Projectaanvraag Grassroots 2009 Via dit formulier dient u uw projectvoorstel in voor deelname aan het Grassroots project bij de Vrije Universiteit in 2009. Meer informatie en richtlijnen voor het indienen van een projectaanvraag zijn verkrijgbaar via http://www.onderwijscentrum.vu.nl/grassroots Het uitgewerkte voorstel dient uiterlijk 15 januari 2009 ingediend te worden via grassroots@ond.vu.nl (op dit adres kunt u ook terecht voor inhoudelijke en praktische vragen omtrent de projectaanvraag). Gegevens (eerste) aanvrager Voor- en achternaam: Jacquelien van Stekelenburg Titel: Dr. Functie: PostDoc Faculteit en opleiding: Faculteit Sociale Wetenschappen/Sociologie Aanwezig op de VU (dagen): 5 dagen Adres en kamernummer op de VU: Metropolitan, kamer Z-426 Buitenveldertselaan 3, 1082 VA Amsterdam Email adres: j.van.stekelenburg@fsw.vu.nl Telefoonnummer op de VU: 020-5986749 Heeft u al eerder een Grassroots voorstel uitgevoerd? Neen In het geval het een groter Grassrootsvoorstel betreft dat door een tweede aanvrager mee uitgevoerd wordt, geef dan hieronder de gegevens van de tweede aanvrager op. In de beschrijving van het projectvoorstel dient u het aandeel van beide aanvragers specifiek te omschrijven. 1
Omschrijving van het Grassroots projectvoorstel 1. Titel van de aanvraag Sharepoint: Samenwerkend leren onderzoeken 2. Geef enkele trefwoorden voor uw project (denk bijvoorbeeld aan: 'wiki', online peer review', 'streaming video', 'Blackboard', 'digitaal toetsen', etc.). Sharepoint, digitale leeromgeving ter ondersteuning van het creëren en coördineren van een community of learners 3. Beschrijf kort de onderwijscontext waarvoor u een ICT-toepassing wil ontwikkelen en inzetten. Titel van het vak: Opleiding: BA werkgroep en Master thesisgroup Sociologie van Mondialisering en Diversiteit Studiejaar: 09/10 Aantal studenten: 2 maal ongeveer 6 a 7 Periode waarin onderwijs gegeven wordt: tweede semester Overige bijzonderheden, bijv. kenmerken van studenten, opvallende kenmerken van de opzet of inhoud van het vak: De afdeling Sociologie van de Faculteit Sociale Wetenschappen heeft in 2008 besloten om MA theses niet alleen in individuele trajecten maar ook in groepsvorm aan te bieden. Dit met name uit efficiëntie overwegingen (minder docenten nodig en binnen de tijd afronden van theses). Ik heb destijds deze mogelijkheid met beide handen aangegrepen en heb in totaal met 8 studenten een onderzoek naar radicalisering op middelbare scholen uitgevoerd. Dit onderzoek is uitgevoerd onder 900 leerlingen verdeeld over twee landen (Nederland en Belgie) 12 scholen en 50 klassen. Al met al een fantastische prestatie, mooi onderzoek, zeer gemotiveerde en tevreden studenten met mooie scripties en prachtige data (en dus nog een aantal publicaties). Het doel van dit project was gezamenlijk Master theses onderzoek uit te voeren en hier vervolgens individueel Master theses over schrijven. Ik heb deze groep vanuit een community of learners visie begeleid. Dit hield in dat naast een uitdagende opdracht academische oordeelsvorming, samenwerkend leren en onderzoekend leren een centrale plaats innamen. Frishert, Lunstroo en Van der Plas (2004) gebruiken het moderne reisgezelschap als metafoor voor de learning community: een bus met reizigers van allerlei pluimage, die onder leiding van een reisleider op weg zijn naar een doel, voor enige tijd op elkaar zijn aangewezen. Een dergelijke reis is complex, leerprocessen (individueel en groeps), onderzoeksprocessen en dynamiek in het onderzoeksveld (bv toegang krijgen tot scholen) beïnvloeden elkaar over en weer. Hoe zo n community te creëren, coördineren en te organiseren? 2
Hoe als docente een dergelijke best practice te realiseren en te coördineren? In het schema op de volgende bladzijde zal ik daar kort op in gaan, maar voor deze aanvraag is vooral de ondersteunende rol die ICT in dit geheel gespeeld heeft van belang. In 2009/2010 ga ik weer een dergelijk project opzetten. Dit keer met een AiO van mij die onderzoek doet naar leren (te) tolereren. Ook dit onderzoek zal plaatsvinden op middelbare scholen en ook hier zullen we weer gaan werken vanuit de community of learners visie. Het gebruik van ICT als ondersteunend middel is mij bij het vorige project uitermate goed bevallen. Echter, dit was allemaal erg amateuristisch en experimenteel. In het volgende project wil ik ICT professioneler in gaan zetten. Daarom kan het eerste project prima als pilot of 0-meting voor het tweede project fungeren. 0 meting Project 2008: Radicalisering op het schoolplein Studenten hebben de volledige empirische cyclus doorlopen. Dat hield de volgende stappen in (zie ook schema volgende bladzijde): 1) onderzoeksvraag - afbakening onderzoeksonderwerp en formuleren van een relevante probleemstelling - detecteren, verwerken en rapporteren van wetenschappelijke literatuur omtrent het onderzoeksonderwerp - formuleren van onderzoeksdoelstellingen, onderzoeksvragen en onderzoekshypothesen 2) Strategie - nadenken over de aanpak - welke middelen zijn hiervoor noodzakelijk? - planning (ook toegang onderzoeksveld!) - randvoorwaarden 3) Onderzoek - een voor de onderzoeksproblematiek adequate onderzoeksmethode opstellen - een vragenlijst cq interview vragen operationaliseren en creëren. - empirische data te verzamelen - data analyseren 4) Conclusies - terugkoppeling onderzoeksvraag (wat wilden we ook weer weten?) - wat zijn onze eerste bevindingen? 5) Rapportage - Master thesis schrijven - Bevindingen presenteren - Publicaties Met behulp van een Google-docs omgeving heb ik geprobeerd deze processen digitaal te ondersteunen. Hierin zaten bv de afspraken, notulen, agenda contactgegevens van studenten en scholen, maar ook meer inhoudelijke aspecten. Elke fase van het project bracht verschillende (ICT) behoeften met zich mee (zie schema volgende bladzijde). Zo was in de eerste fase (formuleren probleemstelling) behoefte aan face-to-face bijeenkomsten, brainstormen, ideeën afstemmen, etc. In koppels moest een state of the art geschreven worden, hoe wordt een bepaald concept in de vakliteratuur geconceptualiseerd, gedefinieerd en geoperationaliseerd? Na peer-reviewing kwam dit terecht in een zogenaamde digitale kennisbank waaruit de studenten informatie konden putten. Ook werd hen opgedragen een bibliografie samen te stellen van de gebruikte literatuur met behulp van Endnote. De tweede fase kenmerkte zich met name door intensief face-to-face contact. Het opstellen van de planning hield onder meer ook het trekken van een steekproef in, hier zit veel uitzoek werk achter (= Internetgebruik) In de derde fase stond het opstellen van de vragenlijsten centraal. Dit hield zeer intensief face-to-face contact in. Studenten hadden dit niet eerder in hun studie gedaan en hier lag dus een belangrijk leerpunt. De surveys werden opgesteld met behulp van Examine. Dit betekende dat het onderzoek afgenomen moest worden in de computerlokalen van de 3
scholen. Ook betekende dit dat de data niet meer ingevoerd hoefde te worden in SPSS. Toen alle data binnen was hebben de studenten van mij een crash course SPSS gekregen met hun eigen data. Dit werkte enorm motiverend, eindelijk kreeg statistiek betekenis! De SPSS syllabus, kwam vanzelfsprekend ook weer op de kennisbank. De vierde fase (conclusies) was weer een fase van veel face-to-face contact. Studenten moesten terug naar hun oorspronkelijke (individuele) onderzoeksvragen en proberen hier een eerste antwoord op te formuleren. Dit werd in de groep besproken. De laatste fase (schrijven van de theses) was een individueel traject. Niet dat de groep uit elkaar viel, integendeel, ze zochten elkaar en mij nog geregeld op, virtueel via MSN en reëel met individuele begeleidingsbijeenkomsten. Ook werd de kennisbank intensief gebruikt. Theses die klaar waren werden ge-upload. Kortom, een zeer intensief maar bijzonder leerzaam en leuk project! Zowel studenten als docenten waren zeer tevreden. Daarom is al snel besloten dat dit voor herhaling vatbaar is. Zoals reeds geconcludeerd, wat betreft de ondersteunende functie van ICT is er ruimte voor verbetering Ik wil deze grassroots aanvraag aanwenden om hier professionele ondersteuning in te krijgen. De eerste bijeenkomsten met mijn ICTO contact persoon (Alfred Hartoog) waren zeer inspirerend. Deze bijeenkomsten hebben mij laten inzien dat een professionele ICT ondersteuning het organiseren, creëren, en coördineren van samenwerkend leren onderzoeken projecten aanzienlijk kan verbeteren. 4
fasen logica van samenwerkend leren onderzoeken Studenten activiteiten Docent begeleiding ICT middelen Fase 1 Fase 2 Onderzoeksvraag: Strategie: - concepten - definities - speelveld - verantwoording - aanpak - middelen - planning - randvoorwaarden - bron onderzoek - discussie - teksten opstellen - reflectie - literatuur raadplegen - teksten opstellen - discussie - literatuur raadplegen - Internet - discussie forum - wiki - Lists (bronnen, links, bibiolografie) - wiki - discussie forum Fase 3 Onderzoek: - ontwerp - uitvoering -data analyse - survey opstellen - vragen maken - respondendenten managen - data analyse - lists - examine - SPSS Fase 4 Fase 5 Conclusies: Rapportage: -terugkoppeling onderzoeksvraag - verantwoording - onderbouwing - referenties - theses - publicaties - website - Teksten opstellen - Discussies - Literatuur raadplegen - teksten opstellen - discussie - bibliografie voltooien - toetsen aan normen - Discussie forum - wiki - lists - Endnote - Word - Endnote 5
4. Geef aan welk doel u met de inzet van ICT in uw onderwijs wilt bereiken. Het faciliteren van het creëren en coördineren van een community of learners die samenwerkend leren onderzoeken & samen onderzoekend leren. Dit is een mond vol, maar ik zou graag zien dat studenten door een actieve rol zelf leren groepsgewijs een groot onderzoek op te zetten en uit te voeren. Door de grootte van het onderzoek zijn de studenten onderling van elkaar afhankelijk. Dit betekent dat er samengewerkt moet worden, overigens een levensechte beroepssituatie waar vele van onze studenten na hun studie in terecht zullen komen. Het creëren en coördineren van een dergelijk complex vak vereist veel inzet van zowel de studenten als de docent. In het pilot project van 2008 is gebleken dat ICT een belangrijke rol in zulke projecten speelt, echter in 2008 was dit allemaal wat amateuristisch. Met behulp van een Sharepoint omgeving zou ik het volgende project digitaal willen ondersteunen. 5. Geef aan welke ICT toepassing(en) u wilt ontwikkelen en/of gebruiken om dit doel te bereiken. Ik zou een Sharepoint omgeving willen ontwikkelen met daarbinnen de mogelijkheid tot het ontwikkelen van een kennisbank Wiki, webforums met online discussie forums, digitale bibliotheek, Peer-reviewing maar ook bv Mindmaps Examine voor het opstellen van digitale surveys, podcasting voor het opnemen van interviews. Daarnaast de mogelijkheid tot agenda s contactgegevens, etc. etc. 6. Beschrijf hoe u de ICT- toepassing wenst in te zetten (in welk onderdeel van het vak, in een hoorcollege of practicum, voor individueel of groepswerk, beoordeeld/niet beoordeeld, verplicht/niet verplicht enz.) De manier waarop de ICT-middelen kunnen worden ingezet kan het best worden vastgesteld aan de hand van een analyse van het gewenste leerproces, waarin alle activiteiten en alle gegevens in hun onderlinge samenhang worden bekeken. Per activiteit en per gegeven wordt bepaald hoe deze het best kunnen worden ondersteund door een samenhangend geheel van ICT middelen. Met een zogenaamde SharePoint teamsite lijkt een belangrijk deel van het leerproces te kunnen worden ondersteund, maar wellicht niet alles. Naast SharePoint zullen vermoedelijk ook examine, EndNote, een MindMapper en SPSS gebruikt worden, en uiteraard de standaard kantoortoepassingen (tekstverwerking, spreadsheets, presentatie, e-mail, contactlist chat, etc). Maar de SharePoint teamsite zal vooral het element van samenhang en samenwerking moeten ondersteunen. 7. Geef een beschrijving en planning van de werkzaamheden in uw project. Maak daarbij indien van toepassing- onderscheid naar het aandeel van de verschillende aanvragers in het project. De volgende voorbereidende werkzaamheden worden voorzien: - Informatie-analyse van het gehele leertraject (3 sessies van een uur) - Ontwerp van een collaborative environment in een SharePoint teamsite (4 uur) - Samenstellen handleiding, instructies, speelomgeving (2 uur) - Workshop voor docent en studenten in speelomgeving (1 uur) - Klaarzetten, inrichten van environment, toelaten van studenten (2 uur) - Begeleiding, advisering tijdens het gebruik (gemiddeld een uurtje per week 6
- Eventuele extra activiteiten: gebruik van Mindmap & EndNote, in combinatie met SharePoint (standalone of webversie) - Mogelijkheden om multimedia te gebruiken, en te integreren met SharePoint - Keuze Surfgroepen of StudentenPortal - evaluatie van het resultaat (in hoeverre is het proces van samenwerkend leren ondersteund, dit kan vergeleken worden met de reeds uitgevoerde pilot, die hiervoor als nulmeting kan worden gebruikt) - vaststelling of een docent zelfstandig met een soortgelijke "collaborative environment" met studenten kan werken, en in hoeverre daar technische ondersteuning bij nodig is Planning Het project dat we voor het volgend academisch jaar (2009/2010) in gedachten hebben (Leren (te) Tolereren) zal idealiter uit een longitudinaal onderzoek bestaan: - het eerste onderzoek wordt een 0 meting (t = 0) onder eerste klassers middelbare school. Uitgevoerd door Bachelor-3 studenten (Bachelor werk groep) - het tweede onderzoek (t =1) een jaar later onder dezelfde jongeren (nu tweede klassers) wordt uitgevoerd door een Master thesis groep. Dit impliceert dat de te ontwikkelen Sharepoint omgeving eerst gebruikt zal gaan worden door de Bachelor groep (2009/2010) en dan (na evaluatie en eventuele aanpassingen) door de MA groep (2010/2011). Dit betekent dat er voor aanvang van het BA project een Sharepoint omgeving gemaakt en getest moet worden. Aan de hand van de uit de informatie-analyse (zie werkzaamheden punt 1) voortkomende behoefte zal een preciezere planning gemaakt kunnen worden. 8. Geef aan of u ondersteuning of advies nodig heeft bij de projectuitvoering, en zo ja, waarvoor. Ik heb geen ondersteuning nodig Ik heb wel ondersteuning nodig, namelijk voor het volgende: Ik wens ondersteuning via: Via mijn ICTO contactpersoon (Alfred Hartoog) Via persoonlijk advies van het Onderwijscentrum VU (strippenkaart) Via een cursus van het Onderwijscentrum VU, namelijk 7