Vechten, Vluchten en Verbinden? Interventies gericht op de emotieregulatie binnen de partner-relatie Parallelsessie van Juud Jonckheer en Ellen Kohnhorst Splitsen & Verzoenen, 15 december 2017
Programma Warming up Theorie Technieken Interventie, Interactief gedeelte Evaluatie Uitsmijter
Warming up Bespreek met buurman/buurvrouw: Ga terug naar een situatie waarin je je onbegrepen voelde in het contact met een belangrijke ander. Wat gebeurde er in je lijf, wat voelde je, wat dacht je en wat deed je? En wat dacht/zag je dat de ander voelde, dacht en deed.
Theorie IMH Infant Mental Health MBT Mentalisation Based Treatment EFT Emotionally Focused Therapy
Emotieregulatie Gehechtheidstheorie als emotieregulatietheorie Het vermogen om emoties te reguleren is cruciaal voor fysieke en psychische gezondheid De ontwikkeling van emotieregulatie is de voorloper van het mentaliseren Nelleke Nicolai: Emotieregulatie, de basis van het menselijk bestaan ( 2016))
IMH visie: gehechtheidstheorie de eerste relatievorming De relatie is de patient. Focus is de ontwikkeling van de emotieregulatie en het psychologisch self bij de baby door het mentaliserend vermogen van de ouder te bevorderen. Rexwinkel, Smeets, Pannevis, Derkx: Handboek Infant Mental Health (2011)
Ontwikkeling van emotieregulatie Mentaliseren en Hechting Interactieve regulatie van affect tussen hechtingsfiguur en baby (Sroufe 1996)
Veilige hechtingstijl 1 Ik zie dat je huilt, wat is er? Heb je honger? Stil maar, ik zal je een flesje geven baby hechtingsfiguur Spanning, hechtingssysteem wordt geactiveerd
Veilige hechtingsstijl 2 Ik zie dat je huilt, wat is er? Heb je honger? Stil maar, ik zal je een flesje geven baby hechtingsfiguur De hechtingsfiguur spiegelt congruent en gemarkeerd het affect van de baby, reguleert het affect
Veilige hechtingstijl 3 Ik zie dat je huilt, wat is er? Heb je honger? Stil maar, ik zal je een flesje geven baby hechtingsfiguur Het baby internaliseert het gereguleerde affect, spanning neemt af en er ontstaat een psychologisch zelf.
Veilige hechtingstijl 4 baby hechtingsfiguur.. en staat weer open voor ontdekken van de wereld
Epistemic Trust Het vertrouwen dat je van anderen kan leren (Fonagy, Allison, 2014) Epistemic trust lijkt belangrijker te zijn dan het leren mentaliseren.
Onveilige hechting Ambivalente hechtingsstijl Aanklamper Waarom huil je, ik ben al zo moe, zal ik je naar je bedje brengen, dan kun je lekker slapen baby hechtingsfiguur De hechtingsfiguur is responsief, maar spiegelt niet gemarkeerd en congruent (soms wel, soms niet, alleen bij heftige affecten)
Onveilige hechting Ambivalente hechtingsstijl Aanklamper 2 Waarom huil je, ik ben al zo moe, zal ik je naar je bedje brengen, dan kun je lekker slapen baby hechtingsfiguur Het affect wordt niet gespiegeld en affect wordt niet gereguleerd en gaat nog harder schreeuwen om aandacht..
Onveilige hechting Ambivalente hechtingsstijl Aanklamper 3 Waarom huil je, ik ben al zo moe, zal ik je naar je bedje brengen, dan kun je lekker slapen baby hechtingsfiguur.. met als gevolg dat het affect ongereguleerd blijft, nabijheid blijft zoeken en geen nieuwe uitdagingen meer aandurft
Onveilige hechting Vermijdende hechtingsstijl - Terugtrekker 1 Wat huil je toch, ik kan er niet meer tegen, hou op! baby hechtingsfiguur De hechtingsfiguur spiegelt het affect van de baby niet
Onveilige hechting: Vermijdende hechtingsstijl - Terugtrekker 2 Wat huil je toch, ik kan er niet meer tegen, hou op! baby hechtingsfiguur Affect wordt niet gespiegeld en gereguleerd. De baby onderdrukt behoefte aan aandacht en trekt zich terug in doe het zelf gedrag
MBT en partner-relatietherapie Mentaliseren: vermogen om te reflecteren (reflective modus) op het doen en laten van jezelf en anderen en deze waarnemingen kunnen begrijpen vanuit gevoelens, gedachten en intenties van jezelf en dat deze kunnen verschillen van anderen (Bateman en Fonagy 2004) Mentaliserend vermogen wordt bedreigd wanneer de spanning in een relatie oploopt dus het hechtingssysteem geactiveerd wordt. Een veilig gehecht persoon kan goed genoeg blijven mentaliseren (lees, zijn emoties blijven reguleren) terwijl een onveilig gehecht persoon dan vervalt in de equivalente modus (zwart wit denken, wat ik denk en voelt voelt en denkt de ander ook) of de pretend modus (praten over voelen) vanwege het onvoldoende kunnen reguleren van emoties. Een onveilig gehecht persoon komt dan in het hyper of hypo gedeelte van de Window of Tolerance welk invloed heeft op de partner-relatiedynamiek
Window of Tolerance Ogden & Minton, 2000 E M O T I E S Hyper-arousal: Vechten, Vluchten Window of Tolerance: Mentaliseren Hypo-arousal: Verstenen, Bevriezen, Verlammen TIJD
Drie escalatiepatronen van paren die vechten voor verbinding Jeff Slootmaeckers en Lieven Migerode Aanklamper en Terugtrekker Aanklamper en Aanklamper Terugtrekker en Terugtrekker
Aanklamper - Terugtrekker
Aanklamper - Aanklamper
Terugtrekker - Terugtrekker
Interventies gericht op emotieregulatie binnen de partnerrelatie Welke? En met welk doel?
1. Non-verbale signalen Emoties Benoemen in het hier en nu
2. Valideren en spiegelen
3. Stop and rewind MBT, MBT-F, te hoge arousel, te lage arousel Frans van Boeckhorst: tijd, plaats en persoon in psychotherapie
4. Role reversal
5. Interviewing the internalized other Karl Tomm: internalized other interviewing, a sequence for couple work, university of Calgary
6. Dubbelen Hoe krijg je de focus op waar het eigenlijk om gaat? Doel: Hoe kun je een boze, vermijdende en verdedigende toon veranderen in een intieme toon? Jacob Moreno: the principles of doubling Daniel B. Wile: Collaborative couple therapy
Dubbelen: Ga naast een van je patiënten zitten, laag Vraag toestemming om namens diegene te praten - je hebt misschien gelijk maar ik kan op dit moment niet goed naar je luisteren ik zou zo graag willen zeggen dat ik me zo alleen voel en bang voel en ik wil zo graag dat je trots op me bent. Vraag aan de patiënt of je het goed voor hem/haar hebt verwoord Zo nee welk deel wel en welk deel niet?
De vijf principes van het dubbelen 1. Je verandert de toon: van boos naar vriendelijk, van uit contact naar intiem 2. Je voegt kwetsbare gevoelens toe: ik ben bang dat ik je teleurstel of ik voel me gekwetst, ook al kan het dat jij dat niet ziet omdat ik zo boos doe
De vijf principes van het dubbelen- vervolg 3. geef erkenning aan : -positie andere partner: je hebt gelijk dat. Ik begrijp dat je je zo voelt of okee dus eigenlijk zeg je dat.. -positie andere partner: okee het klopt dat ik hier ook een aandeel in heb. Het klopt dat ik in de verdediging schiet. Zoals je ziet ben ik boos. Ik ben gefrustreerd en misschien zeg ik het op manier waar je moeilijk naar kunt luisteren
De vijf principes van het dubbelen- vervolg 4. Erken de huidige vicieuze cirkel op een gepassioneerde wijze: okee daar gaan we weer of We zijn weer beland in een pijnlijke situatie waarin ik boos word als jij je terugtrekt en jij je terugtrekt als ik boos word ik schiet op een neer tussen jou de schuld geven en mezelf verwijten maken
Vijf principes van dubbelen- vervolg 5. Verander een monoloog om in een dialoog: wat vind je van wat ik zojuist zei? of Kun je het voor een klein deel van wat ik zei met me eens zijn? of: kun je begrijpen hoe ik me op die manier voel? www.danwile.com Daniel B. Wile: The seven principles for having marriage work
Dubbelen: wat doe je? Je geeft partners weer een stem Je maakt ruimte voor kwetsbare gevoelens Je zorgt dat ze zich beter begrepen voelen Als je je begrepen voelt voel je je beter
Kort voorbeeld dubbelen
Emotieregulatie, als basis van het menselijk bestaan: Nelleke Nicolai Handboek Infant Mental Health: Marja Rexwinkel, Marcel Smeets, Catharine Pannevis, Bert Derks Window of Tolerance, Sensorimotor psychotherapie: Pat Ogden & Minton, Patronen van partnergeweld: Sjef Slootmaekers & Lieven Migerode Relaties, hoe doe je dat? Karin Wagenaar Collaborative Couple Therapy: Daniel B. Wile Internalized other interviewing: Karl Tomm