Chris Van den Wyngaert. Strafrecht en strafprocesrecht

Transcriptie

1 Chris Van den Wyngaert m.m.v. Bart De Smet Strafrecht en strafprocesrecht IN HOOFDLIJNEN Deel 2: Strafprocesrecht Maklu Antwerpen/Apeldoorn

2 Inhoudstafel Beknopte Inhoudstafel Inhoudstafel Beknopte bibliografie Vaak geciteerde wetten v vi xxiii xxviii Boek Titel 4 Strafprocesrecht 669 Deel I De rechten van de verdediging in strafzaken 671 Hoofdstuk 1. Algemene begrippen Begrip en oorsprong Toepassingsgebied rechten van de verdediging in strafzaken 675 a. rechten van de verdediging in strafzaken 675 b. het begrip "strafzaak" 675 c. de rechten van de verdediging in de verschillende fasen van de strafrechtspleging 678 (i) vooronderzoek 678 (ii) strafuitvoering 680 (iii) procedure voor penitentiaire commissies en strafuitvoeringsrechtbanken 680 (iv) procedure voor de raadkamer bij de handhaving van de voorlopige hechtenis 681 (v) procedure tenuitvoerlegging Europees aanhoudingsbevel 681 Hoofdstuk 2. Overzicht Recht op toegang tot de rechter 682 a. betekenis 682 b. recht op toegang tot de bevoegde rechter 684 c. recht op een onafhankelijk en onpartijdig rechter 684 (i) onafhankelijkheid 685 (ii) onpartijdigheid 685 a. subjectieve onpartijdigheid 686 b. objectieve onpartijdigheid Het recht op een eerlijk proces 690 a. de "gelijkheid van wapens" (equality of arms) 690 b. recht op een eerlijke bewijsvoering 691 c. onmiddellijkheidsbeginsel Recht op een openbaar proces 695 a. begrip 695 b. interne openbaarheid 695 c. externe openbaarheid Recht op de behandeling van zijn zaak binnen een redelijke termijn 701 a. begrip 701 b. begin- en eindpunt 702 c. criteria ter beoordeling van de redelijkheid van de duur van het proces d. sanctie bij overschrijding van de redelijke termijn 704 (i) naar Straatsburgs recht 704 VI

3 (ii) naar Belgisch recht 704 (iii) kanttekening Recht niet gedwongen te worden tegen zichzelf te getuigen 706 a. principe 706 b. toepassingen 709 (i) negatieve conclusies m.b.t. het stilzwijgen van de beklaagde 709 (ii) strafbaarstelling van de weigering bepaalde inlichtingen te verstrekken 710 c. het zwijgrecht in België Vermoeden van onschuld 714 a. vermoeden van onschuld en bewijslast 714 b. vermoeden van onschuld en uitspraak over de grond van de zaak 716 c. vermoeden van onschuld en materieel strafrecht Het recht op verdediging 720 a. recht op informatie over de beschuldigingen 720 b. recht op voldoende tijd en faciliteiten ter voorbereiding verdediging 721 c. recht zich zelf te verdedigen of de bijstand te hebben van een raadsman. 723 d. recht getuigen te (doen) ondervragen 728 (i) getuigen a charge 728 kwetsbare getuigen 730 anonieme getuigen 730 (ii) getuigen a décharge 732 (iii) deskundigen 733 e. recht op kosteloze bijstand van een tolk (art.6(3)e) 734 f. recht op hoger beroep 735 g. recht op een effectief rechtsmiddel 735 h. ne bis in idem 736 Hoofdstuk 3. Wettelijke waarborgen bij beperkingen van bepaalde grondrechten Recht op persoonlijke vrijheid Recht op de eerbiediging van de private levenssfeer 741 a. legaliteit 742 b. legitimiteit 743 c. proportionaliteit 744 Deel II De vorderingen die uit het misdrijf voortvloeien 747 Hoofdstuk 1. De strafvordering Algemene beginselen 748 a. strafvordering en vervolging 748 b. strafvordering, burgerlijke vordering en tuchtvordering Personen die de strafvordering uitoefenen 749 a. principe 749 b. ambtenaren openbaar ministerie die de strafvordering uitoefenen 750 (i) de procureur-generaal bij het Hof van Beroep 750 (ii) de procureur des Konings 751 (iii) de federale procureur 751 c. uitzonderingen 752 d. bevoegdheidsconflicten 752 (i) federaal parket en lokale parketten: 752 (ii) "centralisering" van de gerechtelijke onderzoeken Wijze waarop de strafvordering wordt uitgeoefend 753 a. beleid inzake de strafvordering 753 VII

4 b. vervolging 755 (i) het instellen van de strafvordering 755 a. de vordering tot onderzoek 755 b. de rechtstreekse dagvaarding of oproeping per proces-verbaal (art.216quatersv.) 756 c. het bevel tot onmiddellijke verschijning (art.216quinquies Sv) 756 (ii) beperkingen t.a.v. het recht de strafvordering in te stellen 756 a. machtiging 757 b. aangifte 758 c. klacht van de benadeelde 758 c. niet-vervolging: het sepot 758 (i) begrip 758 (ii) onderscheid tussen technisch of processueel sepot en beleidssepot (iii) gevolgen van het sepot 760 (iv) nadelen van het sepot en de manier waarop eraan wordt verholpen d. buitengerechtelijke afhandeling door het parket 761 (i) de minnelijke schikking (art.216bis Sv.) 762 a. begrip 762 b. toepassingsvoorwaarden 763 c. bedrag van de geldsom 764 d. rechten van het slachtoffer 765 (ii) de bemiddeling in strafzaken (art.216ter Sv.) 765 a. begrip 765 b. toepassingsvoorwaarden 766 c. rechten van het slachtoffer 767 d. procedure 767 (iv) kanttekeningen 768 e. administratieve afhandeling van misdrijven: het voorbeeld van de gemeentelijke administratieve sancties 770 \. Personen tegen wie de strafvordering wordt uitgeoefend 773 a. principe 773 b. de immuniteiten 774 (i) de Koning 775 (ii) parlementsleden 775 a. misdrijven in uitoefening van de parlementaire functie 776 b. andere misdrijven 776 c. kanttekeningen 777 (iii) Europarlementsleden 777 a. misdrijven in uitoefening van de parlementaire functie 778 b. andere misdrijven 778 (iv) buitenlandse staatshoofden en regeringsleden 778 a. principe 778 b. ook voor genocide, misdaden tegen de mensheid en oorlogsmisdaden? 779 c. de zaak Yerodia (Internationaal Gerechtshof 14 februari 2002) 780 d. de wet van 5 augustus 2003 en het nieuwe art. Ibis VTSv. 782 e. quid van voormalige staatshoofden en ministers? 783 (v) diplomatieke ambtenaren 784 (vi) consulaire ambtenaren 785 (vii) ambtenaren van internationale organisaties 785 (viii) leden van vreemde strijdkrachten 786 VIII

5 c. bijzondere regels voor bepaalde categorieën personen 787 (i) ministers 787 a. historiek 787 b. art.103 en 125 Grondwet 789 c. kanttekeningen 791 (ii) magistraten en hoge functionarissen (Extra)territoriale gelding van de strafvordering 794 a. misdrijven op Belgisch grondgebied gepleegd 794 (i) ambassades 795 (ii) consulaten 795 (iii) gebouwen van internationale organisaties 795 (iv) het koninklijk paleis 796 b. misdrijven in het buitenland gepleegd 796 (i) facultatief karakter van de vervolgingen 797 (ii) "officieel bericht" van de vreemde overheid of klacht van de benadeelde 797 (iii) de aanwezigheid van de verdachte op Belgisch grondgebied 798 (iv) ne bis in idem 799 (v) speciale filters voor zware inbreuken tegen het internationaal humanitair recht en sommige andere internationale misdrijven 799 c. misdrijven door Belgische militairen in het buitenland gepleegd Prejudiciële vragen en prejudiciële geschillen 800 a. prejudiciële vragen 801 (i) vragen van E.G.- en E.U-recht 801 (ii) vragen van Belgisch grondwettelijk recht 802 b. prejudiciële geschillen Verval van de strafvordering 805 a. de opheffing of vernietiging van de strafwet (art.2 al.2 Sw.) 805 b. amnestie 806 c. de klachtafstand bij klachtmisdrijven 806 d. de dood van de verdachte 807 (i) natuurlijke personen 807 (ii) rechtspersonen 807 e. de verjaring (art VTSv.) 808 (i) begrip 808 (ii) termijnen 809 (iii) berekening van de verjaringstermijn 812 a. aanvang van de verjaringstermijn 812 b. einde van de verjaringstermijn 815 (iv) de stuiting van de verjaring (art.22 VTSv.) 816 a. periode waarin de stuiting kan plaats vinden 816 b. wijze waarop de stuiting plaats vindt 816 c. omvang van de stuiting 817 (v) de schorsing van de verjaring (art.24 VTSv.) 818 a. de behandeling van bepaalde excepties door het vonnisgerecht 819 b. prejudiciële geschillen 820 c. opschorting uitspraak veroordeling 820 d. parlementaire onschendbaarheid 820 e. verzet 820 F. cassatieberoep 821 G. vordering tot heropening strafzaak 821 IX

6 H. de inleiding van de strafvordering bij het vonnisgerecht (voor feiten gepleegd vóór 1 september 2003) 821 (vi) kanttekeningen 822 f. het rechterlijk gewijsde 824 (i) voorwaarden i.v.m. de vroegere uitspraak 825 a. een strafrechtelijke uitspraak 825 b. over de grond van de zaak 826 c. de beslissing moet in kracht van gewijsde getreden zijn 826 d. de beslissing moet uitgaan van een Belgisch strafrechter 827 (ii) voorwaarden i.v.m. de nieuwe vervolgingen 827 a. het moet gaan om dezelfde persoon 827 b. het moet gaan om hetzelfde feit 827 (iii) het ne bis in idem-effect van buitenlandse rechterlijke uitspraken a. de gemeenrechtelijke regeling (art.13 VTSv.) 830 b. de regeling t.a.v. de Schengenlanden en bepaalde EU-lidstaten 832 g. de buitengerechtelijke afhandeling 836 (i) de minnelijke schikking en de bemiddeling door het parket 836 (ii) de onmiddellijke inning op grond van de Wegverkeerswet 837 (iii) de dading door sommige administraties 838 a. dading inzake douane en accijnzen 838 b. dading inzake bepaalde inbreuken op de Prijzenwet 839 c. dading op grond van de Handelspraktijkenwet 839 (iv) de administratieve geldboete 839 Hoofdstuk 2. De burgerlijke vordering Algemene beginselen Personen die de burgerlijke vordering uitoefenen 844 a. personen die rechtstreeks door het misdrijf werden benadeeld 844 b. uitzonderlijk: verenigingen en instellingen van openbaar nut Personen tegen wie de burgerlijke vordering wordt uitgeoefend 846 a. de verdachte 846 b. de burgerlijk aansprakelijke partij 847 c. de rechtsopvolgers van de verdachte Gevallen waarin geen burgerlijke partij stelling mogelijk is Voorwerp van de burgerlijke vordering Wijze waarop de burgerlijke vordering wordt uitgeoefend 850 a. de keuze tussen de burgerlijke rechtbanken en de strafgerechten 850 b. de burgerlijke vordering voor de strafgerechten 853 (i) de strafvordering was reeds aanhangig voor de strafrechter 853 (ii) de strafvordering was nog niet aanhangig voor de strafrechter 854 a. rechtstreekse dagvaarding voor het vonnisgerecht 854 b. de klacht met burgerlijke partijstelling voor de onderzoeksrechter (iii) het ambtshalve aanhouden van de burgerlijke belangen (art.4 al.2 VTSv.) 857 c. de burgerlijke vordering voor de burgerlijke rechtbanken Verval van de burgerlijke vordering 859 a. de afstand van rechtsvordering en dading 860 b. de verjaring van de burgerlijke vordering 860 c. het rechterlijk gewijsde Gezag strafrechtelijk gewijsde t.a.v. burgerlijk gewijsde 862 a. principe 862 b. draagwijdte 863

7 (i) noodzakelijk 864 (ii) zeker 864 (iii) hoofdzakelijk 865 (iv) enkel t.a.v. wie partij was inde strafprocedure Hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden 865 Deel III Het vooronderzoek in strafzaken 869 Hoofdstuk 1. Wijze waarop het onderzoek gevoerd wordt Opsporingsonderzoeken gerechtelijk onderzoek Wijze waarop misdrijven ter kennis komen van de overheid 872 a. klachten, aangiften en ambtelijke vaststellingen 872 (i) klacht 873 (ii) de aangifte door particulieren 873 (iii) de ambtelijke aangifte 874 a. algemeen principe 874 b. bijzondere regeling voor fiscale misdrijven 875 b. proces-verbaal en strafdossier 876 (i) proces-verbaal 876 (ii) strafdossier 877 (iii) vertrouwelijk dossier Wijze waarop misdrijven worden opgespoord en vastgesteld 878 a. situering 878 b. permissieve regel, legaliteit en loyauteit 879 c. sanctionering van onregelmatige opsporingshandelingen 880 d. opsporing en vaststelling van misdrijven en het E.V.R.M 883 (i) gebruik van dwang en geweld 883 a. dwang, gebruik van geweld en art.3 E.V.R.M. 883 b. dwang, gebruik van geweld en de Wet Politieambt. 884 (ii) recht op persoonlijke vrijheid 885 (iii) recht op een eerlijk proces 886 (iv) recht op privacy 887 Hoofdstuk 2. Personen belast met de opsporing en vaststelling van misdrijven Algemene beginselen De leidinggevende magistraten 893 a. het openbaar ministerie 893 (i) de procureur des Konings 893 (ii) de federale procureur 895 b. de onderzoeksrechter 896 (i) algemeen 896 (ii) delegatie van bevoegdheden 897 (iii) ambtelijke opdrachten De politiediensten 900 a. opsporingstaken van de geïntegreerde politiedienst 900 b. verhouding leidinggevende magistraten politiediensten 902 (i) opsporingen in opdracht van procureur des Konings of onderzoeksrechter 902 (ii) autonome opsporing door de politiediensten 902 Hoofdstuk 3. Het opsporingsonderzoek Begrip De heterdaadprocedure 905 a. verrichtingen bij betrapping op heterdaad 905 (i) principe 905 XI

8 (ii) oorsprong van de speciale regels i.v.m. heterdaad 906 (iii) bijzondere bevoegdheden bij betrapping op heterdaad 906 b. "gewone" verrichtingen De proactieve recherche 908 a. algemeen 908 b. voorwaarden (art.28bis 2 Sv.) De bijzondere opsporingsmethoden 911 a. algemeen 911 b. wettelijke regeling 914 (i) algemeen 914 (ii) het plegen van misdrijven in het raam van een bijzondere opsporingsmethode 916 (iii) vertrouwelijk dossier 919 (iv) wettigheidscontrole Het "kaalpluk-onderzoek" Afsluiting van het opsporingsonderzoek 926 a. niet-vervolging: sepot, minnelijke schikking of bemiddeling 927 b. vordering tot onderzoek 927 c. dagvaarding of oproeping voor het vonnisgerecht 928 Hoofdstuk 4. Het gerechtelijk onderzoek Begrip Taakomschrijving van de onderzoeksrechter Saisine van de onderzoeksrechter 931 a. wijze waarop de onderzoeksrechter geadieerd wordt 931 (i) vordering tot onderzoek (art.47 Sv.) 931 (ii) klacht met burgerlijke partijstelling van de benadeelde (art.63 Sv.) (iii) uitzonderlijk: auto-saisine bij betrapping op heterdaad (art.59 Sv.) (iv) de "mini-instructie" 932 b. omvang van de saisine 933 (i) in rem, niet in personam 934 (ii) samenhangende en ondeelbare misdrijven? 934 a. samenhangende misdrijven 935 b. ondeelbare misdrijven 935 c. gevolgen van de saisine Verhouding onderzoeksrechter-procureur des Konings 937 a. situering 937 b. vorderingen van de procureur des Konings t.a.v. de onderzoeksrechter c. rechtsmiddelen 938 (i) hoger beroep door de procureur des Konings 938 (ii) cassatieberoep door de procureur des Konings Rechten inverdenkinggestelde, burgerlijke partij en derde-beslagene tijdens het gerechtelijk onderzoek 940 a. het recht inzage te vragen in het strafdossier (art.61ter Sv.) 940 b. het strafrechtelijk kortgeding (art.28sexies, 61quater Sv. en 61sexies) c. het recht bijkomende onderzoekshandelingen te vragen (art.61quinquies Sv.) 946 (ii) kanttekeningen Afsluiting van het gerechtelijk onderzoek: de regeling van de rechtspleging 949 a. situering 949 b. procedure voorafgaand aan de regeling der rechtspleging 950 XII

9 (i) beschikking tot mededeling van de onderzoeksrechter 950 (ii) eindvordering van de procureur des Konings 950 c. de procedure voor de raadkamer 952 (i) vaststellen datum van verschijning en afhandeling van eventuele verzoeken tot bijkomende onderzoekshandelingen 952 (ii) zitting van de raadkamer 953 d. mogelijke beslissingen van de raadkamer 954 (i) buitenvervolgingstelling of verwijzing 954 a. buitenvervolgingstelling (art.128 Sv.) 954 b. verwijzing naar het vonnisgerecht 955 (ii) de zuivering der "nietigheden" 956 (iii) beslissingen i.v.m. het onderzoek 957 (iv) beslissingen over de grond van de zaak 958 e. rechtsmiddelen tegen de beschikking over de rechtspleging 958 (i) hoger beroep bij de kamer van inbeschuldigingstelling 958 a. hoger beroep door het openbaar ministerie en de burgerlijke partij 958 b. hoger beroep door de inverdenkinggestelde 959 c. termijnen en procedure voor de kamer van inbeschuldigingstelling 961 (ii) cassatieberoep Controle door de kamer van inbeschuldigingstelling 962 a. ambtshalve toezicht op het verloop van de gerechtelijke onderzoeken b. toezicht op langdurige onderzoeken 963 c. toezicht op de regelmatigheid van de rechtspleging 964 (i) zuivering van de "nietigheden" 965 a. welke "nietigheden "? 965 b. wanneer in de procedure? 965 c. op wiens verzoek? 966 d. openbaarheid van de procedure voor de kamer van inbeschuldigingstelling 966 e. "ne bis in idem" 966 f. zuivering van het strafdossier 967 g. cassatieberoep tegen arresten waardoor de "nietigheden " worden gezuiverd 969 (ii) kanttekeningen 969 Hoofdstuk 5. Onderzoeksverrichtingen Het opnemen van klachten en aangiften Identiteitscontroles en het houden van gegevensbestanden 975 a. verzamelen van informatie 975 b. houden van een gegevensbestand 976 c. misdaadanalyses Plaatsbezoek Observatie Ondervraging van de verdachte 980 a. minimumrechten ondervraagde persoon 980 b. ondervraging verdachte binnen opsporingsonderzoek 981 (i) verloop van de ondervraging 981 (ii) vrijheidsberoving ondervraagde persoon 982 c. ondervraging verdachte binnen gerechtelijk onderzoek 983 (i) plicht tot ondervraging? 983 (ii) oproeping verdachte 983 (iii) verloop van de ondervraging 984 XIII

10 (iv) zwijgrecht, cautieplicht en eed 984 (v) samenvattende ondervraging 986 d. ondervraging met behulp van audiovisuele media 986 e. de vrijheidsberoving van de verdachte Inverdenkingstelling van de verdachte 987 a. principe 987 b. rechten inverdenkinggestelde 988 c. impliciete inverdenkingstelling 989 d. inverdenkingstelling en loyauteitsplicht Getuigenverhoor 990 a. getuigenverhoor binnen het raam van een opsporingsonderzoek 990 b. getuigenverhoor binnen het raam van een gerechtelijk onderzoek 991 (i) begrip 991 (ii) oproeping van getuigen 991 (iii) de eedaflegging 992 (iv) spreekplicht en zwijgrecht 993 (v) minderjarige getuigen en minderjarige slachtoffers 995 c. anonieme getuigen 996 (i) gedeeltelijke anonimiteit (art.75bis Sv.) 998 (ii) volledige anonimiteit (art.86bis Sv.) 999 (iii) is de Belgische regeling in overeenstemming met het E.V.R.M? (iv) anonieme tip 1001 d. bedreigde getuigen 1002 (i) toepassingsgebied (art.102 Sv.) 1002 (ii) beschermingsmaatregelen (art. 104 Sv.) 1002 (iii) toepassingsvoorwaarden (art.104 Sv.) 1003 (iv) getuigenbeschermingscommissie (art.103 Sv.) 1003 (v) besluitvormingsprocedure (art.105 Sv.) 1003 e. "medewerkers met het gerecht"? 1004 f. verhoor met behulp van audiovisuele media Inwinnen gegevens bankrekeningen en banktransacties Deskundigenonderzoek 1010 a. het deskundigenonderzoek binnen het raam van een opsporingsonderzoek 1010 (i) algemeen 1010 (ii) autopsie 1011 (iii) bloedmonsters 1011 b. het deskundigenonderzoek binnen het raam van een gerechtelijk onderzoek 1012 (i) algemeen 1012 (ii) niet-tegensprekelijk karakter DNA-onderzoek 1015 a. DNA-onderzoek in het raam van een opsporingsonderzoek 1015 b. DNA-onderzoek in het raam van een gerechtelijk onderzoek Inobservatiestelling Fouillering Onderzoek aan het lichaam Huiszoeking 1021 a. begrip en grondslag 1021 b. toepassingsgebied 1022 c. grond- en vormvoorwaarden 1023 XIV

11 d. huiszoeking bij betrapping op heterdaad 1026 e. huiszoeking met toestemming van de bewoner van het huis 1026 f. beperkingen Andere "zoekingen" Inkijkoperatie Inbeslagneming 1032 a. algemeen 1032 b. zaken die in beslag kunnen worden genomen 1034 c. kunnen zaken die zich bevinden bij een derde worden in beslag genomen? 1035 d. zaken die niet in beslag kunnen worden genomen 1035 e. beheer van de inbeslaggenomen goederen 1036 f. inbeslagneming van voertuigen 1038 g. inbeslagneming van onroerende goederen 1039 h. inbeslagneming in het buitenland 1040 i. beklag tegen beslag: het strafrechtelijk kortgeding 1040 j. bestuurlijke inbeslagneming Databeslag en netwerkzoeking 1041 a. databeslag (art.39bis Sv.) 1041 b. netwerkzoeking (art.88ter Sv.) 1042 c. medewerkingsplicht van particulieren (art.88quater Sv.) Uitgestelde tussenkomst, gecontroleerde aflevering en gecontroleerde doorlevering 1043 a. uitgestelde tussenkomst (art.40bis Sv.) 1044 b. gecontroleerde aflevering en doorlevering 1044 (i) gecontroleerde aflevering 1044 (ii) gecontroleerde doorlevering Schending briefgeheim 1045 a. het onderscheppen van post (art.46ter Sv.) 1045 b. lezen van post (art.88sexies Sv.) Identificatie telefoonnummers en opsporen & lokaliseren van telecommunicatie 1047 a. algemeen kader 1047 b. identificatie van telefoonnummers 1047 c. opsporen of lokaliseren van telecommunicaties Afluisteren van privé-(tele)communicaties 1050 a. situering 1050 b. beschermde communicaties 1050 c. grondvoorwaarden (art.90ter Sv.) 1052 d. personen, zaken en plaatsen die het voorwerp van een afluistermaatregel kunnen uitmaken (art.90ter 1 al.3 Sv.) 1055 e. vormvoorwaarden (art.90quater Sv.) 1056 f. duur van de maatregel 1056 g. afluistering en het beroepsgeheim 1057 h. praktische uitvoering van de maatregel Bijzondere opsporingsmethoden 1059 a. algemeen 1059 b. stelselmatige observatie 1061 c. infiltratie 1063 d. gebruik van informanten 1065 (i) de beloning van tipgevers en informanten 1066 XV

12 (ii) de afscherming van de identiteit van tipgevers en informanten 1066 (iii) de informantenwerking Voorlopige maatregelen t.a.v. rechtspersonen Beknopt voorlichtingsrapport en maatschappelijke enquête 1069 Hoofdstuk 6. De voorlopige hechtenis Algemene beginselen 1071 a. begrip 1071 b. bronnen 1072 (i) de Grondwet 1072 (ii)dewet 1073 (iii) de mensenrechten 1073 c. kenmerken 1074 (i) de voorlopige hechtenis is steeds uitzonderlijk 1074 (ii) de voorlopige hechtenis is geen straf 1075 (iii) de voorlopige hechtenis is geen onderzoeksmaatregel 1075 (iv) de voorlopige hechtenis is steeds voorlopig 1076 (v) voorlopige hechtenis kan enkel door een rechter worden bevolen d. voorlopige hechtenis en andere vrijheidsberovingstitels 1077 (i) de bestuurlijke aanhouding 1077 (ii) de kortstondige vrijheidsbeneming in het kader van een fouillering 1078 (iii) de aanhouding op grond van het vattingsbevel Arrestatie (art.l en 2) 1079 a. begrip 1079 (i) personen bevoegd tot arrestatie 1079 (ii) misdrijven vatbaar voor arrestatie 1080 (iii) is de arrestatieregeling in overeenstemming met de Grondwet en het E.V.R.M.? 1080 (iv) rechten van de gearresteerde 1081 b. de termijn van 24 uur Bevel tot medebrenging (art.3 en 4) Aanhoudingsbevel (art.16) 1084 a. grondvoorwaarden 1084 (i) er moeten ernstige schuldaanwijzingen zijn 1084 (ii) het feit moet strafbaar zijn met een gevangenisstraf van 1 jaar of meer 1085 (iii) de aanhouding moet volstrekt noodzakelijk zijn en de wettelijke redenen voor de verlening van een aanhoudingsbevel moeten aanwezig zijn 1086 b. vormvoorwaarden 1087 (i) de ondervraging door de onderzoeksrechter 1087 (ii) het aanhoudingsbevel moet gemotiveerd zijn 1089 a. ratio legis van de motiveringsplicht 1089 b. inhoud motiveringsplicht (art.16 5) 1089 (iii) het aanhoudingsbevel moet binnen de 24 uur aan de verdachte worden betekend 1090 a. de termijn van 24 uur 1090 b. de betekening van het aanhoudingsbevel Verbod van vrij verkeer (art.20 al.2) Opheffing aanhoudingsbevel (art.25) Aanhoudingsbevel t.a.v. een in vrijheid gelaten of gestelde verdachte Rechterlijk toezicht op de voorlopige hechtenis 1093 XVI

13 a. art.5 E.V.R.M 1093 b. rechtsmiddelen tegen het aanhoudingsbevel 1094 c. handhaving van het aanhoudingsbevel door de raadkamer 1094 (i) draagwijdte van de controle 1094 a. de handhaving van het aanhoudingsbevel na 5 dagen (art.21) 1094 b. de periodieke handhaving door de raadkamer (art.22) 1096 c. controle op langdurige voorlopige hechtenissen 1097 d. de inzage in het strafdossier en samenvattende ondervraging 1098 (ii) procedure 1099 (iii) rechtsmiddelen 1100 a. hoger beroep (art.30) 1100 b. cassatieberoep (art.31) 1101 d. na de regeling der rechtspleging: het verzoek tot voorlopige invrijheid-stelling Voorlopige hechtenis en regeling van de rechtspleging Onmiddellijke aanhouding ter terechtzitting Alternatieven voor de voorlopige hechtenis 1105 a. vrijheid en invrijheidstelling onder voorwaarden 1106 (i) voorwaarden waaraan de vrijheid of invrijheidstelling onder voorwaarden moet voldoen 1107 (ii) voorwaarden die kunnen worden opgelegd 1108 (iii) toezicht op de naleving van de voorwaarden 1109 (iv) rechtsmiddelen 1109 b. vrijheid of invrijheidstelling met borgsom Onwerkzame hechtenis 1112 a. onrechtmatige hechtenis 1112 b. onwerkdadige hechtenis Speciale regimes 1114 a. bevel tot onmiddellijke verschijning (snelrechtprocedure) 1114 (i) algemeen 1114 (ii) feiten waarvoor de onmiddellijke verschijning kan worden bevolen 1115 (iii) bevel tot onmiddellijke verschijning 1115 (iv) onderzoek ter terechtzitting 1116 (v) vernietiging door het Grondwettelijk Hof 1116 b. voorlopige hechtenis van minderjarigen 1117 c. voorlopige hechtenis van militairen Uitlevering 1120 a. begrip 1120 b. soorten uitlevering 1122 (i) onderscheid tussen vervolgings- en executieuitlevering 1122 (ii) onderscheid tussen de actieve en de passieve uitlevering 1122 a. actieve uitlevering 1123 b. passieve uitlevering 1124 c. voorwaarden 1124 (i) er moet een verdrag zijn, gesloten op basis van wederkerigheid 1124 (ii)voorwaarden i.v.m. het feit waarvoor uitlevering wordt gevraagd a. opsommings- en eliminatiemethode 1124 b. de dubbele incriminatie 1125 c. dubbele jurisdictie en dubbele verjaring 1126 d. litispendentie 1127 D. uitsluiting van politieke misdrijven 1127 XVII

14 E. uitsluiting van militaire en fiscale misdrijven 1129 (iii) voorwaarden i.v.m. de gezochte persoon 1129 a. de exceptie m.b.t. nationale onderdanen 1129 b. de vluchtelingenexceptie 1130 (iv) rechtsbedeling verzoekende staat moet aan zekere minimumnormen voldoen 1130 a. de discriminatieclausule 1130 b. de clausule i.v.m. de doodstraf 1131 c. mensenrechten als algemeen uitleveringsbeletsel 1131 d. de uitleveringsprocedure 1131 (i) de vrijheidsberoving van de gezochte persoon 1132 a. de "normale"procedure 1132 b. de spoedprocedure 1132 c. de verkorte procedure en de vereenvoudigde procedure 1134 (ii) het advies van de kamer van inbeschuldigingstelling 1134 (iii) de beslissing van de regering 1135 (iv) rechtsmiddelen 1135 e. specialiteitsbeginsel Europees aanhoudingsbevel 1137 a. begrip 1137 b. bronnen 1137 c. voorwaarden i.v.m. het feit waarvoor overlevering wordt gevraagd 1139 (i) drempelstraf: 12 maanden 1139 (ii) dubbele incriminatie? 1139 (iii) dubbele jurisdictie en dubbele verjaring? 1142 (iv) litispendentie in de staat van tenuitvoerlegging 1143 (v) politieke misdrijven: niet langer een beletsel 1143 d. voorwaarden i.v.m. de gezochte persoon 1144 (i) nationaliteit: niet langer een beletsel 1144 (ii) minderjarigen worden niet overgeleverd 1144 e. voorwaarden i.v.m. de rechtsbedeling in de verzoekende staat 1144 (i) discriminatieclausule 1144 (ii) respect voor mensenrechten 1145 a. probleemstelling 1145 b. weigeringsgrond 'fundamentele rechten' in eab-wet 1146 c. bijzondere garantie bij tenuitvoerlegging van verstekvonnissen (iii) de doodstraf en de levenslange gevangenisstraf 1147 f. andere weigeringsgronden 1147 (i) amnestie 1147 (ii) ne bis in idem 1147 g. procedure 1148 (i) gewone procedure 1148 a. algemeen 1148 b. vrijheidsbeneming ingevolge een Europees aanhoudingsbevel 1149 c. beslissing over de tenuitvoerlegging 1150 d. de overlevering 1150 (ii) procedure in geval van instemming 1151 (iii) specialiteit 1151 Deel IV Het onderzoek ter terechtzitting 1153 Hoofdstukl. Inleiding 1154 Hoofdstuk 2. De bevoegdheid in strafzaken 1155 XVIII

15 1. Algemene bevoegdheidsregels 1155 a. algemene regels 1155 (i) bevoegdheid ratione materiae... (ii) bevoegdheid ratione personae. (iii) bevoegdheid ratione loei b. uitzonderingen op de bevoegdheidsregels. (i) samenhang a. samenhang ratione materiae 1159 b. samenhang ratione personae 1159 c. samenhang ratione loei 1160 (ii) ondeelbaarheid 1160 (iii) verwijzing op grond van de Taalwet Gerechtszaken Bevoegdheidsconflicten 1161 a. algemeen 1161 b. bevoegdheidsconflicten met internationale strafhoven 1163 Hoofdstuk 3. De saisine van de vonnisgerechten Wijze waarop het vonnisgerecht geadieerd wordt 1165 a. de politierechtbank en de correctionele rechtbank 1165 (i) rechtstreekse dagvaarding 1165 (ii) oproeping per proces-verbaal en bevel tot onmiddellijke verschijning 1167 a. oproeping per proces-verbaal 1167 b. bevel tot onmiddellijke verschijning 1168 (iii) door een verwijzingsbeschikking van het onderzoeksgerecht 1169 (iv) door de vrijwillige verschijning van de beklaagde 1169 (v) andere wijzen van adiëring 1170 b. het hof van assisen Omvang van de saisine Gevolgen van de saisine 1173 (i) het vonnisgerecht zal zich moeten uitspreken 1173 (ii) rechten van de verdediging kunnen volledig worden uitgeoefend a. informatie over de aard en de reden van de beschuldiging 1173 b. voldoende tijd en faciliteiten voor voorbereiding verdediging 1174 c. contact met raadsman 1176 Hoofdstuk 4. De rechtspleging voorde vonnisgerechten De politierechtbank en de correctionele rechtbank 1177 a. de verschijning der partijen 1177 (i) rechtspleging op tegenspraak en rechtspleging bij verstek 1177 (ii) persoonlijke verschijning of vertegenwoordiging? 1178 a. regeling vóór het arrest van geyseghem van het E.H.R.M 1178 b. huidige regeling 1179 c. rechtspersonen 1181 b. de voorlezing van de processen-verbaal door de griffier 1181 c. het eigenlijke onderzoek ter terechtzitting 1182 (i) de ondervraging van de beklaagde 1183 (ii) het getuigenverhoor 1183 a. de oproeping van getuigen 1183 b. de verschijning van de getuigen 1185 c. de eedaflegging 1185 d. verloop van het getuigenverhoor 1186 e. spreekplicht en zwijgrecht 1187 XIX

16 (iii) het deskundigenonderzoek 1188 d. de eis van de burgerlijke partij 1190 e. de vordering van het openbaar ministerie 1191 f. de verdediging van de beklaagde 1191 g. de replieken 1192 h. de beraadslaging 1192 i. het vonnis (of arrest) 1192 (i) eindbeslissingen en beslissingen alvorens recht te doen 1192 a. eindbeslissingen 7/93 b. beslissingen alvorens recht te doen 1193 (ii) mogelijke eindbeslissingen 1193 (iii) de motivering van vonnissen en arresten 1193 a. de algemene motiveringsverplichting 1194 b. de bijzondere motiveringsverplichting 1195 (iv) algemene regels i.v.m. de uitspraak 1196 (v) vormvereisten i.v.m. de uitspraak 1198 (vi) de uitvoering van de vonnissen en arresten 1198 (vii) kaalplukonderzoek 1199 (viii) gerechtskosten 1199 (ix) rechtsplegingsvergoeding Het hof van assisen 1201 a. algemeenheden 1201 b. verschijning der partijen 1202 c. de voorbereidende rechtspleging 1203 d. het verloop van de rechtspleging ter terechtzitting 1203 (i) procedure voorafgaand aan de beraadslaging van de jury 1203 (ii) de beraadslaging van de jury en het verdict 1204 (iii) de uitspraak 1205 Hoofdstuk 5. Het bewijs in strafzaken Inleiding De bewijsvoering 1207 a. bewijslast en aanvoeringslast 1207 b. de actieve rol van de rechter De bewijsmiddelen 1209 a. regel: het bewijs mag met alle middelen worden geleverd 1209 (i) de gegevens van het strafdossier 1210 (ii) de bewijzen, voorgelegd ter terechtzitting 1210 (iii) vermoedens 1210 (iv) algemeen bekende gegevens 1211 b. uitzondering: de sanctionering van onregelmatig verkregen bewijs 1212 (i) de uitsluitingsregel: ratio legis 1212 (ii) onrechtmatigheden begaan bij de bewijsgaring 1213 a. bewijzen met miskenning van een regel van strafprocesrecht 1213 b. bewijzen verkregen door een misdrijf 1214 c. bewijzen verkregen door schending van het recht op privacy 1215 d. bewijzen met miskenning van de rechten van de verdediging 1216 e. bewijzen met miskenning van de menselijke waardigheid 1219 (iii) de sanctie 1220 a. principe 1221 b. beperkingen 1223 c. uitsluitingsregel te rigide: de Antigoon-rechtspraak XX

17 4. De bewijswaardering 1235 a. uitgangspunt: het vrije bewijsstelsel 1235 b. uitzonderingen op het beginsel van het vrije bewijsstelsel 1236 (i) de bewijskracht van processen-verbaal 1236 (ii) wettelijke vermoedens 1239 (iii) bewijskracht anonieme getuigenissen 1239 (iv) bewijskracht verklaringen afgelegd met behulp van audiovisuele media 1241 (v) de lege ferenda: bewijswaarde getuigenissen spijtoptanten 1242 c. de bewijswaardering en de zuivering van de "nietigheden" 1242 Hoofdstuk 6. De rechtsmiddelen Inleiding 1244 a. begrip 1244 b. is rechtsmiddelen aanwenden een recht? 1244 c. algemene beginselen i.v.m. het aanwenden van rechtsmiddelen 1245 (i) vereiste van een belang 1245 (ii) geen nadelig effect 1245 (iii) schorsend effect 1246 (iv) devolutieve werking Verzet 1247 a. begrip 1247 b. algemene beginselen inzake het verzet 1249 (i) recht op verstek 1249 (ii) belang 1249 (iii) opposition sur opposition ne vaut 1249 (iv) verzet en hoger beroep kunnen worden gecumuleerd 1249 c. beslissingen die vatbaar zijn voor verzet 1250 d. partijen die verzet kunnen aantekenen 1251 e. wijze waarop verzet wordt aangetekend 1251 f. termijnen om verzet aan te tekenen 1252 (i) de gewone termijn 1252 (ii) de buitengewone termijn 1252 g. gevolgen van het verzet 1254 (i) verzet binnen de gewone termijn 1254 (ii) verzet binnen de buitengewone termijn 1254 h. mogelijke beslissingen op verzet 1255 (i) m.b.t. de ontvankelijkheid 1255 (ii) m.b.t. de gegrondheid Hoger beroep 1257 a. begrip 1257 b. algemene beginselen i.v.m. het hoger beroep 1257 (i) belang 1257 (ii) tantum devolutum quantum appelatum 1258 (iii) geen nadeel voor partij 1258 c. hoofdberoep en incidenteel beroep 1260 d. beslissingen vatbaar voor hoger beroep 1260 e. partijen die hoger beroep kunnen aantekenen 1261 f. termijnen om hoger beroep aan te tekenen 1261 g. wijze waarop hoger beroep wordt aangetekend 1263 h. gevolgen van het hoger beroep 1264 i. mogelijke beslissingen van de beroepsinstantie 1264 XXI

18 4. Voorziening in cassatie 1265 a. begrip 1265 b. beslissingen vatbaar voor cassatieberoep 1265 c. partijen die cassatieberoep kunnen aantekenen 1266 d. termijnen om cassatieberoep in te stellen 1267 e. wijze waarop cassatieberoep wordt ingesteld 1267 f. gevolgen van het cassatieberoep 1268 g. mogelijke beslissingen 1268 h. bijzondere vormen van voorziening in cassatie 1268 (i) aangifte op bevel van de minister van Justitie (art.441 Sv.) 1268 (ii) cassatie in het belang van de wet (art.442 Sv.) 1269 (iii) vordering tot heronderzoek na "veroordeling" in Straatsburg (art.442bis Sv.) 1269 (iv) herziening in strafzaken (art bis Sv.) Het beroep tot intrekking 1272 XXII