Home no. 6 December 2017 Eerdere edities Verenso.nl Aios goed voorbereid op beroepspraktijk Overwegend positief over curriculum ouderengeneeskunde 2012-2016 Eveline Bets eveline@tekstvanbets.nl Het NIVEL heeft onderzoek gedaan naar de ervaren kwaliteit van de opleiding specialist ouderengeneeskunde. Ook alumni is naar hun mening gevraagd. Hoe ervaren aios én alumni de kwaliteit van de opleiding specialist ouderengeneeskunde? Dat is de hoofdvraag van het onderzoek dat het NIVEL uitvoerde in opdracht van SOON (Samenwerkende Opleidingen Ouderengeneeskunde Nederland) en de SBOH, werkgever voor artsen in opleiding. Het onderzoek was bedoeld om een vergelijking te maken met de eerdere kwaliteitsmeting van 2012, om aangescherpte onderdelen van de opleiding te beoordelen en om verbeterpunten voor de opleiding te benoemen. Er is onderscheid gemaakt tussen aios en alumni, startjaar en opleidingsinstituut. Verbeterpunten zijn meegenomen in het nieuwe curriculum dat op 1 september 2016 van start is gegaan. In een volgende editie van het tijdschrift informeren we u over de inhoud, veranderingen en eerste ervaringen met het nieuwe curriculum. Met de ervaren kwaliteit van de opleiding specialist ouderengeneeskunde zit het wel goed: 180 aios (een respons van 63%) beoordelen de stages en leerperioden met een 7.8. Deze uitkomst verschilt niet veel van die uit 2012. Van de 80 alumni die deelnamen aan het onderzoek (respons 43%) vindt verreweg het grootste deel (85%) dat de
opleiding hen goed heeft voorbereid op de beroepspraktijk als specialist ouderengeneeskunde, inclusief de daarvoor benodigde competenties. "Een mooi compliment voor onze inspanningen de kwaliteit van de opleiding op een hoog peil te houden", zegt Dries Hettinga, tot voor kort directeur SOON. Uniek onderzoek Voor de opleiding tot specialist ouderengeneeskunde is het de eerste keer dat ook pas afgestudeerden naar hun mening is gevraagd. "Dat vinden wij erg belangrijk, want alleen alumni kunnen de cruciale vraag beantwoorden of de opleiding hen goed heeft voorbereid op de beroepspraktijk van de specialist ouderengeneeskunde. Die vraag is logisch, je wilt toch vooral weten welk effect de opleiding heeft. Dus ja, hierin zijn we wel vooruitstrevend." De respons onder alumni is met 43 procent aan de krappe kant, geeft Hettinga toe. "Maar dat moet je zien in de context. Het is een eerste stap naar consequent alumnibeleid om de band met alumni te versterken. Dat past in de tijdgeest. Een paar jaar geleden waren er nog relatief veel aios die kozen voor ouderengeneeskunde omdat er elders geen plaats was of omdat ze niet werden aangenomen. Nu zien we een nieuwe generatie specialisten ouderengeneeskunde opkomen, die echt bewust heeft gekozen voor dit vak. Dat vergroot de betrokkenheid." Aandachtspunten Als opdrachtgever hecht SOON veel waarde aan de aanpak van het NIVEL, een onafhankelijk en zeer ervaren onderzoeksinstituut. Aios en alumni gaven op basis van positief geformuleerde stellingen hun mening over het onderwijs en uit de antwoorden kwam een reeks aandachtspunten tevoorschijn. 'Aandacht voor medisch-inhoudelijke kennis en verdieping' scoorde hoog als verbeterpunt. "Aios verwachten vaak dat een medische vervolgopleiding meer kennis en verdieping biedt, dat wordt bevestigd in dit onderzoek. Toch is dat niet de kern van ons vak. Natuurlijk heb je die medische kennis nodig, maar het gaat er vooral om hoe je die kennis inzet. Dat betekent vlieguren maken en meedraaien in de praktijk. Daar baseren we de opleiding op", nuanceert Hettinga, "maar dat neemt niet weg dat we sinds de start
van het nieuwe curriculum van de opleiding specialist ouderengeneeskunde in september 2016 flink meer aandacht besteden aan kennisoverdracht en verdieping. In een moderne, interactieve vorm, waarbij aios kennis opdoen en aan elkaar overdragen in workshops en discussies. De docenten begeleiden dit proces." De nieuwe generatie specialisten heeft bewust gekozen voor dit vak. Dat vergroot de betrokkenheid Een tweede opvallend verbeterpunt heeft betrekking op managementsvaardigheden en organisatorische taken in de beroepspraktijk. Een duidelijk signaal dat in deze medische vervolgopleiding ook zachtere skills nodig zijn, stelt Hettinga. In het nieuwe curriculum is een keuzemodule 'Leiderschap en Organisatie' opgenomen. Terwijl aios enerzijds het belang van 'zachte waarden' als samenwerking en communicatie benadrukken, toont het onderzoek aan dat er anderzijds ook behoefte is aan meer mogelijkheden voor wetenschappelijk onderzoek. "Ruime mogelijkheden voor promotieonderzoek kunnen een extra motivatie zijn voor aios. Bedenk daarbij dat wetenschappelijk onderzoek in ons vakgebied een echte uitdaging is. Specialisten ouderengeneeskunde werken immers met een patiëntenpopulatie waarbij vaak sprake is van complexe meervoudige problematiek. Dat vergt een ander type onderzoek. Aios die hier belangstelling voor hebben kunnen de keuzemodule 'Wetenschappelijk onderzoek' volgen in de tweede of derde fase van hun opleiding." Het NIVEL-onderzoek specificeert de aandachtspunten per opleidingsinstituut. Welk vervolg geven de instituten eraan? Eric van der Geer, hoofd VOSON in Nijmegen: "We hebben het complete onderzoeksrapport doorgenomen met het kernteam van VOSON en er daarna vijf punten uitgehaald die we op willen pakken. Dit bespreken we met de docenten. Die verbeterpunten leiden tot veranderingen in de invulling van het nieuwe curriculum, zoals de vraag om meer medisch-inhoudelijke verdieping. Daar gaan we samen met de andere instituten en SOON mee aan de slag. Andere verbeterpunten lossen we binnen het instituut op, bijvoorbeeld de communicatie over stages."
Nulmeting Voor het nieuwe curriculum van de opleiding specialist ouderengeneeskunde heeft het NIVEL-onderzoek nog een extra betekenis. Omdat het onderzoek is uitgevoerd in de periode dat het oude curriculum nog werd gebruikt, is het bruikbaar als nulmeting voor de onderwijskwaliteit tijdens het nieuwe curriculum. Daardoor is het mogelijk om over drie jaar te meten welke effecten het nieuwe curriculum heeft op de kwaliteit van de opleiding. We besteden flink meer aandacht aan kennisoverdracht en verdieping Een klein voorproefje is er al, vertelt Hettinga: "Vier aios maakten, om uiteenlopende redenen, afgelopen september een herstart met de opleiding specialist ouderengeneeskunde. Omdat ze ook het oude curriculum hebben meegemaakt, kunnen ze de twee onderwijsprogramma's vergelijken. Het goede nieuws is dat aios over het nieuwe curriculum veel enthousiaster zijn. We horen reacties als: het is leuk, levendig, interessant en uitdagend. Dat komt doordat je als aios meer invloed hebt en als groep zelf verantwoordelijk bent voor je leerproces. Dat is een stimulans om er alles uit te halen. Dat past bij het uitgangspunt in het opleidingsplan dat van aios eigen initiatief wordt verwacht. Samenwerken in de groep bereidt de aios nog beter voor op de beroepspraktijk, waarin samenwerking rondom de patiënt een must is." Reactie VASON VASON (vereniging voor artsen in opleiding voor specialist ouderengeneeskunde) vindt het belangrijk dat er naar de ervaren kwaliteit van de opleiding wordt gekeken. We zijn erg tevreden dat dit maal ook de alumni om hun mening zijn gevraagd. Om zo te kijken of de opleiding ook daadwerkelijk bij het uiteindelijke werkveld past. Bij de aios merken wij dat er meer behoefte is aan medisch inhoudelijk kennis. De laatste jaren is er veel aandacht geweest voor communicatie, professionaliteit en maatschappelijk handelen.
Deze competenties scoren dan ook hoog in de NIVEL enquête. Wij vinden dat in het curriculum en vooral op de terugkomdagen meer aandacht naar medisch inhoudelijke kennis toe zou moeten gaan. Bijvoorbeeld door vaker een externe expert uit te nodigen. Kennis en wetenschap is tenslotte en belangrijke CanMEDS competentie. Om deze kennis aan te vullen zijn er vanuit de aios zelf dan ook veel ideeën en activiteiten opgezet om deze competenties toch te behalen, bijvoorbeeld de landelijke aiosdag afgelopen oktober. Daarnaast blijven wij alert op de ervaren veiligheid tijdens de terugkomdagen. Wij zien hierbij grote verschillen tussen de opleidingsinstituten, waar dit in Leiden geen probleem lijkt te zijn, speelt dit in Nijmegen een belangrijke rol. Hoewel veiligheid hoger scoort bij de aios die na 2015 zijn gestart vinden wij het belangrijk dat dit onder de aandacht blijft van de opleidingsinstituten. Wij kijken uit naar de volgende NIVEL enquête en hopen dat de beloofde verbeteringen tijdens het PMO2 onderwijs ook in de resultaten van de volgende enquête zichtbaar zullen zijn. Auteur(s) Eveline Bets, freelance tekstschrijver & redacteur Literatuur Meer informatie: https://www.soon.nl/images/nivel_rapport_kwaliteit_opleiding_so_- _definitief.pdf