Binnenhavenvisie Venlo Ontwikkelplan Industriehaven Venlo Uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Venlo Buck Consultants International Nijmegen, januari 2011
Inhoudsopgave Blz. Samenvatting 1 Hoofdstuk 1 Inleiding 3 1.1 Doelstelling 4 1.2 Organisatie, werkwijze en resultaat 4 1.3 Leeswijzer 6 Hoofdstuk 2 Positionering haven Venlo 7 2.1 Havenprofiel Venlo 7 2.2 Ontwikkelingsperspectief haven Venlo 12 2.3 SWOT-analyse 17 Hoofdstuk 3 Ontwikkelingskansen haven Venlo 19 3.1 Mogelijke ontwikkelingscenario s 19 3.2 Effecten van scenario s op de ontwikkeling van de haven Venlo 20 3.3 Selectieproces 23 Hoofdstuk 4 Ontwikkelplan haven Venlo 25 4.1 Professionalisering havenbeheer 26 4.2 Infrastructurele aanpassingen 27 4.3 Economische ontwikkeling en profilering 30 4.4 Regionale afstemming 31 4.5 Overzicht tijdpad en financiën 32
Blz. Bijlage 1 Betrokken partijen 34 Bijlage 2 Bronnen 36 Bijlage 3 Havenprofiel 38
Samenvatting De Industriehaven in Venlo is gelegen op het industrieterrein Venlo Trade Port. De afgelopen jaren hebben de gemeente Venlo, andere overheden en enkele private partijen geïnvesteerd in de haven door o.a. de verlenging van de gemeentelijke laad- en loskade en de aanleg van de containerbargeterminal. Venlo is daardoor niet alleen goed via de weg en spoor ontsloten, maar beschikt tevens over een volwaardige ontsluiting voor vervoer via het water van bulkgoederen, containers en stukgoed. Om ook in de toekomst op de juiste wijze in te kunnen spelen op de behoefte aan multimodaal vervoer in relatie tot de groeiende goederenstromen denkt de gemeente Venlo na over de toekomst van de Industriehaven als onderdeel van de logistieke knooppuntfunctie van Venlo. De gemeente Venlo heeft daarom met ondersteuning van Buck Consultants International een havenvisie opgesteld met als doel een beleidskader te vormen waarmee de economische en multimodale potenties van de Industriehaven worden veiliggesteld en het inzicht in de noodzakelijke (infrastructurele) maatregelen en organisatorische randvoorwaarden te vergroten. Aan de totstandkoming van deze visie hebben verschillende interne afdelingen bij de gemeente Venlo en externe overheids- en marktpartijen meegewerkt (zie bijlage 1). Met behulp van de uitvoering van een ruimtelijk-economische analyse en een marktanalyse heeft de gemeente Venlo inzicht verkregen in de ruimtelijke situatie en marktkansen voor de Industriehaven. Hieruit blijkt dat er voldoende potentie aanwezig is voor een verdere economische en multimodale ontwikkeling. Voortzetting van de huidige werkwijze en gebruikmakend van de huidige faciliteiten in de Industriehaven leidt echter tot een economisch negatieve ontwikkeling, hetgeen niet wenselijk is om door te zetten naar de toekomst. Om de ambitie wel te verwezenlijken heeft de gemeente Venlo i.s.m. betrokken partijen een maatregelenpakket samengesteld. De gemeente Venlo wil op korte termijn aan de slag met professionalisering van het havenbeheer en wil enkele noodzakelijk infrastructurele aanpassingen de komende jaren oppakken. Voorts is er voldoende marktpotentie om nog veel meer te doen in de Industriehaven. De ambitie van de gemeente Venlo is om ook met aanvullende maatregelen aan de slag te gaan. Onderstaand overzicht geeft inzicht in de basismaatregelen en de aanvullende maatregelen Basismaatregelen Professionalisering havenbeheer Centraal aanspreekpunt havenzaken Opzet Meer Jaren Onderhouds Programma (MJOP) Services aan de binnenvaart Aanvullende maatregelen Infrastructurele aanpassingen Wachtplaatsen / autosteiger i.c.m. dienstensteiger Verruimen haven (voor schepen tot 135 m.) Extra kades (bedrijfsgebonden gebruik) Extra openbare laad- en losruimte voor bulkoverslag Buck Consultants International 1
Basismaatregelen Infrastructurele aanpassingen Baggeren (nautische veiligheid) Extra wegontsluiting Wachtplaatsen / autosteiger Aanvullende maatregelen Economische ontwikkeling en profilering Onderzoek verplaatsen jachthaven Juiste bedrijf op de juiste plaats Profileren Industriehaven door gemeente en bedrijfsleven Grootschalige ingrepen en investeringen in de Industriehaven vragen om regionale afstemming. De maatregelen zoals beschreven in het Ontwikkelplan van deze havenvisie bieden een goede basis voor gesprek met het bedrijfsleven en de regiogemeenten. 2 Buck Consultants International
Hoofdstuk 1 Inleiding De Industriehaven in Venlo is gelegen op het industrieterrein Venlo Trade Port. In de afgelopen jaren hebben de gemeente Venlo, andere overheden en enkele private partijen geïnvesteerd in de Industriehaven door o.a. de verlenging van de gemeentelijke laad- en loskade en de aanleg van de containerbargeterminal. De bargeterminal is sinds begin 2010 in gebruik genomen. Venlo is daardoor niet alleen goed via de weg en het spoor ontsloten, maar beschikt tevens over een volwaardige ontsluiting voor vervoer via het water van bulkgoederen, containers en stukgoed. Dit versterkt de logistieke knooppuntfunctie van Venlo. De gemeente Venlo staat niet alleen in de ontwikkeling van de binnenhaven in Venlo. Het belang van binnenhavens wordt ook door Rijk en provincie Limburg erkend. Het Rijk heeft het afgelopen jaar gelden uit de subsidieregeling quick wins ter beschikking gesteld om de fysieke mogelijkheden voor het gebruik van binnenhavens te optimaliseren. De provincie Limburg heeft afgelopen jaren een traject ingezet dat ingaat op samenwerking in de Limburgse binnenhavens om te komen tot professioneel havenbeheer. Om ook in de toekomst op de juiste wijze in te kunnen spelen op de behoefte aan multimodaal vervoer in relatie tot de groeiende goederenstromen is het nu al van belang na te denken over de toekomst van de Industriehaven. Vanuit logistiek en economisch perspectief is het wenselijk om de multimodale gebruiksmogelijkheden van de Industriehaven in Venlo verder te optimaliseren. Tegelijkertijd vervult deze haven tevens een toeristisch-recreatieve functie en bovendien kent de oever van de Maas hoge natuurwaarden. Voor de verdere ontwikkeling van de Industriehaven is het van belang om de multimodale kansen te benoemen en de ruimtelijk, economische en maatschappelijke functies op elkaar af te stemmen. De gemeente Venlo heeft daarom met ondersteuning van Buck Consultants International in 2010-2011 een binnenhavenvisie opgesteld. In deze visie zijn de middelen die nodig zijn voor enerzijds de optimalisatieslag in de Industriehaven en anderzijds het beheer van de Industriehaven inzichtelijk gemaakt. De visie met daaraan gekoppeld een ontwikkelplan is uitgewerkt in onderhavig document. Buck Consultants International 3
1.1 Doelstelling Het doel van de binnenhavenvisie voor Venlo is tweeledig: De havenvisie moet een beleidskader vormen voor de economische en multimodale potenties van de Industriehaven waarbij tevens aandacht moet wordt besteed aan de noodzakelijke randvoorwaarden zoals veiligheid en diverse gebruiksfaciliteiten. Bovendien moet de havenvisie mogelijkheden bieden om een budget op te bouwen waarbij een onderscheid gemaakt wordt tussen jaarlijks onderhoudsbudget en een budget waarmee nieuwe ontwikkelingen en professioneel beheer mogelijk worden gemaakt. Deze doelstelling is verder uitgewerkt in de volgende onderzoeksvragen: Hoe ziet de Industriehaven eruit in fysiek, organisatorisch en financieel opzicht? Wat is de ruimtelijk-economische positie van de Industriehaven op dit moment? Wat zijn de (groei)verwachtingen bij bedrijven die momenteel gebruik maken van de Industriehaven en eventueel nieuwe bedrijven die van het havengebied gebruik zouden kunnen maken? Welke regionale ontwikkelingen zijn gaande waar op ingespeeld kan (of moet) worden? Welke kansen zijn er voor ontwikkeling van de Industriehaven Venlo? Welke ontwikkelingsscenario s zijn hierbij denkbaar en welke effecten hebben verschillende scenario s? Welke concrete acties moeten worden uitgevoerd om de kansen optimaal te benutten? In deze havenvisie worden deze deelvragen beantwoord en in hun onderlinge samenhang gepresenteerd. 1.2 Organisatie, werkwijze en resultaat Organisatie Om de Havenvisie Venlo tot stand te brengen, is een projectgroep geformeerd, bestaande uit vertegenwoordigers van havengerelateerde afdelingen van de gemeente Venlo, provincie Limburg, NV Regio Venlo, Koninklijke Schuttevaer en adviseurs van Buck Consultants International. Tijdens het traject hebben de adviseurs van Buck Consultants International ook een aantal marktpartijen geconsulteerd. In deze consultatieronde zijn met het bedrijfsleven de marktverwachtingen en de positie van de Industriehaven als schakel in de logistieke keten besproken. 4 Buck Consultants International
In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de leden van de projectgroep en de bedrijven die hebben deelgenomen aan de consultatieronde. Werkwijze en resultaat In het traject zijn 4 stappen doorlopen. Figuur 1.1 geeft het stappenplan weer. Figuur 1.1 Stappenplan Stap 1: Stap 2: Stap 3: Stap 4: Ruimtelijk-economische analyse Beknopte marktanalyse Ambitie Ontwikkelplan Stap 1 Ruimtelijk-economische analyse In de eerste stap is een profielschets van de Industriehaven van Venlo opgesteld. In een Havenprofiel zijn de verschillende kenmerken van de haven, randvoorwaarden, organisatie en financiën vastgelegd en is een SWOT-analyse opgesteld. Stap 2 Beknopte marktanalyse Met behulp van deskresearch en gesprekken met ondernemers zijn de marktverwachtingen, specifiek ten aanzien van het gebruik van de Industriehaven van Venlo voor goederenoverslag, in beeld gebracht. De resultaten van deze marktverkenning zijn toegevoegd aan het Havenprofiel. Stap 3 Ambitie In deze fase zijn drie scenario s opgezet voor de ontwikkeling van de Industriehaven in Venlo. Deze scenario s zijn zowel kwantitatief als kwalitatief uitgewerkt en bediscussieerd in de projectgroep. Buck Consultants International 5
Stap 4 Ontwikkelplan Tot slot is een ontwikkelplan opgesteld, waarin wordt aangegeven aan welke uitvoeringsacties kan worden gedacht bij de uitvoering van de visie. Ook het effect op de gemeentelijke organisatie en de financiën is hierin uiteengezet. 1.3 Leeswijzer Alle stappen komen in deze binnenhavenvisie aan de orde. Hoofdstuk 2 behandelt de positionering van de Industriehaven in Venlo. In dit hoofdstuk worden de fysieke, ruimtelijk-economische en organisatorische kenmerken van de Industriehaven en het aanpalende bedrijventerrein Venlo Trade Port beschreven. In hoofdstuk 3 worden de ontwikkelingsscenario s geschetst. Tot slot wordt in hoofdstuk 4 het ontwikkelplan voor de gemeente gepresenteerd. In dit hoofdstuk is een actieprogramma opgenomen waarin een overzicht van concrete acties wordt weergegeven. De benodigde investeringen in organisatie en infrastructuur worden daarbij inzichtelijk gemaakt. 6 Buck Consultants International
Hoofdstuk 2 Positionering Industriehaven Venlo Dit hoofdstuk beschrijft de huidige positionering van de Industriehaven van Venlo, zoals ook omschreven in het Havenprofiel 1. In de eerste paragraaf wordt aan de hand van een aantal kenmerken de Industriehaven en een deel van het aangrenzende bedrijventerrein Venlo Trade Port beschreven. In de tweede paragraaf over het ontwikkelingsperspectief wordt zowel ingegaan op marktontwikkelingen als op de ambitie van de gemeente waarin de ontwikkeling van de Industriehaven ingebed is. Tot slot wordt in een SWOT-analyse de positie van de Industriehaven aangegeven, welke kansen er zijn en op welke vlakken de Industriehaven van Venlo zich het beste kan ontwikkelen. 2.1 Havenprofiel Venlo In deze paragraaf wordt de binnenhaven van Venlo en een deel van omgrenzend bedrijventerrein Venlo Trade Port beschreven aan de hand van de volgende kenmerken: Fysieke kenmerken Ruimtelijk-economische structuur Organisatorische en financiële kenmerken Fysieke kenmerken De Industriehaven is gelegen aan de Maas en is toegankelijk voor schepen met een laadvermogen van maximaal 3.000 ton. De openbare laad- en loswal en de bargeterminal voorin de haven zijn toegankelijk voor schepen met een lengte tot 135 meter. Achterin de Industriehaven kunnen schepen aanmeren met een maximale lengte van 110 meter. Op het bedrijventerrein Venlo Trade Port is een spoorterminal aanwezig. De spoorterminal heeft goede wegontsluiting op de A67 en de A73. 1 Het Havenprofiel is een basisdocument dat als deelproduct bij het opstellen van de binnenhavenvisie Venlo is gepubliceerd na onderzoeksstap 1 en 2. Het Havenprofiel is opgenomen in bijlage 3 van deze visie. Buck Consultants International 7
Het havengebied is via één weg aangesloten op het doorgaande wegennet. In de Industriehaven van Venlo vond tot 2010 alleen overslag van bulkgoederen plaats. In de periode 1996-2010 is gewerkt aan de ontwikkeling van een containerterminal in de Industriehaven. Sinds begin 2010 beschikt Venlo daadwerkelijk over deze bargeterminal. Naast de logistieke functie vervult een gedeelte van de Industriehaven ook een recreatiefunctie, onder andere door de aanwezigheid van de sportvisserij en de nabijheid van de jachthaven. Figuur 2.1 De binnenhaven van Venlo Jachthaven Bargeterminal Ruimtelijk-economische structuur De binnenhaven is gelegen op bedrijventerrein Venlo Trade Port. Op het terrein is geen bedrijfsruimte meer beschikbaar. Het havengebied is volledig uitgegeven. Op het bedrijventerrein zijn bedrijven uit verschillende sectoren gevestigd. Naast bedrijven die goederen overslaan via de Industriehaven zijn er ook meerdere bedrijven die geen binding hebben met de Industriehaven. Meer dan de helft van de bedrijven direct aan het water van de haven voert geen watergebonden activiteiten uit. Met de komst van de bargeterminal in 2010 heeft er een flinke toename plaatsgevonden van het aantal goederenbewegingen. Niet alleen zijn er meer schepen die de Industriehaven aandoen. Ook het aantal vrachtwagenbewegingen in het havengebied is toegenomen. Dit uiteraard om containers (vol en leeg) naar verladers in de regio aan en af te voeren. 8 Buck Consultants International
De verdere ontwikkeling van het havengebied wordt beïnvloed door de geldende milieucategorieën, geluidszonering en veiligheidsaspecten. Tabel 2.1 Havenactiviteiten Industriehaven Venlo Aantal bedrijven gevestigd aan de Industriehaven (kavel aan het water) 23 Aantal bedrijven gelegen aan de Industriehaven die gebruik maken van de Industriehaven 9 Aantal bedrijven die voor bulkoverslag gebruik maakt van de Industriehaven maar buiten 7 de haven is gelegen Belangrijke bulkgoederen die worden overgeslagen 1 Zand, grind, porfier 2 Turf 3 Veevoeder 4 Draad 5 Staal Totale bulkoverslag* 769.984 ton Aantal schepen bulkoverslag 872 Aantal vrachtwagens voor bulkoverslag 30.799 Containeroverslag** 17.340 TEU Aantal schepen bargeterminal 195 Aantal vrachtwagens voor containeroverslag 8.760 * Bulkoverslag in 2009, gegevens havenmeester Venlo ** Prognose containeroverslag 2010, gegevens ECT Venlo De aanvoer van bulkgoederen in de binnenhaven van Venlo ligt beduidend hoger dan de afvoer van bulkgoederen. Dit illustreert onderstaande tabel. Tabel 2.2 Binnenvaartoverslag in Venlo 2006-2009 2006 2007 2008 2009 Aantal schepen 616 752 735 872 Tonnage aanvoer 370.462 486094 410.704 436.881 Tonnage uitvoer 151.537 168182 221.161 333.103 Bron: gemeente Venlo (2009) Organisatorische en financiële kenmerken Binnen de gemeente Venlo zijn vier afdelingen betrokken bij de binnenhaven: Economie, Cultuur & Arbeidsmarkt Openbare werken Veiligheid en Handhaving De afdeling Economie, Cultuur & Arbeidsmarkt richt zich op het realiseren van een gunstig vestigingsklimaat. De aanwezigheid van de Industriehaven is een belangrijke vestigingsplaatsfactor voor bedrijven. De economische ontwikkeling vindt plaats binnen de wettelijke kaders op het gebied van ruimte en milieu. Dit maakt ook dat de afdelingen Ruimtelijke Buck Consultants International 9
ontwikkeling en Gebouwde omgeving betrokken worden bij de ontwikkeling van het havengebied. Onderhoud van bestaande infrastructuur en realisatie van nieuwe projecten in de Industriehaven worden gerealiseerd door de afdeling Openbare Werken. De afdeling Veiligheid en Handhaving richt zich op het handhaven van de regels in het havengebied inclusief het innen van de havengelden. De havenmeester is werkzaam bij deze afdeling. Figuur 2.2 Betrokken afdelingen en functies in relatie tot de Industriehaven Economie, Cultuur & Arbeidsmarkt Openbare Werken Veiligheid & Handhaving Beleid verantwoordelijkheid Onderhoud en realisatie nieuw Inning havengelden (havenmeester) Economische ontwikkeling Nautisch en Technisch beheer Havenbeheer De gemeente heft havengeld voor schepen die de Industriehaven binnenvaren. In de gemeentelijke verordening wordt daarbij onderscheid gemaakt in een heffing per ton laadvermogen voor binnenvaartschepen en een heffing per geladen of geloste TEU voor containerschepen. Havengeld is een retributie. Tarieven moeten zodanig worden vastgesteld, dat de geraamde baten niet hoger zijn dan de geraamde lasten. De opbrengsten uit havengeld bedragen per jaar circa Euro 80.000 (Bron: gemeente Venlo, 2009). De daadwerkelijke uitgaven voor de Industriehaven zijn beperkt inzichtelijk. Een eerste inventarisatie uitgevoerd door de afdeling Openbare Werken in samenwerking met de havenmeester geeft wel een eerste indicatie van de benodigde investeringen op korte en middellange termijn en een eerste inzicht in de jaarlijks terugkerende onderhoudskosten. Dit overzicht vraagt om een nadere uitwerking. 10 Buck Consultants International
Tabel 2.3 Indicatie eenmalige investeringen en jaarlijks terugkerende kosten Industriehaven Venlo Werkzaamheden Kosten per keer Frequentie waarop werkzaamheden zich herhalen Kosten per jaar Is gebeurd in afgelopen jaren? Rode en groene tonnen 750 2 x p.j. 1.500 Ja dienen bij een waterstandsverhoging van NAP 15+ in en uit water gehaald te worden Zetstenen bijwerken t.b.v. 15.000,- à 1 keer in 2 à 3 jaar 6.000 2 à 3 jaarlijks voorkomen uitspoeling 20.000,- Dichtslibben ingang jachthaven Afhankelijk - PM Nee, aangezien jachtheid 2 van hoeveelhaveningang recente- en kwaliteit slib lijk is verlegd Verwijderen slib havenmond Vrijmaken RWS heeft gepland Nee, inmiddels wel 3 havenmond Maas in 2011 uit te quick win subsidie 750.000,- baggeren. Na uitbaggeren toegekend gekregen via quick win subsidie en Maas is de verwachting dat gemeentelijke de Industriehaven cofinanciering Venlo eens in de tien jaar dient te uit baggerkrediet. uitgebaggerd worden Onderhoud bolders, trappen 3.000,- 1 keer per jaar 3.000 Ja en tonnen Vervangen wrijfstijlen 20.000,- 1 keer in de 5 jaar 4.000 Nee laad- en loskade Snoeien bomen waterzijde 3.000,- 1 keer per jaar 3.000 Nee om teveel afval in water te voorkomen Bijhouden taluds 3.000,- 1 keer in de 3 jaar 1.000 Ja Peilen diepgang haven 15.000,- jaarlijks 15.000 Nee Herstraten laad- en loswal 40.000,- Eenmalig noodzakelijk n.v.t. eenma- Nee i.v.m. afwatering lige investe- ring Aanleg meerpalen 6.000,- per n.v.t. n.v.t. eenmalige Niet, betreft een stuk. Mits er investe- nieuwe behoefte meerder palen in één keer worden aangebracht ring Verkennend onderzoek 50.000,- Eenmalig n.v.t. eenmalige n.v.t. gevolgen waterpeilverhoging investe- Maas 4 ring 2 3 4 Voor onderhoud en beheer van de jachthaven is wel een eigen budget beschikbaar maar dit budget is ontoereikend. Bovendien wordt de ondiepte veroorzaakt door de beroepsvaart en worden de baggerwerkzaamheden ook ten behoeve van de beroepsvaart uitgevoerd. Na uitvoering van deze baggerwerkzaamheden is de diepgang in de voorhaven (toegankelijkheid bargeterminal en openbare laad- en loswal) weer gegarandeerd. Rijkswaterstaat gaat het waterpeil van de Maas verhogen in het kader van Ruimte voor de Rivier en tegelijk de diepgang van de Maas vergroten zodat ook grotere schepen op de Maas kunnen varen. De effecten van de waterpeilverhoging voor de kades, damwanden en taluds en het op diepgang houden (baggeren) van de haven moet onderzocht worden. Buck Consultants International 11
Tot zover het Havenprofiel van Venlo. In de volgende paragraaf gaan we in op het ontwikkelingsperspectief. 2.2 Ontwikkelingsperspectief Industriehaven Venlo In deze paragraaf komen de volgende onderwerpen aan de orde: Marktontwikkelingen Ontwikkelingen in de regio Ambitie gemeente en regio Marktontwikkelingen In de provincie Limburg wordt nadrukkelijk ingespeeld op de mulitmodale ontwikkelingskansen. De provincie streeft naar een goed multimodaal netwerk tussen de mainports en de knooppunten onderling voor weg, water en rail, waarbij op middellange termijn de transitostromen optimaal worden gebundeld. Temeer ook omdat tweederde deel van de totale vervoersomvang dóór Nederland via Zuid-Nederland wordt afgewikkeld (Zuid-Holland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg). Venlo is door de provincie aangemerkt als belangrijk logistiek knooppunt, maar ook Wanssum, Born en Stein staan aangestipt als logistiek knooppunt vanwege de aanwezigheid van een containerterminal. Deze ontwikkelingen blijven niet onopgemerkt door het bedrijfsleven. In 2010 is de regio Venlo-Venray door de logistieke branche wederom uitgeroepen tot 'Logistieke hotspot nr. 1', mede vanwege de gunstige vestigingscriteria en de het goede aanbod van infrastructuur. Het merendeel van de goederen dat in de Industriehaven van Venlo wordt overgeslagen (ruim 700.000 ton) bestaat uit bulkgoederen. Sinds het begin van 2010 heeft Venlo ook de beschikking over een overslagterminal voor containers. Prognoses van de exploitant van de terminal en de gemeente Venlo wijzen uit dat de containeroverslag de komende jaren zal verviervoudigen (van 17.340 TEU naar 74.658 TEU in 2020). 12 Buck Consultants International
Greenport ontwikkelingen Greenport Venlo is het tweede tuinbouwgebied van Nederland en heeft haar groeiende betekenis vooral te danken aan de strategische ligging vlakbij belangrijke afzetgebieden als Duitsland en Midden-Europa. In de komende jaren wordt de Greenportfunctie van de Regio Venlo verder uitgebouwd en zal de agro-logistieke functie meegroeien. De Regio richt zich in dit kader op het versterken en verbinden van het ruimtelijk-economische en agrologistieke cluster in samenhang met andere Greenports, Mainports en afzetgebieden. Binnen de gemeente Venlo wordt het bedrijventerrein Trade Port Noord ontwikkeld. Dit bedrijventerrein kent een hoogwaardig profiel en richt zich op de (agro)logistiek. Het terrein heeft een oppervlak van circa 160 ha. netto. De uitgifte is reeds gestart. Het grootste deel van Trade Port Noord ligt ten noorden van de spoorlijn Venlo-Eindhoven en sluit aan op de A67. In de plannen voor Trade Port Noord is ruimte gereserveerd voor een nieuwe railcontainerterminal. Trends in de binnenvaart In de binnenvaart is een aantal trends zichtbaar: Naast het traditionele bulkvervoer en de sterke groei in containervervoer richt de sector zich ook op nieuwe intermodale markten, zoals palletvervoer en koelvervoer. Nieuwe schepen worden aan de vloot toegevoegd, waarbij veelal sprake is van schaalvergroting. Energiezuinige motoren in binnenvaartschepen en de ingebruikname van zwavelvrije brandstof moeten leiden tot vermindering van brandstofverbruik en emissies. Monitoring, planning en veiligheid spelen een steeds belangrijkere rol. Binnenvaartschepen kunnen gemonitord worden met behulp van AIS (Automatic Identification System). Dit identificatiesysteem biedt kansen voor het efficiënter en veiliger gebruik van schepen. Trends in de bulksector In de bedrijfssectoren die bulkgoederen overslaan en sterk vertegenwoordigd zijn in de haven van Venlo, is sprake van de volgende trends: Zand en grind: toenemend belang Industriehaven Venlo voor aan- en afvoer van zand en grind. Binnenvaart speelt een belangrijke rol in de aan- en afvoer van deze producten. Veevoeder: door verplaatsing van activiteiten naar het buitenland en concentraties in de verwerkende industrie nemen transportafstanden toe. Binnenvaart speelt een belangrijke rol tussen de zeehavens en (plantaardige) olieverwerkende- en mengvoederindustrie Turf: sterke groeimarkt de afgelopen jaren. Binnenvaart meest interessante modaliteit (kosten en volume) in aanvoer van turf. Per schip/trein aanvoer/afvoer los gestort, grote- Buck Consultants International 13
re volumes kunnen vervoerd worden door te verpakken. Groei is nog mogelijk, zowel op de lokale/nationale markt als de internationale markt. Afval en (oud) ijzer: met uitzondering van schrootoverslag is de afvalbranche verder nog niet actief in de Industriehaven van Venlo. Vestiging van afvalbedrijven in het havengebied is bestemmingsplantechnisch niet mogelijk. Deze bedrijven kunnen wel elders gevestigd worden (Ecopark Tradeport West) en gebruik maken van de openbare laad- en loswal. In het kader van het Rijksprogramma Quick Wins Binnenhavens worden veel binnenhavens in de komende jaren gerevitaliseerd. Ook in Venlo is dit het geval. Met behulp van een Quick Win subsidie is de havenmond gebaggerd. Specifiek ten behoeve van de bulksector is de openbare laad- en loswal recent uitgebreid met financiële ondersteuning vanuit het CERES-programma NML en de provincie Limburg. Trends in de containersector Ondanks de economische crisis stijgt de containeroverslag in de havens van Rotterdam en Antwerpen weer: in Rotterdam werden in 2009 2 meer containers overgeslagen dan in 2008, in Antwerpen was dit 16% (Bron: havenbedrijven Rotterdam en Antwerpen, 2010). Voor de tweede Maasvlakte streeft de Industriehaven van Rotterdam een ambitieuze modal split doelstelling na in 2035: binnenvaart 45%, spoor 2 en weg 35%. De markt voor multimodaal containervervoer zal hierdoor in de toekomst sterk toenemen. Binnenhavens spelen daardoor een steeds belangrijkere rol. Venlo o.a. zal als achterlandhub in de toekomst extra containers moeten gaan verwerken. Er is dan ook sprake van veel initiatieven voor de oprichting of uitbreiding van containerterminals in het achterland. Venlo heeft hierop recent geanticipeerd met de realisatie en opening van de containerbargeterminal. Voorts is het wenselijk voor de efficiënte afwikkeling van het containervervoer via binnenvaart te werken aan de 24-uursbediening van de sluizen op de Maasroute. Rijkswaterstaat Limburg is recent met provincie Limburg en regionaal bedrijfsleven een pilot gericht op deze 24-uursbediening gestart. Ontwikkelingen in de regio De Industriehaven van Venlo is onderdeel van logistiek knooppunt Noord-Limburg, waar tevens de havens van Gennep en Wanssum (gemeente Venray) onderdeel van uitmaken. Naast de bargeterminal in Venlo is ook in de Industriehaven van Wanssum een binnenvaartcontainerterminal gevestigd. In Zuid-Limburg zijn containerterminals gesitueerd in Born en Stein (zie ook figuur 2.3). De havens van Wanssum en Venlo zijn door de provincie Limburg aangewezen als bovenregionale haven en logistiek knooppunt in het netwerk van havens langs de Maas in Noord-Limburg. 14 Buck Consultants International
De gemeente Venray gaat de komende jaren fors investeren in het havengebied van Wanssum. Van oudsher is de haven van Wanssum een lokale haven waarin voornamelijk bulkgoederen worden overgeslagen. In 2000 is een containerterminal in de haven van Wanssum gestart. De containerterminal in Wanssum heeft een regionaal verzorgingsgebied en bedient hoofdzakelijk (8) logistieke bedrijven in Venray. De totale overslag van bulkgoederen is in de periode 2000-2008 afgenomen (van 1,6 naar 1 miljoen ton). De containeroverslag is in diezelfde periode echter vertienvoudigd tot 90.000 TEU. De gemeente Venray werkt op dit moment aan het wegwerken van een aantal knelpunten in de bereikbaarheid (water en weg) en overslagcapaciteit in en rond de haven van Wanssum. Om deze knelpunten op te lossen werkt de gemeente Venray de volgende maatregelen uit: 1 Uitdiepen haven Wanssum en aanpassing havenmond 2 Versterken oevers en omvorming taluds tot damwandkades 3 Uitbreiding bedrijfshaven 4 Realisatie wegontsluiting haven en bedrijventerrein 5 Uitbreiding en herverkaveling nat bedrijventerrein 6 Aanleg rondweg Wanssum Op de huidige locatie kan de containerterminal in Wanssum (binnen een nieuwe vergunning/bestemmingsplan) de capaciteit uitbreiden tot 140.000 TEU in 2012. Bij een herstructurering van het haventerrein en het doortrekken van de insteekhaven krijgt de containerterminal een nieuwe plek aan de zuidzijde van de insteekhaven. In die situatie kan de capaciteit groeien naar 200.000 TEU (vanaf 2017). Buck Consultants International 15
81% 98% 19% 2% 64% 36% 16% 14% 84% 86% 7% 5% 1% 4% 2% 1% 1% 26% 2% 1% 5% 2% 13% 39% 2% 1% 29% 41% 35% 7% 2% 1% 58% 59% 33% 31% 82% 58% 42% 41% 67% 69% 18% 42% 19% 4% 3% 8% 12% 7% 2% 1% 4% 8% 6% 2% 1% 1% 1% 1% 4% 8% 17% 1% 7% 3% 1% 21% 4 15% 3% 2% 3% 67% 4% 1% 2% Figuur 2.3 Havenkaart Limburg (Bron: Provincie Limburg, 2010) Waal Bergsche Maas Gennep Gennep totaal 2.742.139 ton totaal 2.742.139 ton Nederweert Nederweert totaal totaal 78.619 ton Wilhelminakanaal Zuid-Willemsvaart Maas Nijmegen typologie multifunctioneel agro openb losk nee diepg (m) 3,50 max gew sch (ton) 0 werkgelegenheid 610 totaal TW 74,4 overslag TEU 0 Helmond typologie multifunctioneel agro openb losk ja diepg (m) 2,10 max gew sch (ton) 0 werkgelegenheid 0 totaal TW 0 overslag TEU 0 Maas-Waalkanaal Gennep Wanssum Venray % Venlo ν δ % typologie multifunctioneel container openb losk nee Wessem Wanssum totaal 1.645.674 ton diepg (m) 2.90 totaal 1.645.674 ton max gew sch (ton) 2.500 werkgelegenheid 230 totaal TW 18,7 overslag TEU 70.000 (barge) typologie industrie openb losk ja Venlo diepg (m) 2,80 max gew sch (ton) 1.500 werkgelegenheid 360 totaal TW 30,7 overslag TEU 100.000 (rail) δ Venlo totaal 628.280 ton totaal 628.280 ton typologie industrie openb losk nee Zevenellen totaal 722.523 ton % diepg (m) 3,5 totaal 722.523 ton max gew sch (ton) 3.000 werkgelegenheid 302 totaal TW 0 overslag TEU 0 Weert Weert totaal totaal 187.485 ton Born Born totaal 2.150.002 ton ton Stein Stein totaal totaal 2.457.228 ton ton Nederweert typologie zand- en grind openb losk nee diepg (m) 0 max gew sch (ton) 0 werkgelegenheid 0 totaal TW 0 overslag TEU 0 Weert Maasbracht-Wessem Zuid-Willemsvaart Juliana Kanaal Kanaal Wessem- ederweert typologie multifunctioneel container openb losk nee diepg (m) 3,00 max gew sch (ton) 2.500 ν werkgelegenheid 390 totaal TW 31,9 overslag TEU 115.000 (rail + barge) ν typologie industrie openb losk nee diepg (m) 3,00 max gew sch (ton) 2.500 werkgelegenheid 1.140 totaal TW 244,1ν overslag TEU 55.000 (rail + barge) δ % % N % Sittard Stein Geleen δ % Maastricht Born δ % Maas typologie multifunctioneel zand en grind openb losk ja Roermond totaal 2.167.370 ton Zevenellen diepg (m) 3,00 totaal 2.167.370 ton max gew sch (ton) 0 werkgelegenheid 555 totaal TW 50,5 overslag TEU 0 Roermond Heerlen typologie multifunctioneel zand en grind openb losk nee Maasbracht-Wessem Maasbracht-Wessem diepg (m) 2.9 totaal totaal 3.875.159 ton max gew sch (ton) 2.500 werkgelegenheid 361 totaal TW 47,6 overslag TEU 0 typologie multifunctioneel zand en grind openb losk ja Maastricht diepg (m) 0 Maastricht totaal 1.922.040 ton totaal 1.922.040 ton max gew sch (ton) 0 werkgelegenheid 1.690 totaal TW 169,2 overslag TEU 0 NSTR-groep landbouw, levende dieren voeding, veevoer steen-, bruinkool, cokes aardolie, gas ertsen metaalproducten ruwe mineralen, bouwmat. meststoffen chemische producten voertuigen, machines, overig δ functie recreatie agrarisch % industrie distributie scheepsbouw modaliteit CEMT-klasse ν spoor pijp II IV Va Vb Bronjaar: goederenoverslag 2004 containeroverslag: 2005 kenmerken: 2003 Bron: Blue Ports: knooppunten voor de regionale economie (in opdracht van de Nederlandse Vereniging van Binnenhavens NVB) 2008 Het in ogenschouw nemen van de regionale ontwikkelingen is essentieel bij de positionering van de Industriehaven van Venlo, de ontwikkelingskansen en de uitvoering van het ontwikkelplan. Met name grootschalige investeringen vragen om regionale afstemming. 16 Buck Consultants International
Ambitie gemeente en regio De gemeente Venlo en de NV Regio Venlo 5 hebben allebei vergaande ambities geformuleerd op logistiek gebied. Ook het vervoer over water heeft hierin een belangrijke plaats. De gemeente zegt hierover in haar Visie Venlo 2030: Multimodaliteit staat voorop waar het gaat om het faciliteren van de logistieke sector. Op dit moment is Venlo een intermodaal knooppunt. In Venlo komen snelwegen, spoorlijnen en waterwegen bijeen. Multimodaliteit staat daarom voorop waar het gaat om het faciliteren van de logistieke sector. Dit betekent: Het stimuleren en faciliteren van goederenvervoer over water en spoor. Zorgen voor efficiënte overslagpunten. Aan de Maas komt een containerbinnenvaartterminal (red. de recent geopende bargeterminal in de Industiehaven van Venlo) en op langere termijn wordt een nieuwe containerspoorterminal op Trade Port Noord ontwikkeld. Verder uitbreiden van de mogelijkheden voor bedrijven met toegevoegde waardeactiviteiten (VAL). De NV Regio Venlo is volop actief de contacten tussen de mainports en knooppunten in Noord-Limburg te intensiveren (i.s.m. o.m. ECT/TCT Venlo, Havenbedrijf Antwerpen, Duis- Port, regionale havengemeenten, Wanssum Intermodal Terminal en Seacon). 2.3 SWOT-analyse Op basis van de bevindingen in de ruimtelijk-economische analyse en beknopte marktanalyse is een SWOT-analyse van de binnenhaven in Venlo opgesteld. Deze laat het volgende beeld zien: 5 NV Regio Venlo is het samenwerkingsverband van de zeven gemeenten in Noord-Limburg: Beesel, Gennep, Horst aan de Maas, Peel en Maas, Venlo, Venray, Bergen en Industriebank LIOF NV. Doel is een krachtige impuls te geven aan de Noord-Limburgse economische structuur door ondersteuning van vernieuwende projecten op het gebied van logistiek en maakindustrie. Buck Consultants International 17
Tabel 2.4 SWOT-analyse haven Venlo Sterk Ligging op de logistieke corridor Rotterdam/Antwerpen Venlo, tussen de Randstad en het Ruhrgebied Multimodaal ontsloten (weg/water/spoor) Goede wegontsluiting via A67/A73/A74 Toegankelijkheid Industriehaven voor schepen tot 3.000 ton De Industriehaven is van grote betekenis voor Venlo als logistiek knooppunt Gebruik van Industriehaven door bedrijven buiten Venlo (regionaal verzorgingsgebied) Kans Uitvoering Maaswerken en 24-uurs bediening sluizen Bargeterminal vergroot aantrekkingskracht binnenhaven voor toename multimodaal vervoer Realisatie bedrijfsruimte en nieuwe kades door omvorming taluds in kades Intensiever gebruik openbare laad- en loswal Zwak Toegankelijkheid voor schepen met beperkte diepgang (max. 3.00 meter) Relatief hoge havengelden (i.c.m. beperkte faciliteiten) Dichtslibben delen Industriehaven Geen ruimtebeschikbaarheid van kadekavels Aanwezigheid van bedrijven op natte kavels die geen gebruik maken van vervoer over water Havenbeheer door gemeente Venlo Bedreiging Lokale eenzijdige wegontsluiting (congestie/veiligheid) Gebrek aan ruimte voor uitbreiding watergebonden activiteiten Activiteiten jachthaven en Industriehaven conflicteren Hoge havengelden in combinatie met gebrek aan faciliteiten maken Industriehaven voor binnenvaartschippers niet aantrekkelijk Het ontbreken van regionale afstemming bij grootschalige investeringen in de Industriehaven Hiermee besluiten we het hoofdstuk over de positionering van de binnenhaven in Venlo. Op basis van deze positionering zijn drie scenario s opgesteld over de ontwikkeling van de Industriehaven. In hoofdstuk 3 worden deze behandeld. 18 Buck Consultants International
Hoofdstuk 3 Ontwikkelingskansen Industriehaven Venlo 3.1 Mogelijke ontwikkelingscenario s Bij de ontwikkeling van de Industriehaven van Venlo is gekeken naar drie mogelijke ontwikkelingsscenario s: Basis Behouden Benutten In onderstaand figuur zijn deze drie scenario s uitgewerkt en langs een denkbeeldige economische ontwikkelingslijn afgezet. Wat opvalt, is dat bij het scenario basis de verwachting is dat de economische activiteit die de Industriehaven genereert afneemt. De scenario s behouden en benutten gaan echter uit van een groei van de havenactiviteiten, waarbij het scenario benutten de hoogste groeiverwachtingen genereert. Figuur 3.1 Drie scenario s afgezet tegen een economische ontwikkelingslijn Dienstensteiger (eventueel in combinatie met autosteiger) Extra kades (bedrijfsgebonden gebruik) Extra openbare laad- en losruimte Verruimen haven (schepen tot 135 m.) Juiste bedrijf op de juiste plaats Onderzoek verplaatsen jachthaven Profileren Industriehaven door gemeente en bedrijfsleven Professionalisering havenbeheer Baggeren (nautische veiligheid) Extra ontsluitingsweg Wachtplaatsen / autosteiger Services aan de binnenvaart (water, afval, walstroom) Professionalisering havenbeheer Baggeren (nautische veiligheid) Extra ontsluitingsweg Wachtplaatsen / autosteiger Services aan de binnenvaart (water, afval, walstroom) + Niets doen Geen structureel onderhoud Reparaties op ad hoc basis Havenmeester aanwezig Economische ontwikkellijn - Buck Consultants International 19
Hieronder worden de kenmerken van de drie scenario s in een aantal steekwoorden samengevat: Scenario 1: Basis - Niets doen - Ad hoc beleid Scenario 2: Behouden - Professionalisering havenbeheer - Services aan de binnenvaart (water, afval en walstroom) - Faciliteren van autonome groei in industrie en logistiek - Inzetten op ontwikkelingsmogelijkheden zonder grootschalige investeringen, behoudens de uitvoering van vastgestelde besluiten Scenario 3: Benutten - Extra investeringen gericht op expansie van bedrijfsruimte en uitbreiding van infrastructuur rond havengebruik - Actieve samenwerking tussen lokale, regionale en bovenregionale partijen (o.a. havens van Rotterdam en Duisburg, provincie en Rijk) 3.2 Effecten van scenario s op de ontwikkeling van de Industriehaven Venlo De verschillende scenario s hebben verschillende effecten op de ontwikkeling van de Industriehaven in Venlo. Deze ontwikkelingen zijn zowel kwantitatief als kwalitatief weer te geven. Eerst worden de scenario s kwantitatief vergeleken en aansluitend is gekeken naar de kwalitatieve verwachtingen. De kwantitatieve en kwalitatieve vergelijking levert een eerste beeld op over de verschillende ontwikkelingsmogelijkheden van de Industriehaven. Kwantitatieve effecten van scenario s voor havenontwikkeling Op basis van de marktverwachting van het bedrijfsleven, kengetallen uit de Netwerkanalyse vaarwegen binnenhavens van de provincie Limburg en basisgegevens van de havenmeester in Venlo zijn de (groei)verwachtingen in de scenario s Basis, Behouden en Benutten tot 2020 vastgesteld. Tabel 3.1 laat de kwantitatieve effecten per scenario zien. 20 Buck Consultants International
Tabel 3.1 Kwantitatieve effecten van de drie scenario s Huidige situatie: 2010 Scenario: Basis 2020 (laag) Scenario: Behouden 2020 (hoog) Scenario: Benutten 2020 (hoog+) Aantal bedrijven gevestigd 23 Ca. 23 Ca. 23 Ca. 23 aan de Industriehaven (kadekavels) Aantal bedrijven gelegen 9 9 9 9-12 aan de haven dat gebruik maakt van de Industriehaven Aantal bedrijven dat gebruik 7 7 7 7-10 (excl. klanten TCT) maakt van de haven voor bulkoverslag maar buiten de Industriehaven zijn gelegen Belangrijke bulkgoederen die worden overgeslagen in de Industriehaven van Venlo (excl. containerstromen) 1 Zand en grind 2 Turf 3 Veevoeder 4 Schroot 5 Draad/Staal Idem Idem Kansrijke groeisectoren: - Turf - Zand en grind - Veevoeder - Staal/Recycling (o.a. schroot) Totale bulkoverslag 769.984 ton 712.674 ton 861.444 ton 936.444 (+75.000 ton) Containeroverslag 17.340 TEU 74.658 TEU 74.658 TEU 74.658 100.000 6 TEU Aantal schepen bulkoverslag 872 711 1 699 2 776 2 Aantal schepen bargeterminal 195 3 711 4 529 5 529-709 5 Aantal vrachtwagens voor 30.799 28.507 34.458 37.458 bulkoverslag 6 Aantal vrachtwagens voor containeroverslag 7 8.760 37.329 37.329 37.329 50.000 1 Toename scheepsgrootte t.o.v. 2009: 13,5% 2 Toename scheepsgrootte t.o.v. 2009: 39,8% 3 Op basis 89 TEU per schip 4 Op basis 105 TEU per schip 5 Op basis 141 TEU per schip 6 Op basis vrachtwagen die 25 ton vervoert 7 Op basis vrachtwagen die 2 TEU vervoert 6 Afhankelijk ook van de ontwikkeling van containeroverslag en de inzet van binnenvaart in de haven van Rotterdam. Buck Consultants International 21
Kwalitatieve effecten van scenario s voor havenontwikkeling Naast de kwantitatieve effecten op de Industriehaven zijn er ook effecten die in kwalitatieve zin beschreven kunnen worden. Om de verschillen tussen de drie scenario s kwalitatief te duiden zijn deze langs een aantal factoren afgezet: Factor Omschrijving Ruimte De invulling van de fysieke en de nautische gebruiksruimte Economie Het al dan niet stimuleren of behouden van de marktvraag Bedrijfssectoren De structuur van de bedrijven op het bedrijventerrein rondom de Industriehaven Mobiliteit De aan- en afvoer van de goederen die havengerelateerd zijn via water en weg Milieu-impact De gevolgen van de scenario s op lokale milieukwaliteit (luchtkwaliteit) Financiën De mate waarin geïnvesteerd moet worden De verschillende effecten per factor zijn in onderstaande tabel weergegeven. Tabel 3.2 Kwalitatieve effecten van de scenario s afgezet tegen diverse factoren Scenario Factor Ruimte Economie Bedrijfssectoren Mobiliteit Milieu-impact (lokaal) Milieu-impact (bovenlokaal) Financiën Basis Behouden Benutten Beperkte ruimtebeschikbaarheid voor watergebonden bedrijven Teruggang bulkoverslag leidt tot daling economische activiteiten in de Industriehaven Bestaande bedrijvigheid Modal shift ten gunste van wegvervoer Toename lokale wegtransportbewegingen Beperkte ruimtebeschikbaarheid voor watergebonden bedrijven. Beperkte verruiming nautische ruimte (diepgang) Behouden marktvraag. Autonome groei van de economische activiteiten Bestaande bedrijvigheid Modal shift ten gunste van binnenvaart Toename lokale wegtransportbewegingen Neutraal Neutraal / negatief Negatief Negatief Positief Positief Bestaande investeringen (ad-hoc) Beperkte aanvullende investeringen in infrastructuur en organisatie Juiste bedrijf op de juiste plaats (uitplaatsen bedrijven), extra kades creeert ruimte voor (nieuwe) watergebonden bedrijven. Vergroten nautische gebruiksruimte door baggeren, verruimen en extra faciliteiten voor de scheepvaart (steigers). Stimuleren extra marktvraag door o.a. aanleg extra kades leidt tot economische impuls in de Industriehaven Bestaande bedrijvigheid aangevuld met groei in kansrijke sectoren (turf, zand & grind en veevoeder) Modal shift ten gunste van binnenvaart Forse toename lokale wegtransportbewegingen Grootschalige aanvullende investeringen in infrastructuur en organisatie 22 Buck Consultants International
Eerste beeld ontwikkelingsmogelijkheden Industriehaven Kiezen voor het Basis scenario betekent voor de gemeente Venlo geen grote veranderingen. De verwachting is echter wel dat het economisch belang van de Industriehaven zal teruglopen. In het Behouden scenario wordt het havenbeheer intensiever opgepakt en worden binnen bestaande ontwikkelingsmogelijkheden aanvullende investeringen gedaan voor de ontwikkeling van de Industriehaven in Venlo. Het Benutten scenario behelst een verdere professionalisering van het havenbeheer en forse nieuwe investeringen. Dit betekent voor de gemeentelijke organisatie zowel intensieve samenwerking met interne partijen en lokale, regionale en bovenregionale externe partijen als extra investeren in de uitbreiding van bedrijfsruimte en infrastructuur. In alle drie de scenario s wordt een toename verwacht van het aantal vervoersbewegingen over het aangrenzende bedrijventerrein Venlo Trade Port. Dit komt hoofdzakelijk door de ingebruikname van de bargeterminal begin 2010. Voor alle drie de scenario s wordt in de komende jaren een sterke groei verwacht van de containeroverslag. In het scenario benutten wordt verwacht dat deze nog hoger zal liggen door een uitbreiding van de terminal. Doordat de Behouden en Benutten scenario s voorzien in het uitbaggeren van de haven kunnen in Venlo grotere schepen de Industriehaven aandoen. Per saldo kan er dus meer vervoerd worden met minder schepen. Ondanks de toename van de bulkoverslag zal het aantal scheepvaartbewegingen in de Industriehaven afnemen. 3.3 Selectieproces Voor de totstandkoming van de havenvisie Venlo is een projectgroep geformeerd, bestaande uit vertegenwoordigers van havengerelateerde afdelingen van de gemeente Venlo, vertegenwoordigers van de regio en provincie, brancheorganisaties en adviseurs van Buck Consultants International. Tijdens een projectgroepbijeenkomst zijn de drie ontwikkelingsscenario s voorgelegd en bediscussieerd. De gemeente ziet de Industriehaven als een pijler voor economische ontwikkeling van de regio Venlo. Een keuze voor het Basis scenario is vanuit deze optiek niet wenselijk omdat bij een voortzetting van de huidige werkwijze het economisch belang van de Industriehaven zal teruglopen. Het scenario Behouden betekent professionalisering van het havenbeheer. Behouden betekent ook dat enkele nieuwe projecten binnen de haven opgepakt moeten gaan worden. Buck Consultants International 23
De projectgroep ziet het scenario Benutten als zeer ambitieus aangezien het aanzienlijke inspanningen zal vergen. Desalniettemin geeft het scenario wel weer waar kansen liggen voor de gemeente om het gebruik in en rond de Industriehaven te optimaliseren. De projectgroep wil dat deze kansen inzichtelijk gemaakt worden. Er is namelijk voldoende marktpotentie die ergens in de regio zijn beslag zal moeten vinden. In Noord-Limburg speelt Venray hier al op in. De gemeente Venlo zal de afweging moeten maken welke faciliteiten in de eigen haven gerealiseerd kunnen worden en welke ontwikkelingen in regionaal verband opgepakt moeten worden. De projectgroepleden hebben dan ook de voorkeur uitgesproken om zowel het scenario Behouden als Benutten uit te werken. De gemeente Venlo zou er voor kunnen kiezen om in te zetten op het scenario Behouden en de maatregelen die passen bij het scenario Benutten te gebruiken als basis om het gesprek op regionaal niveau aan te gaan. 24 Buck Consultants International
Hoofdstuk 4 Ontwikkelplan Industriehaven Venlo In dit hoofdstuk worden beide scenario s Behouden en Benutten vertaald in een ontwikkelplan. In onderstaande tabel staan de acties die horen bij de uitwerking van beide scenario s. De acties kunnen op hoofdlijnen worden ingedeeld in drie thema s: 1 Professionalisering van havenbeheer 2 Infrastructurele aanpassingen 3 Economische ontwikkeling en profilering Hierbij moet worden aangemerkt dat het scenario Benutten een plusvariant is op het scenario behouden. Dit betekent dat het scenario Benutten extra acties bevat in relatie tot infrastructurele aanpassingen en economische ontwikkeling en profilering. Tabel 4.1 Acties bij de scenario s behouden en benutten Behouden Professionalisering havenbeheer Centraal aanspreekpunt havenzaken Opzet Meer Jaren Onderhouds Programma (MJOP) Services aan de binnenvaart Infrastructurele aanpassingen Baggeren (nautische veiligheid) Extra wegontsluiting Wachtplaatsen / autosteiger Benutten Professionalisering havenbeheer Centraal aanspreekpunt havenzaken Opzet Meer Jaren Onderhouds Programma (MJOP) Services aan de binnenvaart Infrastructurele aanpassingen Baggeren (nautische veiligheid) Extra wegontsluiting Wachtplaatsen / autosteiger Wachtplaatsen / autosteiger i.c.m. dienstensteiger Verruimen Industriehaven (voor schepen tot 135 m.) Extra kades (bedrijfsgebonden gebruik) Extra openbare laad- en losruimte voor bulkoverslag Economische ontwikkeling en profilering Onderzoek verplaatsen jachthaven Juiste bedrijf op de juiste plaats Profileren Industriehaven door gemeente en bedrijfsleven Buck Consultants International 25
Hierna worden de acties per thema meer in detail uitgewerkt. Per actie wordt inzicht gegeven in de: Doelstelling Omschrijving en beoogd resultaat Type actie Betrokken partijen (en trekker) Budgetindicatie Uitvoeringstermijn 4.1 Professionalisering Industriehavenbeheer De aandacht voor de binnenhaven in Venlo ligt versnipperd over diverse afdelingen. Hierdoor is er geen heldere regie op de havenontwikkeling en beheeractiviteiten. Zo heeft de havenmeester geen vastgesteld takenpakket en heeft hiervoor maar beperkte tijd. Het streefbeeld is om voor de scenario s Behouden en Benutten een professionalisering van het havenbeheer te realiseren. Hierbij dienen de volgende zaken te worden opgepakt: 1A) Benoem centraal aanspreekpunt havenzaken Doelstelling Professionalisering havenbeheer Verbeteren interne en externe communicatie Regie op uitvoering ontwikkelplan Omschrijving en beoogd resultaat Het creëren van een centraal aanspreekpunt voor havenzaken op zowel ambtelijk als bestuurlijk niveau. Deze contactpersoon is ook een centraal aanspreekpunt namens de haven van Venlo richting de regio. Type actie Intern uitvoeringsproject Betrokken partijen (en trekker) Gemeente Venlo (trekker: Afdeling Economie, Cultuur & Arbeidsmarkt) Budgetindicatie 0,5-1 FTE (ambtelijk) Uitvoeringstermijn 2011-2015 1B) Opzet Meer Jaren Onderhouds Programma (MJOP) Industriehaven Doelstelling Professionalisering havenbeheer Verbetering onderhoudstoestand in de haven Inzicht in inkomsten en uitgaven Inzicht in jaarlijks benodigd budget voor onderhoud en beheer Inzicht in investeringsbehoefte voor (eenmalige) investeringen Omschrijving en beoogd resultaat Het opstellen van een meerjarenprogramma voor onderhoud van nautische infrastructuur (MJOP). In dit meerjarenprogramma worden eenmalige investeringen en jaarlijks terugkerende zaken als baggeren, onderhoud aan kades etc. opgenomen om te zorgen dat het nautisch-technisch beheer structureel wordt opgepakt. Er is al een eerste aanzet hiervoor gemaakt. Deze eerste aanzet vraagt om een nadere uitwerking. Hiervoor is een goede samenwerking tussen de interne afdelingen bij de gemeente Venlo een vereiste. Type actie Intern uitvoeringsproject Betrokken partijen (en trekker) Gemeente Venlo (Trekker: Afdeling Openbare Werken) Budgetindicatie 0,2 FTE Uitvoeringstermijn 2011 en verder 26 Buck Consultants International
1C) Verbetering services aan de binnenvaart Doelstelling Professionalisering havenbeheer Profilering van de Industriehaven Verbetering verblijfklimaat voor de binnenvaart Omschrijving en beoogd resultaat Binnenvaartschepen bezoeken de Industriehaven en betalen havengeld. Voor de binnenvaart is de Industriehaven het visitekaartje van de gemeente Venlo. Het is dan ook belangrijk de binnenhaven van Venlo gastvrij te ontwikkelen en services aan de binnenvaart te verbeteren. Hierbij kan worden gedacht aan de beschikbaarheid van (extra) afmeerpalen, walstroom, een watertappunt, een afvalinzamelingslocatie voor huisvuil en eventueel scheepsafval. Type actie Uitvoeringsproject Betrokken partijen (en trekker) Gemeente Venlo (Trekker: Afdeling Openbare werken. Een belangrijke signaalfunctie ligt bij afdeling Veiligheid en Handhaving) Budgetindicatie Inzet havenmeester + eventueel extra investeringen (bijv. afmeerpalen) Uitvoeringstermijn 2011-2015 4.2 Infrastructurele aanpassingen Als gevolg van het stimuleren van de havenactiviteiten zal het vervoer over water in de Industriehaven toenemen. Niet alleen op het water zal het vervoer toenemen, maar ook rond de Industriehaven het bedrijventerrein. Om dit vervoer in goede banen te leiden zijn in de haven en daarbuiten infrastructurele aanpassingen nodig. Het streven is om voor het scenario Behouden de volgende infrastructurele aanpassingen op te pakken: 2A) Baggeren Doelstelling Verbetering nautische veiligheid in de Industriehaven Baggeren structureel opnemen in het MJOP Industriehaven beter toegankelijk voor schepen tot 135 meter Omschrijving en beoogd resultaat Als gevolg van het stimuleren van multimodaliteit zal het vervoer over water in de Industriehaven toenemen. Om voor grotere binnenvaartschepen plaats te maken (als gevolg van schaalvergroting in de binnenvaart), is het noodzakelijk om de nautische ruimte (verbreden en verdiepen vaargeul) in de haven te vergroten. Type actie Uitvoeringsproject Betrokken partijen (en trekker) Gemeente Venlo (trekker), eventueel samen met Rijkswaterstaat Budgetindicatie Verbreden en verdiepen vaargeul is financieel gedekt uit Quick win gelden en cofinanciering gemeente. Kosten voor het op diepte houden van de haven moet blijken uit MJOP. Uitvoeringstermijn 2011-2012 Buck Consultants International 27