RAADSBESLUIT Bestuursopdracht 2-sterrendossier Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg burgerlidmaatschap De raad van de gemeente Best; gezien de oriënterende bespreking op 11 mei 2015; gezien de kaderstellende discussie op 8 juni 2015; gelet op de Gemeentewet; besluit: de volgende bestuursopdracht 2-sterrendossier Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg vast te stellen: Bestuursopdracht 2-sterrendossier Maatschappelijke Ondersteuning en Zorg Doel Het doel van dit 2-sterrendossier is dat er nieuw beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning en zorg ontwikkeld wordt, waarin de beleidsvoornemens van de gemeente op dit thema en de bijbehorende acties die het college gaat uitvoeren worden beschreven. Het nieuwe beleid sluit aan bij de wettelijke kaders van de Wpg en de Wmo 2015 en is afgestemd op het beschikbaar komen van de volksgezondheid toekomst verkenning (VTV) van de GGD en de landelijke nota gezondheidsbeleid. Afbakening Wettelijk kader Het wettelijke kader voor dit sterrendossier wordt gevormd door de Wpg en de Wmo 2015. - Wpg Op grond van de Wpg draagt de gemeente zorg voor: - de bevordering van de totstandkoming en continuïteit van en de samenhang binnen de publieke gezondheidszorg en de afstemming ervan met de curatieve gezondheidszorg en de geneeskundige hulpverlening bij ongevallen en rampen (art. 2 Wpg); - uitvoering van de jeugdgezondheidszorg en ouderengezondheidszorg (art. 4 en 5 Wpg); - uitvoering van de algemene infectieziektebestrijding (art. 6 Wpg). De Wpg schrijft voor dat de gemeenteraad bij het vaststellen van de gemeentelijke nota gezondheidsbeleid de landelijke prioriteiten, zoals opgenomen in de landelijke nota gezondheidsbeleid, in acht neemt. De gemeente heeft wel beleidsvrijheid om gemotiveerd af te wijken van de landelijke prioriteiten. Dit sterrendossier beperkt zich tot de taken uit de Wpg waarbij de gemeente een zekere mate van beleidsvrijheid heeft. Hierbij gaat het vooral om gezondheidsbevordering (leefstijl en gedrag) van de Bestse bevolking als geheel of specifieke groepen daarbinnen en in veel mindere mate om gezondheidsbescherming. Wmo 2015 Op grond van de Wmo moet de gemeente er voor zorgen dat mensen zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen. De gemeente is verantwoordelijk voor mensen die niet op eigen kracht IN15-00182 Pagina 1 van 7 *IN15-00182*
zelfredzaam zijn. Periodiek moet de gemeenteraad een plan vaststellen voor het te voeren beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Het plan beschrijft beleidsvoornemens die erop gericht zijn: 1. de sociale samenhang, de toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen met een beperking te bevorderen, de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente te bevorderen, alsmede huiselijk geweld te voorkomen en te bestrijden; 2. de verschillende categorieën van mantelzorgers, en vrijwilligers, zoveel mogelijk in staat te stellen hun taken als mantelzorger of vrijwilliger uit te voeren; 3. vroegtijdig vast te stellen of ingezetenen maatschappelijke ondersteuning behoeven; 4. te voorkomen dat ingezetenen op maatschappelijke ondersteuning aangewezen zullen zijn; 5. algemene voorzieningen te bieden aan ingezetenen die maatschappelijke ondersteuning behoeven; 6. maatwerkvoorzieningen te bieden ter ondersteuning van de zelfredzaamheid en participatie aan ingezetenen van de gemeente die daartoe op eigen kracht, met gebruikelijke hulp, met mantelzorg of met hulp van andere personen uit hun sociale netwerk niet of onvoldoende in staat zijn; 7. maatwerkvoorzieningen te bieden aan personen die niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving en beschermd wonen of opvang behoeven in verband met psychische of psychosociale problemen of omdat zij de thuissituatie hebben verlaten, al dan niet in verband met risico s voor hun veiligheid als gevolg van huiselijk geweld. Lokaal beleidskader In verband met de invoering van de Wmo 2015 zijn, aanvullend op het Wmo beleidsplan 2012-2015, in mei 2012 de Uitgangspunten Begeleiding in de Wmo en in maart 2014 de nota van AWBZ naar Wmo vastgesteld. Daarmee is er op een aantal onderdelen die de Wmo 2015 voorschrijft actueel beleid beschikbaar. Dit betreft met name beleid over het bieden van de maatwerkvoorzieningen huishoudelijke ondersteuning en begeleiding en de integrale toegang. Dit beleid is inmiddels verder uitgewerkt, onder meer in inkooptrajecten en in de Verordening maatschappelijke ondersteuning gemeente Best 2015. In dit 2-sterrendossier ligt de nadruk daarom op de andere beleidsonderdelen die de wet voorschrijft. De focus ligt op het voorkomen dat inwoners aangewezen zijn op maatwerkvoorzieningen, door toegankelijke algemene voorzieningen, het bevorderen van de sociale samenhang, mantelzorgers en vrijwilligers goed te ondersteunen, vroegsignalering en preventie. Relatie met ander lokaal beleid -Beleidsplan Jeugd 2015-2018 en bijbehorend uitvoeringsprogramma 2015/2016 Met ingang van 1 januari 2015 is de gemeente op basis van de Jeugdwet verantwoordelijk voor de organisatie en uitvoering van alle hulp en ondersteuning aan jeugdigen. Het beleidsplan Jeugd beschrijft hoe de gemeente deze nieuwe taken organiseert en hoe zij de transformatie wil vormgeven voor alle jeugdigen in Best. In het beleidsplan zijn doelstellingen geformuleerd, welke in het uitvoeringsprogramma worden vertaald in concrete acties, waarbij het accent ligt op preventie. Gezondheidsbevordering maakt hier integraal onderdeel van uit en in het Beleidsplan Jeugd is ook aandacht voor de relatie met de Wmo door een integrale toegang en een samenhangend aanbod van ondersteuning. In dit 2-sterrendossier wordt andersom ook bewaakt dat het beleid dat geformuleerd wordt aansluit op het Beleidsplan Jeugd. In de toekomst kan er mogelijk voor gekozen worden om de beleidsnota s helemaal in elkaar te integreren. 2
-Integraal veiligheidsplan De Kempen 2015-2018 In december 2014 heeft de gemeenteraad ingestemd met het Integraal Veiligheidsplan De Kempen 2015-2018. Problematische jeugd en jeugdgroepen inclusief alcohol en drugs is hierin als speerpunt genoemd. Eind juni 2015 wordt dit thema in een bijeenkomst met betrokken partners uit het veld verder uitgediept. De uitkomsten hiervan worden, waar van toepassing, meegenomen in dit sterrendossier. -Beleidsnota Best@Work; Participeren naar Vermogen Een andere belangrijke ontwikkeling binnen het sociaal domein is de invoering van de Participatiewet. De gemeente wil dat iedereen naar zijn of haar mogelijkheden werkt, bij voorkeur bij een reguliere werkgever en wanneer dat (nog) niet mogelijk is door maatschappelijk te participeren of begeleid te werken. In de nota Best@Work geeft de gemeente een antwoord op de vraag wat zij hierbij nastreeft, wat zij hiervoor gaat doen, welke (financiële) keuzen gemaakt moeten gaan worden en welke kansrijke verbindingen gelegd kunnen worden met de andere ontwikkelingen in het sociaal domein. Daarmee is er een relatie met het beleid op het gebied van maatschappelijke ondersteuning en gezondheid. -Programma sociaal domein Binnen het programma sociaal domein is er in samenhang gewerkt aan de invoering van de nieuwe wetten in het sociaal domein: de Wmo 2015, de Jeugdwet en de participatiewet. De wetten zijn nu formeel ingevoerd, maar de werkzaamheden zijn nog niet afgerond. Er wordt gewerkt aan de uitvoering van het beleid en de verordeningen die in 2014 zijn vastgesteld. Via periodieke sessies wordt de raad op de hoogte gehouden van de uitwerking van de nieuwe taken en van de uitvoering van het beleid in de praktijk. Zoals hierboven aangegeven heeft dit sterrendossier veel raakvlakken met het beleid dat de afgelopen jaren binnen het sociaal domein ontwikkeld is. De Wmo en de Wpg zijn echter breder dan de nieuwe taken die de gemeente heeft gekregen. Dit sterrendossier richt zich op de onderdelen uit deze wetten die de afgelopen tijd nog minder aandacht hebben gekregen. Binnen het programma sociaal domein is ook een aanvang gemaakt met een traject dat leidt tot een versterking van de basisstructuur. Hierbij wordt er breed in beeld gebracht waar we naartoe willen, welke vraagstukken er nog zijn en hoe deze vraagstukken worden opgepakt. Een gedeelte van deze vraagstukken wordt meegenomen in dit 2-sterrendossier. Dit zijn de vraagstukken die spelen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning en zorg, waar nog geen actueel beleid voor beschikbaar is. Waar nodig wordt afgestemd met andere onderdelen van het traject. 2-sterrendossier Wonen en Zorg Het beleid Maatschappelijke ondersteuning en Zorg heeft veel raakvlakken met een ander 2- sterrendossier: Wonen en Zorg. Het centrale doel van de Wmo 2015 is dat inwoners zo lang mogelijk in hun eigen leefomgeving kunnen blijven. Een voorwaarde om dit te bereiken is dat inwoners ook met een beperking geschikt kunnen wonen, waar het dossier Wonen en Zorg over gaat. Gezien de raakvlakken tussen deze twee dossiers gaan de beleidstrajecten parallel aan elkaar lopen en vindt er continue afstemming tussen de twee trajecten plaats. Om grote overlap in de twee dossiers te voorkomen, richt het dossier Wonen en Zorg zich met name op de ruimtelijke, fysieke beschikbaarheid van geschikte woningen en de (voorzieningen in de) woonomgeving en op initiatieven specifiek op het gebied van wonen en zorg. Het dossier Maatschappelijke ondersteuning en zorg richt zich meer op de maatschappelijke ondersteuning die aan inwoners met een beperking, mantelzorgers en vrijwilligers in die woningen en woonomgevingen geboden wordt. Beide dossiers dragen er daarmee aan bij dat inwoners met een beperking zo lang mogelijk zelfstandig kunnen wonen. 3
Op te leveren resultaat Door vaststelling van deze bestuursopdracht (raadsbesluit, juni 2015) geeft de raad opdracht aan het college om de volgende producten voor te bereiden/op te leveren: - projectplan (collegebesluit, juli 2015) - uitgangspunten notitie, met als bijlage een participatieverslag (raadsbesluit, januari/februari 2016) - concept beleidsnota, gereed voor inspraak (collegebesluit, maart/april 2016) - definitieve beleidsnota (raadsbesluit, juli 2016) Onderdeel van de beleidsnota wordt een evaluatie van de voorgaande beleidsperiode voor zowel de Wmo als het Gezondheidsbeleid en een lokale analyse van de gezondheidssituatie aan de hand van de meest recente gezondheidsmonitoren van de GGD. Op basis van de evaluatie, de analyse, de wettelijke taken, de landelijke kaders en trends, de kernboodschappen van de GGD en de input van het veld, worden speerpunten en actiepunten geformuleerd. Randvoorwaarden en uitgangspunten (o.a. financiën / risico s) Beschikbaarheid landelijke gezondheidsnota Omdat de gemeente rekening moet houden met de prioriteiten die in de landelijke gezondheidsnota worden opgenomen, is het belangrijk dat deze nota tijdig (in elk geval vanaf de fase van analyse/inventarisatie) beschikbaar is. Draagvlak Voor zowel de opstelling als de uitvoering van de beleidsnota is inbreng, draagvlak en medewerking van externe partners zoals vrijwilligers(organisaties) en maatschappelijke organisaties van wezenlijk belang. Deze partijen worden daarom actief betrokken bij de beleidsontwikkeling. Financiën In de uiteindelijke beleidsnota wordt een financiële paragraaf opgenomen waaruit blijkt waar de uitvoering van het beleid uit betaald wordt. Het uitgangspunt is dat het beleid dat wordt geformuleerd, wordt uitgevoerd binnen de bestaande budgetten van de gemeente voor gezondheidsbeleid en voor de maatwerk- en algemene voorzieningen Wmo (programma 8 van de begroting). Door de nieuwe beleidsspeerpunten kunnen er binnen deze budgetten wel verschuivingen optreden. Specifiek voor het lokale gezondheidsbeleid is in de begroting structureel een bedrag van 20.000 opgenomen om het beleid vorm te geven. Dit bedrag wordt aangewend voor nieuwe initiatieven in het kader van het vastgestelde gezondheidsbeleid. Rol van de raad in het proces De raad geeft aan de voorkant, door vaststelling van de bestuursopdracht, richting aan het proces, de kaders en de reikwijdte van het beleid. Bij een 2-sterrendossier vinden de analyse/inventarisatiefase en participatiefase plaats onder verantwoordelijkheid van het college. Het college bepaalt uiteindelijk het definitieve participatietraject, met inachtneming van de uitgangspunten zoals vastgesteld in de bestuursopdracht, en is verantwoordelijk voor het verloop ervan. De raadsleden worden uitgenodigd om deel te nemen aan de bijeenkomsten in de participatiefase. Na de periode van analyse/inventarisatie en bewonersparticipatie stelt de raad een vast die de basis vormt van de beleidsnota. 4
Bij het aanbieden van de wordt de raad door middel van een participatieverslag uitgebreid geïnformeerd over het participatietraject en de uitkomsten daarvan. De raad wordt nadrukkelijk ook geïnformeerd over minderheidsstandpunten. Uiteindelijk stelt de raad de beleidsnota vast. Communicatie en participatie In de oriënterende bijeenkomst is door de raad nadrukkelijk aangegeven dat inbreng van betrokken partners, (belangen-)organisaties, cliëntenraden en inwoners van cruciaal belang is. Er wordt ingezet op een breed participatietraject, waarin dialoog en maatwerk met betrekking tot verschillende doelgroepen / partners en hun rol centraal staan. Voor de invulling van dit brede traject sluiten wij aan bij de door de raad vastgestelde methodiek in de nota bewonersparticipatie gemeente Best van januari 2012 (zie bijlage 2 bij het raadsvoorstel). Aan de hand van een checklist wordt een participatieplan opgesteld, waarin onder andere wordt bepaald welke betrokkenen (doelgroepen) er zijn en welke participatieinstrumenten ingezet worden. Na vaststelling van de bestuursopdracht wordt aan de hand van de checklist en onderstaande uitgangspunten het definitieve participatieplan vastgesteld. Participatiefase - uitgangspunten In een vroegtijdig stadium worden de betrokken partijen gevraagd mee te denken, praten en adviseren, zodat de verschillende kwesties en gezichtspunten vanaf de start bij de beleidsontwikkeling betrokken worden. Aan de hand van de checklist bewonersparticipatie wordt een uitgebreide analyse gemaakt van de betrokken doelgroepen en partners. In de analyse worden de verschillende doelgroepen gedefinieerd en wordt hun rol in beleidsontwikkeling en uitvoering uiteen gezet. Maatwerk is hierbij van belang. In de oriënterende bijeenkomst zijn door de raad onder andere de volgende betrokkenen genoemd: Stichting Welzijn Best Oirschot, seniorenraad, Wmo-adviesraad, cliëntenraden (ook van jeugdzorg), huisartsen, steunpunt mantelzorg, vrijwilligersorganisaties en vertegenwoordiging onderwijs. Afhankelijk van de betreffende rol wordt bepaald op welk participatieniveau de doelgroep / partner participeert. Voor de direct betrokken partners, zoals bijvoorbeeld vrijwilligers(organisaties) en maatschappelijke organisaties, wordt minimaal ingezet op het participatieniveau coproduceren : Co-produceren: gezamenlijk met bewoners / partijen bepaalt de gemeente de te bespreken onderwerpen. Hiervoor wordt ook gezamenlijk gezocht naar oplossingen. De gemeente verbindt zich aan de uitkomsten in de uiteindelijke besluitvorming. Achteraf wordt verantwoording afgelegd in een verantwoordingsdocument. (Bron: nota bewonersparticipatie gemeente Best, jan. 2012) Voor de overige betrokkenen wordt minimaal gekozen voor het participatieniveau adviseren. Adviseren: Over een door de gemeente aangedragen onderwerp wordt bewoners / partijen om advies gevraagd. Zij mogen ideeën aandragen en meedenken over oplossingen. De partners zijn de ervaringsdeskundigen en mede-eigenaar van een wijk, probleem of idee. De gemeente kan het advies overnemen of onderbouwd naast zich neer leggen. De bewoners / partijen ontvangen tijdens en na het traject feedback over de uitkomsten van het participatietraject: welke input wordt overgenomen en welke niet, inclusief een verantwoording waarom niet. Dit gebeurt in een verantwoordingsdocument. Ook 5
worden bewoners / partijen geïnformeerd over het uiteindelijke plan/voorstel. (Bron: nota bewonersparticipatie gemeente Best, jan. 2012) Inspraaktraject Na vaststelling van de conceptnota Maatschappelijke ondersteuning en zorg door het college van B&W volgt een formeel inspraaktraject. De conceptnota wordt gedurende 6 weken ter inzage gelegd. De zienswijzen worden betrokken bij de besluitvorming over de nota. Planning (besluitvormingstraject/afronding opdracht In onderstaand schema wordt de planning van het dossier Maatschappelijke ondersteuning en Zorg weergegeven en wordt aangegeven wie waarvoor verantwoordelijk is of waarover besluit. Wanneer? Wat? Waarom? Wie? 8 juni 2015 Kaderstellende discussiebijeenkomst (plenair/raadsbrede discussie) Richtinggevende/ kaderstellende discussie conceptbestuursopdracht 29 juni 2015 Besluitvorming Vaststellen bestuursopdracht Raadsleden Gemeenteraad 14 juli 2015 Besluitvorming Vaststellen projectplan College van B&W Juli/augustus 2015 September/ oktober 2015 November/ december 2015 Analyse/inventarisatie Definiëren en voorbereiden participatietraject (checklist en participatieplan) Participatietraject schrijven Door de opgave goed in kaart te brengen kan er gericht in gesprek worden gegaan met inwoners en betrokken partijen. Informeren over de opgave, gezamenlijk bepalen probleem, ideeën en oplossingen Opstellen December 2015 Informatieve sessie Informeren over beslispunten Januari 2016 Januari/februari 2016 Februari/maart 2016 Kaderstellende discussiebijeenkomst (plenair/raadsbrede discussie) Besluitvorming Schrijven Richtinggevende/ kaderstellende discussie concept Vaststellen Opstellen concept beleidsnota Maart/april 2016 Besluitvorming vaststellen conceptnota voor inspraak April/mei 2016 Formele inspraak Ter inzage legging gedurende 6 weken Belanghebbende betrokken partijen, volgens participatieplan Raads- en burgerleden Raadsleden Gemeenteraad College van B&W Alle belanghebbenden en/of 6
Mei / juni 2016 Verwerken zienswijzen Onderdeel van inspraakprocedure geïnteresseerden Juni 2016 Besluitvorming Vaststellen conceptnota College van B&W Juni 2016 Informatieve sessie Informeren over beslispunten beleidsnota Juli 2016 Kaderstellende discussiebijeenkomst (plenair/raadsbrede discussie) Richtinggevende/kaderst ellende discussie concept beleidsnota Raads- en burgerleden Raadsleden juli 2016 Besluitvorming Vaststellen beleidsnota Gemeenteraad Aldus besloten door de raad van Best in zijn vergadering van 29 juni 2015 de griffier de voorzitter M.J.H.J. Baijens drs. A.G.T. van Aert 7