Personen en Familierecht

Transcriptie

1 1ste bach rechten Personen en Familierecht Smvt boek Q uickprinter Koningstraat Antwerpen R EUR

2 Nieuw!!! Online samenvattingen kopen via

3 PERSONEN EN FAMILIE RECHT 2015 Peelman Annouk P&F

4 HOOFSTUK 2: IDENTITEIT Afdeling 1. De feitelijke identiteit: de persoonlijkheidsrechten 1. Waar gaat het over? 2. Kenmerken 3. Overzicht Afdeling 2. De juridische identiteit 1. De staat van de personen A. Waar gaat het over? B. Kenmerken Context 4 : bedenkingen bij de staat van persoon 2. De vordering van staat A. Situering B. Kenmerken 3. Het bezit van staat A. Waar gaat het over? Context 5: prenataal bezit van staat? B. Functies Afdeling 3. De identificatie van de persoon 1. Waar gaat het over? 2. Namen A. Naam 1. Begrip 2. Eerste toekenning 3. Latere wijzigingen B. Voornaam C. Aard en kenmerken van familie en voornaam D. Buitengewone namen Context 6: What s in a name? 3. Woonplaats en verblijfplaats A. Woonplaats B. Verblijfplaats 4. Geslacht A. Waar gaat het over? Context 7: m/v? B. Eerste toekenning C. latere wijzigingen Afdeling 4. Registratie en publiciteit 1. Burgerlijke stand 2. Bevolkingsregister 3. Rijksregister 4. Identiteitsdocumenten 5. Belgisch Staatsblad 6. Dagbladen Peelman Annouk P&F

5 HOOFDSTUK 3: BELGEN EN VREEMDELINGEN DE NATIONALITEIT Afdeling 1. Waar gaat het over? Context 8: Sire, er zijn geen Belgen meer Afdeling 2. Kenmerken van het Belgische nationaliteitsrecht Afdeling 3. De algemene bepalingen van het WBN Afdeling 4. Verwerving van de Belgische nationaliteit 1. Toekenning van de Belgische nationaliteit A. Op basis van de afstamming: ius sanguinis B. Op basis van de geboorte in België: ius soli 2. Verkrijging van de Belgische nationaliteit A. Nationaliteitsverklaring B. De naturalisatie Afdeling 5. Het verlies van de Belgische nationaliteit 1. Vrijwillige afstand 2. Automatisch 3. Op grond van vervallenverklaring HOOFDSTUK 4: VERWANTEN DEFINITIE VAN VERWANTSCHAP Afdeling 1. Waar gaat het over? Afdeling 2. Belgische rechtsethiek HOOFDSTUK 5: PERSONEN Afdeling 1. Waar gaat het over? Afdeling 2. Het begrip persoon Afdeling 3. Vanaf wanneer is iemand persoon? Context 9: Het menselijke leven voor de geboorte Afdeling 4. Tot wanneer is iemand persoon? 1. Tot aan zijn overlijden Context 10: Het menselijke leven na de dood 2. Tot aan de gerechtelijke verklaring van overlijden van vermisten 3. Tot aan het alsof overijden van de afwezigen A. Het vermoeden van afwezigheid 1. Toepassingsvoorwaarden 2. Gevolgen A. Algemeen B. Gerechtelijk bewind 3. Einde B. De verklaring van afwezigheid: het alsof overlijden Peelman Annouk P&F

6 HOOFDSTUK 6: ONBEKWAMEN EN ONDER BEWIND GESTELDEN Afdeling 1. Waar gaat het over? Afdeling 2. Onbekwaamheid Afdeling 3. Bewind HOOFDSTUK 7: MINDERJARIGEN Afdeling 1. Inleiding Afdeling 2. Niet ontvoogde minderjarigen 1. De onbekwaamheid 2. Het bewind A. Inleiding B. Ouderlijk bewind C. Voogdij 1. Ontstaan en einde van de voogdij 2. De voogdijorganen 3. Werking van de voogdij 4. Controle van de voogdijorgangen 5. Het einde van de voogdij (opdracht) D. Andere vormen van voogdij Afdeling 3. Onontvoogde minderjarigen HOOFDSTUK 8: MEERDERJARIGE BESCHERMDE PERSONEN Afdeling 1. Waar gaat het over? Afdeling 2. Toepassingsgebied 1. Meerderjarigen 2. Gezondheidstoestand 3. Verkwisting Afdeling 3. Buitengerechtelijke Bescherming 1. (On)geldigheid van rechtshandelingen A. Bij leven B. Na overlijden 2. Informeel bewind A. Situering B. Voorzorgsvolmacht (buitengerechtelijke bescherming sensu stricto) 1. Inleiding 2. Toepassingsgebied 3. Aanvang 4. Inhoud 5. Einde C. Informeel bewind binnen huwelijk of wettelijke samenwoning Peelman Annouk P&F

7 Afdeling 4. Rechterlijke bescherming 1. De onbekwaamheid A. Bepaling van de onbekwaamheid 1. Onder algemene titel of bijzonder 2. Volledig of beperkt 3. Duur B. Sanctionering C. Aanvang en einde 2. Het bewind A. Situering B. Organisatie 1. De vrederechter 2. De procureur des Konings 3. De bewindvoerder 4. De bewindvoerder ad hoc 5. De bijzondere bewindvoerder 6. De vertrouwenspersoon 7. Andere persoon of instelling 8. Personen die bijstaan in beheer 9. De vergunde kredietinstelling 10. De rechtnisch adviseur 11. Het sociale netwerk C. Werking 1. Algemene bepalingen 2. Bijstand 3. Vertegenwoordiging en beheer D. Informatie en verslag E. Controle en aansprakelijkheid 1. De bewindvoerder 2. De vertrouwenspersoon F. Aanvang en einde G. Bewind uitgeoefend door de ouders 3. De gemeenschappelijke bepalingen A. Publiciteitsmaatregelen B. Administratief dossier C. Betekeningen en kennisgevingen Afdeling 5. Oudere regelingen (overgangsrecht) 1. Inleiding 2. Gerechtelijke onbekwaamverklaring A. De onbekwaamheid B. Het bewind 3. Toevoeging van een gerechtelijk raadsman A. de onbekwaamheid B. Het bewind 4. Verklaring in staat van verlangde minderjarigheid A. De onbekwaamheid B. Het bewind 5. Voorlopig bewind A. De onbekwaamheid B. Het bewind 1. Organisatie van het voorlopig bewind 2. Werking 3. Controle op de voorlopig bewindvoerder Peelman Annouk P&F

8 HOOFDSTUK 9: GEESTENSZIEKEN DWANGOPNEMING EN BEHANDELING Afdeling 1. Waar gaat het over? Afdeling 2. Exclusief karakter van de wet Afdeling 3. Materiële toepassingsvoorwaarden 1. Geesteszieke 2. Gevaar 3. Causaal verband tussen geestesziekte en gevaar 4. De toestand moet de opneming vereisen 5. Geen andere geschikte behandeling Afdeling 4. Maatregelen 1. Behandeling in een ziekenhuis 2. Verpleging in een gezin 3. Waarborgen Afdeling 5. De bekwaamheid van de opgenomen geesteszieke HOOFDSTUK 10: ECHTGENOTEN Afdeling 1. Waar gaat het over? Afdeling 2. Aangaan 1. Grondvoorwaarden A. Leven B. Geslacht C. Toestemming 1. Algemeen 2. Wilsgebreken Context 11: Fort Europa D. Bekwaamheid 1. Minderjarigen 2. Meerderjarige beschermde personen E. Twee personen D. Monogamie Context 12: The more the merrier? G. Incestverbod Context 13: Een recht op incest? 2. Vormvoorwaarden en preventieve controle 3. Nietigheid van het huwelijk 4. Bewijs Afdeling 3. Inhoud 1. Algemeen 2. Persoonsrechtelijke inhoud van het huwelijk A. Samenwoning B. Bijstand C. Getrouwheid Peelman Annouk P&F

9 Context 14: Betrapt! D. Normale seksuele betrekkingen onderhouden E. Voortplanting 3. Vermogensrechtelijke inhoud van het huwelijk A. De bescherming van de voornaamste gezinswoning en het huisraad 1. Bescherming van de gezinswoning 2. De bescherming van het huisraad B. De hulp en bijdrageplichten 1. De hulpplicht 2. De bijdrageplicht 3. Verband en onderscheid tussen hulp en bijdrage plichten 4. Handhaving C. De hoofdelijke gehoudenheid 4. Dringende maatregelen A. Toepassingsvoorwaarden B. De maatregelen 1. Verboden maatregelen 2. Gezag, verblijf en persoonlijk contact 3. Begroting, wijziging of afschaffing van uitkeringen tot levensonderhoud 4. Verblijfplaats van de echtgenoten 5. Goederen van de echtgenoten 6. Persoon en goederen van derden 7. Buitengewone maatregelen in geval van absolute hoogdringendheid 8. Geldingsduur 5. Nietigverklaring van handelingen 6. De feitelijke scheiding Afdeling 4. Ontbinding 1. Ontbinding door overlijden 2. Ontbinding door echtscheiding. Inleiding A. De echtscheiding in het algemeen B. Het Belgische echtscheidingsrecht 1. De echtscheiding zonder onderlinge toestemming Context 15: de pot en de ketel 2. De echtscheiding met onderlinge toestemming 3. Verhouding tussen EOO en EOT 4. Onbekwamen 3. De echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk (EOO) A. De gronden 1. Algemene opmerkingen 2. De dadelijke EOO 3. De feitelijke scheiding en het herhaalde verzoek tot echtscheiding B. Voorlopige maatregelen C. De gevolgen van EOO 1. Ontbinding van het huwelijk 2. Wederzijds verval van vooroordelen (art. 299 BW) 3. De partneralimentatie na de echtscheiding (art. 301 BW) 4. De kinderen 4. Echtscheiding door onderlinge toestemming A. Algemeen B. Voorwaarden 1. Een voorafgaande overeenkomst Peelman Annouk P&F

10 2. Wijzigingen aan de voorafgaande overeenkomsten tijdens de procedure C. Gevolgen 1. De ontbinding ex nunc van het huwelijk 2. Wijzigingen aan de voorafgaande overeenkomsten Afdeling 5. Scheiding van tafel en bed HOOFDSTUK 11: WETTELIJKE SAMENWONERS Afdeling 1. Waar gaat het over? Context 18: De wettelijke samenwoning afschaffen? Afdeling 2. Aangaan 1. Grondvoorwaarden 2. Vormvoorwaarden Afdeling 3. Inhoud Afdeling 4. Ontbinding 1. Gronden en procedure 2. Gevolgen HOOFDSTUK 12: FEITELIJKE SAMENWONERS Afdeling 1. Waar gaat het over? Afdeling 2. Aangaan Afdeling 3. Inhoud Afdeling 4. Ontbinding Context 19: naar een dwingende relatiebescherming? HOOFDSTUK 13: OUDERS Afdeling 1. Wie zijn de ouders? 1. Juridisch ouderschap 2. Biologisch ouderschap Context 20: het recht op kennis van de ontstaansgeschiedenis en op erkenning van de familiebanden van een kind 3. Sociaal ouderschap Context 21: nieuw samengestelde gezinnen 4. Intentioneel ouderschap 5. Besluit Afdeling 2. Het recht om (geen) ouder te worden Afdeling 3. De afstamming 1. Historiek van het afstammingsrecht 2. Uitgangspunten in het afstammingsrecht Peelman Annouk P&F

11 A. Titel van de afstamming B. Inhoudelijke uitgangspunten 1. Afweging tussen grondslagen van de afstamming Context 22: de nieuwe mens 2. Afweging tussen belangen C. Procedurele uitgangspunten 1. Bewijs van de afstamming Context 23: schijnerkenningen en gedwongen erkenningen: Fort Europa revisted Context 24: Zwijgen is toestemmen? 2. Afstammingsvorderingen 3. De automatisch gevestigde afstamming A. Vestiging 1. Afstamming langs moederszijde 2. Afstamming langs vaderszijde 3. Afstamming langs meemoederszijde B. Betwisting 1. Gemeenschappelijke regels 2. Afstamming langs moederszijde 3. Afstamming langs vaderszijde 4. Afstamming langs meemoederszijde 4. De erkenning A. Vestiging 1. Gemeenschappelijke regels 2. Afstamming langs moederszijde 3. Afstamming langs vaderszijde 4. Afstamming langs meemoederszijde B. Betwisting 1. Afstamming langs moederzijde en langs vaderzijde 2. Afstamming langs meemoederszijde 5. Gerechtelijke vestiging A. Vestiging 1. Gemeenschappelijke regels 2. Afstamming langs moederszijde 3. Afstamming langs vaderszijde 4. Afstamming langs meemoederszijde B. Betwisting Afdeling 4. De adoptie 1. Waar gaat het over? 2. Historiek 3. Grondvoorwaarden voor de adoptie A. Berusten op wettige redenen Context 25: schijnadopties en gedwongen adopties B. Afweging van belangen C. De burgerlijke staat van de adoptant en de geadopteerde 1. Adoptant(en) 2. Geadopteerde D. Geen adoptie tussen verwanten en aanverwanten E. Leeftijd en leeftijdsverschil F. Adoptiebekwaamheid en geschiktheid G. Leven H. Opeenvolgende adopties Peelman Annouk P&F

12 I. Toestemmingen 4. Inhoud van de adoptie A. Gemeenschappelijke inhoud van de gewone en de volle adoptie B. Bijzondere inhoud van de gewone adoptie C. Bijzondere inhoud van de volle adoptie 5. Einde van de adoptie HOOFDSTUK 14: OPVOEDERS Afdeling 1. Gezag 1. Ouderlijk gezag A. Situering en evoluties. Het kinderrechtenverdrag B. Inhoud van het gezag C. Titularissen van het gezag D. Uitoefening van het gezag 1. Opvoedingsrecht 2. Contact en informatie 2. Andere gezagsvormen A. Voogdij B. Pleegvoogdij C. Pleegzorg D. Overdracht van de materiële bewaring E. Geestesziekenwet F. Feitelijk gezag 3. Contact A. De contactgerechtigden Context 26: de rechtspositie van de verwekker van een kind B. De uitoefening van het recht 4. Handhaving van gezag en contact Afdeling 2. Levensonderhoud 1. De ouderlijke onderhoudsplicht Context 27: onwaardige kinderen Context 28: hocus pocus? 2. Andere onderhoudsvormen A. Overzicht B. De vordering tot uitkering voor levensonderhoud en tegen de vermoedelijke verwekker Afdeling 3. Overheidstoezicht 1. Burgerlijk recht 2. Maatregelen over de ouders A. Voogdij over sociale uitkeringen B. Ouderstage C. Opvoedingsbijstand D. Ontzetting van het ouderlijk gezag 3. MOF: maatregelen over minderjarigen wegens een als misdrijf omschreven feit 4. GAS: gemeentelijke administratieve sancties en administratief stadionverbod 5. IJ: Integrale Jeugdhulp A. Vrijwillige jeugdhulpverlening B. Gerechtelijke jeugdhulpverlening Peelman Annouk P&F

13 HOOFDSTUK 15: VERWANTEN INHOUD VAN VERWANTSCHAP Afdeling 1. Algemene inhoud 1. Huwelijksbeletselen 2. Verbod tot tweezijdige vaststelling van de afstamming 3. Familiale rechten en plichten 4. Keuzenverwantschap Afdeling 2. Onderhoudsplichten 1. Waar gaat het over? 2. Beginselen A. Kenmerken van de onderhoudsrelatie B. Pluraliteit van onderhoudsplichtigen of gerechtigden C. Verhaal D. Verjaring E. Handhavingsrecht 3. Levensonderhoud bij leven 4. Onderhoudsvorderingen tegen de nalatenschap Peelman Annouk P&F

14 HOOFDSTUK 2: Afdeling 1. De feitelijke identiteit: de persoonlijkheidsrechten 1. Waar gaat het over? Mens probeert zich fysiek, psychisch en moreel te ontplooien door al dan niet sociale contacten aan te gaan met anderen identificatie / identificeren Iedereen vormt een persoonlijkheid = het geheel van iemands hoedanigheden, eigenschappen en karaktertrekken die de identiteit van een individu samenstellen. Persoonlijkheidsrechten o Oorsprong: grondrechten = de privaatrechtelijke constructie waarmee persoonlijkheid wordt beschermd Kwalificatie o Op een continuüm van juridische intensiteit: Vrijheid of belang: biedt afweer toepassing buitencontractuele aansprakelijkheidsrecht in geval van schending van persoonlijkheidsrechten (schade aanrichten = vergoeden) Subjectieve rechten: biedt zeggenschap met betrekking tot een welomlijnd voorwerp gekoppeld aan bijzondere sanctie kwalificatie van elk persoonlijkheidsrecht evolueert op zich tussen de twee uitersten van vrijheid & recht Rechtsbronnen: o Rechtsleer: concept ervan ontwikkeld o Rechtspraak: bescherming verschillende persoonlijkheidsrechten o Wetgeving: beschermd persoonlijkheidsrechten o Verdragen Grondwet strafrecht privaatrecht 2. Kenmerken v. persoonlijkheidsrechten Algemeen Bescherming komt toe aan elke persoon (soms bepaalde bv.: auteurs) Ook voor wils of handelingsonbekwaam (vorming door anderen, onder staatscontrole) Nuanceren: triviale vs. levensbelangrijke beslissingen Tegenstelbaar Aan iedereen dus moet door iedereen gerespecteerd worden Negatieve bescherming: als afweerrecht tegen ongewenste beslissingen Positieve zeggenschap: ook wel zelfbeschikkingsrecht Nuanceren: belangenafweging; individuele belangen van verschillende personen tegenover elkaar & individuele belangen tegenover algemeen belang Extra patrimoniaal Ze vallen buiten iemands vermogen Niet vatbaar voor beslag Niet overerf baar Onvervreemdbaar = persoonswaarde zelf kan niet worden vervreemd / toegestane gebruik van een persoonlijkheidsbestanddeel kan worden herroepen Nuanceren: je kan overeenkomst sluiten (fotomodel) & schending bestraffen met Peelman Annouk P&F

15 Geen algemene vertegenwoordiging Deze mogelijkheid is uitgesloten Lastgeving in algemene bewoording is niet mogelijk, bijz. en uitdrukkelijke wel Nuanceren: uitzonderingen voor beschermde personen Onverjaarbaar Zowel door verkrijgende als uitdovende verjaring 3. Overzicht Een vaste nomenclatuur bestaat niet Art. 8 EVRM als aanknopingspunt Recht op eerbiediging: Een binnenste cirkel: persoonlijk leven vormen en beleven zoals hij het verkiest = persoonlijke (levens)sfeer. bv. genderidentiteit De grens: het recht van ieder individu beschermd Ten slotte: recht om relaties aan te knopen, te ontwikkelen en te beëindigen Extra: in BE wordt elk beschermwaardig persoonlijkheidsbelang gekwalificeerd als een afzonderlijk persoonlijkheidsrecht a. De fysieke persoonlijkheid de fysieke persoonlijkheid wordt beschermd voor de geboorte bij leven na het overlijden art. 12 Gw.: in naam van algemeen belang kan iemand in zijn vrijheid worden beperkt of daarvan worden beroofd bv. na een misdrijf art. 23 Gw.: recht op menswaardig leven recht op bescherming van gezondheid men kan zich verzetten tegen bv. uitbaring van afvalverbrandingsoven, plaatsing van GSM mast naast uw huis v fysieke integriteit tijdens het leven wordt enerzijds strafrechtelijk beschermd tegen inbreuken bv. via misdrijf van slagen anderzijds wordt er zeggenschap toegekend ivm het lichaam de fysieke persoonlijkheid wordt voor de geboorte beschermd via een principieel verbod op abortus (art. 350 Sw) op de grens van leven via verbod op doodslag (art. 396 Sw) op het einde van het leven wordt zeggenschap toegekend via wet van de Patiënten rechten en de Euthanasiewet na iemands overlijden wordt het lijk beschermd strafrechtelijk (art Sw) b. De individualiteit Iedereen heeft vrije keuze van bepaalde persoonlijkheidsbelangen zoals het recht op naam, erkenning van gender, geslachtswijziging, beroep, voorgeschiedenis, c. De psychische en morele integriteit (meeste persoonlijkheidsrechten hebben hierop betrekking) Eerbiediging van privéleven: tot iemands privéleven behoren ook affectieve en seksuele betrekkingen en geaardheid (bv. geval van de SM rechter) seksuele geaardheid mag niet zonder sterke reden door derden verspreid worden (art. 8 EVRM en 22 Gw.) Onschendbaarheid van de woning (art. 15 Gw.) Belangenafweging wordt ook hier gemaakt: in het algemene belang zijn bv. sommige Peelman Annouk P&F

16 vormen van seksualiteitsbeleving verboden (pedoseksualiteit art. 372 Sw, overspel art. 213 BW of seks op openbare plaatsen art. 383 Sw) Via rechtersrecht bescherming op afbeelding & recht op goede naam tot stand gekomen d. Collectieve persoonlijkheidsrechten = beschermen het lidmaatschap van een groep Best bekend: familiale persoonlijkheidsrechten Beschermen iemands belangen als lid van een familie Familiale rechten hieronder plaatsen: rechten om familiale relaties tot stand te brengen of beëindigen Ook voor ruimere groepen dan families Kunnen niet worden opgevat als een recht om van een groep lid te worden of te blijven (bv.: art. 18 EVRM geen recht om nationaliteit of burgerschap te verwerven, lidmaatschap kerk is geen recht) e. Processuele persoonlijkheidsrechten Nood aan deze bescherming neemt toe door het belang aan perceptie Bv.: het vermoeden van onschuld & recht op eerbiediging van het privéleven Afdeling 2. De juridische identiteit 1. De staat van de personen A. Waar gaat het over? Naast een feitelijke heeft een persoon ook een juridische identiteit = het geheel van wat hij mag en wat hij heeft Heeft: vermogen = het geheel van rechten en plichten die in geld waardeerbaar zijn Mag: staat = de indeling van een individu in een bepaalde categorie (bepaalt in welke maten je mag deelnemen aan het rechtsverkeer Definitie: het geheel van de status als persoon en de plaats van die persoon binnen de samenleving en binnen familiale betrekkingen (art. 572bis, 1 Ger.W.) een onderscheid van andere personen Indeling in categorieën op basis van: Band met Natie = nationaliteit Persoonlijke eigenschappen = elementen van staat Familiale betrekkingen = verhoudingen van staat Indeling van de staat van de persoon: Staat van persoon in de natie: bepaalt rechtstoestand tegenover de overheid, relevant element is nationaliteit Staat van persoon als enkeling: bepaalt rechtstoestand in het rechterverkeer alg. relevant element zijn fysieke en psychische eigenschappen (leeftijd, gezondheidstoestand, ) Staat van persoon in de familie: bepalen rechtstoestand binnen de verhouding in het bijzonder en in het rechtsverkeer in het algemeen Burgerlijke staat: = in personen en familierecht is enkel de burgerlijke staat van een persoon van belang Peelman Annouk P&F