Rapportage Focusgroepen Toekomstvisie Huisartsenzorg 1. Inleiding Er hebben drie focusgroepen plaatsgevonden op 15 en 28 februari en 8 maart 2011 in het kader van de voorbereiding van de Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022. Tijdens deze bijeenkomsten is de deelnemers gevraagd naar knelpunten die zich voordoen ten aanzien van de thema s die centraal staan in het actualiseringsproces van de toekomstvisie (continuïteit, samenwerking, patiëntenperspectief, innovatie en proactieve preventie) en wat nodig zij nodig vinden voor de toekomst. Per focusgroep zijn drie thema s aan de orde gesteld. De deelnemers werden op de focusgroepen voorbereid met een achtergronddocument. Zie bijlage I. Voor de focusgroepen zijn huisartsen en AIOS uitgenodigd waarbij gebruik is gemaakt van adressenbestanden van het NHG en de LHV. De focusgroepen werden geleid door NHG-medewerkers met deskundigheid op het terrein van de focusgroepmethode. Totaal aantal deelnemers: 22 Samenstelling groepen Samenstelling focusgroep 28 februari 2011: 8 huisartsen, 7 mannen, 1 vrouw. Afkomstig uit Limburg, Groningen, Amersfoort, Randstad, Terneuzen, Utrecht. 6 huisartsen langer dan 20 jaar huisarts. 1 huisarts werkzaam in achterstandswijk Samenstelling van de focusgroep 8 maart 2011 Huisarts uit Tiel, Amsterdam, Maastricht, Roermond, Groningen, Oosterhout.5 mannen,1 vrouw, Deelnemers zijn huisarts variërend 4 jaar t/m 30 jaar huisarts. 5 van de 6 huisartsen zijn werkzaam bij de huisartsenopleiding, 1 huisarts is kaderhuisarts beleid en beheer, 1 kaderhuisarts ouderen, 1 huisarts is o.a. bestuurder van een ziekenhuis. Samenstelling van de focusgroep 15 februari 2011 4 Huisartsen uit Amsterdam, Maarssenbroek, Diepenveen, Utrecht 2 AIOS 3 huisartsen langer dan 20 jaar huisarts 1 huisarts, vier jaar huisarts 1
2. Samenvattend overzicht uitkomsten focusgroepen Onderstaand volgt een overzicht van de opbrengst van de focusgroepen per thema. De gemaakte opmerkingen zijn door de deelnemers tijdens de bijeenkomst gewogen en van prioriteit voorzien door punten toe te kennen. Hoe meer punten zijn toegekend aan een opmerking, hoe belangrijker deze door de groep werd bevonden. Hoogste scores > 10 punten Thema continuïteit: Het toegankelijk maken en houden van gegevens is belangrijk voor de toekomst. (12 punten) Thema proactief preventie: Voor de toekomst: voorstel is ons te beperken tot huisarts taken, taken waar we goed in zijn: tot waar we meerwaarde kunnen bieden. Als huisarts kunnen we historische en contextgebonden zorg leveren. (12 punten) Thema innovatie: De energie moet niet alleen gestoken worden in randvoorwaarden maar kijken naar meer inhoudelijke kwaliteit van de huisarts. (16 punten) Thema samenwerken: Aan de structuur van de ouderenzorg moet hard gewerkt worden Interne geneeskunde kennis is belangrijk, maar ook de POH wordt nog belangrijker. Een POHer in de vorm van een wijkverpleegkundige. (11 punten) Thema patiëntenperspectief: Wat we nodig hebben in de toekomst zijn gedifferentieerde praktijken in de vorm van bijvoorbeeld een toeslag voor een praktijk met veel ouderen. (12 punten) 2
Onderstaand volgt een overzicht van gemaakte opmerkingen per thema. 1. Continuïteit van zorg (door 1 focusgroep besproken) (12 punten) Het toegankelijk maken en houden van gegevens is belangrijk voor de toekomst. Het gaat om het formuleren van een verantwoorde ondergrens Nu is de verantwoorde ondergrens 2 dagen per week, vraag is dan, voor de toekomst, is dat voldoende. Het was eerst 1 dag. (6 punten) De arts moet goed geïnformeerd zijn over de patiënt als voorwaarde voor continuïteit van zorg. Wanneer chronische zorg teveel gedelegeerd wordt bestaat het gevaar dat de patiënt niet of onvoldoende gezien wordt door de huisarts. We moeten reëel zijn wat mogelijk is voor de patiënt, de huisarts kan niet alles bestrijken. (2punten) Continuïteit van zorg heeft niets te maken met deeltijd werken. De visie over continuïteit van zorg zou aangepast moeten worden Er zou een herdefiniëring moeten plaatsvinden van continuïteit van zorg. In de toekomst zal aan niet urgente zaken een prijskaartje hangen Wanneer mensen om reguliere zorg vragen buiten de reguliere tijden dan kan dat maar moet het betaald worden. De patiënt zal in de toekomst daarin een keuze moeten maken. Er ontstaat discussie over tarieven. De avondopenstelling moet verrekend worden met de tarieven van overdag. 3
Hoe is de continuïteit van zorg te bieden in eigen praktijk. Door uitbreiding van opening van de praktijk zou de continuïteit van zorg niet in de persoon, maar wel binnen het eigen centrum, kunnen plaatsvinden door middel van een avondspreekuur e- consulting bijvoorbeeld zal een toevoeging zijn voor continuïteit van zorg. je kunt met e-consulting misschien continuïteit van zorg toevoegen, in plaats van te bekijken hoe we het tekort aan continuïteit kunnen beperken. Het is wenselijk om de chronische patiënt te blijven zien in de toekomst. 2. Samenwerking (door 2 focusgroepen besproken) (11 punten) Structuur van de ouderenzorg moet hard aan gewerkt worden. Interne geneeskunde kennis is belangrijk, maar ook de POH wordt nog belangrijker. Een POHer in de vorm van een wijkverpleegkundige. Huisarts is sturend voor het hele zorgtraject. Veel patiënten (ouderen met multimorbiditeit) zijn moeilijk in zorgpaden te plaatsen. Een huisarts moet niet alles managen, die moet meer een coachende rol hebben, naast medische kennis. Die rol loopt door in de tweede lijn, hiervoor zouden meer communicatietechnieken onderwezen moeten worden in de opleiding. Samenwerking en afstemming is belangrijk tussen eerste en tweede lijn. Communicatie over welke mogelijkheden ieder heeft, dus goede afstemming over en weer. Bij het overnemen van een patiënt, moet de huisarts zich afvragen is dit onze corebusiness, of hoort een stukje nazorg nog thuis in de tweede lijn. Palliatieve zorg of chronische zorg zou onvoldoende gedaan kunnen worden door verschuiving van zorg. Er moeten goede regionale samenwerkingsafspraken komen tussen de patiënt, huisarts en de specialist. Door bandversteviging geen barrière, meer vertrouwen en bekendheid met het systeem 4
Door versteviging van de band met de patiënt, zoals het hebben van een vast aanspreekpunt, goede bereikbaar en snelle toegankelijkheid, en bekendheid met het systeem, dan is er geen barrière. Samen met de patiënt, en dat prefereert de patiënt waarschijnlijk ook, kan dan bekeken worden wat is de volgende stap. Het gaat om het vertrouwen. Een deel van het probleem kan daarmee ondervangen worden. De poortwachterfunctie kan daardoor behouden blijven. Wel zijn we eerder dan vroeger geneigd om wanneer de patiënt een MRI wil laten maken om daar in mee te gaan. Er zijn ook particuliere klinieken waar de patiënt snel terecht kan. Dit is een knelpunt om de poortwachterfunctie zoals we die willen hebben te kunnen behouden. Patiëntendossier zal leidend worden daarvan moet de huisarts de beheerder worden. Dit dossier zal de informatiestroom leiden. Manco aan inhoudelijke kennis ten aanzien van de zorg voor ouderen (denk aan polyfarmacie, bewegingsapparaat). Huisarts is de geschikte persoon voor de poortwachter functie. De huisarts weet beter wat zich afspeelt in de tweede lijn dan andersom In de toekomst zullen we het holisme en specialisme verschil loslaten door middel van de basisopleiding, meekijken in de praktijk. Ons specialisme is generalisme. Korte lijnen, persoonlijke lijnen met tweede lijn Qua samenwerking is ook het persoonlijk kennen van de specialist een voorwaarde. Dat de met name oudere patiënt op de goede plek komt en weer terug komt uit de tweede lijn. Een vloeiende overgang is vereist. Aan sommige ouderen kom je in praktijk niet meer toe, we moeten tijd gaan vrij maken voor de ouderen. Zorg zal onbetaalbaar worden, de vraag gaat sturen, niet meer het aanbod: de huisarts zal de zorg en financiën moeten managen. Kans op verlies van patiënt in zorgpad, verlies van contact en verlies van integrale benadering De patiënten die gezien worden door de POH worden niet of 1x per jaar nog gezien door de huisarts. Er is verlies van contact met de patiënt, verlies van vaardigheidheden(competentieprobleem), en verlies van de integrale benadering. 5
Hoe willen we het: een maal per jaar de patiënt bij de huisarts en samenwerking met POH, en terugkoppeling Wat is de ideale situatie: zoals we het nu doen:een team met capabele mensen, 1x per jaar controle door de huisarts bij diabeten, veel samenwerking met andere zorgverleners met de huisarts als middelpunt.verder moet de huisarts laagdrempelig blijven. Zorgpaden vaak niet toepasbaar, is alleen toepasbaar bij een beperkt aantal patiënten. Er wordt van uit gegaan dat alle patiënten protocollair benaderd kunnen worden, veel moet echter afgestemd worden. Hierdoor komen maar weinig categorieën patiënten in aanmerking voor een specifiek zorgpad. Gevaar van kokerdenken door zorgpaden Sommige huisartsen vinden het misschien ook wel gemakkelijk. Aangegeven wordt dat sommige patiënten heel snel naar de verpleegkundige in de tweede lijn stappen, waardoor er een verschuiving van zorg ontstaat. (van eerste naar tweede) We moeten van elkaar (eerste en tweede lijn) de expertise kennen 3. Innovatie (Aan de orde geweest in 3 focusgroepen) (16 punten) De energie moet niet alleen gestoken worden in randvoorwaarden maar kijken naar meer inhoudelijke kwaliteit van de huisarts. (9 punten) Er moet een implementatie van NHG producten op de praktijksite komen (8 punten) De huisvesting van de huisarts moet aangepast worden aan de veranderde praktijkvoering zoals taak delegatie (8 punten) Behoefte in de toekomst is een tool om beter evidence te kunnen ontsluiten Hiermee moet al kennis gemaakt worden in de opleiding. 6
(8 punten) Er kan meer met internet gedaan worden, oplossing is om naar eigen praktijksite te verwijzen. De informatie moet meer gestructureerd worden We willen de generalistische zorg blijven bewaken. De kernwaarden willen we handhaven. Gewenst is voor de toekomst een beslissingsondersteunend (medisch inhoudelijk) programma (software) Er is twijfel over differentiatie; gaat de patiënt straks praktijken selecteren op accreditering Avondspreekuur: ontkomen we niet aan 4. Patiëntenperspectief (door 2 focusgroepen besproken) (12 punten) Wat we nodig hebben in de toekomst zijn gedifferentieerde praktijken in de vorm van bijvoorbeeld een toeslag voor een praktijk met veel ouderen De patiënt moet op de juiste plek naar informatie kunnen zoeken, en moet meer verantwoordelijk zijn voor de eigen gezondheid. Een mogelijkheid is gebruik maken van skype/webcam Er ontstaat een discussie over het gebruik van moderne technieken als skype en webcam tussen de LOVAH en de huisartsen die al geruime tijd huisarts zijn. De LOVAH ziet veel toekomst in het gebruik van ICT. Er is een maximum aan huisartsen onder 1 dak. Steeds meer schaalvergroting van praktijken is niet gewenst, men kent elkaar onvoldoende. 7
Bij de chronische patiënt willen we meer coach zijn, maar kan bij de huisarts terugkomen Eventueel zouden we samen met de POH meerdere diabeten kunnen uitnodigen en scholing geven. We moeten kijken naar klantvriendelijkheid, onze grenzen wel aangeven, en duidelijk aangeven wat we als huisarts kunnen bieden. Het gevaar is dat de patiënt op de huisartsenpost wel z n zin krijgt, de huisartsenpost zelf kan ook richting geven aan het zorgproces. Sommige patiënten weten dat ze gewoon 2x moeten bellen en dan wel gezien worden, dat gedrag moeten we zien te veranderen. We zijn minder dagen gaan werken, dit zal mogelijk nog uitbreiden in de toekomst: mogen we in de toekomst een norm stellen voor het minimaal aantal dagen werken Dit is een belangrijk item voor de continuïteit van zorg. We willen geen triage in de huisartspraktijk zoals op de HAP De doktersassistente functie moet opgewaardeerd worden in de toekomst, het kennisniveau is te laag, ook verwachten we soms teveel. Het is nodig om 1 aanspreekpunt te hebben zonder restricties Het geven van informatie aan de patiënt zorgt ervoor dat de patiënt weet wanneer deze wel/niet kan komen Patiënt en huisarts samen informatie raadplegen en toegankelijk maken via internet. Bijvoorbeeld NHG informatie. Er moet duidelijk gecommuniceerd worden tussen huisarts en patiënt als de patiënt niet altijd een eigen huisarts heeft. Met name voor de chronische patiënt is een coachende rol noodzakelijk 8
We moeten meer luisteren naar wat de patiënt wil. Patiënt kan in de toekomst meer zaken thuis doen. Bijvoorbeeld tensiemeting. Assistentenklapper is een goede ontwikkeling van de afgelopen tijd Er zou een weging gemaakt moeten worden van de zorg zwaarte in de praktijken Continuïteitsprobleem wordt groter in de toekomst Vraag is moeten er afspraken gemaakt worden over minimaal aantal dagen werken in de praktijk. Een methode voor het borgen van continuïteit zou episode gerichte zorg zijn. 5. Proactieve preventie (aan de orde geweest in 1 focusgroep) (12 punten) Voor de toekomst: voorstel is ons te beperken tot huisarts taken, taken waar we goed in zijn: tot waar we meerwaarde kunnen bieden. Als huisarts kunnen we historische en contextgebonden zorg leveren. De huisarts is de enige beroepsgroep die de risicopatiënten kan traceren, voorwaarde is wel een goede registratie/goede logistiek, is dus wel een taak van de huisarts Dit vergt een andere organisatie van je praktijk: het gaat om het spiegelen van je patiënt: wat is er aan de hand, welke aandachtspunten zijn er, waar zitten de risicofactoren en waar wil de patiënt aan werken. We moeten de beleidsmakers bij de overheid aantonen wat onze taken zijn en wat onze meerwaarde is. We moeten zoeken naar de evidence/zinvolheid, evidence moet de leidraad zijn voor preventietaken 9
We moeten stelling nemen als huisartsen tegen allerlei onzinnige preventie. Als we onze beroepsgroep kunnen overtuigen dat je mensen proactief mag benaderen, en met elkaar met een aanbod komen, dan is het beleid daarmee te overtuigen Het oproepsysteem wordt al veel door huisartsen gedaan, het is een ook een taak van de huisarts. Gezondheidschecks moeten gedaan worden door de huisarts (en niet door andere instanties), maar er moet wel evidence voor zijn. Voorwaarde is dat er een betere epidemiologische scholing komt voor de huisarts. 10