Flevoland maakt werk van duurzame energie Hans Rijnten Provincie Flevoland Chris de Visser Acrres Pieter Bergmeijer Trilance 6 december 2007 Workshop bioraffinage 1
Inhoud presentatie Flevoland maakt werk van duurzame energie Bio-energie en groene grondstoffen Praktijkvoorbeelden Kritische succesfactoren Ondersteuning vanuit de overheid ACRRES en het Oregano-project 6 december 2007 Workshop bioraffinage 2
Flevoland maakt werk van duurzame energie Ambitie duurzame energie 60% in 2013 Koppeling doelstelling voor duurzame energie en economie/werkgelegenheid Inzetten op 3 sporen: Windenergie Bio-energie en groene grondstoffen Gebouwde omgeving 6 december 2007 Workshop bioraffinage 3
Bio-energie & groene grondstoffen Biomassa GFT, teelt, import, agro-residuen Omzetting fermentatie, vergisting, vergassing, torrefactie, pyrolyse,.. Producten energie, chemicaliën en voeding Elektriciteit Groen Gas Bio-brandstoffen: bio-ethanol bio-diesel Materialen en Bio-chemicaliën Voedingsbestanddelen 6 december 2007 Workshop bioraffinage 4
Bio-energie & groene grondstoffen Bestuurlijke en politieke ambitie provincie, Economisch sterke agrarische sector, Innovatieve kracht MKB, Concentratie R&D/advies/opleiding, Ruimte: productie, verwerking en logistiek en praktijkvoorbeelden bieden kansen om te bouwen aan lokale ketens voor bioraffinage met toegevoegde waarde voor regionale economie! 6 december 2007 Workshop bioraffinage 5
Praktijkvoorbeelden o.a. 1. Orgaworld Lelystad 2. Nuon Houtverbranding - Lelystad 3. Project biogas Flevoland (4 pilots) 4. AquaPhyto - Zeewolde; algenkweek 5. WUR/ACRRES; Application Centre for Renewable RESources - Lelystad 6. Bio-ethanolproductie; Soepenberg 7. Splainex; pyrolyse productie- en testfaciliteit 6 december 2007 Workshop bioraffinage 6
7 2 1 6 5 3 3 3 3 4 6 december 2007 Workshop bioraffinage 7
Kritische succesfactoren Bio-energie & groene grondstoffen speerpunt in (Provinciaal) beleid Concentratie van R&D/advies/opleiding en koppeling met bedrijfsleven (ACRRES) Agrarische sector in Flevoland drijvende kracht Ruimte voor schaalvergroting (Experimenteer)ruimte voor innovatie Clustervorming; vraag/aanbod/kennis Coördinatie 1-loketfunctie bio-energie 6 december 2007 Workshop bioraffinage 8
Ondersteuning overheid Visievorming: faciliteren onpartijdige denktank die transitiespoor bioraffinage vormgeeft; Ruimtelijk spoor: overheden in gesprek over bieden van ruimte; Vergunningverlening: (experimenteer)ruimte bieden voor innovatie; 1-loket: accountmanager voor afstemming van vraag en aanbod en koppeling van projecten en processen. 6 december 2007 Workshop bioraffinage 9
ACRRES Toepassingscentrum voor Duurzame Energie & Grondstoffen Missie: Ontwikkelen, testen en demonstreren van duurzame energieproducten en toepassingen van duurzame grondstoffen en reststromen. Samen met bedrijfsleven, onderwijs, kennisinstellingen belangenorganisaties, overheden 6 december 2007 Workshop bioraffinage 10
Experimenteerruimte 1200 ha Grens platteland bebouwing (industrieterrein & woonwijk) Kennis van WUR Ligging Oost-West As Flevoland Nauw contact met gemeente en provincie Ruime praktische ervaring met productie van biomassa (duurzaamheid, sturing productie) 6 december 2007 Workshop bioraffinage 11
4 Pijlers Experimenteren Leren Demonstreren Testen 6 december 2007 Workshop bioraffinage 12
Activiteiten en plannen Oreganoketen: bioraffinage Etherische olie Antioxidanten Energie Windenergie: 52 MW Biodieseldemo in landbouwtrekkers Testlocaties windmolens en zonne-energie Mestvergisting en koppeling van processen Ontwikkeling prototypes. 6 december 2007 Workshop bioraffinage 13
Kritische succesfactoren 1. Bio-energie & groene grondstoffen speerpunt in (Provinciaal) beleid 2. Concentratie van R&D/advies/opleiding en koppeling met bedrijfsleven (ACRRES) 3. Agrarische sector in Flevoland drijvende kracht 4. Ruimte voor schaalvergroting 5. (Experimenteer)ruimte voor innovatie 6. Clustervorming; vraag/aanbod/kennis 7. Coördinatie 1-loketfunctie bio-energie 6 december 2007 Workshop bioraffinage 15
Speerpunt provinciaal beleid Hoe van speerpunt in beleid naar actie en implementatie in de praktijk? Is potentie aanwezig? Welke instrumenten worden ingezet? Afstemming provinciaal en gemeentelijk beleid 6 december 2007 Workshop bioraffinage 16
ACRRES: bundeling van kachten Strategische samenwerking of samenwerking op projectbasis? Hoe synergie bereiken tussen partners? Op welke basis onderzoek koppelen met bedrijfsleven? Verhouding pre-competitief competitief onderzoek Bioraffinage (oregano): interactie opeenvolgende stappen 6 december 2007 Workshop bioraffinage 17
Ruimte voor schaalvergroting Ruimtelijke visie vereist om groene grondstoffen te faciliteren. Hoe afstemming realiseren tussen betrokken partijen (overheden, bedrijven, belangenbehartigers)? Pro-actieve vergunningverlening 6 december 2007 Workshop bioraffinage 18
Experimenteerruimte Vergunningbeleid: tijdelijke ontheffing of vergunning (ACRRES)? Bereidheid tot nemen van risico s Geduld 6 december 2007 Workshop bioraffinage 19
Oregano Etherische olie met carvacrol Antimicrobiële activiteit Nieuwe selecties Toepassing als diervoederadditief Perspectief om dierziektes tegen te gaan in verpakkingsmaterialen antioxidanten als conserveermiddel 6 december 2007 Workshop bioraffinage 20
Keten 6 december 2007 Workshop bioraffinage 21
Oregano-case en kritische succesfactoren Optimalisatie van opeenvolgende stappen (cascade) Bereidheid tot risico bij agrarisch ondernemers onderling vertrouwen Samenwerking onderzoek - bedrijfsleven Provincie heeft risico durven lopen Veel tijd nodig voor de volledige ontwikkeling samenwerking met verschillende partners per processtap 6 december 2007 Workshop bioraffinage 22