15.1. Rusland onder Stalin p De opkomst van extreemrechts in Duitsland

Transcriptie

1 15. het sociopolitieke domein tijdens het interbellum Rusland onder Stalin p De opkomst van extreemrechts in Duitsland

2 op welke manier bouwde Stalin een totalitair linkse staat uit in de Su?

3 instap: bordschema naargelang hun programma staan de politieke partijen op een bepaalde plaats t.o.v. elkaar links en rechts totalitaire regimes wijzen de principes van de rechtsstaat af, wijzen elke democratische werking af, voeren een beleid in functie van een sterke staat

4 a. lenin over stalin (beeldfragment Stalin 1) Stalin: man van staal klimt op in de communistische partij, rechterhand van Lenin toch is Lenin geen voorstander om Stalin als nieuwe leider van de SU aan te stellen bronnen 1-3 Stalin: het doel heiligt de middelen, psychopaat?, crimineel en massamoordenaar

5 b. uitbouw SU op economisch vlak en gevolgen Russische revolutie in 1917, gevolgd door burgeroorlog + dictatuur van het proletariaat + NEP Stalin keert terug naar orthodox marxisme: einde NEP in 1928, gedwongen collectivisatie, planeconomie (volledige staatsgeleide economie) Stalin wil economische achterstand t.o.v. het westen wegwerken

6 b. uitbouw SU op economisch vlak en gevolgen industrie 5 jarenplannen bron 5 nieuwe industriegebieden achterstand op westen verkleinen bron 4 nadruk op zware nijverheid dwangarbeid door gedeporteerde bevolking (20 miljoen boeren naar industriegebieden gedeporteerd) propaganda vb. mijnwerker Stachanov bron 7 landbouw bronnen 8-12 collectivisering collectieve boerderijen= kolchozen en sovchozen rijke boeren (koelakken) deporteren en liquideren weerstand tegen collectivisatie o.a. in Oekraïne wordt bloedig onderdrukt grote hongersnood ca. 5-7 miljoen doden

7

8 Holodomor: de grote honger in Oekraïne in leidt tot kannibalisme

9 c. politiek beleid van stalin bronnen totalitair links regime onderwerping aan het systeem maar ook het actief uitdragen van de ideeën middelen om het individu totaal te beheersen zijn gelijkschakeling, gebruik van propaganda, censuur, intimidatie, terreur, werk/concentratiekampen (goelag) en liquidatie repressief beleid: elke vorm van tegenstand onderdrukken

10 c. politiek beleid van stalin Stalin schakelt andere mogelijke opvolgers uit in schijnprocessen: de Grote Zuivering (bv. Kamenev) ca. 1 miljoen executies (minimum leeftijd 12 jaar), 3 miljoen naar concentratiekampen zie In Europa van Geert Mak aflevering 1933-Rusland De terreur van Stalin beeldfragment dvd de Goelagarchipel

11 c. politiek beleid stalin Stalin wil gebieden die ooit tot tsarenrijk behoorden opnieuw aanhechten (Finland, Baltische staten, Polen) niet-aanvalspact met nazi Duitsland in 1939 ideologie opzij schuiven om pragmatische redenen tijdens WO II komen Stalin en Hitler tegenover elkaar te staan.

12 d. cultureel beleid van stalin personencultus staatspropaganda volledige controle op media agitpop vervolging kerk zie kunst in totalitaire regimes bronnen 1 en 2 socialistisch realisme

13

14

15 Animal farm, g. Orwell, 1945 verdoken kritiek op het regime van Stalin beeldfragment

16 Hoe kun je de opkomst en het succes van het nazisme in Duitsland tijdens het interbellum verklaren?

17 a. Wat is het nazisme? Fascisme: politieke stroming met radicaal rechts gedachtegoed tijdens het interbellum Nazisme= nationaal socialisme (Duitse variant) kenmerken fascisme bron 1: anti beweging: antisocialistisch, antiliberaal, antidemocratisch, anticommunistisch

18 a. wat is nazisme? bronnen 6 en 25 éénpartijstaat met sterke leider die verheerlijkt wordt extreem nationalistisch militaire organisatie racistisch: antisemitisch bron 2, 13 en 14 individueel belang is totaal ondergeschikt aan het staatsbelang

19

20 De opeenvolgende anti-joodse maatregelen maken het leven voor de joden in Duitsland onmogelijk. 1935: de Nürnbergerwetten (bron 13) 1942: wannsee conferentie: fysieke uitroeiing joden

21 antisemitisme leidt tot de Endlösung: de shoah

22 de selectieprocedure op het perron

23 niet arbeidsgeschikt

24 geschikt voor arbeid

25 een lid van het Sonderkommando draagt de lijken uit de gaskamers

26 gevonden gaskamers in 1945 Regine Beer overleden, maart 2014

27 kweken van een herrenvolk volgens de bloed en bodem theorie zie ook het Lebensborn-project Ein Volk, ein Reich, ein Führer verbondenheid op basis van ras pangermanisme Lebensraum

28

29 b. verklaring succes in duitsland na Wo I jonge Weimarrepubliek verkeert in problemen: hyperinflatie hoogtepunt in bron 3 beeldfragment dvd gebrek aan politieke stabiliteit: : 23 regeringen! linkse en rechtse milities profiteren van de politieke en economische instabiliteit: verschillende staatsgrepen gebrek aan democratische traditie veel ongenoegen over Diktat van Versailles bronnen 4 en 5

30

31 Het Diktat van Versailles

32 b. verklaring succes nazisme in duitsland na wo I 1920 Hitler treedt toe tot DAP en vormt haar om tot de NSDAP (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterspartei) mislukte putch van Hitler en enkele legerofficieren in 1923 op dieptepunt van de crisis in gevangenschap schrijft Hitler (samen met Rudolf Hess) Mein Kampf, de bijbel van het nationaalsocialistische regime; superioriteit van het Arische ras Übermenschen en inferioriteit van de joden Untermenschen. (beeldfragment greep naar macht )

33 c. Hoe geallieerden extremisme in duitsland aanpakken? Dawesplan: verbeterde economische situatie door leningen uit VS + invoering van nieuwe stabiele munt Locarno Pact bron 7: erkenning van de Duitse grenzen Duitsland wordt volwaardig lid van de Volkenbond

34 d. verband Duitse economie en populariteit nazisme populariteit extreme partijen (NSDAP en KPD) neemt toe wanneer de economische toestand verslechtert bron : hoogtepunt van de hyperinflatie na 1930: economische wereldcrisis 1930 NSDAP tweede grootste partij 1932 NSDAP grootste partij

35 regelmaat van de verkiezingen vgl. resultaten (NSDAP - KPD) vanaf 1932 democratie onder druk: minderheidsregeringen als oplossing?

36 Hitler grijpt op schijnbaar democratische wijze de macht 1933 is een scharnierjaar 1933 Hindenburg benoemt Hitler tot Rijkskanselier nakende verkiezingen maart 1933 Brand in de Rijksdag februari 1933: opheffing van alle burgerrechten bron 11

37 Hitler grijpt op schijnbaar democratische wijze de macht verkiezingen maart 1933: NSDAP 43% Noodwet Nacht van de lange messen

38 e. Welke middelen gebruikte hij om aan de macht te komen? propaganda en geweld massabijeenkomsten: partijdagen in Neurenberg bron 5 p. 310 massamedia Hitlerjugend en Bund Deutscher Mädel bron 10 + beeldfragment massajeugd

39 Jozef Goebbels, het brein achter de nazipropagandamachine, hoofd van de Reichskulturkammer: streng toezicht op pers, toneel, film, kunst, muziek en onderwijs! Kunst in totalitaire regimes bronnen lestekst p. 313

40

41 De Hitlerjeugd

42 Entartete Kunst, bron 15

43 nazistische filmpropaganda met Triumpf des willens van leni riefenstahl

44 e. welke middelen gebruikte hij om aan de macht te komen? propaganda en geweld paramilitaire privé milities: SA - SS Gestapo, nacht van de lange messen, Kristalnacht bron 12 intimideren, beschuldigen en verbieden van andere strekkingen bron 11 H. Himmler, Reichsführer-SS

45 f. Een totalitair regime Hitler controleerde zoveel mogelijk de hele samenleving: indoctrinatie van de jeugd bron 10 isoleren en vernietigen van slechteriken bron 13 en 14 bepaalde toegelaten kunstvormen bron 15 controle op economie via vierjarenplannen bron massaspektakels bron propagandamachine

46 f. een totalitaire staat economisch succes: werkloosheid daalt vooral door investeringen in de wapenindustrie en aanleg van de Autobahn bron 16

47 economische successen de opening van een nieuwe autostrade bron 18