde (ongewijzigde) afschrijvingspercentages zijn: - kantoorinventaris 20% - automatiseringsapparatuur 25% De restwaarde van de activa is gesteld op nihil. 1. Immateriële vaste activa 2011 2010 Ledenadministratie, migratie en website Aanschafwaarde per 1 januari 235.427 235.427 Bij: Investeringen - Software 3.665 0 Af: Desinvesteringen - Software 0 0 Aanschafwaarde per 31 december 239.092 235.427 Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari 130.673 71.816 Bij: Afschrijvingen ten laste van het boekjaar 55.741 58.857 Af: Afschrijving desinvesteringen 0 0 Cumulatieve afschrijvingen per 31 december 186.414 130.673 Boekwaarde per 31 december 52.678 104.754 pagina 16 van 50

2. Materiële vaste activa 2011 2010 Inventaris, vervoersmiddelen en automatiseringsapparatuur Aanschafwaarde per 1 januari 135.061 93.100 Bij: Investeringen - Inventaris 15.212 10.513 - Vervoermiddel 3.100 0 - Hardware 7.735 31.448 Af: Desinvesteringen - Inventaris 0 0 - Vervoermiddel 0 0 - Hardware 0 0 Aanschafwaarde per 31 december 161.108 135.061 Cumulatieve afschrijvingen per 1 januari 93.123 73.509 Bij: Afschrijvingen ten laste van het boekjaar 17.810 19.614 Af: Afschrijving desinvesteringen 0 0 Cumulatieve afschrijvingen per 31 december 110.933 93.123 Boekwaarde per 31 december 50.175 41.938 3. Effecten 2011 2010 Aandelen Stand begin boekjaar 424 4.680 Aankopen 0 0 Verkopen -110-4.206 Ongerealiseerd koersresultaat 14-50 Stand einde boekjaar 328 424 Obligaties Stand begin boekjaar 162.479 419.903 Aankopen 0 0 Verkopen -12.314-262.947 Ongerealiseerd koersresultaat 958 5.523 Stand einde boekjaar 151.123 162.479 Waarde belegde middelen ultimo boekjaar 151.451 162.903 De afname wordt voornamelijk veroorzaakt door de verkoop van effecten. pagina 17 van 50

4. Subsidie Politieke Partijen 2011 2010 Per 1 januari nog te ontvangen totaal 410.594 266.082 Subsidie maximum 2.130.550 1.629.746 Extra subsidie zetelwinst (per 1 november 2010) 0 81.418 Te ontvangen subsidie 2.541.144 1.977.246 Ontvangen subsidie lopend jaar -1.704.440-1.300.570 Afrekening subsidie voorgaande jaren -410.594-266.082 Saldo per 31 december 426.110 410.594 5. Te vorderen en vooruitbetaalde kosten 2011 2010 Stichting Haya van Someren 0 363.318 Netherlands Institute for Multiparty Democracy (IMD) 0 57.748 VVD-Bestuurdersvereniging 443 0 Contributie debiteuren 20.609 37.291 Overige debiteuren 381.788 209.727 Waarborgsommen 7.310 5.000 Te ontvangen rente banktegoeden en coupon obligaties 2.270 2.276 Overlopende activa 79.654 162.410 Saldo per 31 december 492.074 837.771 De stijging van de overige debiteuren wordt, naast een openstaande doorbelasting aan de Stichting voor Politiek Wetenschappelijk Onderzoek, veroorzaakt door nog te ontvangen subsidie-afrekeningen van NCDO en het Ministerie van Binnenlandse Zaken. 6. Liquide middelen 2011 2010 ABN rendement beheer 1.158.002 1.028 ABN flexibel premium deposit 1.151.913 525 ABN hoofdrekening 97.649 1.084.628 ABN topdeposito 474.303 2.022 ING contributie 817.924 654.471 Overige liquide middelen 260.976 360.353 Saldo per 31 december 3.960.768 2.103.027 pagina 18 van 50

7. Bestemmingsreserves 2011 2010 Bestemmingsreserve verkiezingen Stand per 1 januari 728 1.265.728 Bestemming vanuit resultaat boekjaar 1.200.000-1.265.000 Saldo per 31 december 1.200.728 728 De bestemmingsreserve verkiezingen dient ter dekking van de kosten die samenhangen met de de kosten voor de Tweede-Kamerverkiezingen. Het restant van het resultaat komt ten gunste of ten laste van de overige reserve. 8. Overige reserve 2011 2010 Stand per 1 januari 1.055.189 1.088.830 Bestemming vanuit resultaat boekjaar 208.633-33.641 Stand per 31 december 1.263.822 1.055.189 9. Kortlopende schulden 2011 2010 Crediteuren 436.668 479.686 Belastingdienst 79.145 47.172 Vooruitontvangen contributies¹ 1.773.255 1.671.228 Af te dragen contributies 161.571 210.209 Reservering vakantiedagen 38.022 39.957 Reservering vakantiegeld 36.988 30.192 Reservering eindejaarsuitkering 0 5.066 Reservering Wet Financiering Politieke Partijen 118.102 0 Overlopende passiva 24.954 121.563 Saldo per 31 december 2.668.706 2.605.071 ¹ Het contributiejaar loopt van 1 november tot en met 31 oktober. Derhalve heeft facturatie en deel van de ontvangst, voor het contributiejaar 2012, plaats gevonden eind 2011. pagina 19 van 50

Niet in de balans opgenomen activa en verplichtingen Subsidie Politieke Partijen Teveel betaalde subsidiebedragen kunnen door het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties van de Vereniging VVD worden teruggevorderd. Dit geldt tevens voor het politiek wetenschappelijk instituut, de Prof. mr. B.M. Teldersstichting en de politieke jongerenorganisatie JOVD. De geoormerkte subsidiebedragen voor deze organisaties worden toegekend en uitbetaald aan de Vereniging VVD waarop de Vereniging VVD deze subsidies doorbetaald aan de desbetreffende organisaties. Voor zover de Minister de subsidie voor deze organisaties voor een lager bedrag vaststelt, worden teveel betaalde subsidies aan deze organisaties door de Vereniging VVD teruggevorderd. De definitieve vaststelling van de subsidie heeft tot en met 2010 plaatsgevonden. De definitieve vaststelling van de subsidie 2011 vindt naar verwachting in 2012 plaats. Haya van Somerenstichting De Vereniging VVD heeft zich garant gesteld voor de exploitatiekosten van de Haya van Somerenstichting. Volgens de door het Ministerie van Buitenlandse Zaken uitgevaardigde subsidievoorschriften wordt de subsidie voor de Haya van Somerenstichting definitief vastgesteld door de Minister van Buitenlandse Zaken, na daartoe verkregen advies van de accountantsdienst van het Ministerie. De Minister heeft de subsidie vastgesteld tot en met 2010. Huisvesting Met de verhuurder van het pand is het overeengekomen contract verlengd met 5 jaar, ingaande op 1 mei 2010. De kwartaal termijn van juli 2011 tot en met juni 2012 bedraagt 48.111,- Bankgarantie Door de ABN Amro is op verzoek van de Vereniging VVD een bankgarantie van 36.421,- afgegeven ten behoeve van de verhuurder. Leasing Leasebetalingen worden lineair over de leaseperiode in de staat van baten en lasten opgenomen. De Vereniging VVD heeft een langlopend leasecontract voor kopieerapparatuur. De nominale verplichting bedraagt tot aan 1 november 2013 155.157,-. pagina 20 van 50

Toelichting: Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2011 (exclusief organen) Begroting Een beknopte analyse van de grootste posten die het verschil veroorzaken Resultaatverhogend Hogere Contributie Opbrengsten 241.156 Hogere overige baten 85.739 Subsidie Politieke Partijen 21.997 Hogere doorbelasting SPWO 57.071 Saldo personeelskosten (bruto en pensioenlasten) 97.122 Lagere Permanente Campagne 210.591 Resultaatverlagend Resultaat informatiemateriaal -58.470 Diverse verschillen verspreid over overige kosten 713.676 positief -58.470 negatief 144.549 positief Baten 10. Contributies 2011 2010 Contributie opbrengst VVD 2.623.663 2.447.398 Intern bestemd voor VVD-kamercentrales -210.557-196.957 Intern bestemd voor VVD-regio's -20.844-19.935 Intern bestemd voor VVD-afdelingen -624.581-566.565 Bestemd voor VVD-hoofdbestuur 1.767.681 1.663.942 11. Overige baten 2011 2010 Giften financiële actie onder VVD-leden 293.456 329.055 Stichting Ondersteuning VVD Tweede-KamerVerkiezingen 0 465.000 Stichting Mr H.C. Dresselhuys fonds 0 275.000 Stichting Oeconomische Politiek 40.000 75.000 Stichting Ivo Opstelten Foundation 0 66.000 Gift Stichting Godefridus van Heesfonds 35.000 0 Advertenties Liber 3.600 2.034 Rente 21.061 29.715 Fundraising 46.868 1.410 Diverse baten 2.738 15.548 Doorbelasting Website 21.105 23.209 De giften groter dan 4.538,- van rechtspersonen staan hierboven vermeld. Giften groter dan 4.538,- van natuurlijke personen: In 2011 geldt dit (voor het totaal van de giften per persoon) voor: - Dhr Damen - Dhr Goedland - Dhr van Hoegee - Dhr Nijkerk - Dhr Rijsterborgh - Dhr Stefels - Dhr Vinke 463.828 1.281.971 pagina 21 van 50

12. Subsidie Politieke Partijen 2011 2010 Basissubsidie per jaar 187.990 187.138 Subsidie per kamerzetel 54526,- x 31 1.690.306 Subsidie per lid 6,65 x 37.942 leden 252.254 1.942.560 1.442.608 Extra subsidie zetelwinst 0 81.418 Hogere afrekening subsidie voorgaande jaren 20.497 107.047 Korting WFPP -118.102 0 De subsidie in de staat van baten en lasten is inclusief afrekening voorgaande jaren. De VVD ontvangt van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de subsidie Politieke Partijen voor vormings- en scholingsactiviteiten in binnen- en buitenland, voor informatievoorziening aan leden en aan niet-leden, voor het werven van leden, voor het betrekken van niet-leden bij subsidiabele activiteiten van de politieke partij, voor werving, selectie en begeleiding van politieke ambtdragers, voor het onderhouden van contacten met zusterpartijen buiten Nederland en activiteiten in het kader van verkiezingscampagnes. Daarnaast is een deel van de subsidie bestemd voor politiek-wetenschappelijke activiteiten en activiteiten ter bevordering van politieke participatie door jongeren. Voor dit gedeelte van de subsidie fungeert de VVD als intermediair. Dit gedeelte van de subsidie wordt afgedragen aan het wetenschappelijk instituut van de VVD, de Prof. Mr. B.M. Teldersstichting en de jongerenorganisatie van de VVD, de JOVD. De Minister van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties stelt de subsidie vast na daartoe verkregen advies van de accountantsdienst van het Ministerie. De subsidie voor 2011, die naar verwachting zal worden ontvangen is in beginsel op basis van 31 kamerzetels en het aantal leden 37.942 per 1 januari 2011. WFPP (Wetsvoorstel financiering politieke partijen) 2.032.945 1.818.211 De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is sinds 2002 voornemens om de Wet subsidiëring politieke partijen te wijzigen. Het wetsvoorstel genaamd Wet Financiering Politieke Partijen ligt thans ter behandeling in het parlement. Dit wetsvoorstel is er gekomen wegens kritiek op de gebrekkige transparantie van de financiering van politieke partijen. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft in haar brief d.d. 29 februari 2012 aangekondigd dat de aan haar opgelegde taakstelling zal leiden tot een lagere subsidie politieke partijen over de jaren 2010 en 2011. Dit leidt tot een bijstelling van de subsidieopbrengst van Eur 118.102. 13. Beleggingsresultaten 2011 2010 Directe beleggingsresultaten Aandelen 1.089 0 Obligaties 5.479 13.778 Totaal directe beleggingsresultaten 6.568 13.778 Indirecte beleggingsresultaten Aandelen -6 5.999 Obligaties 1.622-11.445 Totaal indirecte beleggingsresultaten 1.616-5.446 Kosten betalingsverkeer -370-1.727 Totaal beleggingsresultaten 7.813 6.605 Het directe beleggingsresultaat komt voort uit ontvangen coupon en dividend. Het indirecte beleggingsresultaat is ontstaan door koersverschillen. De aandelen- en obligatieposities per ultimo boekjaar zijn weergegeven op pagina's 46 en 47. pagina 22 van 50

Lasten 14. Personeelslasten 2011 2010 Salarissen 983.459 1.231.390 Sociale lasten 153.838 177.538 Pensioenlasten 99.924 205.699 Uitzendkrachten 16.709 48.336 Kinderopvang 12.406 27.666 Opleidingskosten 5.106 427 Personeelsverzekeringen 11.219 14.259 Reiskostenvergoeding 35.999 36.831 Overige personeelskosten 19.327 6.420 1.337.987 1.748.566 Salarissen De salarissen zijn in 2011 met 247.931 afgenomen. Oorzaak hiervoor is een daling van het gemiddeld aantal formatieplaatsen. Pensioenen De daling van de lasten ten opzichte van het jaar 2010 wordt voornamelijk veroorzaakt door de wijziging van het pensioenstelsel van eindloon naar beschikbare premie. 15. Bureaukosten 2011 2010 Software en randapparatuur 7.203 10.688 Netwerkbeheer 74.193 75.332 Afschrijvingskosten hard- en software 55.741 58.857 Onderhoud- en afschrijvingskosten kantoorinventaris 17.810 19.614 Kantoorbenodigheden 37.132 55.186 Archief 1.824 1.766 Accountant 32.434 26.537 Administratieve ondersteuning 6.069 8.542 Abonnementen 6.604 9.080 Juridisch advies 12.001 40.816 Autokosten 2.905 975 Bankkosten 27.562 24.325 Porti 52.629 73.903 Telefoon 35.911 38.009 DSL verbinding 14.637 14.361 Kopieërmachines 83.995 87.887 468.651 545.877 pagina 23 van 50

16. Huisvesting 2011 2010 Huurlasten 155.442 153.075 Servicekosten 34.215 37.465 Schoonmaakkosten 19.798 28.428 Diverse kosten gebouw 16.135 9.645 Belastingen 2.396 2.457 227.985 231.068 17. Ledenadministratie 2011 2010 Ledenadministratie 39.681 43.561 Opbrengst verzonden accepten -39.436-37.514 245 6.046 18. Algemene ledenvergaderingen 2011 2010 Algemene ledenvergaderingen 386.655 408.035 386.655 408.035 19. Bestuurskosten 2011 2010 Declaraties hoofdbestuursleden 2.797 7.722 Kosten voorzitter 14.176 15.511 Vergaderkosten 24.841 31.634 Advertentiekosten overleden prominenten 5.677 7.771 Representatiekosten 2.752 16.827 Bestuursaansprakelijkheidsverzekering 8.928 10.157 Prinsjesdagbijeenkomst 14.706 18.138 20. Ledenraadpleging In 2011 is er één ledenraadpleging geweest voor de kandidatenlijst Eerste Kamer. 21. Permanente Campagne Sinds 2008 zijn financiële middelen beschikbaar voor de permanente campagne. Door de Provinciale Statenverkiezingen begin 2011 en door de rustige media-inzet voor de rest van 2011, is er ten opzicht van de begroting een incidentele onderbesteding. 73.876 107.761 22. Verkiezingscampagne 2011 Provinciale Staten Verkiezingen 390.073 390.073 pagina 24 van 50

23. Media 2011 2010 Hostingskosten 17.350 6.241 Onderhoud website 23.095 102.466 24. Verenigingsblad Liber In 2011 is het verenigingsblad Liber verder geprofessionaliseerd. Door lagere productiekosten is er ten opzichte van de begroting een blijvende onderbesteding gerealiseerd. 25. Ledenwerving en ledenbehoud De beperking van de ledenwerfactie-bonus is in 2011 van kracht gebleven. 26. Informatiemateriaal 40.445 108.707 De kosten van informatiemateriaal hebben betrekking op affiches, strooimateriaal en verkoopartikelen. 27. Internationale samenwerking 2011 2010 Contributies: Liberal Internationals (LI), de European Liberal, Democrat and Reform Party (ELDR) en de Europese Beweging Nederland 28.392 25.135 Directe projectkosten internationaal 29.881 0 Reis- en verblijfkosten 23.133 23.501 81.405 48.636 28. Opleiding en Training 2011 2010 Landelijke cursussen 54.429 49.391 Regionale en lokale cursussen 12.741 15.933 Landelijke activiteiten waaronder elearning 31.401 20.947 Vergaderkosten 2.727 2.777 De kosten voor Opleiding en Training zijn hoger dan in 2010. Dit komt doordat er in 2011 certificering van trainers heeft plaatsgevonden. 101.299 89.048 pagina 25 van 50

Jaarrapport VVD 2011 Enkelvoudig inclusief organen

Enkelvoudige balans per 31 december 2011 (inclusief organen) (na bestemming saldo baten en lasten) Activa Toelichting Organen VVD VVD landelijk Organen VVD VVD landelijk paragraaf 2011 2011 2011 2010 2010 2010 Vaste activa Immateriële vaste activa 0 52.678 52.678 0 104.754 104.754 Materiële vaste activa 0 50.175 50.175 0 41.938 41.938 102.853 146.692 Vlottende activa Effecten 0 151.451 151.451 0 162.903 162.903 Subsidie Politieke Partijen 0 426.110 426.110 0 410.594 410.594 Te vorderen en vooruitbetaalde kosten 142.062 492.074 634.136 164.799 837.771 1.002.570 Liquide middelen 2.866.131 3.960.768 6.826.899 2.391.701 2.103.027 4.494.728 8.038.596 6.070.795 8.141.449 6.217.487 Passiva Verenigingsvermogen Bestemmingsreserves 877.719 1.200.728 2.078.447 727.923 728 728.651 Overige reserve 1.952.487 1.263.822 3.216.309 1.652.487 1.055.189 2.707.675 5.294.756 3.436.326 Kortlopende schulden Crediteuren 0 436.668 436.668 0 479.686 479.686 Nog af te dragen loonheffing en premie sociale verzekeringen 0 79.145 79.145 0 47.172 47.172 Overlopende passiva 177.987 2.152.893 2.330.880 176.090 2.078.213 2.254.303 2.846.693 2.781.161 8.141.449 6.217.487 pagina 27 van 50

Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2011 (inclusief organen) Toelichting Organen VVD VVD landelijk Organen VVD VVD landelijk paragraaf 2011 2011 2011 2010 2010 2010 Baten Contributies 853.255 1.767.681 2.620.936 783.456 1.663.942 2.447.398 Overige baten 995.515 463.828 1.459.343 1.541.196 1.281.971 2.823.167 Subsidie Politieke Partijen 0 2.032.945 2.032.945 0 1.818.211 1.818.211 Netherlands Institute for Multiparty Democracy 0 0 0 0 73.123 73.123 Subsidie Opleiding en Training 0 71.632 71.632 0 97.191 97.191 Subsidie Internationaal 0 85.672 85.672 0 0 0 Door VVD berekende kosten aan: - VVD-Bestuurdersvereniging 0 140.926 140.926 0 140.926 140.926 - Stichting Europese Politieke Ondersteuning 0 132.071 132.071 0 19.181 19.181 - Stichting voor Politiek Wetenschappelijk Onderzoek 0 18.141 18.141 0 132.281 132.281 - Haya van Somerenstichting Eurazië 0 155.272 155.272 0 127.277 127.277 Verkoop informatiemateriaal 0 43.895 43.895 0 191.511 191.511 Deelnemersbijdragen - cursisten 0 49.871 49.871 0 43.485 43.485 Beleggingsresultaten 0 7.813 7.813 0 6.605 6.605 Totaal baten 1.848.770 4.969.746 6.818.516 2.324.652 5.595.703 7.920.355 pagina 28 van 50

Enkelvoudige staat van baten en lasten over 2011 (inclusief organen) Toelichting Organen VVD VVD landelijk Organen VVD VVD landelijk paragraaf 2011 2011 2011 2010 2010 2010 Lasten Personeelslasten 0 1.337.987 1.337.987 0 1.748.566 1.748.566 Bureaukosten 178.130 468.651 646.781 180.545 545.877 726.422 Huisvestingskosten 0 227.985 227.985 0 231.068 231.068 Ledenadministratie 0 245 245 0 6.046 6.046 Algemene ledenvergaderingen 237.218 386.655 623.873 234.801 408.035 642.836 Bestuurskosten 103.067 73.876 176.943 127.669 107.761 235.430 Inhoudelijke discussie bijeenkomsten 0 0 0 0 4.062 4.062 Doelgroepenbeleid 0 9.631 9.631 0 4.872 4.872 Partijcommissies 0 13.393 13.393 0 31.241 31.241 Partijraden 0 17.921 17.921 0 33.803 33.803 Ledenraadplegingen 0 26.288 26.288 0 38.385 38.385 Permanente Campagne 0 94.409 94.409 0 278.641 278.641 Verkiezingscampagne 607.317 390.073 997.390 2.439.739 2.858.977 5.298.716 Media 143.547 40.445 183.992 143.469 108.707 252.176 Verenigingsmagazine Liber 0 125.058 125.058 0 123.873 123.873 Ledenwerving en ledenbehoud 51.828 30.109 81.937 37.056 15.454 52.510 Kostprijs informatiemateriaal 0 102.365 102.365 0 82.695 82.695 Internationale samenwerking 0 81.405 81.405 0 48.636 48.636 Opleiding en Training 45.425 101.299 146.724 44.863 89.048 133.911 Talentscouting 0 28.437 28.437 0 25.596 25.596 Overige kosten en onvoorzien 32.442 4.881 37.323 4.731 103.000 107.731 Totaal Lasten 1.398.974 3.561.113 4.960.088 3.212.873 6.894.344 10.107.217 Vanaf 2007 wordt de schatting verantwoord op regelniveau in de staat van baten en lasten, van niet ontvangen verantwoordingen, naar rato van het ledental. Per saldo betreft dit voor 2011 resultaat van 7.639,-. pagina 29 van 50

Jaarrapport VVD 2011 Geconsolideerd

Geconsolideerde balans per 31 december 2011 (na bestemming saldo baten en lasten) Activa Toelichting VVD landelijk Stichtingen Eliminatie Geconsolideerd Geconsolideerd paragraaf 2011 2011 2011 2010 Vaste activa Immateriële vaste activa 52.678 0 52.678 104.754 Materiële vaste activa 50.175 0 50.175 41.938 102.853 146.692 Vlottende activa Effecten 151.451 0 151.451 162.903 Subsidie Politieke Partijen 426.110 0 426.110 410.594 Te vorderen en vooruitbetaalde kosten 634.136 13.237-79.237 568.136 1.002.570 Liquide middelen 6.826.899 132.563 6.959.462 4.502.004 8.105.159 6.078.071 8.208.012 6.224.763 Passiva Verenigingsvermogen Bestemmingsreserves 2.078.447 61.170 2.139.617 728.651 Overige reserve 3.216.309 5.393 3.221.702 2.714.951 5.361.319 3.443.602 Kortlopende schulden Crediteuren 436.668 0 436.668 479.686 Nog af te dragen loonheffing en premie sociale verzekeringen 79.145 0 79.145 47.172 Overlopende passiva 2.330.880 79.237-79.237 2.330.880 2.254.303 2.846.693 2.781.161 8.208.012 6.224.763 pagina 31 van 50

Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2011 Toelichting VVD landelijk Stichtingen Eliminatie Geconsolideerd Geconsolideerd paragraaf 2011 2011 2011 2010 Baten Contributies 2.620.936 0 2.620.936 2.447.398 Overige baten 1.459.343 103.555-43.722 1.519.176 2.921.626 Subsidie Politieke Partijen 2.032.945 0 2.032.945 2.165.011 Netherlands Institute for Multiparty Democracy 0 0 0 73.123 Subsidie Opleiding en Training 71.632 0 71.632 97.191 Subsidie Internationaal 85.672 437.081 522.753 0 Door VVD berekende kosten aan: - VVD-Bestuurdersvereniging 140.926 0 140.926 140.926 - Stichting Europese Politieke Ondersteuning 132.071 0 132.071 19.181 - Stichting voor Politiek Wetenschappelijk Onderzoek 18.141 0 18.141 132.281 - Haya van Somerenstichting Eurazië 155.272 0-155.272 0 127.277 Verkoop informatiemateriaal 43.895 0 43.895 191.511 Deelnemersbijdragen - cursisten 49.871 0 49.871 43.485 Beleggingsresultaten 7.813 0 7.813 1.132 Totaal baten 6.818.516 540.636-198.994 7.160.159 8.360.141 pagina 32 van 50

Geconsolideerde staat van baten en lasten over 2011 Toelichting VVD landelijk Stichtingen Eliminatie Geconsolideerd Geconsolideerd paragraaf 2011 2011 2011 2010 Lasten Personeelslasten 1.337.987 130.651-130.651 1.337.987 1.854.455 Bureaukosten 646.781 46.380-46.195 646.966 685.145 Huisvestingskosten 227.985 22.148-22.148 227.985 231.068 Ledenadministratie 245 0 245 6.046 Algemene ledenvergaderingen 623.873 0 623.873 642.836 Bestuurskosten 176.943 356 177.299 277.546 Inhoudelijke discussie bijeenkomsten 0 0 0 4.062 Doelgroepenbeleid 9.631 0 9.631 31.241 Partijcommissies 13.393 0 13.393 4.872 Partijraden 17.921 0 17.921 33.803 Ledenraadplegingen 26.288 0 26.288 38.385 Permanente Campagne 94.409 0 94.409 278.641 Verkiezingscampagne 997.390 0 997.390 5.303.716 Media 183.992 0 183.992 252.176 Verenigingsmagazine Liber 125.058 0 125.058 123.873 Ledenwerving en ledenbehoud 81.937 0 81.937 52.510 Kostprijs informatiemateriaal 102.365 0 102.365 82.695 Internationale samenwerking 81.405 281.315 362.720 375.823 Opleiding en Training 146.724 0 146.724 133.911 Talentscouting 28.437 0 28.437 25.596 Overige kosten en onvoorzien 37.323 497 37.820 116.484 Totaal Lasten 4.960.088 481.347-198.994 5.242.441 10.554.885 Resultaat boekjaar 1.858.429 59.289 0 1.917.718-2.194.744 pagina 33 van 50