Voorwoord: Het verbeterplan Spelling obs de Lisdodde Daltonschool Het verbeterplan Spelling is gemaakt n.a.v. de klassenbezoeken en daaraan gekoppeld de analyse van de taalopbrengsten. Tijdens de klassenbezoeken heb ik gezien dat er geen uniforme werkwijze wordt gehanteerd wat betreft het gebruik van onze taalmethode Taaljournaal. Vooral bij de hoeveelheid tijd voor keuzemomenten zijn er grote verschillen. Ook is de hoeveelheid instructie per dag en per groep heel verschillend. Daarom is het werken met de methode Taaljournaal tijdens enkele teamvergaderingen als agendapunt besproken. In de teamvergadering van 1 december 2010 is de zorg geuit over de kwaliteit van de spellingsen en is er een inventarisatie gemaakt van wat er precies per dag wordt aangeboden. In de vergadering van 8 december 2010 is daar een verdere uitwerking van gemaakt. Zie hiervoor hoofdstuk 1. Ook de analyse van de opbrengsten verschaft extra informatie over de taalresultaten. Naar aanleiding van deze analyse kunnen we stellen dat het onderdeel spelling in vergelijking met andere onderdelen uitvalt. In hoofdstuk 2 wordt dit weergegeven. In de teamvergadering van 2 maart 2011 hebben we vastgelegd welke sen er in de verschillende groepen gegeven moeten worden. Bovendien geeft de methode Taaljournaal een duidelijk opbouw weer van de wijze van corrigeren. Ook het corrigeren en daarbij het kritisch leren kijken naar je eigen schriftelijk werk is een verbeterpunt voor taal / spelling. Daarom hebben we ook afspraken gemaakt over hoe we het schriftelijk werk voor taal van kinderen corrigeren. Het overzicht van de sen per groep (ook op welke dag) en de opbouw van het corrigeren staat in hoofdstuk 3. Het geheel moet er toe bijdragen dat er een systematische werkwijze t.a.v. spelling wordt gehanteerd. En uiteindelijk moeten hierdoor de resultaten voor spelling verbeteren. We willen dit bereiken door het jaarlijks volgen van de spellingsopbrengsten. Anne Koopman directeur obs de Lisdodde Daltonschool
Hoofdstuk 1 In de vergadering van 1 december 2010 hebben we een inventarisatie gemaakt van de sen die de leerkrachten nu geven in hun groep. We kwamen tot dit punt, omdat tijdens de klassenbezoeken en de gesprekken met de leerkrachten opviel, dat niet iedereen op dezelfde manier omgaat met de taalmethode. Er bestaan grote verschillen in de hoeveelheid van het schriftelijk werk, de hoeveelheid instructie en in de hoeveelheid tijd voor de keuzemomenten. Tijdens de teamvergaderingen discussiëren we regelmatig in groepen, die een afspiegeling zijn van de school. De volgende punten zijn uit de discussie in groepen gekomen: Wat kunnen we extra aan spelling doen? Moeten we 2 dagen aan keuzeactiviteiten besteden? Huiswerk? Groep 1: de kopieerbladen voor spelling zijn onder de maat (vaak puzzeltjes). - Pre teaching kan heel mooi via de pakketten van Taaljournaal. - Let bij keuzeactiviteiten op dat de leerlingen niet alleen de internetopdracht doen. - Spelling oefenen in de klas in spelvorm. Groep 2: Extra aandacht voor spelling i.p.v. 2 keer keuzeactiviteiten - Extra van het woordpakket in een apart schrift / op het bord. - Zijn er speciale oefeningen voor het digitale schoolbord? Bart en René gaan dit onderzoeken. Groep 3: Eén keuzeactiviteit i.p.v. 2 - Huiswerk werkwoordspelling in groepen 7 en 8 Groep 4: Structureel extra dictee / oefening - Ajodakt spellingswerkboeken - Eén keuzeactiviteit i.p.v. 2 Deze uitkomst was mede aanleiding om tijdens de volgende vergadering het taal en spellingonderwijs als agendapunt weer aan de orde te stellen. De teamvergadering van 8 december 2010 werd gebruikt om per bouw aan elkaar te presenteren welke taalactiviteiten de parallelgroepen per week op het programma hebben staan. Hieronder is een overzicht van de notulen van die vergaderingen. Teamvergadering 8 december 2010 groep 4 en 5: Op maandag en woensdag wordt gewerkt met het boek en is er een uitgebreide instructie. Op dinsdag en donderdag zijn er keuzeactiviteiten. Op vrijdag wordt een spel aangeboden In de praktijk: Op maandag en woensdag gewoon volgens de methode. Er wordt rekening gehouden met het schrijven van taal. In de wordt vaak gevraagd 1a etc. op te schrijven. Wij vragen ook hele zinnen te schrijven. Er wordt één keuze aangeboden. De leerkracht bepaalt zelf wat de leerlingen gaan doen. Het aantal
keuzeactiviteiten wordt beperkt of de leerkracht kiest 1 opdracht. In de sen wordt het schrijven van taal, zoals in invulsen het geval was, gemist. Er is nog geen uniforme invulling voor de donderdag sen. De volgende suggesties worden genoemd: Nieuwsbegrip: dit is eigenlijk begrijpend lezen. Het schrijven van zinnen. Er moeten dan zinnen gemaakt worden met de woorden van de week. Het werken met sterkaarten. Het schrijven van een verhaal of stelopdracht. De vrijdag vervalt nog wel eens i.v.m. de lange reken op deze dag. In principe is dit vaak een spel. Spelling: Dit wordt op drie dagen gedaan. De instructie wordt op dinsdag gegeven. Soms wordt er op vier dagen aan spelling gewerkt. Wanneer er wordt aangegeven dat er extra wordt geoefend met de woordpakketten, dan kan dat op kaartjes, wat zeer goed werkt. Er zijn nog geen eenduidige afspraken gemaakt. Teamvergadering van 8 december 2010: Korte samenvatting van de punten 9 en 10 door de groepen 6, 7 en 8. Welke dag welke taalactiviteit: - op maandag de woordenschat - op woensdag de taalbeschouwing - op vrijdag toets of een taalactiviteit uit het activiteitenboek. - op dinsdag of donderdag een keuzeactiviteit De groepen 7 beschouwen het kopieerblad als een taal, de andere groepen doen dat niet, die zetten het erbij op de taak. Iedereen is van mening dat er niet genoeg taal wordt aangeboden. Ook zijn er onderdelen die veel te weinig aan bod komen. De leerkrachten hebben daar verschillende oplossingen voor bedacht, maar er zit nog geen doorgaande lijn in. Hetzelfde geldt voor spelling en stellen. Er zijn leerkrachten die 2x het dagboek en 1x een stelopdracht laten doen, maar dat doet niet iedereen. Het voorstel is, dat er tijdens een bouw of werkvergadering per parallelgroep een map wordt gemaakt met spelling. Op de volgende bladzijde is een overzicht van de analyses van de laatste drie jaren.
Analyse Spelling Cito SVS en SP2008 Jaar 2007 2008 Toets:SP 2008 Aantal lln Aantal DE scores percentage Groep 3 74 1 Groep 4 72 20 Totaal 146 21 14,3% Toets: SVS Groep 5 68 23 Groep 6 74 13 Groep 7 56 12 Groep 8 61 7 Totaal 259 55 21,2% Toets: SVS+SP Totaal 405 76 18,7% Jaar 2008 2009 Toets:SP 2008 Aantal lln Aantal DE scores percentage Groep 3 77 1 Groep 4 72 10 Groep 5 71 23 Groep 6 70 17 Totaal 290 51 17,5% Toets: SVS Groep 7 74 13 Groep 8 58 15 Totaal 132 28 21,2% Toets: SVS+SP Totaal 422 79 18,7% Jaar 2009 2010 Toets:SP 2008 Aantal lln Aantal DE scores percentage Groep 3 82 12 Groep 4 75 8 Groep 5 66 24 Groep 6 71 15 Groep 7 70 21 Totaal 364 80 21,9% Toets: SVS Groep 8 73 11 Totaal 73 11 15% Toets: SVS+SP Totaal 437 91 20,8% Tijdens de laatste drie schooljaren (2007 t/m 2010) is het gemiddelde van de percentages van leerlingen met een D of E score 19,4 %. Eenvoudig gezegd heeft één op de vijf kinderen een probleem met spelling. Dat is naar onze mening te veel. We willen in eerste instantie onderzoeken in hoeverre we betere resultaten kunnen krijgen door meer aandacht voor spelling tijdens de taalsen en door het maken van gelijke afspraken voor spelling / taal voor alle groepen.
Hoofdstuk 3 De voorgaande analyse geeft aan dat we moeten gaan inzetten op het verbeteren van spelling. In verschillende vergaderingen hebben we samen gekeken op welke dagen de sen van taal en spelling worden gegeven. Dat kwam niet helemaal overeen. We zijn toen samen tot een matrix gekomen waarin alle onderdelen van de taal en spelling aan bod komen. In de teamvergadering van 2 maart 2011 gingen alle leerkrachten akkoord met de voorgestelde afspraken rondom taal. Wel waren er nog enkele aandachtspunten die meegenomen zijn in het overzicht. Het gaat hierbij om aandachtspunten die betrekking hebben op de zelfcorrectie van de spelling. De groepen 7 en 8 gaan op dezelfde wijze corrigeren als groep 6. Eerst kijken leerlingen zelf na. Wanneer er nog fouten in staan dan zet de leerkracht een kruisje voor de zin waarin de fout staat, de leerling zoekt de fout op en verbetert het. Dit al wordt z.s.m. ingevoerd. De afspraken komen op het extern bureaublad, in de afsprakenmap onder correctie en spelling. Taal en spelling in de groepen 4 t/m 8. Taal Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Maandag Dagboekschrift week bespreken (semantiseren) week op het bord. Dagboekschrift Woordenschat week op het bord Dagboekschrift Woordenschat week op het bord Dagboekschrift Woordenschat week op het bord Dagboekschrift Woordenschat week op het bord Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag huiswerk Keuzeactiviteit + instructie Door de leerkracht Stelopdracht Sterkaart Toets Taalspel of taalbeschouwings Keuzeactiviteit +instructie Door de leerkracht Kinderen maken zelfst. 2 blz. van het boek Stelopdracht, 10 goede zinnen maken met de woorden van de week Sterkaart in duo s Toets Taalspel of taalbeschouwings Keuzeactiviteit + instructie Door de leerkracht Toets of * woordenschat Keuzactiviteit + instructie Door de leerkracht Toets of Keuzeactiviteit + instructie Door de leerkracht Toets of * Het nakijken van het huiswerk van de woordenschat valt ook onder een taal.
Spelling Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 Maandag op het bord op het bord op het bord op het bord op het bord Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag huiswerk Start met het verhaal, het woordpakket en 1e blz. werkboek Opdrachten werkboek bespreken Terugkoppeling vorige dag + 2e blz. werkboek Terugblik instructie afmaken Zwakke spellers: extra instructie Sterke spellers: sterkaart mixtoets of remediëren met sterkaarten en kopieerbladen voor thuis met bijbehorende regel Introductie, oriëntatie en verhaal Opdrachten werkboek bespreken en nakijken Terugblik van dinsdag, welke regels hoe pas je ze toe Opdrachten werkboek bespreken en nakijken Zelfstandig werken aan keuzeopdrachten op het kopieerblad. Zwakke spellers samen aan de instructietafel Sterke spellers sterkaart 3e week mixtoets 3x per jaar beoordelingstoets voor thuis met bijbehorende regel Spellingswerkboek spelling Oefenen met het digibord mixtoets of voor thuis met bijbehorende regel Spellingswerkboek 1 e blz Spellingswerkboek 2 e blz. en kopieerblad Slagwerk werkwoordspelling mixtoets of *Werkwoord spelling 1 x per 2 weken Spellingswerkboek Herhalen woordpakket. mixtoets of *Werkwoord spelling iedere week * Het nakijken van het huiswerk spelling in de groepen 7 en 8 zijn ook volwaardige spellingssen.
Tijdens de vergaderingen over het gebruik van de methode viel op, dat niet iedere leerkracht precies op de hoogte is van de leerlijn zelfcorrectie. Het is van groot belang dat kinderen kritisch omgaan met het gebruik van de spellingsregels. Tijdens de dictees gaan de woorden vaak wel goed, maar tijdens de vrije opdrachten worden dan dezelfde woorden fout geschreven. Vandaar dat we de hele methode hebben nagelezen en de opbouw van zelfcorrectie op een rij hebben gezet. Bij spelling willen we de kinderen stimuleren zelf goed na te denken over de gemaakte fouten en de toe te passen spellingsregels. Zelfcorrectie spelling Groep 4 Groep 5 Groep 6 Groep 7 Groep 8 1e deel vh jaar: De leerkracht kijkt na en schrijft het fout geschreven woord goed onder de. De leerling schrijft dit over. 2e deel vh jaar: De leerkracht kijkt na en zet een golfje onder het fout geschreven woord. De leerling schrijft het woord opnieuw onder de en nu goed. De leerling moet zelf nadenken waar de fout zit en welke regel moet worden toegepast. Bij de taal Kinderen kijken hun werk zelf na of in tweetallen. 1e deel vh jaar: De leerkracht kijkt na en zet een golfje onder het woord. (zie groep 4) 2e deel vh jaar: De leerkracht zet een of meerdere kruisjes voor de regel waarin een fout is gemaakt. De leerling gaat op zoek naar de fout en zet de woorden goed onder de. We maken gebruik van de regels en het wegenplan. Kinderen kijken hun werk zelf na en verbeteren dit. Zie groep 5 Kruisje voor de zin. In de taal maar ook in het dagboekschrift en het spellingwerk boek Leerlingen maken gebruik van het opzoekboek. Leerlingen schrijven hun eigen moeilijke woorden in hun moeilijke woorden schrift zodat ze deze later nog eens kunnen opzoeken. Kinderen kijken hun werk zelf na en verbeteren de fouten met behulp van het opzoekboekje of een woordenboek. Zie groep 6. Kruisje voor de zin waarin de fout staat, de leerling zoekt de fout en verbetert die. Kinderen kijken hun werk zelf na en verbeteren de fouten met behulp van het opzoekboekje of een woordenboek Zie groep 7. Kinderen kijken hun werk zelf na en verbeteren de fouten met behulp van het opzoekboekje of een woordenboek.
Hoofdstuk 4: Borging en evaluatie. Na realisatie van dit plan volgt een bespreking van de inhoud van dit plan met het team en de medezeggenschapsraad. Het verbeterplan voor het team wordt besproken tijdens de teamvergadering op woensdag 13 april 2011. In het schooljaar 2011 2012 gaan de directeur en de ib ers op klassenbezoek om de taalsen te observeren. Na het klassenbezoek is er een korte nabespreking met de leerkracht. Knelpunten worden genoteerd, maar ook veel aandacht voor de sterke punten. Aan het eind van het schooljaar 2011 2012 wordt het geheel met het team tijdens een teamvergadering geëvalueerd. De resultaten / de opbrengsten worden jaarlijks met het team besproken. Dus ook de taalopbrengsten en nog specifieker de opbrengsten voor spelling.