Onderzoek naar de technische staat en veiligheid van verstrekte trapliften van 15 jaar en ouder. Aanleiding. Hellevoetsluis en Westvoorne verstrekken, al sinds de invoering van eerst de WVG en later de WMO, trapliften aan hun burgers die hiervoor op basis van bovengenoemde wetgeving in aanmerking komen. Dit heeft in combinatie met het door de jaren heen zaken doen met meerdere leveranciers op dit gebied geleid tot een divers uitstaand pakket aan trapliften (zowel in typen als ook in leeftijd van de uitstaande trapliften). Zo hebben Hellevoetsluis en Westvoorne trapliften uitstaan van Handicare maar ook nog van de vorige trapliftenleveranciers Otto Ooms (omvangrijk) en Thyssen Krupp (beperkt). Ten behoeve van de voorbereiding nieuwe inkoop is op basis van een lijst die gebruikt wordt voor het onderhoudscontract gekeken naar de ouderdom van de uitstaande trapliften bij Otto Ooms. Het blijkt dat er nogal wat liften van hoge leeftijd zijn. Kennelijk houdt met name Otto Ooms liften in bedrijf die ouder zijn dan 20 jaar. Op zich natuurlijk erg knap maar wel met een paar kanttekeningen. 1. Uit internet-onderzoek blijkt dat de meeste traplift-leveranciers uitgaan van een garantieperiode van 10 jaar en een levensduur van maximaal 15 jaar van hun trapliften. Ook bij aanbestedingen komt dit terug. 2. Er geldt geen certificeringssysteem voor de oude trapliften, ze worden jaarlijks onderhouden door de leverancier zelf en dat is alles. 3. Bij calamiteiten is het onduidelijk of de Gemeente Hellevoetsluis (mede) aansprakelijk is voor gebruik van de mogelijk verouderde constructies. Daarnaast is er de laatste jaren, met name op gebied van veiligheid bij het gebruik van trapliften, veel verbeterd. Om goed in te kunnen schatten in hoeverre de oudere uitstaande liften nog voldoen aan hetgeen men er vandaag de dag van mag verwachten zijn een aantal cliënten van beide gemeenten die een traplift van ouder dan 15 jaar in bruikleen hebben benaderd (middels steekproef) voor een onderzoek naar de technische staat en veiligheid bij het gebruik van de traplift. Onderzoek (steekproef): Van de cliënten met een traplift in bruikleen ouder van 15 jaar of ouder zijn ad random een relevant aantal namen gekozen voor deelname aan de steekproef. In de gemeente Hellevoetsluis zijn hiervoor vier cliënten bezocht op woensdag 18 juni 2014. Een vijfde cliënt bleek niet thuis tijdens de afgesproken tijd. Omdat uit de andere bezoeken voldoende duidelijk werd wat de problemen waren bij het gebruik van de trapliften, is deze cliënt niet meer bezocht. Verder is één cliënt telefonisch benaderd voor een afspraak, maar was hiertoe vanwege verblijf in het buitenland niet in staat. Deze cliënt gaf echter wel aan grote problemen te ervaren bij het gebruik van de traplift in verband met veelvuldig optredende storingen.
De trapliften die zijn onderzocht zijn gefabriceerd op 5 januari 1988, 16 mei 1997, 28 november 1997 en 8 juni 1999 (geplaatst bij huidige gebruiker op 6 januari 2009). Alle trapliften zijn geleverd door Otto Ooms. In de gemeente Westvoorne zijn vijf cliënten bezocht op woensdag 10 september 2014. De trapliften die zijn onderzocht zijn gefabriceerd door Thyssen Krupp op 5 augustus 1992, 3 september 1993 en 1 januari 1996 en door Otto Ooms op 18 mei 1998 en 9 november 1998. Bevindingen: Automatische stop beveliging Tijdens het onderzoek is vastgesteld dat geen van de gecontroleerde trapliften beschikt over een (nu gangbare) beveiliging waarbij de traplift stopt op het moment dat een voet (of ander voorwerp) tussen het voetenplankje van de traplift en de traptrede komt. Het ontbreken van een dergelijke stop beveiliging kan gevaarlijke situaties opleveren met als mogelijk resultaat botbreuken of erger. Eén van de bezochte cliënten heeft een onderbeenprothese aan beide benen. Het is voorgekomen dat de prothese tussen voetenplankje en traptrede klem kwam te zitten en hierbij is beschadigd. Een veel voorkomend probleem binnen de doelgroep gebruikers van trapliften is het feit dat zij onvoldoende controle en/of gevoel in benen/voeten hebben, waardoor het moeilijk is de voet(en) op het (vaak kleine) voetenplankje te houden. Door de gevoelsstoornis voelt men dit niet altijd meteen, waardoor zij de traplift mogelijk te laat stilzetten met alle gevolgen van dien. De huidige generatie trapliften (inclusief die van onze leverancier, Handicare) beschikt wel over een dergelijke beveiliging. Stroomvoorziening Verder is gebleken dat alle onderzochte trapliften alleen op het lichtnet zijn aangesloten en niet over een accu beschikken. Dit heeft als gevolg dat bij uitval van de elektriciteit, de traplift niet te gebruiken is. Als de elektriciteit uitvalt kan de gebruiker dus geen kant op. Dit wordt helemaal gevaarlijk wanneer de traplift in gebruik is tijdens een stroom uitval en gebruiker dus vast zit op de trap totdat er hulp voorhanden is. Dit is een zeer onwenselijke en onveilige situatie; het traplopen is immers niet of niet veilig mogelijk. De nieuwe generatie trapliften beschikken allemaal standaard over een accu die oplaadt wanneer de traplift gestald is op een laadpunt. Bij uitval van de elektriciteit blijft de traplift werken. Bij langdurige uitval kan de traplift gemiddeld nog tien keer worden gebruikt (bron: website Handicare). Klaprail Sommige trapliften beschikken over een klaprail. Dit wordt toegepast wanneer door ruimtegebrek geen vaste rail geplaatst kan worden. Drie van de onderzochte trapliften zijn voorzien van een klaprail. Om de rail uit te laten klappen moet een aparte knop worden ingedrukt, dan kan het stoeltje naar beneden gehaald worden om in te stappen. Dit is een dubbele handeling, welke voor onze doelgroep niet altijd makkelijk uit te voeren is. Verder is deze constructie storingsgevoelig; als de rail
net niet ver genoeg is uitgeklapt (niet zichtbaar), werkt de traplift niet en valt deze soms in storing. Bij de huidige trapliften klapt de klaprail automatisch uit wanneer de stoel naar beneden wordt gehaald vanaf het laadpunt. Tandheugel Alle trapliften van Otto Ooms hebben een dubbele rail waarbij de tandheugel in het zicht zit. De trapliften van Thyssen Krupp hebben een soort U-rail waarbij ook de tandheugel in het zicht zit. Dit kan leiden tot het afgeven van smeer op kleding. De trapliften van Handicare hebben een enkele rail waarbij de tandheugel onderaan de rail zit. Dit vermindert het risico op vlekken. Tevens neemt de enkele rail minder ruimte in, zodat de trap voor de andere bewoners makkelijker te passeren blijft. Ook kan de instaphoogte (zowel beneden als boven) worden verkleind. Sommige cliënten uit het onderzoek ervaren de zithoogte als te hoog, waardoor in- en uitstappen niet altijd veilig verloopt. Klachten Tevens geven meerdere cliënten de volgende klachten aan: Het regelmatig optreden van storingen waarbij de traplift slecht of geheel niet werkt. Eén gebruiker heeft het advies gekregen bij problemen de traplift te resetten, door het indrukken van een knopje op een kastje dat halverwege de trap gemonteerd is. Slijtage van rail en bekleding van de stoel. Veel smeer aan de rail met als gevolg vlekken in kleding en in enkele gevallen ook op vloerbedekking van de trap. De trapliften maken veel geluid, wat varieert van een irritante piep tot knarsen en bonken wat in sommige gevallen zelfs hoorbaar is bij de buren. Het zitje is bij sommige trapliften erg ondiep en glad en ook soms niet voorzien van een veiligheidsgordel. Eén cliënt is recent uit het stoeltje gegleden en enkele treden van de trap gevallen. De huidige trapliften zijn voorzien van een veiligheidsgordel. Aansprakelijkheid gemeente: Het gaat hier om (ten tijde van de verstrekking) deugdelijke trapliften die in opdracht van de gemeente aan cliënten verstrekt zijn. De trapliften zijn van af moment van verstrekking in onderhoud bij de leverancier. In de meeste gevallen is de leverancier uiteindelijk aansprakelijk bij calamiteiten, echter de gemeente is als opdrachtgever in eerste instantie de partij die in dergelijke gevallen aangesproken zal worden en mogelijk aansprakelijkheid zal moeten erkennen (indien dit aan de orde is). De gemeente kan in dergelijke gevallen mogelijk de vergoedde schade verhalen bij de leverancier. Bij de desbetreffende liften van Otto Ooms, welke leverancier is van de bulk van de uitstaande oudere liften, neemt deze leverancier afstand van aansprakelijkheid. Desbetreffende zinsnede uit het onderhoudscontract met Otto Ooms.
De leverancier kan niet aansprakelijk gesteld worden voor de gevolgen van fouten en/of gebreken die bij redelijke uitvoering van de onderhoudswerkzaamheden niet waarneembaar zijn dan wel een gevolg van materiaalmoeheid, ouderdom of slijtage van de lift. Dit wil overigens niet per definitie zeggen dat deze leverancier geheel niet aansprakelijk gehouden zou kunnen worden. Iedere aansprakelijkstelling zal aan de hand van de omstandigheden van het geval beoordeeld moeten worden. De gemeente Hellevoetsluis heeft een aansprakelijkheidsverzekering. De verzekeraar handelt in de meeste gevallen aansprakelijkstellingen af voor de gemeente. Los van eventuele aansprakelijkheid loopt de gemeente nog een risico op eventuele imagoschade. Aantallen: Op dit moment zijn er 16 trapliften van 15 jaar in ouder in gebruik in Hellevoetsluis. Kosten: De gemiddelde traplift kost 2000,--. Dit gemiddelde is op basis van de gegevens over 2013. De prijzen zijn sindsdien, behoudens de jaarlijkse indexering, niet gestegen. Hellevoetsluis: 16 x 2000 = 32.000 Termijn waarbinnen eventuele vervanging plaats vind: Indien er besloten wordt tot vervanging dan zou op grond van de onderliggende motivatie (veiligheid, risico s gemeente)de vervangingstermijn beperkt gehouden moeten worden. Hierbij kan gedacht worden aan een periode van 2 maanden(november en december 2014). Deze termijn laat voldoende ruimte voor communicatie naar cliënten en tijdige levering door leverancier. In verband met de (nieuwe) inkoop trapliften 2015 is het van belang om de vervanging van de trapliften van 15 jaar en ouder nog in 2014 te laten plaats vinden. Vervanging in 2015 heeft (mogelijk nadelige) gevolgen voor de inkoop 2015. Financiële dekking: Actie Ron/Rene Kanttekeningen/aandachtspunten Indien wordt besloten tot het vervangen van alle trapliften ouder dan 15 jaar is het advies wel te onderzoeken of vervanging reëel/wenselijk/noodzakelijk is om diverse redenen: Meerdere cliënten uit het onderzoek vonden het niet nuttig te traplift te vervangen om uiteenlopende redenen. Eén gaf aan dat er sprake is van een beperkte levensverwachting, een ander vond het veiligheidsaspect op haar niet van toepassing. Door gewijzigde regelgeving niet altijd meer een indicatie voor een traplift aanwezig. Eén cliënt uit het onderzoek bewoont een seniorenwoning met badkamer op de begane grond. De
slaapkamer op de begane grond is in gebruik als kantoortje, maar kan eenvoudig in gebruik worden genomen als slaapkamer. Hier bestaat in principe geen noodzaak (meer) voor de traplift en is daardoor vervanging niet aan de orde. Mogelijk is inmiddels een verhuiswens ontstaan naar een gelijkvloerse woning of staat men op de wachtlijst voor opname in verzorgingshuis/verpleeghuis. Iedereen uit het onderzoek vroeg of er een eigen bijdrage betaald moet worden voor de nieuwe lift als besloten wordt om alle trapliften ouder dan 15 jaar te vervangen. Voor huidige traplift wordt geen eigen bijdrage berekend. Als op collectieve basis, op initiatief van de gemeente Hellevoetsluis, uit oogpunt van veiligheid meerdere trapliften worden vervangen is aandacht voor dit punt (communicatie) aan te bevelen. Westvoorne Bovenstaande gaat ook op voor de gemeente Westvoorne met dien verstande dat het aantal liften welke het betreft aanmerkelijk kleiner is. Westvoorne heeft aangegeven deze liften in principe te willen vervangen. Conclusie en advies De onderzochte trapliften beschikken niet over de noodzakelijke beveiligingen/voorzieningen die de nieuwe trapliften standaard wel hebben. Door het ontbreken van deze beveiligingen kunnen gevaarlijke situaties met lichamelijk letsel ontstaan. Bijkomend voordeel bij vervanging is dat de nieuwe trapliften aanmerkelijk gebruiksvriendelijker zijn. Alle onderzochte trapliften uit de steekproef zijn gewogen en te licht bevonden en zullen daar waar er geen zwaarwegende argumenten vanuit de cliënt zijn, zoals de praktijk situatie waarbij cliënt aangaf een zeer beperkte levensverwachting te hebben dat vervanging niet zinvol is, worden vervangen. Derhalve het advies om: Alle uitstaande trapliften ouder dan 15 jaar te vervangen, te beginnen met de trapliften uit de steekproef, en daarbij uitzonderingen hierop in uitzonderlijke individuele situaties mogelijk te maken.