Je vader en/of moeder verslaafd? Transgenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde Hanzehogeschool
Je vader en/of moeder verslaafd? intergenerationele overdracht van verslaving Drs. Margreet van der Meer Hoofd Kwaliteit Innovatie Centrum VNN Lectoraat Verslavingskunde Hanzehogeschool
DSM V criteria Vaker en in grotere hoeveelheden dan de bedoeling was Wens of mislukte pogingen om te minderen of te stoppen Gebruik en herstel van gebruik kosten veel tijd Hunkering: sterk verlangen om te gebruiken Door gebruik tekort schieten op werk, school of thuis Blijven gebruiken ondanks hieruit resulterende problemen in het relationele vlak Door gebruik opgeven van hobby s, sociale activiteiten of werk Voortdurend gebruik in situaties die fysiek gevaar opleveren Voortdurend gebruik ondanks weet hebben dat het gebruik lichamelijk of psychische problemen met zich meebrengt of verergert Tolerantie: grotere hoeveelheden nodig hebben voor hetzelfde effect Het optreden van onthoudingsverschijnselen
Waarom is hulp nodig? Verslaving kan verergeren Onverantwoordelijke zaken kunnen worden voorkomen Criminaliteit en agressie kunnen verminderen Partners hebben tal van klachten Vijf personen in de omgeving worden geraakt Overdracht van verslaving op kinderen
Verslavingszorg 25% van de mannen en 10% van de vrouwen problemen met middelengebruik life-time (Trimbos) 1 op de 10 zoekt hulp voor zijn verslaving (Ladis) Grote kloof tot behandeling Omgeving speelt een belangrijke rol bij motivatie voor behandeling
Overdracht van verslaving
Opgroeien bij ouders met een verslaving Wanneer mijn moeder de keuze had: een brood voor ons kopen of een fles wijn, dan koos ze de fles wijn Ik had altijd het gevoel op eieren te lopen, als mijn vader had gedronken, dan wist je nooit in welke stemming hij was
Overdracht van verslaving VNN wil erkend zijn de klantgerichte verslavingszorginstelling die met haar ketenpartners efficiënt de meest effectieve zorg biedt voor haar doelgroepen en baanbrekend is op het gebied van transgenerationele overdracht
Kinderen van ouders met een verslaving zijn kwetsbaar 2 tot 3 keer zoveel risico om zelf problematiek te ontwikkelen Kans is 5 keer zo groot dat deze kinderen gebruik maken van GGZ voorzieningen
Kinderen van ouders met een verslaving zijn kwetsbaar
Kinderen van ouders met een verslaving zijn een grote groep Op jaarbasis 405.000 mensen met psychiatrische aandoening/ verslaving met kinderen onder 18 jaar: Totaal 577.000 kinderen Bij 4% kinderen (23.000) heeft ouder een verslaving Onderschatting!
Ouders met een verslaving Taken/verantwoordelijkheden rondom opvoeding en ouderschap moeilijker te vervullen: Meer autoritaire opvoedstijl Meer verwaarlozende opvoedstijl Bij ouders met verslavingsproblematiek vaak reeds jeugdzorg bekend Uithuisplaatsingen van kinderen vaak gerelateerd aan middelengebruik ouders Vaak multi-problem gezinnen
Ouders met een verslaving Ouders en kinderen vaak pas laat in beeld: Situatie reeds verslechterd: zowel voor ouder als kind Vroegsignalering! Voorkomen? Begeleiden?
Kinderen van ouders met een verslaving: risico kindfactoren Leeftijd Verminderde cognitieve en sociale vaardigheden Te weinig kennis over ziekte van ouder
Kinderen van ouders met een verslaving: risico kindfactoren
Kinderen van ouders met een verslaving: ouderfactoren Ernst verslaving Beide ouders Comorbiditeit
Kinderen van ouders met een verslaving: interactiefactoren
Kinderen van ouders met een verslaving: omgevingsfactoren
Wat te doen? Insteken op beïnvloedbare factoren: Het versterken van een positieve ouder-kind interactie. Ondersteuning van de (gezonde) ouder in de ouderrol. Versterking van het zelfvertrouwen, de copingsvaardigheden en de sociale redzaamheid van het kind. Aanbieden van een ondersteunend netwerk of een vertrouwenspersoon voor het gezin.
Wat te doen? Vroegsignalering Preventief aanbod gericht op kinderen en gezin (bv. Doepraatgroepen, Gezin aan Bod) Behandelaanbod gericht op kinderen en gezin (Gezinskliniek De Borch, Systeemtherapie, Beardsleemethode)
Gezinskliniek De Borch Hoofddoel: doorbreken Transgenerationele overdracht verslaving De ouder/kindrelatie staat centraal Vergroten beschermende factoren/ verkleinen risicofactoren
Doelgroep de Borch Gezinnen waarvan de ouders ernstige verslavingsproblemen hebben met kinderen van 0 tot 12 jaar en zwangere vrouwen, afkomstig uit het hele land. Gezinsleden zijn niet in staat voor zichzelf en elkaar te zorgen en om zich binnen de huidige maatschappij adequaat te handhaven. Disfunctionele gezinsinteracties gepaard gaande met veel stressfactoren Problematische opvoedingssituatie of verwaarlozing; Vaak (dreigende) OTS voor de kinderen Vaak herhaling van patronen in opeenvolgende generaties
Behandelprogramma Basis: dagelijkse structuur, veiligheid, gezonde leefstijl, contact Volwassenproblematiek (groeps- en individueel aanbod): een gezondere volwassene is een betere ouder Ouder-kindproblematiek (gehechtheidsbevorderende interventies, oudertraining gericht op ouderschapstaken pedagogisch en ontwikkelingspsychologisch)
Behandelprogramma Kindproblematiek (ontwikkelingsstimulering, traumaverwerking, etc.) Zwangerenprogramma Systeemtherapie (herstel en instandhouden van belangrijke relaties, netwerk) Aanpak financiële, sociaal juridische problemen
Waarom vroeg ingrijpen? Ouderschapstaak eerste jaren = emotionele beschikbaarheid Ontwikkelingstaak kind eerste jaren = (emotie)regulatie Kwaliteit van ouderschapstaak bepaalt kwaliteit van gehechtheidsrelatie Groot risico bij onze doelgroep op ontwikkeling gedesorganiseerde hechting = psychiatrische problematiek op latere leeftijd, verslavingsproblematiek
Kunnen het niet alleen Investeren in de toekomst van kwetsbare kinderen Kinderen in beeld..door zorg, maar zeker ook omgeving Ouders adequaat behandeld of begeleid Kinderen adequaat behandeld of begeleid.
Doorbreken vicieuze cirkel
Dank voor uw aandacht! m.vandermeer@vnn.nl m.van.der.meer-jansma@pl.hanze.nl