Design Charles & Ray Eames - Hang it all Vitra HIVA input bij actuele thema s binnen het LOP Hasselt Anneloes Vandenbroucke & Thomas Wouters 12 december 2013
Overzicht 1. Onderwijssegregatie in het basisonderwijs 2. Neveninstroom in het secundair onderwijs 3. Vroegtijdig schoolverlaten
De rol van schoolkeuzemotieven en hoe te werken aan meer sociale mix ONDERWIJSSEGREGATIE IN HET BASISONDERWIJS
Inschrijvingskansen Oorzaken van segregatie Woonsegregatie Kennis schoolsysteem en infovergaring Schoolkeuzemotieven Profilering scholen Aannamebeleid scholen Stabiliteit schoolloopbanen 4
5
Redenen om scholen uit te sluiten (%) Leerkrachten 25 30 Reputatie 29 48 Niveau 39 56 Discipline 51 64 etnisch-culturele minderheden autochtoon + EU (15) Opvoeding 40 64 Opvang 18 39 Bereik 40 45 0 10 20 30 40 50 60 70 6
Geloofsovertuiging als reden om scholen uit te sluiten (%) 50 45 40 35 30 25 29 25 ongelovig katholiek 20 islamitisch 15 10 10 5 0 7
Etnische compositie als schoolkeuzemotief 50 45 gemiddelde tolerantie t.a.v. aandeel etnische minderheden op school (in %) 43 47 40 35 30 25 20 15 10 5 36 33 0 midden- of laagopgeleide moeder autochtoon + EU (15) etnisch-culturele hoogopgeleide moeder minderheden 8
Etnische compositie als schoolkeuzemotief 45 40 35 35 % ouders die aangeven 'te zwarte school' te mijden 41 30 25 24 20 19 15 10 5 0 midden- of hoogopgeleide moeder laagopgeleide moeder autochtoon + EU (15) etnisch-culturele minderheden 9
HOE SOCIALE MIX BEVORDEREN? 10
Creëer draagvlak bij de ouders Juridisch kader: vrijheid van schoolkeuze Onmogelijk om tegen de wil van de ouders kinderen op een bepaalde school te zetten. DUS: Desegregatiemaatregelen enkel succesvol wanneer het op vrijwillige basis gebeurt.
Verander van pedagogisch project / zet een magneetschool op Radicale heroriëntering, nieuw profiel, nieuwe identiteit Methodescholen (Freinet, Jenaplan, Dalton, enz) trekken vooral kansrijke ouders aan Magneetscholen Creatie van een aantrekkelijke leeromgeving, bvb. Via kunst op school Ontwikkeling van een positieve en onderscheidende identiteit
Ouders met een niet-westerse achtergrond hebben vaak een voorkeur voor klassikaal lesgeven, duidelijke structuur, discipline Uitgesproken pedagogische profilering trekt aan maar stoot ook af Gevaar: van een té gekleurde / kansarme school naar een té witte / kansrijke school in vgl. met buurt 13
Vragen De devaluatie van het pedagogisch project? Is dit fair naar de andere scholen in de buurt die inspanningen doen om een sociale mix op school te realiseren? 14
Creëer draagvlak bij leerkrachten Leerkrachten marionetten Filteren van verandering door persoonlijk interpretatiekader (taakopvatting) Principiële resistentie belang van draagvlak
Oorzaken van weerstand: Perceptie: vernieuwing = onbelangrijk Onduidelijke communicatie over wat het betekent voor de klaspraktijk Gevoelens van incompetentie Conservatief (angst voor verlies van het vertrouwde) Gebrek aan invloed
Omgaan met weerstand: Uitvoerig en tijdig informeren over de vernieuwing Noodzaak/logica van sociale mix belichten Begrip tonen voor de weerstand
Voer een duidelijk implementatiebeleid Planning Belang van systematische planmatige aanpak Rol van de directeur Initiator Voortrekker Procesbewaker Rationale achter plannen: motiveren, expliciteren, consequent aanhouden
7 pijlers van beleidsvoerend vermogen: 1) Doelgerichte en gedeelde visie 2) Transformationeel schoolleiderschap 3) Innovatief vermogen 4) Participatieve besluitvorming ( top-down benadering) 5) Professionele samenwerking 6) Responsiviteit 7) Reflecterend handelen
Professionalisering Onzekerheid wegwerken Nascholingsactiviteiten Leerkrachten betrekken bij vaststellen behoeften Aansluiten bij de dagdagelijkse praktijk / problemen 22
Maak afspraken / werk samen met andere scholen / voorzieningen uit de buurt Vb: Lokale Overlegplatforms Afspraken rond streefverhoudingen indicatorleerlingen / niet-indicatorleerlingen voor alle scholen in dezelfde buurt Vb: Afspraken met de kinderopvang
Werk toegangsdrempels weg Vrijheid van onderwijs -> profileringsdrang -> barrières voor kansarmen o Schoolkosten Maximumfactuur, kostenbeheersing, S.O.S. Schulden op School o Monoculturele norm Interreligieus en intercultureel onderwijs o Onaangepaste voorzieningen Voor- en naschoolse kinderopvang / warme maaltijden / oudercontact op aangepaste uren
Informeer ouders Probleem Allochtone ouders starten later met zoekproces populaire scholen volzet Informatieachterstand bij allochtone ouders keuze voor dichtstbijzijnde school Nood aan: Informatie op maat Inzetten van brugfiguren, schoolopbouwwerk, (allochtoon) middenveld Projecten als School in Zicht
Faciliteer groepsgewijze aanmelding Ouders zetten de stap gemakkelijker samen Voorbeeld: School in Zicht Verschillende contactmomenten Inspelen op nood aan identificatie met / aansluiting bij andere ouders Wens: 3 kansrijke leerlingen in de klas
Hou rekening met de perceptie van ouders Perceptie: zwarte school = lage kwaliteit en minder ontwikkelingskansen MAAR! perceptie werkelijkheid (bv. sterk in differentiatie) Kwaliteit van concentratieschool aantonen, bvb. via projecten zoals School in Zicht
Werk met een systeem van controlled choice Ouders geven voorkeursrangorde van scholen door overheid verdeelt kinderen over scholen rekening houdend met voorkeur ouders en met oog voor een sociale mix
Werk met dubbele contingentering Afgesproken percentage plaatsen per contingent!!! Belang van kennis inschrijvingsperiodes (nood aan meertalige informatieverspreiding)
Aanvullend Fris je schoolgebouw op of zet een nieuwbouw Richt je communicatie niet op één bepaalde groep ouders 31
Specifiek voor (overgang naar) SO Overgang van BaO naar SO Brede eerste graad / stel de studiekeuze uit Investeer in evenwaardige keuze-alternatieven 32
LOP Hasselt NEVENINSTROOM SECUNDAIR ONDERWIJS
Overzicht Neveninstroom SO LOP Hasselt Instroom per leerjaar/graad Leerlingenprofielen: leeftijd/ses Andere centrumsteden
Data Leerlingendatabank (departement onderwijs) Data voor het gewoon secundair onderwijs (hoofdstructuur 311) Data inclusief buitengewoon SO (zonder SES kenmerken) Aantal lln Procentueel Gewoon secundair 10282 97% DBSO 79 1% BuSO 276 2%
LOP Hasselt secundair onderwijs (2011) Onderwijsvorm leerjaar 0 1 2 3 4 5 6 7 Totaal ASO 0 0 0 676 560 541 527 0 2304 0% 0% 0% 7% 5% 5% 5% 0% 22% BSO 0 0 0 365 383 463 423 419 2053 0% 0% 0% 4% 4% 5% 4% 4% 20% GSO 43 1059 1126 0 0 0 0 0 2228 0% 10% 11% 0% 0% 0% 0% 0% 22% HBO 763 0 0 0 0 0 0 0 763 7% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 0% 7% KSO 0 0 0 176 179 235 171 0 761 0% 0% 0% 2% 2% 2% 2% 0% 7% TSO 0 0 0 384 456 619 573 141 2173 0% 0% 0% 4% 4% 6% 6% 1% 21% Totaal 806 1059 1126 1601 1578 1858 1694 560 10282 8% 10% 11% 16% 15% 18% 16% 5% 100%
Instroom in het SO, per provincie 2011 Evolutie (2001-2011) Provincie Procentueel Limburg 95% Antwerpen 1,40% Vlaams-Brabant 3,30% Schooljaar Antwerpen Limburg Vlaams- Brabant 2001 115 9214 191 1,2% 96,2% 2,0% 2002 98 9372 220 1,0% 96,2% 2,3% 2003 103 9274 217 1,1% 96,2% 2,3% 2004 115 9954 259 1,1% 96,1% 2,5% 2005 129 10034 277 1,2% 95,8% 2,6% 2006 144 10005 284 1,4% 95,6% 2,7% 2007 135 10033 309 1,3% 95,4% 2,9% 2008 124 10012 322 1,2% 95,3% 3,1% 2009 140 10094 316 1,3% 95,1% 3,0% 2010 147 9918 323 1,4% 94,8% 3,1% 2011 147 9960 346 1,4% 94,7% 3,3%
De instroom in het SO, per LOP Beringen- Leopoldsbu rg Bilzen- Hoeselt- Tongeren Diest Dilsen- Stokkem- Maasmeche len Genk Hasselt Hechtel- Eksel- Heusden- Zolder- Houthalen- Helchteren Leuven Sint-Truiden 2001 283 460 35 119 457 3722 893 20 156 4,6% 7,4% 0,6% 1,9% 7,4% 60,0% 14,4% 0,3% 2,5% 2002 319 444 46 142 422 3733 933 21 147 5,1% 7,1% 0,7% 2,3% 6,7% 59,6% 14,9% 0,3% 2,4% 2003 323 405 43 146 435 3705 956 18 126 5,2% 6,5% 0,7% 2,4% 7,0% 59,7% 15,4% 0,3% 2,0% 2004 369 445 58 167 470 3813 1044 13 132 5,6% 6,8% 0,9% 2,6% 7,2% 58,1% 15,9% 0,2% 2,0% 2005 389 454 60 166 468 3786 1054 14 143 5,9% 6,9% 0,9% 2,5% 7,1% 57,6% 16,0% 0,2% 2,2% 2006 346 464 59 174 474 3767 1071 11 158 5,3% 7,1% 0,9% 2,7% 7,2% 57,4% 16,3% 0,2% 2,4% 2007 342 472 59 199 470 3682 1126 10 169 5,2% 7,2% 0,9% 3,0% 7,1% 55,9% 17,1% 0,2% 2,6% 2008 361 472 63 206 499 3551 1127 8 174 5,5% 7,2% 1,0% 3,2% 7,6% 54,4% 17,3% 0,1% 2,7% 2009 349 471 59 208 544 3528 1100 14 182 5,4% 7,2% 0,9% 3,2% 8,4% 54,2% 16,9% 0,2% 2,8% 2010 334 470 56 200 546 3514 1065 14 201 5,2% 7,3% 0,9% 3,1% 8,5% 54,4% 16,5% 0,2% 3,1% 2011 343 466 60 216 543 3535 1099 25 241 5,2% 7,1% 0,9% 3,3% 8,2% 53,6% 16,7% 0,4% 3,7%
Instroom Opsplitsen naar graden in het gewoon secundair onderwijs Graad 1: aandeel uit LOP Hasselt van 78% in 2002 naar 75% in 2011 Graad 2 en 3: aandeel uit LOP Hasselt van 63% in 2004 naar 50% in 2011
Instroom: profiel Vergelijking tussen studenten in LOP Hasselt die binnen het LOP gebied wonen, of erbuiten Op basis van: Leeftijd Individuele leerlingenkenmerken
Profiel: leeftijd (schooljaar 2011, graad 1) LOP Hasselt Ander LOP Geboortejaar Frequentie Procent 1995 3 0,3% 1996 17 1,6% 1997 126 11,8% 1998 501 46,8% 1999 410 38,3% 2000 13 1,2% Geboortejaar Frequentie Procent 1995 1 0,3% 1996 8 2,3% 1997 52 14,7% 1998 155 43,8% 1999 133 37,6% 2000 5 1,4%
Profiel: leeftijd (schooljaar 2011, graad 2 en 3) Vanuit LOP Hasselt Vanuit andere LOP s Geboortejaar Frequentie Procent 1987 0 0,0% 1988 0 0,0% 1989 1 0,0% 1990 11 0,5% 1991 37 1,6% 1992 103 4,6% 1993 221 9,8% 1994 497 22,0% 1995 492 21,8% 1996 482 21,3% 1997 407 18,0% 1998 7 0,3% 1999 2 0,1% Geboortejaar Frequentie Procent 1987 2 0,1% 1988 2 0,1% 1989 6 0,3% 1990 29 1,3% 1991 76 3,4% 1992 192 8,7% 1993 354 16,0% 1994 495 22,3% 1995 446 20,1% 1996 370 16,7% 1997 239 10,8% 1998 5 0,2% 1999 0 0,0%
Individuele (SES) leerlingenkenmerken - Indicator en niet-indicatorleerlingen Inschrijvingsrecht Werkingsmiddelen Omkadering (SES-lestijden) - Opleidingsniveau moeder - Schooltoelage - Thuisloos - Trekkende bevolking - Opleidingsniveau moeder - Schooltoelage - Thuistaal - Buurt - Opleidingsniveau moeder - Schooltoelage - Thuistaal
Profiel: SES (schooljaar 2011, graad 1) Vanuit LOP Hasselt Vanuit andere LOP s Opleiding moeder Frequentie Procent Hoog 918 82,9% Laag 190 17,2% Opleiding moeder Frequentie Procent Hoog 281 79,8% Laag 71 20,2% Taal Frequentie Procent Nederlands 1013 91,2% niet Nederlands 98 8,8% Taal Frequentie Procent Nederlands 330 93,8% niet Nederlands 22 6,3% Toelage Frequentie Procent Nee 802 73,2% Ja 294 26,8% Toelage Frequentie Procent Nee 235 68,3% Ja 109 31,7%
Profiel: SES (schooljaar 2011, graad 2 en 3) Vanuit LOP Hasselt Vanuit andere LOP s Opleiding moeder Frequentie Procent Hoog 1747 78,2% Laag 486 21,8% Opleiding moeder Frequentie Procent Hoog 1487 67,5% Laag 716 32,5% Taal Frequentie Procent Nederlands 2056 91,6% niet Nederlands 189 8,4% Taal Frequentie Procent Nederlands 1939 87,7% niet Nederlands 272 12,3% Toelage Frequentie Procent Nee 1590 70,8% Ja 657 29,2% Toelage Frequentie Procent Nee 1364 61,8% Ja 842 38,2%
Evolutie SES profiel neveninstroom SES profiel van instromers in tweede en derde graad van buiten LOP Hasselt blijft gelijkaardig over de tijd (periode 2004-2011) Stabiel op ongeveer 1/3 dat aantikt op individueel leerlingenkenmerk opleiding moeder en schooltoelage
LOP Leuven Neveninstroom veel minder sterk Verschil tussen de graden minder sterk Graad 1: aandeel uit LOP Leuven van 95% in 2002 naar 93% in 2011 Graad 2 en 3: aandeel uit LOP Leuven van 92% in 2004 naar 89% in 2011 Instromers in eerste graad hebben gelijkaardig profiel, in tweede en derde graad iets kansarmer (20% aantikkers op opleiding moeder ipv 15%)
LOP Kortrijk Menen Neveninstroom vanuit andere LOP s bijna onbestaande Geen verschil over graden (aandeel neveninstroom stabiel op 2%) Geen significant SES verschil
LOP Gent Relatief kleine (maar stijgende) neveninstroom 4% in de eerste graad Evolutie van 6% naar 10% in de tweede en derde graad Neveninstroom is kansrijker (opleiding moeder) Eerste graad: 20% aantikkers (tov 37%) Tweede en derde graad: 19% aantikkers (tov 35%)
Samenvatting Significante neveninstroom vanaf tweede graad Groter dan in andere centrumsteden Toename (absoluut en relatief) over de tijd Leerlingen zijn gemiddeld ouder, en hebben een lager SES profiel Groter contrast dan in andere centrumsteden
Plaats van Hasselt tussen andere centrumsteden VROEGTIJDIG SCHOOLVERLATEN
SSL rapport Analyse per leeftijd, opleidingsniveau moeder en locatie (vgl andere centrumsteden) SSL rapport Vroege schoolverlaters in Vlaanderen in 2010 door Van Landeghem, G., De Fraine, B., Gielen, S. & Van Damme, J. Vrij te downloaden op de website van het steunpunt SSL
Centrumsteden - schoolverlaters
Schoolverlaters Loopt school in centrumstad Woont in centrumstad
Centrumsteden intensiteit centrumfunctie
Vroege schoolverlaters
Vroege schoolverlaters: jongens
Vroege schoolverlaters: meisjes