'Wijkraden in Haarlem

Re a ge re n Afde ling Onde rzoe k e n April 2013 o.e n.s@ha a rle m.nl S ta tistie k Grote Ma rkt 2 2011 Ha a rle m Gemeente Haarlem, afdeling Onderzoek en Statistiek 'Wijkraden in Haarlem Evaluatie van de Verordening op de wijkraden en de Uitvoeringsregeling bewonersondersteuning via wijkraden

1 Aanleiding van het onderzoek Deze rapportage beschrijft de uitkomsten van een enquête onder de Haarlemse wijkraden. Een enquête ter evaluatie van de Verordening op de wijkraden en de Uitvoeringsregeling bewonersondersteuning. Haarlem telt 32 wijkraden. Een wijkraad is een bewonersorganisatie die de belangen van de wijkt behartigt. De gemeente heeft in 2011 de Verordening op de wijkraden en de Uitvoeringsregeling bewonersondersteuning vastgesteld. Afspraak tussen het gemeentebestuur en de wijkraden was dat na één of anderhalf jaar een evaluatie zou plaatsvinden. Opzet en uitvoering van het onderzoek Een deel van deze evaluatie vond plaats via een enquête, uitgevoerd door de gemeentelijke afdeling Onderzoek en Statistiek. Alle wijkraden kregen midden februari 2013 via e-mail een uitnodiging om via internet aan de enquête mee te doen. Tevens bevatte de uitnodiging een optie om de vragenlijst te downloaden en uit te printen. Dit stelde wijkraadsleden in de gelegenheid de vragen eerst met elkaar te bespreken voordat ze tot het invullen van de enquête overgingen Ze kregen zes weken de tijd om mee te werken. Wijkraden die dat na een maand nog niet hadden gedaan, ontvingen een herinnering. Vanwege de kleine groep (mogelijke) respondenten geeft de rapportage de uitkomsten alleen in absolute aantallen weer en niet in percentages. Kanttekening Het onderzoek levert goede indicaties op hoe wijkraden over hun functioneren op basis van de nieuwe regelingen denken. Een deel van de wijkraden heeft echter niet meegewerkt. De vragenlijst bevatte verschillende open vragen of vraagonderdelen. Dat zijn vragen waarbij de wijkraden zelf een antwoord mochten formuleren. De rapportage beschrijft deze reacties in grote lijnen en geeft soms voorbeelden ter illustratie. Deze voorbeelden gelden vaak voor één of enkele wijkraden en mogen niet leiden tot conclusies voor het totaal. Bij dit rapport ontvangt de opdrachtgever een compleet overzicht van deze reacties. Deze wordt ook aan deelnemers van de participatiebijeenkomst gestuurd. Op 2 juli 2013 organiseert de gemeente een participatiebijeenkomst, waar de resultaten besproken zullen worden. Zij nodigt alle wijkraden en gemeenteraadsleden daarvoor uit. De samenstelling van de vragenlijst gebeurde in overleg tussen de afdelingen Wijkzaken (gebiedsmanagement), Onderzoek en Statistiek en de Wethouder Wijkzaken Respons Van alle 32 wijkraden vulden twintig de enquête helemaal in, twee wijkraden begonnen daar wel mee, maar rondden de enquête niet af en tien wijkraden hebben de enquête niet ingevuld. De rapportage omvat alleen de geheel ingevulde enquêtes. De respons komt aldus uit op 63%.

2 Ken uw wijk De wijkraden denken dat ze goed (veertien) of redelijk goed (zes) op de hoogte zijn van wat in hun wijk speelt. De meeste wijkraden, namelijk dertien van de twintig, hebben in 2011 of 2012 een peiling onder de bewoners gehouden. Onderwerpen waren onder meer: bepaalde (her-) ontwikkelingslocaties, hete hangijzers in de buurt of de communicatie van de wijkraad zelf. Peilingen vonden het meest plaats via een enquête. Minder regels De nieuwe Verordening op de wijkraden uit 2011 bevat minder regels dan de vorige. Negen wijkraden beoordelen deze vermindering als positief en eveneens negen oordelen neutraal: positief noch negatief. Slechts één wijkraad spreekt zich negatief uit. Ledental De wijkraden hebben gemiddeld zeven leden. Het ledental varieert van vier tot en met tien. Precies de helft van de twintig wijkraden zegt genoeg leden te hebben. de andere tien zien graag meer bewoners toetreden. Meest gehoorde klacht waarom het huidige aantal leden niet volstaat: veel leden werken overdag, contacten met de gemeente of activiteiten vinden vaak juist dan plaats. Accenten in het werk De meeste wijkraden -dertien van de twintig- leggen in hun werk evenveel nadruk op het organiseren van wijkactiviteiten als op het beïnvloeden van de gemeentelijke besluitvorming. Wel een accent leggen zeven wijkraden: vijf op het beïnvloeden en twee op de wijkactiviteiten. Uitvoeringsregeling bewonersondersteuning: de doelen Wijkraden krijgen van de gemeente geld voor bewonersondersteuning. Van vijf bestedingsdoelen sluit de inhuur van externe ondersteuning bij fysieke en projecten en ruimtelijke plannen het meest aan op de behoeften. Anders is dat bij de scholing van wijkraadsleden en de stads (-deel) brede scholing en ondersteuning van wijkraden Bij rond de helft van de wijkraden sluiten deze doelen wel aan op de behoeften, bij de andere helft niet. Het budget voor Bewonersondersteuning Wijkraden ontvangen van de gemeente een budget voor bewonersondersteuning. Een meerderheid -twaalf van de twintig n- beheert dat budget zelf. Hier tegenover staan acht wijkraden die het beheer aan de gemeente overlaten. De meeste wijkraden die zelf het beheer voeren, stuiten hierbij niet op problemen. De gemeente heeft in 2011 twee budgetten samengevoegd: dat voor algemene bewonersondersteuning en dat voor bewonersondersteuning bij fysieke projecten en ruimtelijke plannen. Deze samenvoeging stuit bij geen enkele wijkraad op bezwaren. De meeste wijkraden -zeven van de dertien- nemen een neutraal standpunt in. Ze ervaren de samenvoeging niet als positief, maar ook niet als negatief. Positief zijn de ervaringen van zeven wijkraden. Het wijkradenbudget De gemeente geeft de wijkraden een budget voor vergaderkosten en voor de financiële administratie. Voor tien wijkraden sluiten deze bestedingsdoelen aan op hun behoeften, bij de andere tien is dat niet zo. Verschillende van deze wijkraden zouden hun budget graag aan andere dingen willen besteden. Bijvoorbeeld aan een evenement of aan de communicatie.

3 Op de hoogte van wat in de wijk speelt? Alle wijkraden denken dat ze goed of redelijk goed op de hoogte zijn van wat in hun wijk speelt. Een meerderheid -veertien van de twintigmeent dat zelfs goed te weten. In welke mate op hoogte van wat in wijk speelt? goed 14 redelijk goed 6 niet goed/ niet slecht 0 slecht 0 Totaal 20 Twaalf wijkraden motiveerden waarom zij goed of redelijk goed op de hoogte zijn. Diverse keren genoemd: de wijk is klein of overzichtelijk. Enkele andere genoemde redenen: de spreiding van de wijkraadsleden over de wijk; de wijkraad vormt een goede afspiegeling van de bevolking; de actieve of assertieve opstelling van de wijkraad; de korte lijnen met de wijkbewoners; de goede samenwerking met corporaties, gemeente, politie enz. abs Dertien wijkraden hielden een wijkpeiling Een wijkpeiling is een middel om te weten te komen wat onder de bewoners leeft. De meeste wijkraden namelijk dertien van de twintig hebben in 2011 of 2012 zo n peiling gehouden. Wijkraden vroegen onder meer de mening over bepaalde (her-) ontwikkelingslocaties in de wijk of over een heet hangijzer, zoals een coffeeshop. Soms had de peiling een meer algemeen karakter, zoals de communicatie van de wijkraad of een inventarisatie van onderwerpen voor het wijkcontract. Waarom geen peiling gehouden? De zeven wijkraden die geen peiling hielden, vulden in waarom niet. Enkele genoemde redenen: Voor ons blijft niets verborgen; We hebben geen onderwerp voor een peiling; Er zijn genoeg andere middelen om de mening van bewoners te weten te komen Enquête meest ingezet voor peiling Wijkraden gebruikten de enquête het meest als middel om een wijkpeiling uit te voeren. Namelijk in zeven van de twaalf gevallen. De andere wijkraden peilden onder meer op een vergadering of wijkcontactavond.

4 Veel positieve reacties De nieuwe Verordening op de wijkraden bevat minder regels dan de vorige. Iets wat volgens negen van de negentien wijkraden tot (zeer) positieve gevolgen heeft geleid. Even groot is de groep die een neutraal standpunt inneemt: zij vinden dat de reductie van het aantal regels geen positieve, maar ook geen negatieve effecten heeft. Slechts één wijkraad reageerde negatief. Wijkraden die de vermindering van het aantal regels toejuichen, constateren onder meer minder bureaucratie en dat zij makkelijker kunnen werken. Hoe ervaart uw wijkraad de vermindering vh aantal regels? abs Zeer positief 1 Positief 8 Neutraal 9 Negatief 1 Zeer negatiief 0 Totaal 19 Enkele reacties: Als vrijwilligersorganisatie zit je niet te wachten op allerlei regelgeving die veel extra tijd kost Om niet voor elk wissewasje de gemeente aan te spreken; als je toch iets wilt weten dan kan je bij de gebiedsmanager terecht. De oude regels waren sterk verouderd. Het is moeilijk met strenge regels om mensen bij de Wijkraad te betrekken en te houden. Het is nu al moeilijk om een Wijkraad draaiende te houden

5 Aantal leden De wijkraden hebben gemiddeld zeven leden. Het aantal leden varieert van vier tot tien. Aantal leden wijkraad abs Bijna alle leden wonen in de wijk. Slechts één wijkraad heeft één lid van buiten de wijk. Genoeg leden? De vraag of de wijkraad met het huidige ledental zijn werk goed kan doen, roept grote verdeeldheid op. Tien wijkraden kunnen goed uit de voeten met de huidige bezetting, de andere tien niet. Wijkraden waar het ledental volstaat, geven onder meer aan dat ze een hecht groepje vormen, waarvan iedereen snel bereikbaar is. Een andere wijkraad heeft veel ondersteunende leden. En één wijkraad zegt dat het werk goed te doen is mits één lid overdag de contacten met de gemeente kan onderhouden De argumenten waarom het huidige ledental niet volstaat, variëren, al vormt het feit dat veel leden overdag een baan hebben duidelijk het grootste en meest genoemde struikelblok. Hieronder een greep uit de reacties: Te weinig leden die tijd hebben (door baan overdag) en/of `s avonds. Vergaderingen met de gemeente zijn vaak overdag; In een Wijkraad zitten maar een paar personen -in onze Wijkraad drie- die actief zijn en het werk moeten doen; De activiteiten zijn teveel, voor mensen die overdag nog plegen te werken; Met meer gemotiveerde wijkraadsleden kan het werk makkelijker verdeeld worden; Om het goed in te vullen is de taak niet goed te combineren met een fulltime baan, omdat heel veel activiteiten en vergaderingen overdag plaatsvinden. 4 leden 1 5 3 6 5 7 2 8 4 9 3 10 leden 2 Totaal 20 Samenstelling wijkraad soms een probleem De wijkraden die genoeg leden zeggen te hebben om het werk te doen, tellen gemiddeld 6,6 leden. Bij wijkraden die juist een tekort signaleren, ligt het ledental niettemin hoger; op 7,5 gemiddeld. Problemen lijken niet alleen door een gebrek aan kwantiteit te ontstaan, maar ook door de samenstelling van de wijkraad. Bijvoorbeeld doordat veel leden overdag werken, te oud zijn of dat maar een deel van leden echt actief is. Ook de manier waarop de wijkraad het werk organiseert, lijkt een rol te spelen. Zo zegt een wijkraad zijn taken goed te kunnen doen dankzij de inzet van ondersteunende leden. En komt een andere wijkraad juist in de problemen doordat de voorzitter bij gebrek aan secretaris ook die functie op zich neemt.

6 Waarop ligt de nadruk in het werk? Op de vraag waar het accent in de werkzaamheden legt, blijkt dat het grootste deel van de wijkraden ongeveer evenveel nadruk legt op het beïnvloeden van de gemeentelijke besluitvorming als op het organiseren van wijkactiviteiten. Dat geldt voor dertien van de twintig wijkraden. Vijf wijkraden leggen een accent op beïnvloeden en twee op wijkactiviteiten. Het wijkradenbudget De gemeente verstrekt alle wijkraden een budget, zodat ze hun taken goed kunnen uitvoeren. Het budget is om de onkosten van het houden van vergaderingen te financieren en de administratie te voeren. Volgens tien wijkraden sluit dit bestedingsdoel aan bij de behoeften. De andere tien wijkraden vinden juist van niet. Waarom sluiten doel en budget niet aan? Wijkraden die de aansluiting missen tussen budget en bestedingsdoelen zouden graag andere activiteiten willen financieren. Bijvoorbeeld de wijkkrant of de website, de communicatie, een wijkevenement of activiteiten om bepaalde vormen van overlast te beperken. Op welke taken ligt in het werk van uw wijkraad de nadruk? beïnvloeden gemeentelijke besluitvorming 5 organiseren w ijkactiviteiten 2 allebei evenveel: beïnvloeden en w ijkactiviteiten 13 anders 0 Totaal 20 Ideeën om wijkraadwerk te verbeteren Negen van de twintig wijkraden brachten een idee naar voren om het wijkradenstelsel of het functioneren van de wijkraden verder te verbeteren. Twee wijkraden willen dat de gemeente de wijkraden serieuzer gaat nemen. Eveneens twee wijkraden zouden graag vrijwilligers een kleine financiële ondersteuning willen bieden, zodat meer mensen zich voor de wijkraad gaan inzetten. Vijf wijkraden doen een andere suggestie. abs Eén wijkraad merkt op dat budget en doel wel aansluiten, maar dat het budget te krap is. De gemeente bestemt een deel van het budget voor een papieren wijkkrant. Eén van de wijkraden vindt een dergelijk medium uit de tijd en zou het geld daarvoor graag vrij willen besteden.

7 Waar ligt de nadruk in het werk? Wijkraden krijgen van de gemeente jaarlijks budget voor bewonersondersteuning. Globaal kan de wijkraad dat geld aan vijf vormen van ondersteuning besteden. Vraag is: komen deze doelen overeen met de behoeften van de wijkraad?. Komen deze bestedingsdoelen overeen met behoeften wijkraad? (n=20) Scholing van w ijkraadsleden 10 10 Stads(deel) brede vormen scholing en ondersteuning v w ijkraden 9 11 ja abs. Inhuur externe ondersteuning bij fysieke projecten en ruimtelijke plannen 18 2 nee Toelichting bestedingsdoel scholing Scholing is een het bestedingsdoel waarvan ongeveer de helft van de wijkraden zegt dat het niet op hun behoeften aansluit. Vier wijkraden geven aan dat hun leden voldoende geschoold zijn of genoeg ervaring hebben. Eén wijkraad zegt dat de leden al oud zijn en daarom geen zin in scholing hebben. De motieven waarom sommige wijkraden geen behoefte hebben aan geld voor scholing van hun leden komen overeen met de motieven van wijkraden die geen behoefte hebben aan geld voor stads (-deel) brede vormen van scholing als bestedingsdoel. Inventariseren vraag uit de w ijk voor o.a. opstelling w ijkcontract 13 7 Secretariële ondersteuning, zoals een notulist 14 6 Drie bestedingsdoelen voorzien duidelijk in de behoeften van het merendeel van de wijkraden. Het doel waarvoor dat het meest geldt, is de inhuur van externe deskundigen bij fysieke projecten en ruimtelijke plannen. Ook secretariële ondersteuning en het inventariseren van de vraag van de bewoners zijn doelen die vooral instemming krijgen. Bij twee doelen staken de stemmen ongeveer: de scholing van wijkraadsleden en de stads (deel) brede vormen van scholing en ondersteuning van wijkraden. (Rond) de helft van de wijkraden zegt dat deze bestemming aan hun behoeften beantwoordt, bij de andere helft is dat niet zo. Toelichting bestedingsdoel secretariële ondersteuning Vier wijkraden zeggen hun secretariële ondersteuning en notulen zelf te verzorgen. Toelichting bestedingsdoel inventariseren vraag De motieven waarom zes wijkraden hiervoor geen geld nodig hebben zijn divers. Zo zeggen twee wijkraden geen wijkcontract te hebben en voert één wijkraad de inventarisatie zelf uit.

8 Wie voert het beheer? Een meerderheid van de wijkraden, namelijk twaalf van de twintig, beheert zijn budget voor bewonersondersteuning zelf. Hier tegenover staan acht wijkraden die het beheer aan de gemeente overlaten. Knelpunten bij het beheer? Wijkraden die het budget zelf beheren stuiten hierbij meestal niet op problemen. Slechts drie wijkraden ervaren één of meer knelpunten. Ervaren knelpunten Een wijkraad vindt het vaag wat wel en niet kan. Een andere wijkraad constateert dat gemeente het budget pas laat overmaakt, terwijl de rekeningen zich dan al opstapelen. Verder wijst een wijkraad erop dat het overleg met de stadsdeelregisseur over bijzondere uitgaven soms niet soepel verloopt. Ook is er een wijkraad die het moeilijk vindt om over geldelijke ondersteuning van bewonersinitiatieven te beslissen: wijs je het verzoek af, dan zien bewoners je als onwillig of partijdig. Mening over samenvoegen budgetten De gemeente heeft in 2011 twee budgetten samengevoegd: het budget voor algemene bewonersondersteuning en het budget voor bewonersondersteuning bij fysieke projecten en ruimtelijke plannen. De meeste wijkraden, namelijk dertien, staan nu, 2 jaar later, neutraal tegenover deze samenvoeging. Zij oordelen positief noch negatief. Wel positief is de mening van zeven wijkraden. Geen enkele wijkraad neemt een negatief standpunt in. Hoe ervaart de wijkraad het samenvoegen van budgetten? positief 7 neutraal 13 negatief 0 Totaal 20 abs Ideeën om Uitvoeringsregeling te verbeteren Vier wijkraden deden een suggestie doen om de Uitvoeringsregeling bewonersondersteuning te verbeteren. In het kort zijn dit de ideeën: Nog minder beperkingen. Pleidooi om beheer in goed vertrouwen aan de wijkraad over te laten en één keer per jaar te controleren; Betere terugkoppeling door gemeente + verduidelijking regels; Wil mogelijkheid hebben specifieke projecten en evenementen uit budget te betalen; Vervelend dat grote stukken niet in print, maar per mail worden verstuurd -> hoge printkosten voor de wijkraad

Opdrachtgever: Samensteller: Internet: Auteur: Bronvermelding: Gemeente Haarlem/ Gemeente Haarlem www.haarlem.nl/ Bert Kuijpers Alles uit deze uitgave mag Wijkzaken Onderzoek en Statistiek feitenencijfers vrij worden gebruikt, mits Postbus 511 onder duidelijke vermel- 2003 AA Haarlem ding van de samensteller Telefoon: 023-5113018 en de naam van de E-mail: o,en.s@haarlem.nl rapportage