Benchmark Huishoudelijk Afval Peiljaar 2013 Management Rapportage Gemeenten (onderdelen A en B1) Boxtel 4 Status: Definitief Datum: 14 november 2014
Inleiding In deze managementrapportage van de Benchmark Huishoudelijk Afval worden de afvalprestaties van uw gemeente/ verzorgingsgebied vergeleken met het gemiddelde van vergelijkbare gemeenten/ verzorgingsgebieden (onderdelen A en B1). De afvalprestaties worden vergeleken en geanalyseerd op een viertal prestatiegebieden: milieu, kosten, dienstverlening en vaardigheden. Deze rapportage biedt inzicht in hoe uw gemeente presteert op de afvaldriehoek ten opzichte van de benchmark (= het gemiddelde van gemeenten met eenzelfde mate van hoogbouw in hun verzorgingsgebied). Doel en afbakening Benchmarken is een vorm van prestatiemeting waarbij gemeenten en inzamelbedrijven aan de hand van vooraf vastgestelde indicatoren hun afvalprestaties vergelijken. Doel van de benchmark is het inzicht in eigen functioneren en presteren te vergroten om op die manier handvatten voor verbetering te bieden. Leeswijzer Op de eerstvolgende pagina zijn de kernprestaties weergegeven, ofwel de belangrijkste prestatieindicatoren van de benchmark op de prestatiegebieden milieu, kosten, dienstverlening en vaardigheden. Op de pagina's daarna worden per prestatiegebied de belangrijkste sub-indicatoren weergegeven. Bij de prestatievergelijking wordt gebruik gemaakt van de volgende pictogrammen: Boven het gemiddelde van de benchmark (+5%) Gelijk aan het gemiddelde van de benchmark (-5% tot +5%) Onder het gemiddelde van de benchmark (-5%) Geen opgave gedaan/ niet van toepassing Voor de kostenindicatoren en de hoeveelheid restafval is de pictogramvolgorde omgedraaid. Voor een uitgebreide vergelijking kunnen de groepsrapportages van de benchmark huishoudelijk afval worden geraadpleegd. Op de laatste pagina van deze rapportage is een analyse op de prestaties weergegeven. Pagina 2 van 9
Kernprestaties Milieu Hoeveelheid restafval (kg/inw) incl. verbouwingsrestafval 236 215 Afvalscheiding% incl. puin en grond 57% 58% Hoeveelheid restafval (kg/inw) excl. verbouwingsrestafval 236 211 Afvalscheiding% excl. puin en grond 53% 57% Boxtel Benchmark Boxtel 2013 KLASSE D t.o.v. KLASSE D Kosten Totale afvalbeheerkosten (in per aansluiting) 174 177 Dienstverlening Omvang dienstverlening (score) 215 274 Vaardigheden Score regievaardigheden 12 16 Op basis van de hierboven weergegeven kernprestaties is een integrale vergelijking te maken op milieu, kosten, dienstverlening en vaardigheden. Hoeveel restafval gaat er nog naar de verbrandingsoven (milieu), hoe hoog is het serviceniveau (dienstverlening), en welke kosten zijn met het afvalbeheer gemoeid? De hoeveelheid restafval geeft aan in welke mate afval is voorkomen dan wel als grondstof is terug gebracht in de kringloop. Hoe lager de hoeveelheid restafval, hoe succesvoller het afvalbeleid. Het afvalscheidings% inclusief puin en grond geeft aan hoeveel procent van de totale afvalstroom huishoudelijk afval (inclusief grof afval) wordt gescheiden ten behoeve van hergebruik. Deze indicator kan worden vergeleken met de landelijke scheidingsdoelstelling van 60/65%. Beide milieu-indicatoren zijn inclusief en exclusief de bulkstromen verbouwingsrestafval, puin en grond weergegeven. Niet iedere gemeente accepteert deze afvalstromen of registreert deze stromen op eenduidige wijze. De totale afvalbeheerkosten zijn de kosten die gemoeid zijn met de uitvoering van de gemeentelijke zorgplicht. Deze kosten bestaan uit directe inzamelkosten, directe op- en overslagkosten, directe verwerkingskosten en indirecte kosten (waaronder overhead). Kwijtscheldingskosten en btwcompensatie, alsmede kosten voor zwerfafval en bedrijfsafval maken geen deel uit van deze kosten. Om die reden kunnen de totale afvalbeheerkosten lager uitvallen dan de gemeentelijke afvalstoffenheffing. De omvang van de dienstverlening en de regievaardigheden zijn gekwantificeerd aan de hand van een vragen-scorelijst. Voor de berekening van de score wordt verwezen naar het handboek Benchmark Huishoudelijk afval. Hetzelfde geldt voor de regievaardigheden. Pagina 3 van 9
Milieu Afvalscheidingsresultaten In kg per inwoner en % Boxtel Benchmark Boxtel Fijn huishoudelijk afval 2013 KLASSE D t.o.v. KLASSE D Hoeveelheid fijn restafval 200 191 Afvalscheiding% fijn huishoudelijk afval 46% 52% Groente-, fruit- en tuinafval 78 103 Oud papier en karton 56 61 Kunststof verpakkingen 9,4 9,0 Glas verpakkingen 20,8 22,5 Textiel 4,2 4,0 Klein chemisch afval 1,6 1,2 Metalen verpakkingen - 8,0 Drankenkartons - 0,7 Blad - 10,7 Luiers - 4,7 Grof huishoudelijk afval Hoeveelheid grof restafval incl. verbouwings restafval 36 24 Afvalscheiding% incl. puin en grond, verb. restafval 79% 79% Hoeveelheid restafval GHA excl. verbouwingsrestafval 36 20 Afvalscheiding% GHA excl. puin en grond, verb. restafval 73% 77% Grof tuinafval 59 33 Bruikbaar huisraad - 5 Elektr(on)ische apparaten 0,6 5 Metalen 4,0 4 Hout 29,1 22 Overig gescheiden GHA (excl. Puin) 6,0 9 Afvalscheidingspotentieel In kg per inwoner Boxtel Benchmark Grondstoffen in het restafval 2013 KLASSE D Groente-, fruit- en tuinafval 72 54 Oud papier en karton 21 21 Kunststof verpakkingsafval 12 20 Glas 8 8 Textiel 12 9 CO2-reductie Boxtel Benchmark In kg per inwoner 2013 KLASSE D CO2-reductie 113 107 De afvalscheidingsresultaten geven aan in welke mate de gemeente erin is geslaagd afval om huishoudelijk afval te voorkomen (preventie) of te scheiden en de hoeveelheid restafval te minimaliseren. Daarbij kan onderscheid worden gemaakt naar fijn huishoudelijk afval en grof huishoudelijk afval. Daarnaast zijn de scheidingsprestaties van enkele afvalstromen afzonderlijk weergegeven. Het afvalscheidingspotentieel geeft aan wat er nog aan waardevolle grondstoffen in het restafval zit. Dit is bepaald op basis van de meest recent gehouden sorteeranalyse van het fijn huishoudelijk restafval. De afvalscheidingsresultaten kunnen verder worden verbeterd door deze grondstoffen uit het restafval te halen (met behulp van stimuleringsmaatregelen). Pagina 4 van 9
Trend In kg per inwoner Boxtel 2009 2010 2011 2012 2013 Momentum Hoeveelheid restafval (kg/inw) incl. 0 0 0 0 0 Afvalscheiding% inc. puin en grond 0% 0% 0% 0% 0% Groente-, fruit- en tuinafval 0 0 0 0 0 Oud papier en karton 0 0 0 0 0 Kunststof verpakkingsafval 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Glas 0 0 0 0 0 Textiel 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Klein chemisch afval 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Gescheiden grof afval 0 0 0 0 0 Fijn restafval 0 0 0 0 0 Grof restafval 0 0 0 0 0 KLASSE D 2009 2010 2011 2012 2013 Momentum Hoeveelheid restafval totaal Afvalscheiding totaal Hoeveelheid restafval HA (kg/inw) 244 234 234 227 214 Afvalscheiding% HA 300 54% 55% 65% 55% 55% 58% 250 55% 45% 200 35% 150 25% 100 15% 5% 50 2009 2010 2011 2012 2013 2009 2010 2011 2012 2013 Boxtel KLASSE D Boxtel KLASSE D De trend geeft aan in welke mate de afvalscheidingsresultaten verbeteren danwel verslechteren over de tijd. Daartoe wordt de prestatie in peiljaar 2013 vergeleken met het gemiddelde van de jaren 2009 t/m 2012. Door de eigen trend te vergelijken met die van de benchmark (op de indicatoren restafval en afvalscheidings%) kan worden bepaald in hoeverre meer of minder progressie dan de benchmark wordt geboekt. Indien de tabel met nullen is gevuld is er geen (volledige) trendopgave gedaan. Pagina 5 van 9
Kosten Directe kosten inzameling/ nascheiding Boxtel Benchmark Boxtel Boxtel Benchmark Boxtel 2013 KLASSE D t.o.v. KLASSE D 2013 KLASSE D t.o.v. KLASSE D Restafval 30,31 34,23 62,38 77,67 Groente-, fruit- en tuinafval 24,80 24,80 131,30 99,66 Oud papier en karton 0,49 9,42 3,60 68,17 Kunststof verpakkingen 8,36 8,61 365,33 394,22 Glas verpakkingen 3,02 3,23 59,70 56,37 Textiel 0,00 0,76 0,00 82,37 Klein chemisch afval 2,04 1,61 530,75 643,17 Metalen verpakkingen 0,00 0,35 0,00 161,62 Drankenkartons 0,00 0,00 0,00 0,00 Grof afval halen 0,00 3,58 Milieustraat 18,25 21,25 Directe kosten op- en overslag Kosten (in per aangesloten aansluiting) Totale op- en overslag 0,00 9,84 Kosten (in per ton) Directe kosten verwerking Boxtel Benchmark Boxtel Boxtel Benchmark Boxtel 2013 KLASSE D t.o.v. KLASSE D 2013 KLASSE D t.o.v. KLASSE D Restafval 68,43 44,34 140,83 98,16 Groente-, fruit- en tuinafval 8,85 12,87 46,86 50,26 Oud papier en karton - 0,56-8,13-4,10-55,03 Kunststof verpakkingen 0,00 0,00 0,00 0,00 Glas verpakkingen - 0,42-0,33-8,34-5,01 Textiel 0,00-1,83 0,00-210,01 Klein chemisch afval - 0,30 1,63-77,06 603,73 Blik 0,00-0,25 0,00-74,35 Drankenkartons 0,00 0,00 0,00 0,00 Grof restafval 12,67 6,20 143,06 97,48 Grof tuinafval 0,00 2,06 0,00 31,09 Indirecte kosten Kosten (in per aangesloten aansluiting) Kosten (in per ton) Totale indirecte kosten 0,00 29,57 Vergoedingen Afvalfonds Vergoedingen 8,62 15,68 De directe kosten van inzameling en nascheiding geven aan hoe hoog de kosten per afvalstroom en per aangesloten huisaansluiting zijn. Deze kosten bestaan uit directe personele kosten, directe voertuigkosten, kosten van de inzamelmiddelen en kosten van eventuele uitbesteding. Indien er sprake is van nascheiding zijn hier de kosten van nascheiding weergegeven. De kosten per ingezamelde ton geven iets aan over de efficiency van inzamelen. De kosten van op- en overslag zijn van toepassing voorzover huishoudelijk afval na inzameling niet direct wordt afgevoerd naar de verwerking. De directe kosten verwerking zijn weergegeven per huisaansluiting en per afgevoerde ton afval. Daar waar de kosten met een min-teken zijn weergegeven worden opbrengsten verkregen. De indirecte kosten zijn de kosten die niet direct zijn toe te rekenen aan een afvalstroom of inzamelactiviteit (bijv. beleidskosten, kosten huisvesting, servicedesk, HRM, ICT, etc.). De vergoedingen Afvalfonds zijn de bedragen die worden verkregen van het bedrijfsleven voor de inzameling van verpakkingsafval en huishoudelijke apparaten. Pagina 6 van 9
Dienstverlening Dienstverleningsniveau Boxtel Benchmark Boxtel Inzameling grondstoffen Inzameling restafval Milieustraat Totaal score score score t.o.v. KLASSE D 101 130 4 40 111 104 215 274 Halen aan huis (aantal ophaalrondes per jaar) Boxtel Boxtel Benchmark Boxtel Dekkings% Ophaalrondes* KLASSE D t.o.v. KLASSE D Restafval 0% 26 27 Groente-, fruit- en tuinafval 0% 26 27 Oud papier en karton 101% 13 16 Kunststof verpakkingsafval 101% 26 23 Glas 0% 0 26 Textiel 101% 4 4 Metalen verpakkingen 0% 0 26 Drankenkartons 0% 0 16 * gemiddeld aantal ophaalrondes Verzamelcontainers (voorzieningdichtheid) Boxtel Boxtel Benchmark Boxtel Dekkings% Dichtheid KLASSE D t.o.v. KLASSE D Restafval 0% 0 22 Groente-, fruit- en tuinafval 0% 0 39 Oud papier en karton 0% 0 1298 Kunststof verpakkingsafval 0% 0 3832 Glas 101% 347 492 Textiel 101% 1389 1173 Metalen verpakkingen 0% 0 0 Drankenkartons 0% 0 0 Blad 0% 0 205 Milieustraat Boxtel Benchmark Boxtel 2013 KLASSE D t.o.v. KLASSE D Aantal afvalstromen milieustraat 17 21 Openingsuren door de weeks 38 29 Openingsuren zaterdag 6 6 Aantal huishoudens per milieustraat 12398 14875 Het dienstverleningsniveau wordt in de benchmark gekwantificeerd met behulp van een vragen-score methodiek. Afhankelijk van de intensiteit (inzamelfrequentie, voorzieningdichtheid) en de omvang (% huishoudens dat gebruik maakt van de service) worden scores toegerekend. De dienstverleningsscore bestaat uit drie sub-scores: voor de inzameling van grondstoffen, de inzameling van restafval (inclusief grof restafval) en de milieustraat. Een lage score voor restafval niet per definitie slecht hoeft te zijn (ivm het stimuleren van afvalscheiding). Bij halen aan huis is weergegeven bij hoeveel procent van de huishoudens in het verzorgingsgebied de haalservice wordt geboden (= dekkings%) en hoeveel ophaalrondes per jaar worden gehouden. Bij verzamelcontainers is eveneens weergegeven hoeveel procent van de huishoudens in het verzorgingsgebied zijn aangesloten op deze voorziening en wat de voorzieningdichtheid is (= aantal huishoudens per verzamelcontainer). Hoe lager dit kengetal is hoe hoger de dichtheid. Bepalend voor het dienstverleningsniveau van de milieustraat is onder meer de hoeveel afvalstromen die er ingeleverd kunnen worden en hoe ruim de openingstelling is. Pagina 7 van 9
Regievaardigheden Beleidsregie Boxtel Benchmark KLASSE D Er heeft de afgelopen 5 jaar een uitvoerige beleidsevaluatie plaatsgevonden 52% Er is een actueel afvalbeleidsplan voor huishoudelijk afval vastgesteld 57% Kaders en ambities t.a.v. huishoudelijk afval zijn door de Raad vastgesteld 59% Er worden regelmatig (eens per 2 jaar) afvalsorteeranalyses voor fijn restafval uitgevoerd 96% Er worden regelmatig afvalsorteeranalyses voor grof restafval uitgevoerd 19% Er wordt periodiek (eens per 5 jaar) een bewonersonderzoek uitgevoerd 75% Burgerregie Gemeente onderhoudt actief contact met bewonersorganisaties 54% Gemeente maakt gebruik van buurtpanels 21% Op basis van bewonersconsultatie wordt de afvalinzameling geoptimaliseerd 43% Er is een klachtenprotocol aanwezig 89% Afvalklachten worden geregistreerd en regelmatig op soort geanalyseerd 75% Kwaliteitseisen afvalinzameling zijn bekend bij burgers 50% Informatiesturing Inzamelgegevens worden per deelstroom en inzamelwijze geregistreerd 96% Er vindt registratie van aanbiedgedrag plaats 57% Er vindt registratie van bezoekers milieustraat plaats (aantal per dag) 79% Prestatie-indicatoren maken deel uit van Planning & Control cyclus 68% Er vindt uren- en kostenregistratie per inzamelactiviteit plaats 85% Er bestaat goed inzicht in de doelmatigheid van de verschillende inzamelactiviteiten 56% Gemeente voert actief contractmanagement met verwerkers en leveranciers 77% Opdrachtgeversregie Tussen opdrachtgever en uitvoerende dient/afdeling is een contract (DVO, SLA) afgesloten 93% Rollen en verantwoordelijkheden tussen opdrachtgever en uitvoerder zijn helder beschreven 96% Er zijn controleerbare kwaliteitseisen afgesproken (bijv. mbt verzamelcontainers) 69% Kwaliteitseisen worden regelmatig gecontroleerd dmv kwaliteitsrondes 50% De inzameldienst stelt periodiek rapportages op met geleverde diensten en hoeveelheden afval 96% Kosten worden verrekend op resultaatbasis 33% Er worden vier soorten regievaardigheden onderscheiden: - Beleidsregie: de mate waarin beleid wordt geëvalueerd en geformuleerd op huishoudelijk afvalbeheer. - Burgerregie: de mate waarin de burger wordt betrokken bij de beleidsontwikkeling en uitvoering van het afvalbeheer. - Informatiesturing: de mate waarin op basis van identificatie en registratie managementinformatie wordt gegenereerd en bijsturing plaatsvindt. - Opdrachtgeversregie: de mate waarin contractmanagement wordt uitgevoerd (in geval van uitbesteding van inzamelwerkzaamheden). In de eerste kolom is weergegeven of het betreffende item al dan niet is toegepast bij de gemeente (een sterretje betekent dat het item niet van toepassing is of dat er geen opgave is gedaan). In de tweede kolom is aangegeven bij hoeveel procent van de benchmarkdeelnemers het item is toegepast. Pagina 8 van 9
Analyse Boxtel Op hoofdlijnen Op geen van de vier prestatiegebieden doet Boxtel het beter dan de benchmark (klasse D).. Milieuprestaties Met 236 kg per inwoner heeft Boxtel meer restafval dan gemiddeld (=215 kg/inw). De best presterende in klasse D heeft 115 kg/inw. Het scheidingspercentage (incl. puin en grond) van Boxtel bedraagt 57% en is gemiddeld. Er wordt nog niet voldaan aan de landelijke doelstelling van 65%. Het fijn restafval wordt matig gescheiden: 46% t.o.v. 52% gemiddeld. Dit is met name te wijten aan de afvalstromen gft, papier, glas. Mogelijkheden om de hoeveelheid restafval verder te reduceren liggen bij het gft, glas, textiel. Hiervan zit nog relatief veel in het restafval. Het grof huishoudelijk afval wordt gemiddeld gescheiden: 79% t.o.v. 79% gemiddeld. De hoeveelheid grof restafval (incl. verbouwingsrestafval) van Boxtel bedraagt 36 kg per inwoner en is hoger dan gemiddeld. De best-presterende in klasse D heeft 3 kg grof restafval per inwoner. Kostenprestaties Met 174,- per aansluiting zijn de totale afvalbeheerkosten van Boxtel gemiddeld. Een grote kostencomponent in de afvalbeheerkosten zijn de inzamelkosten (51% van de totale kosten). Met 89,- per aansluiting aan directe inzamelkosten is Boxtel goedkoper dan de andere gemeenten in klasse D (gemiddelde is 103,- per aansl.). De verwerkingskosten per aansluiting van Boxtel zijn over het algemeen hoger dan gemiddeld. De verwerkingskosten per aansluiting zijn een resultante van de hoeveelheid afval die wordt afgevoerd en de tarieven die er voor betaald moeten worden (of opbrengsten die worden verkregen). Er is geen opgave gedaan van de indirecte kosten. Dienstverlening De omvang en intensiteit van de dienstverlening die de gemeente biedt aan de burgers wordt in deze benchmark uitgedrukt in een dienstverleningscore. Voor Boxtel is deze lager dan gemiddeld. De dienstverlening ten aanzien van de inzameling van grondstoffen is lager dan dat van andere gemeenten in klasse D. Voor (grof) restafval is de dienstverlening lager dan gemiddeld. Een lage dienstverlening voor (grof) restafval hoeft overigens niet per definitie slecht te zijn. Het bevordert de afvalscheiding. De milieustraat levert een hoger dan gemiddeld dienstverleningsniveau. Vaardigheden Op regievaardigheden scoort de gemeente over het algemeen ondergemiddeld. Pagina 9 van 9