Bijlage I: Kostentoerekening 2012 In artikel 4.2 lid 4 van het Waterschapsbesluit, is opgenomen dat de kostentoerekening plaats vindt op basis van objectieve, bedrijfseconomische criteria. De totale begroting per taak bestaat uit de som van de directe kosten en opbrengsten en alle doorberekende kosten van de ondersteunende producten. De kosten van de producten bestaan uit directe en indirecte (netto) kosten. Alle kosten worden uiteindelijk toegerekend aan de taken watersysteembeheer en zuiveringsbeheer en gedekt door de belastingheffing over beide taken. De begroting is ingedeeld in primaire producten en ondersteunende producten. De primaire producten zijn de producten die een directe bijdrage leveren aan de taken van het waterschap. De ondersteunende producten zijn de producten die de totstandkoming van de primaire producten ondersteunen. De ondersteunende producten worden middels verdeelsleutels toegerekend aan de In 2008 is de volgende kostentoerekening door het algemeen bestuur vastgesteld: WS ZUIV Primaire producten Planvorming 90% 10% Aanleg en onderhoud waterkeringen 100% Inrichting en onderhoud watersystemen 100% Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken 100% Inrichting en onderhoud vaarwegen en havens 100% Vergunningverlening en handhaving keur 100% Beheersing van lozingen: Aanpak diffuse emissies derden 100% Handhaving watervergunningen en meldingen 70% 30% Rioleringsplannen en subsidies lozingen 50% 50% Heffing en invordering 63% 37% Bestuur en externe communicatie 80% 20% Dekkingsmiddelen: Dividend opbrengst NWB 80% 20% Overige opbrengsten Specifiek per taak Management en organisatie (o.a. personeelszaken), Beleids- en beheerinstrumenten (financiën), Facilitaire zaken/interne faciliteiten (o.a. post en archief) Informatisering, informatiebeleid en automatisering Informatisering / centrale (geo)grafische informatie Facilitaire zaken/huisvesting Deze producten worden op basis van de verhouding van de omzet van de primaire producten De verdeling is op basis van het aantal geautomatiseerde werkplekken per afdeling, en wordt door middel van een opslag op het uurtarief van de afdelingen over de producten 80% WS en 20% ZUIV De verdeling is op basis van de in gebruik zijnde m 2 s van de afdelingen en wordt middels het uurtarief van de 1
Bemonstering en analyse (Laboratorium) afdelingen over de producten De verdeling vindt plaats op basis van het aantal ILOW punten over de ILOW betekent: Integraal Laboratorium Overleg Waterkwaliteitsbeheerders Deze kostentoerekening wordt ook jaarlijks in onze begroting opgenomen. Zie bijvoorbeeld bladzijde 34 en verder van de begroting 2012. De verdeling over de taken is destijds op basis van aannames en verwachtingen opgesteld. Het is goed periodiek te kijken in hoeverre de gehanteerde aannames en verwachtingen nog aansluiten bij de werkelijkheid. Toerekeningen voor 100% aan een van de taken staan niet ter discussie. Ten aanzien van de overige toerekeningen kunnen de volgende opmerkingen worden gemaakt. Planvorming Het beleidsproduct planvorming bestaat uit het integraal waterbeheersplan, thema- en gebiedsgerichte plannen (zowel van onszelf als van derden zoals gemeenten) en het calamiteitenplan. In de praktijk is het aandeel planvorming voor het zuiveringsbeheer relatief gering gebleven. De huidige aandacht voor plannen en onderzoeken op het gebied van samenwerking (afvalwaterketen) wordt in financiële zin onder het primaire product bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken verantwoord. De huidige verdeling kan worden gehandhaafd. Beheersing van lozingen Hierbij wordt onderscheid gemaakt in directe lozingen en indirecte lozingen. De opbrengsten van de ve s voor directe lozingen komen ten gunste van het watersysteembeheer omdat hier ook de kosten worden gemaakt voor het beheer van het oppervlaktewater. De VE s van de indirecte lozingen zijn de opbrengst van de taak zuiveringsbeheer. De kosten van het beleidsproduct beheersing van lozingen worden derhalve over de taken watersysteembeheer (directe lozingen) en zuiveringsbeheer (indirecte lozingen). Een verdere onderverdeling is daarom van belang. Het beleidsproduct is onder in: 1. Aanpak diffuse emissies derden 2. Handhaving Waterwet-vergunningen en meldingen 3. Rioleringsplannen en subsidies lozingen 1. Aanpak diffuse emissies derden Dit betreft de aanpak van diffuse bronnen. Hierbij valt te denken aan open teelt en akkerrandenbeheer. Deze kosten vallen voor 100% onder de taak watersysteembeheer. Hierin is niets veranderd. 2. Handhaving Waterwet-vergunningen en meldingen Met ingang van 1 oktober 2010 is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) van kracht. In deze wet is één stelsel voor vergunningverlening geregeld. Een aantal bedrijven dat vroeger van het waterschap een vergunning kreeg, krijgt die nu van de gemeente. Dit zijn de zogenaamde indirecte lozers. Zij lozen hun afvalwater via de gemeentelijke riolering op onze rwzi. 2
Voor lozingen van bedrijven die direct op het oppervlaktewater lozen blijft het waterschap verantwoordelijk. Het waterschap blijft ook het bevoegde gezag voor de watervergunning. De invoering van de wet Wabo en de Waterwet hebben tot gevolg gehad dat er iets meer tijd aan indirecte lozingen wordt besteed. Een verhouding 75/25 is reëler. Momenteel adviseren wij gemeenten ten aanzien van de vergunningverlening voor indirecte lozers. Deze advisering loopt in ieder geval door tot en met 2013. Daarna is het mogelijk dat deze advisering wordt beëindigd. Vanaf 2014 wordt de vergunningverlening Wabo gebundeld in Regionale UitvoeringsDiensten (RUD s). De gemeenten, provincies en waterschappen hebben afspraken gemaakt over de advisering voor indirecte lozingen tot aan de vorming van de RUD s. Zodra er RUD s zullen de partijen nieuwe afspraken moeten maken. Voor de kostentoerekening kan dit betekenen dat de kosten voor handhaving Waterwet c.a. volledig ten laste van het watersysteembeheer worden gebracht. De omvang van de werkzaamheden voor handhaving c.a. zal dan uiteraard opnieuw worden beoordeeld. 3. Rioleringsplannen en subsidies lozingen De rioleringsplannen en subsidies lozingen (denk aan de in 2010 beëindigde stimuleringsregeling afkoppelen) zijn zowel van nut voor het watersysteembeheer als voor het zuiveringsbeheer. Door het afkoppelen gaat er een kleinere hoeveelheid schoon water naar de rwzi s. Dit leidt tot een betere werking van de rwzi en er komt minder vuil water via riooloverstorten in het oppervlaktewater terecht. Via rioleringsplannen wordt zowel getoetst of onze rwzi s afvalstromen aankunnen als wat de effecten zijn van overstorten op de waterkwaliteit. Heffing en invordering De kosten van heffing en invordering (perceptiekosten) worden onder in kosten voor de belastingen van het watersysteembeheer en het zuiveringsbeheer. De perceptiekosten van het watersysteembeheer worden vervolgens toegerekend aan de belastingcategorieën gebouwd, ongebouwd, ingezetenen en natuur. De perceptiekosten bestaan voornamelijk uit de bijdrage aan het belastingkantoor Hefpunt. Hefpunt heeft destijds vooral op basis van het aantal belastingaanslagen al haar kosten toegerekend naar de taken. Ten opzichte van de aannames uit 2008 wordt geen wijziging in de verdeling over de taken voorgesteld. Bij de belastingheffing is wel veel veranderd. Het vanaf 2009 geldend belastingstelsel zorgde voor veel reuring. Het meeliften met de waterleidingbedrijven is beëindigd. Betalingstermijnen zijn aangepast. Het kwijtscheldingsbeleid is herzien. Toch zorgden deze veranderingen per saldo niet tot noemenswaardige afwijkingen. Bestuur en externe communicatie Voor de huidige verdeling van de kosten voor bestuur en externe communicatie is aansluiting gezocht bij de bestuursindeling (zetels) uit 2008. Daaruit kwam naar voren dat 80% van de kosten aan het watersysteembeheer kan worden toegerekend. Het is moeilijk aan te geven in hoeverre deze kostentoerekening reëel is. Een graadmeter kan zijn het aantal relevante bestuursonderwerpen. Als we de bestuursagenda s van de afgelopen jaren bekijken dan blijkt het onderwerp zuiveren met 20% van de agendapunten al rijkelijk bedeeld. In de toekomst zal het onderwerp zuiveren zeker ook op de agenda van het bestuur blijven staan (zie samenwerking afvalwater, zuiveringsstrategie). Een dergelijke technische benadering heeft niet onze voorkeur. We kunnen het toedelen van de bestuurskosten ook op een andere manier benaderen. Met als uitgangspunt dat we twee taken hebben waaraan globaal gesproken evenveel geld wordt uitgegeven kunnen de kosten ook naar de omzet van de beide taken over beide taken worden. Niet de 3
tijdsbesteding, maar de verantwoordelijkheid van het bestuur voor beide taken staat dan voorop. Voorgesteld wordt om voor deze benadering te kiezen. Een verdeling op basis van de omzet betekent dat 53% van de kosten van dit beleidsproduct ten laste van de taak watersysteembeheer wordt gebracht, en 47% ten laste van de taak zuiveringsbeheer. Om het globale karakter van de verantwoordelijkheden voor dit beleidsproduct te benadrukken heeft een verdeling 50/50 de voorkeur. Opbrengst dividend De huidige verdeling van deze opbrengst is destijds afgeleid van de verdeling van de kosten voor bestuur en externe communicatie. Deze verdeling dus gelijk aan de verdeling van de kosten voor bestuur en externe communicatie kan worden gehandhaafd. Overigens is deze kostentoerekening nu niet van belang, omdat geen dividenduitkering wordt ontvangen. De doorberekening van de ondersteunende producten is min of meer verplicht voorgeschreven. De ruimte die er is hebben wij ingevuld vanuit de gedachte een zo eenvoudig mogelijk systeem te hanteren. Uiteindelijk gaan de kosten naar de twee taken van het waterschap. Huisvestingskosten worden op basis van het aantal vierkante meters over de afdelingen en automatiseringskosten worden per werkplek toegerekend aan afdelingen. Beide kostensoorten worden vervolgens via de uurtarieven over producten en taken. Management en organisatie, Beleids- en beheersinstrumenten en Facilitaire/interne faciliteiten worden op basis van de omzet (lees kosten) toegerekend naar de De basisgedachte hierachter is dat naarmate meer wordt uitgegeven aan een taak (in uren dan wel directe kosten) er ook meer gebruik wordt gemaakt van ondersteunende activiteiten. Een specifiekere verdeling hierin is mogelijk, door elk ondersteunend product afzonderlijk te bekijken. Dit gaat ten kosten van de eenvoud. Een specifiekere toerekening betekent ook meer administratieve lasten. Op basis van de huidige omzet wordt 53% toegerekend naar watersysteembeheer en 47% naar zuiveringsbeheer. De komende jaren zullen de kosten voor het watersysteembeheer sterk toenemen; de kosten voor het zuiveringsbeheer zullen slechts licht stijgen. Hierdoor zal de kostentoerekening van de ondersteunende producten aan het watersysteembeheer licht toenemen. Ten aanzien van de informatisering / centrale (geo)grafische informatie wordt een wijziging voorgesteld. Destijds is een verhouding 80% watersysteembeheer en 20% zuiveringsbeheer vastgesteld, omdat ook voor de taak zuiveren werkzaamheden werden uitgevoerd. Vooral voor werkzaamheden aan rioolgemalen en leidingen moest handmatig kaartwerk worden aangeleverd. Ook het invoeren van alle geografische gegevens van de rwzi s vergde de nodige tijd. Momenteel zijn alle gegevens digitaal beschikbaar. Dit betekent dat qua tijd (en daarmee kosten) nauwelijks nog werkzaamheden ten behoeve van de taak zuiveren worden uitgevoerd. Voorgesteld wordt het ondersteunend product voor 100% toe te rekenen aan de taak watersysteembeheer. De nieuwe kostentoerekening kan met ingang van de begroting 2013 worden ingevoerd. Voorgestelde nieuwe kostentoerekening WS ZUIV Primaire producten Planvorming 90% 10% Aanleg en onderhoud waterkeringen 100% Inrichting en onderhoud watersystemen 100% 4
Bouw en exploitatie zuiveringstechnische werken 100% Inrichting en onderhoud vaarwegen en havens 100% Vergunningverlening en handhaving keur 100% Beheersing van lozingen: Aanpak diffuse emissies derden 100% Handhaving watervergunningen en meldingen 75% 25% Rioleringsplannen en subsidies lozingen 50% 50% Heffing en invordering 63% 37% Bestuur en externe communicatie 50% 50% Dekkingsmiddelen: Dividend opbrengst NWB 50% 50% Overige opbrengsten Specifiek per taak Management en organisatie, Beleids- en beheerinstrumenten, Facilitaire zaken en Interne faciliteiten Informatisering, informatiebeleid en automatisering Informatisering / centrale (geo)grafische informatie Facilitaire zaken en huisvesting Bemonstering en analyse (Laboratorium) Deze producten worden op basis van de verhouding van de omzet van de primaire producten De verdeling is op basis van het aantal geautomatiseerde werkplekken per afdeling, en wordt door middel van een opslag op het uurtarief van de afdelingen over de producten 100% watersysteembeheer De verdeling is op basis van de in gebruik zijnde m 2 s van de afdelingen en wordt middels het uurtarief van de afdelingen over de producten De verdeling vindt plaats op basis van het aantal ILOW punten over de ILOW betekent: Integraal Laboratorium Overleg Waterkwaliteitsbeheerders 5