Kijk eens wat eronder zit! Alimentatie Onderhoudsplicht ouders en partners 1
Wetsartikelen onderhoudsplicht Kinderen Art. 1:392 BW minderjarige kinderen Art. 1:400 BW jongmeerderjarigen (18 21 jaar) Art. 1:404 BW stiefkinderen Art. 1.392 BW 21 jaar en ouder Partners Art 1:157 BW Relatievorm Gehuwd voortvloeiende uit het familie recht Geregistreerd partner volgens art. 1:203 BW Erkenning: Erkenning vindt plaats door een akte van erkenning door een ambtenaar van de burgerlijke stand (in register ingeschreven) of notariële akte (alleen met toestemming moeder) Samenwoners idem Gelijk geslacht door adoptie 2
Ouderlijk gezag 4 pijlers benoemd in art. 1:247 BW: 1. De plicht en het recht om het kind gelijkwaardig te verzorgen en op te voeden; 2. Het bewind over het vermogen; 3. De vertegenwoordiging van het kind; 4. De verplichting van ouders om de ontwikkeling van de banden met de andere ouder te bevorderen. Ouderlijk gezag Gehuwd: Art. 1: 247 BW Geregistreerd partner: Art. 1: 253aa BW en juridisch ouder zijn Samenwoners: Verzoek aantekening van het ouderlijk gezag in het gezagsregister Gelijk geslacht: Staande het huwelijk geboren of door rechter te verzoeken om het gezamenlijk gezag (mag geen andere juridische ouder hebben) 3
Ouderschapsplan verplicht Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldig scheiden 1 maart 2009 De wijze waarop de ouders de zorg- en opvoedingstaken regelen; Elkaar informatie verschaffen; De kosten van de verzorging en opvoeding van hun minderjarige kinderen. Ouderschapsplan en beslissingsmacht (ouderlijk gezag) Verplichting van de ouders om afspraken te maken over de beslissingsmacht Vaak daar waar het kind woont Belangrijke keuzes samen (school, grote uitgaven, medische ingrepen, e.d.) 4
Samengestelde gezinnen Gezin A à ouderschapsplan Vader uit gezin A krijgt nieuwe relatie Nieuwe partner is dan stiefouder van de stiefkinderen Nieuwe partner komt uit gezin B à ouderschapsplan Hoe verhoudt zich het ouderschapsplan A met ouderschapsplan B? Stiefouderplan Intentieverklaring, bijv.: De samenvoeging van ons gezin is gebaseerd op onze liefde als ouder en stiefouder We respecteren elkaar en elkaars kinderen We geven elkaar en de kinderen de tijd om te wennen aan het samengestelde gezin 5
www.stiefplan.nl We spreken nooit negatief/kwaad over de andere ouder Als de kinderen erbij zijn spreken we altijd respectvol over de andere ouder We houden ons zoveel als mogelijk aan de gemaakte afspraken of maken dit bespreekbaar We erkennen de bloedband tussen de biologische ouders en de kinderen Juridisch: Ouders De moeder van het kind is de vrouw: Uit wie het kind geboren is; Die het kind heeft geadopteerd. De vader van het kind is de man: Die op het moment van geboorte gehuwd is met de moeder; Die het kind heeft erkend; Die het kind heeft geadopteerd; Wiens vaderschap door de rechter is vastgesteld. 6
Alimentatie Toekenning SOM voor levensonderhoud Aan: (Erkende) kinderen Aan: Man of vrouw Rechtstreeks voortvloeiende uit het familierecht Leeftijd groepen KaLi Jonger dan 18 jaar: Altijd behoeftig 18 tot 21 jaar: Jong meerderjarig, er kan sprake zijn van behoefte en behoeftigheid 21 jaar en ouder: Voortzetting onderhoudsplicht bij behoeftigheid 7
Juridisch kinderalimentatie Art. 1.247 BW: De kosten van de verzorging en opvoeding Tot zij meerderjarig zijn (18 jaar) Art. 1.385b verlengd tot 21 jaar: Tenzij kind in eigen levensonderhoud kan voorzien Behoefte Uitgangspunt is dat de kinderen niet financieel de dupe mogen worden van de scheiding Behoefte ontstaat daar waar de kinderen worden opgevoed en worden onderhouden met dat netto gezinsinkomen in de relatie 8
Minderjarige kinderen Behoefte kinderen De gezamenlijke netto inkomsten van de ouders in de relatie De leeftijden van de kinderen jonger dan 18 jaar Het aantal kinderen Berekenmethode na 1 april 2013 Kenmerken berekenmethode tot 1 april 2013 Van 1 maart 2009 tot 1 april 2013: kindgebondenbudget in de draagkracht Geen sprake van zorgkorting waar gerekend is met : Vergoeding van 5,00 per dag per kind en km vergoeding van 0,125 Geen vast forfait van 30% voor woonlasten en ziektekosten 9
Onderhoudsplicht Kinderen gaan voor; de stappen zijn: Behoefte kinderen; Wie van de ouders betaalt wat, pro rata naar (draagkracht) inkomen; Draagkracht ouders; Wat resteert aan draagkracht is beschikbaar voor partneralimentatie. Bepalen van kinderalimentatie Gaat uit van behoefte: Verplichting tot onderhoud TOT 21 jaar van het kind of financieel zelfstandig; Uitgangspunt is: Dat de levensstandaard van het kind niet daalt na de scheiding; Wat was de behoefte van het kind voor de echtscheiding in de gezinssituatie? Totale netto inkomsten per jaar, gedeeld door 12 (maand) van voor de echtscheiding. 10
Kinderbijdrage/alimentatie Leeftijd kinderen; Aantal kinderen; Kinderbijslag punten; Totaal aantal punten; Punten in vergelijking met het totale netto inkomen; Verdeling pro rata naar netto inkomen; Toetsen aan draagkracht van betalende ouder. CBS kosten kinderen Netto gezinsinkomen in de relatie Gemiddelde kosten per kind + kinderbijslag Eén kind: 17% Twee kinderen: 26% Drie kinderen: 33% Vier kinderen: 40% Bij meer dan 4 kinderen altijd de 4 oudste kinderen laten meetellen 11
Kinder-al versus partner-al Onderhoudsplicht kinderen gaat altijd voor onderhoudsplicht partners Onderhoudsplicht kinderen is dwingend Indexering is verplicht Er bestaat geen rangorde voor de onderhoudsplicht kinderen. Alle kinderen zijn gelijk Draagkracht percentage kinderalimentatie is 70% Met KGB wordt rekening gehouden in de werkelijke behoefte Uitzonderlijke kosten Kosten kinderopvang Premie ziektekosten verzekering Ziektekosten niet vergoed door verzekeraar Kinderen met een handicap Hogere kosten met bijzondere hobby of topsport Bijzondere schoolkosten of reiskosten. 12
Wijziging richtlijn kinderalimentatie na 1 April 2013 Behoefte kind Kindgebonden budget Zorgkorting Kinderalimentatie in 5 stappen Stap 1: Netto besteedbaar inkomen Stap 2: Behoefte Stap 3: Draagkracht Stap 4: Koppeling Behoefte en Draagkracht Stap 5: Aanvaardbaarheidstoets 13
Stap 1: Netto besteedbaar inkomen Netto inkomen vrouw Netto inkomen man Evt. Kindgebonden budget Netto besteedbaar gezinsinkomen Stap 2: Behoefte Behoefte vlg norm = aandeel ouders Kindgebonden budget (na scheiding) Werkelijke Behoefte Netto besteedbaar gezinsinkomen 4 KINDEREN 3 KINDEREN 2 KINDEREN 1 KIND 40% 33% 26% 17% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 14
Stap 3: Draagkracht (na scheiding) Netto inkomen man Draagkracht man Netto inkomen vrouw Draagkracht vrouw NBI tot 1.275,- Minimumbijdragen NBI van 1.275,- 100 % [NBI (0,3 x NBI + 800)] NBI van 1.325,- 90 % [NBI (0,3 x NBI + 825)] NBI van 1.375,- 80 % [NBI (0,3 x NBI + 825)] NBI van 1.425,- 70 % [NBI (0,3 x NBI + 825)] NBI van 1.475,- 70 % [NBI (0,3 x NBI + 850)] NBI van 1.525,- 70 % [NBI (0,3 x NBI + 875)] Stap 4 (1): Koppeling behoefte en draagkracht Draagkracht man Draagkracht vrouw Behoefte Als de gezamenlijke draagkracht minder is dan de behoefte, dan moeten beide ouders tot de grens van hun draagkracht 15
Stap 4 (2): Koppeling behoefte en draagkracht Draagkracht man Draagkracht vrouw Behoefte Draagkracht man Eigen draagkracht Draagkracht vrouw Behoefte Stap 4 (3): Koppeling behoefte en draagkracht Draagkracht man Draagkracht vrouw Behoefte Als de gezamenlijke draagkracht groter is dan de behoefte, dan houden we rekening met de zorgkorting: 15, 25 of 35 % 16
Stap 4 (4): Zorgkorting Eigen draagkracht Draagkracht man Draagkracht vrouw Behoefte Aandeel man 15 % Bijdrage man Stap 5: Aanvaardbaarheidstoets Als de, volgens het stappenplan berekende, bijdrage (veel) te hoog is vanwege andere lasten. Beroep door alimentatie plichtige dient voldoende onderbouwd te worden. 17
Kinderalimentatie in 5 stappen Stap 1: Netto besteedbaar inkomen Stap 2: Behoefte Stap 3: Draagkracht Stap 4: Koppeling Behoefte en Draagkracht Stap 5: Aanvaardbaarheidstoets Wat betekent dit in de praktijk? Hoe kom je tot de uitkomst van de bijdrage van de ouders van de kinderen? Stap1: Netto gezinsinkomen in de relatie + ontvangen KGB in de relatie - minus kosten als netto kinderopvangkosten - minus kosten die het netto gezinsinkomen in de relatie hebben beïnvloed. Zoals de te betalen netto kinder- en of partneralimentatie in de relatie Zoals het afbetalen van (studie)schulden in de relatie 18
Wat betekent dit in de praktijk? Stap 2: Resteert werkelijke netto gezinsinkomen waarop de uitgaven van de kinderen zijn gebaseerd. Zie rapport kosten kinderen 1994 genoemde percentages 1 kind; 17%, 2 26%; 3 33%; 4 40% (incl. kinderbijslag) Vervolg Voor het bepalen van het eigen aandeel van de ouders in de kosten van de kinderen, is de te ontvangen kinderbijslag van het eigen aandeel kosten, afgetrokken. Deze uitgangspunten zorgen voor de basis van de tarieven tarieven en tabellen die jaarlijks worden toegepast. Het eigen aandeel van de kinderen wordt lager naar gelang de kinderen ouder worden. Reden kinderbijslag per kind stijgt naarmate er meer kinderen zijn en naarmate de kinderen ouder worden, terwijl de gemiddelde kosten van het kind dalen naarmate er meer kinderen zijn. (17 26 33 40%) 19
Correcties bijzondere kosten Vaak blijkt dat: De bijzondere kosten samen gaan met een lager uitgave patroon bij andere kosten Het totaal % aan kosten van de kinderen over het algemeen gelijk blijven. Bijzondere kosten kunnen zijn: kosten gehandicapt kind kosten topsport, kosten bijzondere hobby s kosten privé les (extra) hoge schoolkosten (extra) hoge ziektekosten Kinderopvangkosten Bij alleenstaande ouder Eerst de (netto) opvangkosten in mindering brengen op het netto gezinsinkomen Vervolgens behoefte bepalen, de (netto) kinderopvangkosten optellen bij het in de tabel gevonden bedrag OF De (netto) kinderopvangkosten verdelen volgens het draagkracht percentage 20
Nibud tabellen Alleen voor kinderen tot 18 jaar 18 Jaar tot 21 jaar Wet studiefinanciering WSF norm: levensonderhoud, premie ZFW, studiekosten, school-/collegegeld aantoonbaar maken van de behoefte op basis van deze posten aantoonbaar maken behoeftigheid www.toeslagen.nl Welke toeslagen kennen jullie? 21
Zie www.toeslagen.nl: Toeslagen Kind gebonden budget; Huurtoeslag; Zorgtoeslag; Kinderopvangtoeslag. Programma Draagkracht kinderalimentatie Co-ouderschap Samengestelde gezinnen Partneralimentatie Erven en schenken 22
Draagkracht en kinderalimentatie Netto besteedbaar inkomen Minus draagkrachtloos inkomen Draagkracht ruimte Daarvan beschikbaar voor kinderalimentatie 70% Draagkrachtloos inkomen kinderalimentatie Forfaitaire woonlasten Redelijke kosten van levensonderhoud (jan. 2015) Redelijke woonlast 30% van netto inkomen Een bedrag van 875,00 voor kosten levensonderhoud Opgebouwd als volgt: Bijstandsnorm 961,00 Wooncomponent 227,00 - Ziektekosten 135,00 Ziektekostencomponent 39,00 - Onvoorzien 45,00 Totaal 875,00 23
Draagkracht netto besteedbaar inkomen Bij inkomen van 1.525,00 netto is 70% beschikbaar als draagkracht. (dus minus de hiervoor genoemde forfaitaire bedragen draagkracht ruimte) Bij lagere inkomens wordt maximaal 100% van de draagkracht ruimte beschikbaar geacht (de post onvoorzien, wordt dan ook buiten beschouwing gelaten) Is het netto inkomen lager dan 1.275,00 dan wordt uitgegaan van een minimale draagkracht van: 25,00 per kind en bij 2 kinderen of meer is dat 50,00 Draagkracht bij meerdere onderhoudsgerechtigden Van alle kinderen in een relatie wordt, eerst op basis van de behoefte bepaling in de relatie, de behoefte bepaald Wie zijn de onderhoudsplichtigen In beginsel wordt de aanwezige draagkracht gelijk verdeeld over alle kinderen Tenzij duidelijke aantoonbare verschillen aanwezig zijn in de behoefte Wat resteert van de draagkracht is beschikbaar voor partneralimentatie 24
Uitgaven en inkomsten kinderen Lijst kosten kinderen Is het behoefte bedrag bepaald in de tremanormen ook de realiteit, is het redelijk en billijk en (on)aanvaardbaar Lijst inkomsten/vergoedingen voor de kinderen Staan inkomsten in verhouding tot de uitgaven. (bijv. 19% NBI bij één kind) Veranderingen 1 januari 2015 Het vervallen van één ouderkorting en aanvullende één ouderkorting Het vervallen van forfaitaire aftrek bij betaling kosten kinderen beneden 18 jaar KGB is inkomensafhankelijk Ter compensatie ouderkorting, nu ook een aanvullende één ouder KGB kop 25
Te verdelen draagkracht Kali/Pali Het resultaat trema berekeningen 2015 laat zien dat de bijdrage ouders voor de kinderalimentatie lager ligt dan voor 2013 Van de draagkracht blijft meer beschikbaar voor partneralimentatie Meerdere partners kunnen aanspraak maken op partneralimentatie Wanneer is er sprake van Kind Gebonden Budget De aanvrager heeft één of meer kinderen die jonger zijn dan 18 jaar De aanvrager of andere ouder krijgt kinderbijslag De aanvrager of andere ouder heeft een kind van 16 of 17 jaar en krijgt geen kinderbijslag. In dit geval kan alleen het kind gebonden budget worden aangevraagd als het kind in belangrijke mate moet worden onderhouden door de aanvrager of andere ouder. De aanvrager en/of partner heeft een niet te hoog inkomen. De inkomensgrens is afhankelijk van het aantal kinderen. De aanvrager heeft de Nederlandse nationaliteit of een geldige verblijfsvergunning. De aanvrager en/of partner heeft niet te veel vermogen. 26
Kind Gebonden Budget & KGB Kop Hoe rekening te houden met Kind Gebonden Budget? Alleenstaande ouder (geen toeslag partner) Kind van 16 of 17 jaar Inkomen tot 23.000,- en 2 of meer kinderen Minder Kind Gebonden Budget Ontwikkelingen KGB 2013 2014 2015 inkomen 26.147,- 26.262,- 19.767,- 1 kind 1.017,- 1.017,- 1.017,- 2 kinderen 1.553,- 1.553,- 1.823,- 3 kinderen 1.736,- 1.736,- 2.006,- Vanaf 4 kinderen verhoogd met 106,- per kind Vermogens toets 2015 = 82.093,- 27
Alleenstaande ouderkop Tot inkomen 19.676,- bedrag 3.050,- = 254,- per maand Boven dit bedrag 6,75% vermindering Wel biologisch ouderschap, nooit Family Life Netto inkomen vader Punten kind Behoefte kind voor vader Netto inkomen moeder Punten kind Behoefte kind voor moeder Beide behoeften optellen en delen door 2 geeft de behoefte van het kind Minus KGB geeft werkelijke behoefte 28
Samenvatting: vragen? Stap 1: Netto besteedbaar inkomen Stap 2: Behoefte Stap 3: Draagkracht Stap 4: Koppeling Behoefte en Draagkracht Stap 5: Aanvaardbaarheidstoets Bijdrage kinderalimentatie Vanaf 18 jaar aan het kind zelf Vrijwillig afstand doen door het kind Schriftelijk overeengekomen met betalende ouder Inkomsten beneden de 17 jaar komen niet in mindering op de kinderalimentatie Elk jaar, per 1 januari geïndexeerd VERPLICHT Incasseren door LBIO www.lbio.nl 29
Financieel ouders en kinderen Ex-partners met kinderen zijn in principe verplicht hun kinderen financieel te ondersteunen. Zij moeten de kosten van de verzorging en de opvoeding van de kinderen met elkaar delen. De meest verdienende ouder is verplicht alimentatie te betalen wanneer de kinderen niet bij hem of haar wonen. Vervolg Het is daarbij mogelijk dat één van de partners niet de ouder van het kind is. (stiefouder) Als partners uit elkaar gaan en een gezamenlijk gezag regeling hebben, betekent dit óók, dat de niet-ouder een onderhoudsplicht heeft. Deze plicht duurt net zo lang als dat het gezamenlijk gezag heeft geduurd. Als de ex-partners het gezamenlijk gezag 5 jaar hebben gedeeld, moet de niet-ouder 5 jaar lang alimentatie betalen. 30
Wanneer houdt kinderalimentatie op? Als het kind 18 jaar is geworden. Als er overeenstemming is bereikt met een meerderjarig kind (van 18, 19 en/of 20 jaar) dat ervoor kiest om in zijn eigen levensonderhoud te voorzien. Dit heet de voortgezette onderhoudsplicht. Let op: onderhoudsplicht tot 21 jaar Kosten onderhoudsbijdrage en studie jong-meerderjarige Kinderen vanaf 18 jaar 21 jaar hebben een zelfstandig vorderingsrecht op beide ouders 31
Herziening kinderalimentatie op basis van draagkracht De hoogte van het eerder afgesproken of door de rechter vastgestelde alimentatiebedrag, kan niet eenzijdig gewijzigd worden. Samenwonen, trouwen, aangaan van een geregistreerd partnerschap van één van de expartners: verlaging van inkomen buiten eigen schuld, bij ontslag of langdurige ziekte; structurele verhoging van het inkomen van één van de ouders; wijziging in de woonlasten; het winnen van een grote prijs. Co-ouderschap en alimentatie Bij co-ouderschap wordt alimentatie afgesproken in het geval dat: de ene ouder meer inkomen heeft dan de andere ouder. de kinderen procentueel gezien meer verblijven bij de ene ouder dan bij de andere ouder. wanneer de ene ouder - buiten zijn/haar schuld om -gedurende een langere periode te maken heeft met hogere (woon-)lasten ten opzichte van de andere ouder. 32
Co-ouderschap Vader en moeder maken, ieder voor zich, hun eigen kostenoverzicht van uitgaven die je niet verrekent Vervolgens berekenen uitgaven voor de kinderen en toerekenen aan vader en moeder Vervolgens een overzicht maken van alle tegemoetkomingen van de kinderen Vervolg 2 Toe te rekenen: Wie ontvangt de kinderbijslag of KGB en de verdeelsleutel? Voorbeeld: Kinderbijslag of KGB gaat naar moeder/vader of op een gezamenlijke rekening Totaal te verdelen kosten ieder 50% of pro rata naar draagkrachtig inkomen!! 33
Bij gezamenlijke kinderrekening Ouders bepalen op welke wijze de kosten van de rekeningen worden betaald Wie het beheer heeft over de rekening (of beiden) en op welke wijze de ene ouder de andere ouder informeert Welke kosten betaald gaan worden van de kinderrekening (opsomming) Methode BOL voor co-ouderschap kosten berekening Uitgangspunten zijn: Een gelijkwaardige verantwoordelijkheid van beide ouders voor de kosten van de kinderen na de scheiding. Beide ouders hebben in principe volwaardige voorzieningen nodig om de kinderen te kunnen verzorgen. De kosten van de kinderen hebben, na de kosten van eigen eigenlevensonderhoud, de hoogste prioriteit. Voor het overige zijn zoveel mogelijk de aanbevelingen van de Werkgroep Tremanormen gevolgd. Waar mogelijk is gebruik gemaakt van de bestaande Nibud normen. 34
Kinderen uit meerdere relaties Behoefte van de kinderen Draagkracht van de alimentatie plichtige Draagkracht wordt gedeeld door het aantal behoeftige kinderen uit meerdere relaties Voor alle kinderen een zelfde bedrag Draagkracht kan zorgen voor een eventueel lager en gelijk bedrag per kind Voorbeeld: voor meerder kinderen onderhoudsplichtig Gezin A: 2 kinderen behoefte per kind vastgesteld op 200,- Gezin B: 1 kind behoefte kind vastgesteld op 600,- Totale behoefte 1000,- Draagkracht 500,- Kinderen A: 200/1000 x 500 = 100,- per kind Kind B: 600/1000 x 500 = 300,- 35
Of De totale draagkracht gedeeld door het totaal aantal kinderen: Kinderen A en kind B: 500 / 3 = 167,- per kind Nieuwe partner Als ouder hertrouwt of geregistreerd partnerschap aangaat dan: Wordt de nieuwe partner onderhoudsplichtig Er moet tevens sprake zijn van Family Life Dus niet bij samenwonen 36
Stiefkind Voor stiefkinderen hoeft in principe geen kinderalimentatie betaald te worden na een scheiding Dit kan wel zo zijn indien er sprake is van Family Life. Een stiefouder of niet-ouder die het gezamenlijk gezag heeft met één van de juridische ouders, heeft ook een onderhoudsplicht. Trema-norm co-ouderschap 35% zorgkorting 37
Samenvatting stiefouder Een stiefouder is onderhoudsplichtig voor de kinderen van zijn partner: Indien gehuwd of geregistreerd partnerschap Kinderen moeten tot het gezin van de stiefouder behoren; Bijdrage heeft de zelfde rang als de (echte) ouder. Wijzigingen alimentatie in de familie mediator praktijk Hoe te benoemen in het ouderschapsplan c.q. convenant? Aanvulling op bestaand vonnis? Vastleggen in een vaststellingsovereenkomst? Is een nieuw vonnis vragen nuttig en noodzakelijk? Vastleggen notaris? LBIO? 38
Oefening tabellen Inkomen vader 2.500,- Inkomen moeder 1.000,- 5 kinderen: 2 jaar, 8 jaar, 10 jaar, 12 jaar, 17 jaar: Netto inkomen; Kinderbijslagpunten; Behoefte; Draagkracht vader; Draagkracht moeder. Te betalen kinderalimentatie? De ervaringen en praktijk van de Familie Mediator Relatie draagkracht kali versus pali: Stelling: Is wijziging van de partneralimentatie wel wenselijk? Stelling: Is afstand doen van partneralimentatie wel wenselijk? Stelling: hoe gaat de FM om in zijn praktijk met partneralimentatie? 39
WWW. TOESLAGEN.NL Vaak de vraag; wanneer zijn toeslagen van toepassing? Welke toeslagen kom ik voor in aanmerking? Zijn toeslagen inkomens afhankelijk? Heeft een nieuwe relatie invloed op de toeslagen? Welke factoren zijn nog meer van invloed op de toeslagen? 3 Kernbegrippen: Partneralimentatie 1. Behoefte: Ontstaan in de relatie 2. Behoeftigheid: In eigen levensonderhoud kunnen voorzien 3. Draagkracht: Wat beschikbaar is na het vaststellen van de kinderalimentatie 40
Alimentatie: menselijk (emotioneel) Weerhoudt het rouwproces Rechtvaardigheid van het proces Is er wel behoefte? Is er wel sprake van behoeftigheid? Artikel: alimentatiesysteem houdt vrouwen thuis Partneralimentatie civielrechtelijk Echtgenoten zijn verplicht elkaar het nodige te verschaffen, deze verplichting eindigt niet bij het beëindigen van het huwelijk Wettelijke basis art.1:157, eerste lid BW Hoogte: behoefte, behoeftigheid en draagkracht Laagste bedrag telt Rechter: Trema-norm 41
Trema-normen Staan niet in de wet Door rechters (advocaten) zelf normen ontwikkeld Normen jaarlijks aangepast aan actuele cijfers Publicatie in vakblad rechterlijke macht Trema, vandaar Trema-normen Wettelijk kader partneralimentatie Zorgplicht gedurende het huwelijk: Art 1:81,84,85 en 80b BW Voorlopige voorzieningen: Art 822 Rv Na het huwelijk onderhoudsplichtig: Art 1:157 t/m 160 BW 42
Bij behoefte wordt uitgegaan van: De inkomsten in de laatste jaren van de relatie; De uitgaven in de laatste jaren van de relatie; De redelijke kosten van levensonderhoud na de relatie; Met de bedoeling dat men na de relatie op het zelfde welstandsniveau kan blijven rondkomen. Daarbij kan ook uitgegaan worden van: De meest voorkomende kosten levensonderhoud Het maandelijks sparen; Het zelfstandig regelen van een oude dag voorziening; Het moeten en willen betalen van een overlijdensrisicoverzekering; Het kunnen rijden van een auto. 43
Behoefte - Draagkracht Artikel 1:397 lid 1 BW bepaalt dat bij de vaststelling van alimentatie rekening wordt gehouden met: De behoefte van de onderhoudsgerechtigde De draagkracht van de onderhoudsplichtige Behoefte Voor de behoefte aan partneralimentatie geldt: Dat er behoefte moet zijn De omvang daarvan afhangt van de omstandigheden. Het Tremarapport noemt: De welstand waarin partijen tijdens hun huwelijk of geregistreerd partnerschap hebben geleefd Het inkomsten- en uitgavenpatroon tijdens de laatste jaren van het huwelijk. 44
Hof methode De behoefte is gelijk aan 60% van het nettogezinsinkomen: De zogenaamde Hof formule Het bepalen van het netto-gezinsinkomen verminderd met de kosten van de kinderen Er wordt geen rekening gehouden met: De fiscale voordelen als gevolg van hypotheekrente aftrek, premie lijfrente, premie arbeidsongeschiktheidsverzekering en dergelijke. Behoefte versus Behoeftigheid Het is van belang dat de onderhoudsgerechtigde zijn of haar behoeftigheid en behoefte onderbouwt Wie stelt dat hij/zij behoeftig is en behoefte heeft aan een bijdrage in de kosten van levensonderhoud: zal dit nader moeten toelichten en zoveel mogelijk met bewijsstukken moeten onderbouwen zeker wanneer de onderhoudsplichtige de behoeftigheid en behoefte gemotiveerd weerspreekt 45
Arbeidsverleden Opleiding Zorg kinderen Behoeftigheid. Uitgangspunt is dat iedereen in de gelegenheid is in zijn eigen levensonderhoud te voorzien Andere factoren kunnen zijn: De duur van het huwelijk; De leeftijd van de alimentatie gerechtigde; Kinderen en hun leeftijd; De duur dat alimentatie gerechtigde uit het arbeidsproces is; De inzetbaarheid van de alimentatie gerechtigde; De vermogenspositie. 46
Draagkrachtruimte 1 Eerst wordt het netto inkomen berekend; vervolgens wordt het draagkrachtloos inkomen berekend; Het draagkrachtloos inkomen is het inkomen dat minimaal nodig is om te kunnen leven Het draagkrachtloos inkomen bestaat voor het grootste gedeelte uit de woonlasten, de ziektekosten en de bijstandsnorm; Draagkrachtruimte 2 vervolgens wordt er berekend wat het verschil is tussen het netto inkomen en het draagkrachtloos inkomen. Dat verschil is de draagkrachtruimte; Deze draagkrachtruimte wordt vervolgens vermenigvuldigd met een percentage Het bedrag dat overblijft wordt de draagkracht genoemd. 47
Schema draagkracht Netto besteedbaar inkomen: Af: Draagkrachtloos inkomen Bijstandsnorm - Woonlasten (is beperkt, max. ca. 30% van netto inkomen, anders korting onredelijke woonlast) Ziektekosten Overige toegestane kosten Draagkracht ruimte % van draagkracht ruimte Vervolg schema draagkracht Draagkracht: Af: kinderalimentatie Netto beschikbaar voor partneralimentatie Bruteren naar fiscaal voordeel percentage van alimentatieplichtige 48
Voorbeeld Netto inkomen Minus draagkrachtloos inkomen Resteert draagkrachtruimte Draagkracht 70% Draagkracht 60% Kinderalimentatie Partneralimentatie Eventueel gebruteerd met 36,25 % 3.000,- 1.400,- 1.600,- 1.120,- kinderen 960,- partner 825,- 135,- 185,- Draagkracht KALI kan geheel afwijken van PALI Bedrag beschikbaar aan draagkracht voor kinderalimentatie kan geheel afwijkend zijn voor de partneralimentatie Kali 70% en Pali 60% van draagkrachtruimte Bij Kali forfaitaire woonlasten Bij Pali werkelijke woonlasten en mogelijke overige kosten die de draagkrachtruimte beïnvloeden 49
Samengevat draagkracht Bruto inkomen: Belasting. Netto besteedbaar inkomen: Draagkrachtloos inkomen; dat wat de alimentatieplichtige zelf nodig heeft Draagkrachtruimte; Draagkrachtpercentage; kinderen 70% en partners 60% Draagkracht; Fiscaal voordeel vanwege betalen partneralimentatie. JUS vergelijking 1 Tenslotte hangt de hoogte van de partneralimentatie af van de zogenaamde jus-vergelijking : Het gaat erom dat de één niet meer te besteden heeft dan de ander Het moet niet zo zijn dat de (ex-)partner die de partneralimentatie ontvangt, vermeerderd met het eigen inkomen, meer overhoudt dan de alimentatieplichtige. 50
JUS vergelijking 2 Het gaat om een draagkrachtvergelijking. In dat geval moet berekend worden welk bedrag aan partneralimentatie betaald moet worden, zodat de (ex-)partners na de scheiding in een financieel vergelijkbare situatie komen. Dit zou kunnen betekenen dat de alimentatieplichtige minder partneralimentatie zou moeten betalen dan het bedrag dat volgt uit de behoefte- en draagkrachtberekening. JUS vergelijking 3 Een vergelijking van de bruto draagkrachtruimte (de 'jus') kan leiden tot het bijstellen van het aan alimentatie te betalen bedrag. Door een jus vergelijking wordt als het ware een correctie aangebracht op de maximaal te betalen alimentatie. Volgens het Tremarapport is een zodanige alimentatie dat de draagkracht van de alimentatiegerechtigde groter wordt dan die van de alimentatieplichtige in beginsel niet acceptabel. 51
Duur alimentatieplicht Rechtstreeks voortvloeiende uit het familierecht: In geval van een overeenkomst In geval de termijn door de rechter is bepaald (tot 12 jaar) Huwelijk korter dan 5 jaar, geen kinderen, dan duur van het huwelijk In geval één van de ex-partners overlijdt Bij trouwen, geregistreerd partnerschap of samenwonen op hetzelfde adres door de alimentatiegerechtigde is de partneralimentatie, eindig (verzorgingsplicht vervalt) De nieuwe partner en alimentatieplichtige De alimentatieplichtige gaat: Trouwen of gaat een geregistreerd partnerschap aan met iemand die een eigen inkomen heeft; Samenwonen als ware gehuwd. Dan wordt de nieuwe partner geacht de helft van de woonlasten op zich te nemen. Hierdoor wordt de draagkracht van de alimentatieplichtige hoger en zou er in principe meer partneralimentatie betaald kunnen worden. 52
Vormen van alimentatie Geld Goederen (natura) voorbeeld is het verstrekken van woongenot?????????? Gaat over wederzijdse onderhoudsplicht en we noemen dit alimentatie. Alimentatie fiscaal Partneralimentatie is aftrekbaar en belast, ook voor samenwoners mits hier een overeenkomst aan ten grondslag ligt, waarvan nakoming door de rechter afdwingbaar is. Kinderalimentatie is altijd netto, bij de ontvanger onbelast 53
Geld Fiscaal gezien als persoonsgebonden aftrekpost oftewel uitgaven voor onderhoudsvoorzieningen (art. 6.3 lid 1 Wet IB) Gehuwde partners; Geregistreerde partners; Samenwonende partners KAN wel een overeenkomst aan ten grondslag liggen, bijvoorbeeld indien dit is opgenomen in de samenlevingsovereenkomst. (natuurlijke verbintenis). Geld fiscale systematiek Persoonsgebonden aftrek (wet IB2001 art. 6.1): Aftrekbaar in box 1 werk en woning Vervolgens op het belastbaar inkomen uit sparen en beleggen box 3 En een eventueel restant in box 2 aanmerkelijk belang als een deel resteert, doorschuiven naar volgend jaar 54
Voorbeeld Inkomen box 1: 75.000,- (max 52%) Vermogen box 3: 10.000,- (bel 30%) Inkomen box 2: 10.000,- ( bel 25%) Stel alimentatie = 30.000,- Stel daarvoor in de plaats een alimentatie koopsom = 175.000,- Uitwerking Box 1 max 75.000,- progressief 52% naar 36,25% Box 3 max 10.000,- 30% Box 2 max 10.000,- 25% 2e jaar Box 1 75.000,- Box 3 5.000,- 55
Of afkoopsom in termijnen betalen Afkoop van alimentatie Contanten; Over-bedeling; Afkoopsom; Alimentatie lijfrente; Toedeling bestaande lijfrenteverzekeringen. 56
Over-bedeling zal de fiscus zien als een afkoopsom in contanten Afkoopsom is dan NIET aftrekbaar, koopsom wel belast. Let op, overwaarde woning NOOIT uitruilen tegen alimentatie. Afkoop lijfrente: Direct ingaand, komen toe aan de alimentatiegerechtigde, uitkering eindigt bij overlijden. Duur partneralimentatie Gehuwd: Wettelijk gelimiteerd: Duur max 12 jaar; Kan binnen 3 maanden na die 12 jaar op verzoek worden verlengd; Geregistreerd partner idem 12 jaar; Samenwoners geen wettelijke verplichting, kan wel voortvloeien uit een schriftelijke overeenkomst natuurlijke verbintenis. Echter 57
Nieuw wetsvoorstel in de maak Het wetsvoorstel voorziet in het verkorten van de maximale duur van partneralimentatie tot vijf jaar, tenzij er echt jonge kinderen in het spel zijn. Partneralimentatie Wel partneralimentatie: Partneralimentatie op NIHIL stellen, kan bij gewijzigde omstandigheden weer herleven; (Wederzijds) Afstand doen van partneralimentatie, zal bij herziening NIET herleven; Duur partneralimentatie kan ook gezamenlijk anders zijn overeengekomen dan bijvoorbeeld 12 jaar. 58
Niet-wijzigingsbeding Moet schriftelijk worden overeengekomen; Binnen 3 maanden na aangaan van het beding worden ingediend bij de rechtbank anders vervalt het beding; Gaat meestal samen met een ontsnappingsmogelijkheid, bijvoorbeeld als het inkomen van de alimentatieplichtige meer is gedaald buiten zijn schuld dan 25%. Wijziging financiële situatie Bij sterke wijzigingen van de draagkracht of behoefte, mits buiten hun schuld, zoals: Werkloosheid of pensioen; Hertrouwen of samenwonen van de alimentatieplichtige; Hogere inkomsten van zowel alimentatieplichtige als alimentatiegerechtigde; 59
Einde partneralimentatie Bij overlijden alimentatiegerechtigde; Bij overlijden alimentatieplichtige; Bij het verstrijken van de wettelijke termijn; Bij hertrouwen, aangaan van een geregistreerd partnerschap of samenwonen als ware zij gehuwd van de alimentatiegerechtigde; Deze laatste vervalt van rechtswege (art. 1.160 BW). Partneralimentatie en bijstand Wet Werk en Bijstand Verhaalsmogelijkheid: Het wettelijk kader; De situatie waarin een gemeente verhaalt; Het vaststellen van het te verhalen bedrag. Art. 62b lid 3 WWB biedt het college van B en W het verschuldigde bij dwangbevel te vorderen. 60
Schenken en erven Erfrecht Het geheel aan regels met betrekking tot de vermogensrechtelijke gevolgen van een overlijden van een natuurlijk persoon Boek 4 BW Men mag van bepaalde bepalingen afwijken, door een uiterste wilsbeschikking (testament) 61
Erfrecht is een privaatrecht Korte beschrijving: Titel 1: Algemene bepalingen bijv. schulden en rangorde Titel 2: Erfopvolging bij versterf bijv. erfgenamen Titel 3: Het erfrecht bij versterf bijv. scheiding van tafel en bed Titel 4: Uiterste wil bijv. ook over de legitieme portie Vervolg Titel 5: Onderscheiden soorten van uiterste wil bijv. erfstellingen, legaten, lasten, executele, bewind Titel 6: Gevolgen van erfopvolging, bijv. de drie keuzes die je kan maken: Zuiver aanvaarden; Beneficiair aanvaarden; Verwerpen. 62
Testament en scheiden Vraag: Wie zijn bij een scheiding jouw erfgenamen? Erfgenamen: volgens de wet 1 Bloedverwant en echtgenoot/echtgenote/ geregistreerd partner Samenwoners erven volgens de wet niet Erfgenaam moet bestaan op het moment van openvallen van de erfenis Erfgenaam mag niet onwaardig zijn 63
Erfgenamen: volgens de wet 2 Vier groepen: Groep 1: Partner, kinderen en/of hun afstammelingen Groep 2: Ouders, broers, zussen en hun afstammelingen Groep 3: Grootouders met hun (klein)kinderen: Ooms, tantes, neven en nichten Groep 4: Overgrootouders met hun afstammelingen Plaatsvervulling Erfgenamen: volgens de wet 3 Het wettelijk erfrecht en testamentaire verdeling De uiterste wilsbeschikking gaat voor, voor zover afwijkingen zijn toegestaan De mogelijkheid bestaat dat wettelijk als testamentair erfrecht van toepassing is Gaat over regelend recht 64
Hoofdregels erfopvolging 1 Opsomming art. 4:10 lid 1 BW, 4 afdelingen (parentelen) achtereenvolgens: 1. De, niet van tafel en bed gescheiden, echtgenote en diens kinderen 2. De ouders en broers en zussen 3. De grootouders 4. De overgrootouders Hoofdregels erfopvolging 2 Erfgenaamschap uit eigen hoofde En Erfgenaamschap bij plaatsvervulling. Plaatsvervulling alleen voor kind, broer, zuster, grootouders en overgrootouders. 65
Erfdeel Uit eigen hoofde; erven ieder voor een gelijk deel. Bij plaatsvervulling: Het erfdeel uit hoofde wordt verdeeld onder zijn plaatsvervullers. Nieuw wettelijk erfrecht De echtgenoot verkrijgt van rechtswege de goederen van de nalatenschap: Art. 4:13 BW De voldoening van de schulden komt voor zijn rekening De kinderen hebben een vordering op de langst levende ouder Pas bij overlijden van de langstlevende ouder verkrijgen de kinderen hun deel in de nalatenschap 66
Art. 4:18 BW De echtgenoot kan binnen 3 maanden, vanaf de dag waarop de nalatenschap beschikbaar is, de wettelijke verdeling ongedaan maken: Door een verklaring bij notariële akte; Het gevolg is een onverdeeldheid; Alle erfgenamen krijgen vervolgens een gelijk deel. Testamentair erfrecht Testament = uiterste wil Art. 4:42 BW: Een testament is een eenzijdige rechtshandeling en wordt beschouwd als een ongerichte handeling: Ongerichtheid heeft name gevolgen bij handelingsonbekwaamheid en geestelijke stoornis; Oftewel, is dan vernietigbaar. 67
Een wilsbeschikking kan alleen persoonlijk Een uiterste wilsbeschikking kan alleen bij testament worden opgesteld Kan alleen persoonlijk worden opgesteld, dus niet door vertegenwoordiging of volmacht worden opgesteld Kan alleen door de testateur worden herroepen Opstellen testament 1. De erfstelling: Oftewel wie zijn de erfgenamen 2. Toewijzen het gehele of deel van de nalatenschap 3. Legaat: Een verkrijging onder bijzondere titel nl. een vorderingsrecht op een specifiek bepaald goed of goederen 4. Een last: Een erfgenaam of legataris krijgt een verplichting opgelegd om uit te voeren 5. Executeur: Beheert het vermogen van de erflater en kan als enige beheershandelingen doen en het voldoen van de schulden 6. Bewind: Het beheer over de toegedeelde goederen 68
Legitieme portie Legitimarissen: Bepaalde personen hebben een dwingend rechtelijke claim op de nalatenschap: Legitimarissen zijn de afstammelingen van de erflater; Zij kunnen dwingendrechtelijk aanspraak maken op een deel van het vermogen van de erflater; Is een vordering op geld; Gedane giften behoren toe aan het vermogen van de erflater. Legitiem deel Een half deel gedeeld door het aantal, in de eerste parentele, door de erflater achtergelaten personen. Oftewel: De helft van het erfdeel 69
Centraal testamentenregister Alleen op te vragen door een notaris Binnen 1 dag inzage De erfgenamen hebben drie keuzes: Zuivere aanvaarding: Men volgt de erflater zonder beperkingen op; Beneficiaire aanvaarding: Aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving; Verwerping: Het verwerpen van de nalatenschap. Executeur Minderjarige kinderen kunnen zelf, juridisch gezien, niet het testament afhandelen: Zij zijn handelingsonbekwaam tot ze 18 jaar zijn; Wie wel?: De achterblijvende gezaghebbende ouder van de kinderen; Is dat gewenst? Aanwijzen executeur: Beheert nalatenschap en handelt deze zo nodig af, betaalt alle rekeningen, doet de belastingaangifte en zorgt dat ieder zijn erfdeel ontvangt; Handig kan zijn ook een plaatsvervanger te benoemen. 70
Overlijden na scheiding en bewind minderjarige kinderen: Beschermingsbewind: personen die niet in staat zijn om hun financiële belangen te behartigen of problematische schulden hebben verzoek rechtbank (geen advocaat nodig) bewindvoerder benoemd, die (samen met de betrokkene) beslist Overlijden na scheiding en bewind minderjarige kinderen: Bij testament kan ook bepaald worden dat bepaalde erfgenamen onder bewind worden gesteld en wie de bewindvoerder(s) is/zijn Bijvoorbeeld; leeftijd of bepaalde omstandigheid 71
Stappenplan Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6 Stap 7 Stap 8 Wie zijn de erfgenamen? Wie gaat de nalatenschap afhandelen? Wie voedt de kinderen op als de ouder komt te overlijden? Wanner krijgen de kinderen hun erfdeel? Moeten de kinderen voor de toekomstige partner beschermd worden? Kan de erfenis bij de ex-partner terecht komen? Kan de ex-partner aanspraak maken op het rendement van de nalatenschap of erfdeel? Wat als iedereen overlijdt? Antwoorden stappenplan 1. De kinderen, ouders, broers/zussen 2. Executeur 3. Voogdij 4. Geërfd minderjarig, opeisen als men 18 jaar is of bewindstelling bv. maximaal 23 jaar, i.v.m. opeisbare termijn van 5 jaar 5. Uitsluitingsclausule 6. Tweetrapsmaking: 1 e trap jouw erfenis gaat naar jouw kinderen. 2 e Trap overlijden kind, gaat alsnog naar de andere kinderen 7. Ouder met gezag heeft het beheer over het vermogen van het kind en heeft wettelijk het recht van de vruchten van het vermogen van het minderjarig kind 8. Neem in het testament een alternatief stelling op 72
Erfbelasting Waarde erfenis (cijfers 2014) Partner (Pleeg)kinderen Kleinkinderen en verdere afstammelingen Overige erfgenamen 0-117.214,- 10% 18% 30% 117.214,- en meer 20% 36% 40% Schenkbelasting Voor de schenkbelasting zijn er 3 vrijstellingen: 1. De algemene vrijstelling; 2. De vrijstelling voor een schenking van ouders aan hun kinderen; 3. De eenmalig verhoogde vrijstelling voor een schenking van ouders aan hun kinderen. 73
Schenking voor aflossing hypotheek of aankoopwoning Schenking 100.000,- Valt deze wel of niet in de gemeenschap? Wel of geen uitsluitingsclausule? Normaliteit of beleggingsleer? Wat is vastgelegd in de schenkingsakte? Schenken 2015 Hoge vrijstelling 100.000,- vanaf 01-01-2015 vervallen Wat kan wel: ouders kinderen 5.277,- Ouders kinderen 18 tot 40 jaar 25.322,- (schriftelijk) Indien schenking gebruikt wordt voor de eigen woning is dit bedrag verruimd naar 52.752,- (schriftelijk) Schenkingen tot 2.111,- 74