Uitgave 9 februari 2014 Verslag themadag Professionele Leergemeenschappen Maandag 20 januari vond in het Mediacafé, locatie Windesheim Zwolle, de themadag Professionele leergemeenschappen plaats. Alle besturen vanuit het werkveld Almere, Lelystad, Dronten, Kampen, regio Zwolle, Voorst, Nijverdal en Apeldoorn waren uitgenodigd en bijna alle schoolbesturen waren vertegenwoordigd. Daarnaast waren er collega s en lectoren van de lerarenopleidingen (Pabo) van Zwolle en Flevoland aanwezig. Alles bij elkaar waren er zo n zestig mensen. Dat alleen al maakte de dag rijk aan informatie en inspirerend voor alle aanwezigen. De dag kwam tegemoet aan de wens van schoolbesturen en opleiders van Pabo Windesheim om samen te werken aan het ontwikkelen van een onderzoekende houding teneinde de onderwijspraktijk van zowel de basisscholen als de Pabo en Kenniscentrum Bewegen en Educatie te verbeteren. Een belangrijk uitgangspunt hierbij was om in samenspraak met elkaar een rijke leeromgeving te laten ontstaan voor leerkrachten (in opleiding), medewerkers van basisscholen en kinderen. Kernteam OiS Pim Mol(ASG) Martinette Strik (Prisma) Conny Boendermaker(SKOFV- Almere) Angela Heinsman (Lelystad) Martinette Strik (coördinatie) Rudolphine Nortier (redactie nieuwsbrief Opleiden in de School) Volop in gesprek We werkten deze dag in diverse werkvormen en vooral ook vanuit heldere doelstellingen. De aanwezigen gingen volop met elkaar in gesprek over vragen als hoe kan een professionele leergemeenschap er uitzien?, wie zit waar in z n kracht als we denken in termen van professionele leergemeenschappen? Dat deze ontwikkelingen slimmer verbonden kunnen worden en niet alleen per bestuur plaats hoeven hebben, maar ook bovenbestuurlijk met de lerarenopleiding kunnen groeien, was een gedeeld beeld. Uiteindelijk mondden alle werkvormen en gesprekken die middag uit in een steeds zichtbaarder beeld als het gaat om het antwoord op de vraag: wat is een professionele leergemeenschap nu voor ons? En vooral: wanneer is een professionele leergemeenschap voor alle betrokkenen geslaagd? Het perspectief werd als High Five Learning gelanceerd. We hebben met elkaar een stap gezet in het creëren van een gemeenschappelijke taal. We hebben met elkaar helder gekregen dat de meerwaarde van professionele leergemeenschappen zit in het versterken van de ontwikkeling van kinderen op de basisscholen. Onderzoek en samenwerking zijn hiervoor belangrijke pijlers. Er is een gezamenlijke wens uitgesproken om kennis in en tussen scholen, de Pabo en het kenniscentrum te benutten, te verbinden en te ontwikkelen, gericht op thema s die verbonden kunnen worden aan de lectoraten van Windesheim (gedrag, taal, rekenen, betekenisvol leren, kunst, wetenschap & techniek, leiderschap en ICT & innovatie). Met elkaar is de ambitie uitgesproken om de bestaande samenwerking tussen de Pabo en de scholen en gedeelde verantwoordelijkheid in het opleiden van toekomstige medewerkers te verbreden naar een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het professionaliseren van de leerkrachten en andere functionarissen in de school. We hebben verkend welke culturele en organisationele aspecten van belang zijn bij het ontwikkelen van professionele leergemeenschappen.
Vervolg Deze dag vraagt, nee róept, om een concreet vervolg. Zo komen er activiteitenplannen gericht op de korte- en langetermijn als het gaat om de convenanten voor Opleiden in de School/Samen Opleiden. De Pabo zal de eerste contouren van een projectplan ontwikkelen van professionele leergemeenschappen opstellen, daarbij onder andere puttend uit de opbrengsten van deze dag. Op korte termijn willen we het volgende school-/studiejaar optimaal inrichten, hiernaast willen we een helder plan voor de komende drie jaar uitwerken. De deadline hiertoe is medio mei gesteld, in verband met het tevens presenteren van deze plannen in de kritisch reflectie die we gebruiken voor de accreditatie door de NVAO, eind september 2014. De Pabo s zoeken de dialoog voor deze verdere uitwerkingen en voorbereidingen met de betrokken besturen en stichtingen. Een reactie De organisatoren van deze dag ontvingen de volgende dag een mooie reactie van een van de betrokken bestuurders van Opleidingsschool Prisma in Almere: Nog even een bedankje van mijn kant. Ik vond maandag een geslaagde dag! Fijn om uitgebreid inhoudelijk van gedachten te wisselen. De netwerkgesprekken leveren veel op en het was goed daar echt de tijd voor te nemen. Wij danken iedereen hartelijk voor haar/zijn bijdrage en inbreng! Bert Meijer, Dick Bosch, Loes van Wessum, Ingrid Paalman, Mariëlle Taks, Bart-Jan Wolters. Projectweek Pabo - Pedagogiek In de week van 27 januari vond er een projectweek plaats voor alle eerstejaarsstudenten van de Pabo en Pedagogiek van Windesheim Flevoland. Het was een onderwijsweek in het teken van de leerkracht en de pedagoog in het werkveld. Yvonne Koper Het thema van de week was: Gedraag je! : gedrag in diverse vormen, wat vinden wij anders dan normaal? Gedrag van een kind kan anders zijn en gedrag van een volwassene is daarop afgestemd. Voorbeelden zijn: ADD, Autisme, faalangst, hoogbegaafdheid. Maar het heeft ook te maken met rouwverwerking of echtscheiding. De uitvoering van het thema in de projectweek was even breed als het onderwerp zelf. Het programma bestond uit diverse workshops, lezingen en trainingen. Gastsprekers waren: Bart Riet (Kanjertraining), Conny Grotendorst (MIndfullness), Romeo Lobo van de Schoor (preventie jeugdcriminaliteit), Zwanie Haze (Persoonlijk leiderschap) en Martijn Ceelen, Anja Nekeman (Geweldloze communicatie).
De studenten hebben in groepen verschillende workshops voorbereid voor elkaar. Er is hard gewerkt: er zijn bronnen geraadpleegd, werkvormen uitgewerkt, taken verdeeld, plannen opgesteld en heel veel discussie gevoerd. Voordat de workshops konden worden gegeven moest er een door docenten goedgekeurd draaiboek zijn. Een paar voorbeelden van titels van workshops zijn: Etiketten plakken op kinderen, Vertrouwen in de groep, Thuissituatie en Autistische vormen, unieke mensen. Het was in veel opzichten een goed geslaagde week. Studenten zijn concreet aan de slag gegaan met thema s uit het werkveld waar ze mee te maken hebben en er is een mooie samenwerking geweest tussen de twee opleidingen Pedagogiek en Pabo. Het proces en de producten van het werken aan Comakerships: Opleidingsschool Prisma Feedback geven op het proces Martinette Strik De Buitenburcht, Het Drieluik, De Dukdalf, Het Kompas en De Kraanvogel, alle scholen van Opleidingsschool Prisma, hebben veel eerste- en tweedejaarsstudenten opgenomen in hun teams. Deze studenten vormen samen één coachgroep; alle ontwikkelthema s zijn te plaatsen onder het grote thema Taal. Deze coachgroep, met als coaches Martinette Strik en René Boog en met de schoolopleiders Dorenda de Boer, Marianne Brilstra, Miranda Wallenburg, Sonja Hansma en Ytje Koopmans, heeft er voor gekozen een half jaar te werken aan de Comakerships, die twee studiepunten per student behelzen. We zijn onderzoeksmatig te werk gegaan en hebben in de eerste periode een aantal weken besteed aan het werken aan een plan van aanpak. De eigen leervragen van de studenten, de onderzoeksvragen van de scholen en de verwachtingen die de Pabo heeft van Comakerships zijn efficiënt en gedegen bij elkaar gebracht door vijf groepjes studenten. Daarna voegde zich René Boog toe aan de groep, als coach, en aangezien hij vakdocent rekenen/wiskunde is, kon ook de vraag van de studenten (en de school) van De Kraanvogel volop aan bod komen. Uiteindelijk werden de plannen van aanpak gepresenteerd tegen het eind van de eerste periode, en lieten de studenten zien hoe zij onderzoeksmatig de volgende stappen in het proces naar de gewenste kennis en eindproducten wilden zetten. Ouderbetrokkenheid bij Begrijpend Lezen De feedback tijdens de tussenpresentaties was interessant. Zo werd bij de Comaker Ouderbetrokkenheid vergroten met betrekking tot Begrijpend Lezen opgemerkt dat de nadruk ligt op ouderbetrokkenheid, terwijl voor deze Comaker evengoed onderzoek moet worden gedaan naar het vak Begrijpend Lezen. Dát is de immers de gewenste ingang van de school om uiteindelijk de ouders te bereiken. Ook kwam aan de orde dat het bij oudercommunicatie van belang is goed na te denken over woordkeuze (zwakke en sterke kinderen?!) en verwachtingen.
HGW en rekendidactiek Dan was er het groepje dat met rekenen/wiskunde aan de slag ging. Van het zeer algemene thema HGW en rekendidactiek gingen de studenten onder begeleiding van René Boog, en door het precies bevragen van de school, naar goede onderzoeksvragen voor deze Comaker. Steeds secuurder kwam in beeld wat dit onderzoek moest opleveren. Tijdens de tussenpresentatie kwam er feedback in verband met de methodiek die de studenten wilden hanteren: observeren. We spraken met elkaar over het nut van een goede kijkwijzer, en hoe deze op te stellen. Tevens werden tips gegeven over hoe met de keuze van literatuur aan te sluiten bij de HGW-trainingen die scholen in Almere veelal met de schoolteams gevolgd hebben. Op die manier wordt aansluiting gevonden bij de doelgroep: de leerkrachten van de school. Taal en ontwikkelingsvoorsprong Een ander groepje binnen onze coachgroep werkte aan het vraagstuk Hoe kunnen we kinderen die een ontwikkelingsvoorsprong hebben op het vlak van taal blijven stimuleren zich (door) te ontwikkelen?. Hier kwam aan de orde dat het onderzoek zich richtte op leerlingniveau. We stelden de vraag of leerkrachtniveau ook een focus kon hebben, bijvoorbeeld met goede instructies of een complete handleiding. De studenten gingen zo slagvaardig te werk dat het denken in eindproducten al vanaf het begin voorop stond. Daarom volgden als feedback ook opmerkingen als: probeer te blijven denken vanuit leerdoelen, en denk ook aan integratie van taaldomeinen of aan vakintegratie. Uiteindelijk bleek het van belang niet alleen aan de slag te willen maar ook de resultaten van de kinderen op een hoger niveau willen brengen, een mooie verdieping. Taakspel Vier MHBO-studenten ontfermden zich over een Taakspelcomaker. Ze sloten aan bij teamscholing en vingen tijdens die teamscholing en de gesprekken die zij voerden met de schoolopleider een goede onderzoeksvraag op, namelijk: ontwikkel activiteiten om op de vier belangrijke gebieden van Taakspel (die bij het spelen van het spel verwacht worden van de kinderen) te oefenen. De studenten waren zorgvuldig in het onderzoeksmatig denken en brachten de verlegenheidsen beginsituatie van de school goed in kaart. De feedback die iets toevoegde kwam vanuit de vraag naar het concretiseren van de activiteiten: stel steeds vast wat de activiteit inhoudt, welke doelstelling deze kent en ga na welke resultaten de kinderen bereiken als de activiteit goed gaat. Het helpt bij het ontwerpen van de activiteiten om dat beeld vooraf helder te hebben. Samenwerken: hoe leer je dat eigenlijk? Als laatste presenteerden twee studenten in de tussenpresentatie hun Comaker met als onderwerp Samenwerken: hoe leren wij dit kinderen aan?. In eerste instantie kozen de studenten er voor het onderwerp te koppelen aan vakinhoud (Taal). Bij nader inzien hebben ze deze koppeling weer losgelaten, om zich te richten op de leerlijn Samenwerken.
De feedback die volgde toen ze deze switch presenteerden was heel praktisch: nemen jullie in die leerlijn ook deelaspecten van samenwerken, deelvaardigheden en bijvoorbeeld ook kindeigenschappen op, zodat je uiteindelijk voor iedere groep kan komen tot activiteiten waarmee leerkrachten met de kinderen deze deelvaardigheden kunnen oefenen, om uiteindelijk beter te leren samenwerken? Ondanks het feit dat deze feedback praktisch lijkt, blijft het ontwerpen van een leerlijn door de hele basisschooltijd heen juist een analytische klus, met hopelijk mooie uitkomsten voor de scho(o)l(en). Belangrijke data o 6 t/m 10 februari: studenten van jaar 1 en 2 starten in nieuwe groep in de praktijk o 24 t/m 28 februari: voorjaarsprogramma o 10 t/m 14 maart: praktijkweek o 24 maart: Hoorcollege Curriculum pabo en de praktijk o 24 maart t/m 4 april: toets- en afrondingsweken o 4 april: deadline input Nieuwsbrief OiS o 10 april: LIO-voorlichting o 16 april: Nieuwsbrief 11 o 28 april t/m 5 mei: meiprogramma o 12 t/m 16 mei: praktijkweek o 22 mei: stagemarkt o 26 t/m 28 mei: veldwerk voor eerstejaars (en enkele tweedejaars gaan mee als begeleiding) o 4 juni: coördinerend schoolopleiders/-instituutsopleidersoverleg (13-15 uur) o 6 juni: deadline input Nieuwsbrief OiS o 9 t/m 20 juni: toets- en afrondingsweek o 18 juni: Nieuwsbrief 12 o 23 juni t/m 4 juli: inhaalweek praktijk Martinette Strik PABO-studenten in de spotlight Door Lilian Kiers Afgelopen vrijdag voerden de tweedejaarsstudenten van de Pabo drie theaterstukken op in de nieuwe bibliotheek. Deze stukken hebben ze binnen één week zelf geschreven, gemaakt, begeleid en ontworpen. Dit deden zij onder begeleiding van hun docenten Kunstzinnige Oriëntatie en van jeugdtheatergroep BonteHond. Als eerste werden de leerlingen meegenomen naar een onbewoond eiland. Hier was een groep gecrashte toeristen die moest overleven en samenwerken. Vervolgens leerden ze in Mattieland dat het niet draait om je uiterlijk, maar om het innerlijk. De laatste groep wilde laten zien dat je ook tevreden mag zijn met jezelf wanneer je niet uitblinkt in één talent. Je mag jezelf waarderen met al je plus- en minpunten. Alle betrokkenen, zowel de leerlingen als de studenten en docenten, hebben genoten en veel geleerd. Dit was voor herhaling vatbaar!