Leidraad mentor KENNISMAKING 15/11 Stage 2de leerjaar Bachelor in het Onderwijs: Lager onderwijs PARTICIPEREND OBSERVEREN en TEAM TEACHING SEM 1 15/11 (+ voorleessessie + aanvragen opdrachten) 22/11 (+ voorleessessie +afhalen opdrachten) 11/12 VM (+ nazicht lesvoorbereiding) SEM 2 14/02 15/02 (+afhalen opdrachten) 28/02 (+nazicht lesvoorbereidingen 01/04 (+ afhalen opdrachten) 25/04 (+ nazicht lesvoorbereidingen) LESREALISATIE SEM 1 13/12: 3 lessen (+ aanvragen opdrachten) SEM 2 14/03-15/03 : 6 lessen (+ aanvragen opdrachten) 06/05-09/05: 12 lessen BEGELEIDING EN FEEDBACK MENTOR BEGELEIDING EN EVALUATIE HOGESCHOOL Samen school maken Ankerscholen en Lerarenopleiding LO in Synergie met Accent op ieders talent https://stage.odisee.be/onderwijs Academiejaar 2018-2019 1
1. BEGINSITUATIE De student die u begeleidt, start als lesassistent. Deze student heeft de secundaire school achter de rug en heeft een gevoelsmatig beeld van de basisschool. Van een student die kiest voor onderwijzen, verwachten wij verantwoordelijkheidszin, leergierigheid, relationele gerichtheid, correct taalgebruik, 2. DOELEN Graag verwijzen we naar de handleiding bij begeleiding en evaluatie stage 1 waarin u de kijkwijzer voor de lesrealisaties en de verwachte attitudes terugvindt. Op die manier krijgt u een overzicht van de doelen bij de stage van de lesassistent. 3. OPBOUW STAGE Participerend observeren op 15/11, 22/11 en 11/12 en 14/2 Voor de lesassistent is een gerichte observatie de eerste stap. Het is belangrijk dat de student leert kijken naar en nadenken over het dagelijkse leven in de klas en op de school. Het participerend observeren heeft een duidelijke meerwaarde bij het verzamelen van informatie betreffende de beginsituatie. De student voorziet tijdens de eerste observatiedag van 15/11 een korte kennismakingsactiviteit om de klasgroep te leren kennen en ook zichzelf te introduceren. Tracht zoveel mogelijk momenten in te lassen waarbij de student gericht kan observeren en eventueel reeds een lesactiviteit mee kan ondersteunen. Team teaching op 13/12 en vanaf 15/02 tijdens de stagemomenten Team teaching houdt in dat de mentor samen met de student een gedeelde verantwoordelijkheid opneemt t.a.v. het lesgebeuren. De team teaching gebeurt in fase 1 volledig op aansturen van de mentor en is niet beoordelend. Er is mimimaal de helft van de tijd beschikbaar om samen activiteiten te organiseren of vaardigheden te oefenen. Enkele mogelijkheden waarbij de student een bijkomende rol krijgt als participerend lesgever bij de mentor: de student begeleidt enkele groepjes tijdens een groepswerk en leidt het plenum of de afsluitende bespreking, geeft de inleiding en de herhaling bij de start van de les, herhaalt een instructie voor de zwakkere leerlingen, legt tijdens een onderwijsleergesprek samen met de leerlingen de besluiten vast op het bord, stelt enkele gerichte vragen tijdens een onderwijsleergesprek, 1. De mentor laat de student gericht observeren en schakelt hem/haar eventueel reeds in functie van differentiatie in. De mentor neemt hier evenwel het initiatief toe. 2. De mentor begeleidt de student in het leren inschatten van de beginsituatie, bijv. door bijkomende info te geven. 3. De mentor laat de student mee participeren in de eigen lessen. Tracht zoveel mogelijk momenten in te lassen waarbij de student kan worden ingeschakeld bij de begeleiding van één kind, een groepje kinderen (afhankelijk van mogelijke ondersteuningsbehoeften), bij het werken met ondersteunend materiaal, bij het hoeken- en contractwerk, bij het begeleiden van niveaulezen De mentor heeft hierbij oog voor inbreng van de talenten van de student. 4. De mentor geeft tussentijds feedback aan de student t.a.v. de team teaching. Verwachtingen t.a.v. de student 1. De student neemt een actieve houding aan tijdens het team teachen. Didactische stage In dit geval geeft de student zelf les. Voor semester 1: 3 lessen en voor semester 2: 6 lessen in periode 1 en 12 lessen in periode 2 van telkens 50 minuten. De mentor volgt de lessen en geeft feedback aan de lesassistent. De overige tijd wordt ingevuld met team teaching (zie boven). 2
Feedback (positieve punten en leerpunten) formuleren in schriftje van student op basis van de handleiding bij begeleiding en evaluatie Stage 1 (zie bijlage) - Geregeld de lessen bespreken We vragen uitdrukkelijk om de lessen voor de didactische stage evenwichtig te spreiden over de hele stageperiode: - Periode 14-15/03: bij voorkeur 3 lessen per dag. - Periode 06-09/05: bij voorkeur 3 lessen per dag; eventueel de eerste stagedagen 2 lessen en de laatste stagedagen maximaal 4 lessen per dag. Door deze evenwichtige spreiding krijgt de student vele kansen tot afwisselend leren door het geven van zelfstandige lessen en door het samen voor de klas staan met de mentor d.m.v. team teaching (zie boven). Extra De Voorleesweek loopt dit jaar van 17 tot en met 25 november 2018. Omdat wij als opleiding studenten willen laten ervaren hoe fijn en rijk voorlezen is, vragen we u als mentor op 15 en 22 november tijd te voorzien voor telkens één voorleessessie. De lesassistent bereidt deze sessies op de campus voor. 4. LESOPDRACHTEN Afhalen en bespreken van lesopdrachten SEM 1: We vragen om voor de student 3 lesopdrachten van 50 minuten op te geven. De student vult zijn lesonderwerpen in op het digitale sjabloon van het stagerooster en voegt die toe aan zijn portfolio. Twee lessen worden nagekeken door en besproken met een vaklector op de hogeschool. De andere les kijkt de mentor na. SEM 2: Gespreid over twee dagen (periode 1) en vier dagen (periode 2) vragen we om aan de student respectievelijk 6 (periode 1) en 12 lesopdrachten (periode 2) van 50 minuten op te geven, bij voorkeur over de verschillende leergebieden. De mentor noteert deze lesopdrachten op het formulier Stageopdrachten (zie stagewebsite). De andere tijd kan er aan team teaching gedaan worden. Gelieve met volgende richtlijnen rekening te houden: o Voor de lessen godsdienst kiest de mentor het onderwerp dat ofwel kan aansluiten bij het liturgisch jaar ofwel een Bijbelverhaal bevat. De studenten werken deze les uit overeenkomstig het stappenplan van een goede godsdienstles. Hierbij houden ze rekening met : Concrete en operationele doelen waarbij hoofd, hart en handen worden aangesproken. De drie verschillende soorten vragen: Niet alleen aspectvragen en menings- of gevoelsvragen maar zeker ook levensbeschouwelijke en godsdienstige vragen moeten aan bod komen. De didactiek van het levensbeschouwelijk gesprek en de didactiek van de wederkerige ontsluiting met het model elementariseren dat kundig wordt toegepast. Het voorlopig ingevulde sjabloon en een voorbeeld lesvoorbereiding zijn terug te vinden op de stagewebsite. o Voor Nederlands kunnen lessen als: luisteren en spreken, poëzie, leesbevordering, voorlezen, vertellen en taalbeschouwing (beschouwen in functie van communicatieschema). Wij vragen geen andere lesonderwerpen Nederlands te plannen omdat de didactiek daarvan nog niet aan bod is gekomen in de opleiding. o Voor wiskunde kan in SEM 1 enkel een opgelegde les met als onderwerp: Bewerkingen: Aanbrengen en inoefenen van een maaltafel of Bewerkingen: herhalen van de geziene maaltafels. De mentor beslist om welke maaltafel(s) het gaat. De mentor hoeft geen handleiding en werkblaadjes mee te geven. Op de hogeschool leren we de studenten zelf een passend werkblad te maken en kritisch op zoek te gaan in handleidingen. Studenten leren op die manier de geziene vakdidactiek om te zetten in een lesvoorbereiding. In SEM 2 kunnen lessen als: getallenkennis, bewerkingen (alsook maalen deeltafels) en toepassingen op bewerkingen aan bod komen. Liefst geen lessen metend rekenen voorzien. o Voor Frans mogen de studenten vanaf semester 2 een les rond taalinitiatie geven. o Voor wereldoriëntatie mogen de studenten waarnemingslessen of een eenvoudige themales geven. o Voor bewegingsopvoeding verwijzen we naar de stagenieuwsflash voor Bewegingsopvoeding. Van de lesassistenten wordt verwacht dat ze eventuele bewegingslessen tijdens de stageperiode overnemen. Deze bewegingslessen tellen mee als volwaardige stageles. Daarnaast gaan de studenten mee naar het zwembad (indien van toepassing) om een niveaugroep te begeleiden. Ze gebruiken hiervoor de zwemfiches van de leermeester LO/stageschool. Ze maken dus zelf geen lesvoorbereiding. We verwachten wel een inhoudelijke voorbereiding op basis van de zwemfiche die hen ter beschikking gesteld werd. Deze activiteiten gelden niét als een volwaardige les. o Voor muzo maakt de student in semester 1 een muziekkoffer die hij gebruikt voor muzische tussendoortjes. In semester 2 3
geeft de student minstens één les binnen een muzisch deeldomein volgens het muzisch concept: één bouwsteen staat centraal. De muzo-les sluit aan bij een actueel thema. De student leert één lied aan in de loop van de stage. Opmerking: studenten die muzo in het tweede jaar volgen realiseren dezelfde opdrachten als de klasassistenten! Aan de voorbereiding van de lessen hechten wij veel belang. Een bespreking van de opdrachten met de mentor zet de student op weg en dit vinden wij dan ook uiterst wenselijk. De studenten bereiden hun lessen voor op de hogeschool. Tijdens de voorbereidingsdagen bespreken de studenten één lesvoorbereiding met een vaklector. De vaklector tekent op de overzichtslijst als de lesvoorbereiding besproken is. Op de lesvoorbereiding noteert de vaklector de synthese van de bemerkingen. Aan de mentor legt de student op de voorziene stagedag de stagemap met het overzicht van de lessen voor. Elke lesvoorbereiding moet vooraf worden nagekeken door een (vak)lector. Lesassistenten mogen geen les geven met nietnagekeken lesvoorbereidingen. Bij opmerkingen dient de stagiair de lesvoorbereidingen aan te passen of te herwerken voor de stageles gegeven wordt. De herwerkte delen zijn op de voorbereiding gemarkeerd. Aanvullingen mogen ook met pen genoteerd worden. Gegeven lessen worden bewaard in een stagemap en zijn bij de mentor ter beschikking. Voor iedere les heeft de student aldus een nagekeken voorbereiding bij. De eerste versie en eventuele tweede worden samen aan de mentor afgegeven. Lesgeven zonder lesvoorbereiding wordt niet getolereerd. In dat geval vragen we dat de mentor contact opneemt met de stagecoördinator of één van de stagebegeleiders. Dit resulteert in een onvoldoende voor verantwoordelijkheidszin bij de attitudes. Lesopdrachten kiezen, rekening houdend met wat studenten reeds in didactiek zagen Bespreking opdrachten Feedback geven De lesvoorbereidingen van deze lessen hoeven niet op voorhand nagekeken te worden door de mentor. Richtlijnen m.b.t. leertaken Studenten testen tijdens de voorziene stageperiode één of meerdere leertaken uit. Leertaken zijn concrete en authentieke beroepstaken die gerelateerd zijn aan de focuspunten van stage en die worden opgegeven vanuit de opleiding. Door een leertaak aan te bieden die een echte beroepstaak is en geënt is op de focuspunten van stage, moet de student vanaf het begin zijn kennis, vaardigheden en attitudes tegelijk aanwenden om de taak goed te kunnen uitvoeren. We vragen aan de mentor dat de student deze leertaak of leertaken mag uittesten in de praktijk. Het is de student zijn verantwoordelijkheid om de mentor op de hoogte te brengen welke leertaak/leertaken hij moet uittesten tijdens de stage; dit is afhankelijk van het persoonlijk studietraject van de student. De concrete taakomschrijving en de verwachtingen tijdens stage zijn beschreven in afzonderlijke takenbladen (zie stagewebsite). De mentor bepaalt in overleg met de student wanneer welke leertaak binnen de lesplanning kan worden ingepland. 5. SYNTHESE FEEDBACK Nadat de lesassistent zijn lessen zelfstandig heeft gegeven, stelt de klasmentor na semester 1 een feedbackverslag op dat de student toevoegt aan zijn digitaal portfolio. Op het einde van de stage van semester 2 vindt een samenvattend gesprek plaats tussen mentor, stagelector en indien wenselijk ook de directie/stageschoolcoördinator en student. Er wordt een Feedbackverslag didactische stage van de mentor 2L opgesteld (zie stagewebsite). Tijdens dit gesprek komen alle attitudes en functionele gehelen aan bod en peilen we naar de inhoudelijke expertise van ieder leergebied. Als basis voor dit verslag gebruiken we ook hier de lees- en kijkwijzer (zie handleiding bij begeleiding en evaluatie Stage 1). Het feedbackverslag opmaken: - na semester 1 stelt de mentor dit verslag op, rekening houdend met de kantelpunten van de attitudes en bezorgt dit aan de student. - na afloop van de stage van semester 2 bereidt de mentor dit verslag voor en bespreekt dit na met de stagelector (zie lees en kijkwijzer in de handleiding bij begeleiding en evaluatie stage 1 (zie stagewebsite)). 6. BEGELEIDING EN EVALUATIE VANUIT DE HOGESCHOOL 4
In elke ankerschool is er een stageverantwoordelijke van de hogeschool: de stagelector. Hij/zij volgt de studenten in de hem/haar toegewezen ankerschool. Daarnaast wordt de student ook bezocht door zijn/haar leergroepbegeleider. Van iedere stagebijwoning maakt de stagelector/leergroepbegeleider een lesverslag. Tijdens de stage in semester 1 komen zij nog niet op stagebezoek. In semester 2 wordt de student wel bezocht. Bij problemen kan de hulp van de stagecoördinator worden ingeroepen (zie procedure in het stagevademecum op de stagewebsite). Het feedbackverslag wordt bewaard in het digitaal stageportfolio van de student en wordt meegenomen in de evaluatie van de stage. 5
7. PRAKTISCH Alle stagedocumenten zijn te vinden op onze nieuwe stagewebsite: https://stage.odisee.be/onderwijs Verwachtingen t.a.v. de student Kennismaken, opdrachten aanvragen Gericht observeren van de klas, de mentor, de leerlingen Lesopdrachten afhalen en bespreken met de mentor Aangeven bij de start van de stage welke leertaken hij/zij dient op te nemen en wat de verwachtingen hieromtrent zijn - Stagerooster opladen in het digitaal portfolio Lessen voorbereiden Lessen bespreken met vaklectoren en de overige lessen op de afgesproken datum afgeven en bespreken met mentor Indien nodig lesvoorbereiding herwerken of kleine herwerkingen markeren op definitieve lesvoorbereidingen Zelfstandig lesgeven, lessen samen met mentor of medestudent geven (team teaching) Afwezigheden tijdens een stageperiode met een doktersbewijs, of een ander attest, staven. Dank voor uw inzet! De hogeschool is u zeer dankbaar voor uw betrokkenheid binnen het SALSA-project en nodigt u nu reeds uit op een bedankingsavond voor mentoren, stageschoolcoördinatoren en directies op donderdagavond 23 mei 2019. Namens Geert Van Buynder (opleidingshoofd), Reine De Rudder (stagecoördinator), alle stagelectoren en leergroepbegeleiders. Contact: Reine De Rudder, stagecoördinator, Bachelor in het Onderwijs: Lager Onderwijs; reine.derudder@odisee.be, ODISEE, campus Waas; Hospitaalstraat 23-9100 Sint-Niklaas; tel. 03 780 89 05; https://stage.odisee.be/onderwijs 6