5,1. Samenvatting door een scholier 4013 woorden 8 februari keer beoordeeld. Geschiedenis HISTORISCHE CONTEXT DUITSLAND. Paragraaf 2.

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 4013 woorden 8 februari ,1 8 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats HISTORISCHE CONTEXT DUITSLAND Paragraaf 2.1 In de loop van de 19e eeuw werd Frankrijk als machtigste mogendheid ingehaald door Pruisen. Op het Congres van Wenen in 1814/1815 kreeg Pruisen er grote gebieden in West-Duitsland bij. Frankrijk was economisch meer ontwikkeld en had drie keer zoveel inwoners. Maar de bevolking daar groeide traag, de Pruisische bevolking groeide als kool. En terwijl de Franse industrie zich langzaam ontwikkelde, ging de industrialisatie in Pruisen razendsnel. Duitse nationalisten wilden 1 grote Duitse staat. De Pruisische kanselier Otto von Bismarck maakte van dit nationalisme gebruik. In 1870 wakkerde hij het nog verder aan door een oorlog met Frankrijk uit te lokken. Frankrijk werd verpletterd en verslagen. In de spiegelzaal van het vroegere paleis van Lodewijk XIV riepen ze op 18 januari 1871 het Duitse keizerrijk uit en kroonden ze de koning van Pruisen tot keizer Wilhelm I. Maar Duitsland was niet sterker dan alle mogendheden samen. Het was omgeven door drie andere sterke mogendheden: Frankrijk, Oosterijk-Honggarije en Rusland. Bismarck wilde geen verder uitbreiding van Duistland. Hij was vooral bang dat aartsvijand Frankrijk een bondgenootschap zou sluiten met Rusland of Oostenrijk-Hongarije, en dat Duitsland in oorlog alleen zou komen te staan. Om dat te voorkomen probeerde hij zowel Oostenrijk-Hongarije als Rusland te vriend te houden. Wilhelm I had steeds de leiding van Bismarck geaccepteerd. Maar Wilhelm II wilde zelf de leiding hebben. In 1890 ontsloeg hij Bismarck. Al snel gebeurde waar Bismarck bang voor was. Rusland en Frankrijk werden bondgenoten. Ze spraken elkaar af te helpen als een van hen werd aangevallen door Duitsland. Ook Groot-Brittannië werd tot vijand gemaakt. dat kwam doordat Duitsland een Welkpolitik ging voeren. Omdat de Weltpolitik geen succes werd, richtte Duitsland zich in het begin van de 20ste eeuw weer op het Europese continent. Extreme nationalisten vonden dat Duitsland zich naar het oosten moest uitbreiden. De sfeer in Duitsland werd ook steeds militaristischer. Door dit alles namen de zorgen van Rusland, Frankrijk en Groot-Brittannië toe. Zij zochten steeds meer steun bij elkaar. Duitsland en Oosterijk-Honggarije voelden zich daardoor ook weer bedreigd. Steeds duidelijker ontstonden in Europa twee vijandige blokken. In 1914 leidde de rivaliteit tussen de grote mogendheden tot de Eerste wereldoorlog. Het werd de eerste totale oorlog uit de geschiedenis, de eerste oorlog waarbij de hele maatschappij meevocht. Op 9 november riepen de sociaaldemocraten van het balkon van het gebouw van het parlement (de Rijksdag) in Berlijn de republiek uit. Een dag later vluchtte de keizer naar Nederland. Pagina 1 van 15

2 Weer een dag later, op 11 november 1918, werd de wapenstilstand gesloten. Verplichte voorbeelden: De conferentie van Berlijn tm 1885 Om te voorkomen dat er een oorlog ontstond, probeerde Bismarck bij verschillende conflicten tussen Europese landen te bemiddelen. Op de conferentie van Berlijn werd afgesproken dat de koning van België in het hart van Afrika een grote kolonie mocht stichten. Congo moest hij delen met Frankrijk en GB mocht Niger hebben. Ook werden er afspraken gemaakt over het in bezit nemen van nieuwe gebieden aan de Afrikaanse kusten. Bismarck zelf had geen belangstelling in koloniaal bezit, de nationalisten vonden dit wel. De Vlootwet van 1898 Doordat Wilhelm 2 meer kolonies wou veroveren. Nam hij een voorbeeld aan Engeland en ging hij vloten maken om oorlog te gaan voeren. Het is het begin van systematische opbouw van de Duitse oorlogsvloot. Bijpassende kenmerkende aspecten: - moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie - opkomst van politiek-maatschappelijke stromingen: nationalisme - het voeren van twee wereldoorlogen Duitsland ging heel erg inzetten op de koloniën, dit kon door de groeiende eco. Vanaf 1900: weltpolitik meer gericht op Europa, omdat Groot-Brittannië baas blijft in Afrika De slag bij Marne Vanuit België zou bijna het gehele leger Frankrijk aan vallen. Na 6 weken zou het Parijs veroveren. Daarna zouden ze massaal naar Rusland gaan om daar aan te vallen. Dit idee ging niet helemaal soepel. Na 5 weken stond het leger 50km van Parijs af, de Britten en Fransen vochten terug. Dit leidde tot de eerste grote veldslag van de 1e WO: de Slag bij de Marne. Belangrijk voor het oorlogsverloop was dat de geallieerden het Duitse offensief wisten te stoppen. De Duitsers groeven zich ten noorden van Parijs in, daarmee begon de loopgravenoorlog die 4 jaar duurde. Het Schlieffenplan was ook mislukt doordat Rusland sneller mobiliseerde dan verwacht. Hierdoor moesten de Duitsers ook tegen Rusland vechten, waardoor een tweefrontenoorlog ontstond. Pagina 2 van 15

3 Paragraaf 2.2 Na de eerste wereldoorlog werd Duitsland een parlementaire democratie. Omdat het in Berlijn te onrustig was, kwam de Rijksdag eerst bijeen in Weimar en stelde daar de grondwet vast. Daarom wordt het Duitsland van de jaren de Weimar republiek genoemd. Tegelijkertijd werd de parlementaire democratie bestreden door de communistische en extremistische groepen. Zij zorgden voor veel straatgeweld en probeerden de democratie met opstanden en staatgrepen omver te werpen. Het geweld ondermijnde het vertrouwen dat de democratie orde en rus kon brengen. Het vertrouwen in de democratie kreeg in 1919 bovendien een enorme klap door het verdrag van Versailles. De Duitsers hadden verwacht dat ze mochten meepraten over een vredesverdrag, maar daarvan was geen sprake. De geallieerden vonden dat Duitsland gestraft moest worden. In het verdrag van Versailles kwam te staan dat Duitsland en zijn bondgenoten de oorzaak waren van de oorlog. Daarom kreeg Duitsland hoge herstelbetalingen opgelegd. Ook moesten ze kolonies afstaan en 10% van zijn grondgebied. Het mocht ook nog maar een klein en zwak leger hebben. Volgens conservatieven en rechts extremisten had Duitsland de oorlog niet verloren. Het leger was niet verslagen maar had een dolkstoot in de rug gekregen van de democratische leiders die om een wapenstilstand hadden gevraagd en van de socialistische arbeiders en soldaten die in opstand waren gekomen. Mede door de dolkstoot legende verloren de democraten bij de verkiezingen van 1920 hun meerderheid. De herstelbetalingen drukten zwaar op de Duitse economie en leidden in 1923 tot een politieke en economische crisis. De Duitse mark werd in een paar maanden vrijwel waardeloos. Om een eind aan de chaos te maken, besloot de regering in september haar verzet tegen de geallieerden te staken. Dat leidde tot woede bij conservatieve en extreemrechtse groepen, zoals de NSDAP van Hitler. Hitler probeerde van woede in Duitsland gebruik te maken om een putsch (staatsgreep) te plegen. Op 8 november bestormde hij met zijn bruinhemden een grote bierkelder in München en schreeuwde dat hij de volgende dag aan een mars naar Berlijn zou beginnen. Hitler vluchtte omdat politie al gereed stond. Een paar dagen later werd hij gearresteerd. Hij kwam er met een lichte straf van af. Al binnen een jaar kwam hij vrij, nadat hij in de gevangenis zijn boek Mein Kampf had geschreven. Hij besloot te proberen om legaal, zonder staatsgreep dus, aan de macht te komen. Vanaf 1924 ging het beter met Duitsland. De conservatieve leiders verzetten zich niet meer tegen de democratie, en deden zelfs mee aan regeringen met de democraten. De leiders van de Weimar-republiek probeerden met een vreedzame politiek weer aanzien in Europa te krijgen. Maar vanaf 1929 ging het mis. De Duitse economie was met Amerikaanse leningen er weer bovenop geholpen. Dat maakte Duitsland kwetsbaar. Na de beurskrach in de VS trokken de Amerikanen hun leningen terug, waardoor de Duitse economie instortte. De crisis leidde tot politiek chaos. De partijen werden het niet eens over een beleid dat Duitsland uit de crisis kon halen. Bovendien probeerden de conservatieven nu weer van de democratie af te komen. In de grondwet, artikel 48, was geregeld dat de president in geval van nood de democratie tijdelijk opzij kon zetten. Bij verkiezingen won de communistische KPD, die veel stemmen van werkelozen kreeg. Maar Hitler en zijn NSDAP profiteerden nog meer van de politieke en economische chaos. Veel Duitsers gingen geloven dat Hitler de enige was die hen uit de ellende kon verlossen. Hitler beloofde een eind te maken aan de crisis en het gehate Verdrag van Versailles. Met vurige toespraken wist hij de gevoelens van frustratie aan te spreken en maakte hij zijn publiek wild en enthousiast. Daarbij werd hij gesteund door een uitgebreide propaganda met moderne campagne technieken. De NSDAP groeide uit tot een massapartij. Hindenburg benoemde Hitler op 30 Pagina 3 van 15

4 januari 1933 tot rijkskanselier van een kabinet dat verder alleen bestond uit conservatieven. De conservatieven dachten dat ze Hitler wel de baas konden zijn, maar al snel bleek dat ze zich vergisten. Vrijwel direct begon Hitler met de vestiging van een totalitair regime waarin zijn macht door niets beperkt was. De Spartakus-opstand Op 4 januari 1919, twee weken voor de eerste verkiezingen in de Weimar-republiek, brak in Berlijn een communistische opstand uit. De opstandelingen noemden zich Spartakisten. De Spartakisten namen onder andere gebouwen in en eisten dat de macht, net als in Rusland, in de handen kwam van arbeiders en soldaten. De democratische regering voelde zich bedreigd. Er werden veel moorden gepleegd en belangrijke personen werden mishandeld en vermoord. De moorden leidde in heel Duitsland tot rellen. Het Dawesplan Frankrijk, Groot-Brittannië en de VS zagen dat Duitsland het herstelbetalingen niet alleen kon betalen, daarom gingen de Duitsland helpen. Onder leiding van de Amerikaanse bankier Dawes werd er een plan gemaakt. Amerikaanse banken en bedrijven leenden Duitsland geld, waarmee de economie weer op kon krikken en de herstelbetalingen aan Groot-Brittannië en Frankrijk konden worden betaald. Die landen betaalden het geld weer terug aan de VS. Het Dawesplan is geslaagd. De Rijksdagbrand Een van de oorzaken dat Hitler alle aandacht naar zich toe kon trekken is de Rijksdagbrand. Op 27 februari 1933 stak een Nederlandse communist, het Rijksdaggebouw in de brand. Hij deed dit voor zich zelf maar Hitler geloofde daar niets van en dacht dat er een communistische revolutie achter zat. Om het gevaar te bestrijden liet Hitler Hindenburg een noodverordening afkondigen. Daarmee werden de grondrechten als, vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van vergadering opgeschort. Communisten en sociaaldemocraten werden opgepakt en hun kranten werden verboden. Bij de verkiezingen haalde de NSDAP 43,9 van de stemmen. Om de macht in handen te krijgen, liet Hitler de Weimar-grondwet afschaffen. Dit gebeurde via de machtigingswet. Paragraaf Pagina 4 van 15

5 Na Hitlers machtsovername begonnen de nazi s met de opbouw van een totalitaire staat waarin iedereen hun ideeën moest overnemen. Bij deze nazificatie werd gebruik gemaakt van propaganda, censuur en terreur. Er kwam een geheime politie, de Gestapo, om tegenstanders van het regime op te sporen en uit te schakelen. De propaganda droeg ertoe bij dat Hitler ongekend populair werd en de nazi s steeds meer steun kregen bij de bevolking. De Duitsers waren enthousiast omdat de economie zich vanaf 1933 herstelde. De werkeloosheid verdween in hoog tempo en de meeste Duitsers profiteerden van een bescheiden welvaartsgroei. Bovendien lapte Hitler met succes het gehate Verdrag van Versailles aan zijn laars. Hoewel er na 1933 nauwelijks nog politiek verzet was, werden de concentratiekampen vanaf 1935 weer voller. Het ging onder meer om Jehova s getuigen, homoseksuelen, Sinti en Roma en vooral Joden. De Joden waren volgens de nazi s de belangrijkste vijanden van het Duitse Arische ras. Het economisch herstel van Duitsland kwam voor een groot deel doordat Hitler vanaf 1933 een nieuwe oorlog voorbereide. De meeste nieuwe banen ontstonden in de wapenindustrie. Hitler wilde van Duitsland een wereldmacht maken met absolute heerschappij op het Europese continent. Het uiteindelijke doel was een etnische herschikking waarbij het Germaanse ras zou heersen. In Mein Kampf had Hitler geschreven dat Duitsland lebensraum in het oosten nodig had. De Britse en Franse regering wouden Hitler een beetje stil houden en gaven hem Tsjecho-Slowakije, hiermee probeerden ze een oorlog te voorkomen. Deze oorlog kwam er binnen een jaar toch. Hitler begon na Tsjecho-Slowakije Polen te bedreigen. Hij gokte erop dat Groot-Brittannië en Frankrijk hem weer z n gang zouden laten gaan. Maar op 3 september 1939, twee dagen nadat het Duitse leger Polen was binnen gevallen, verklaarden ze Duitsland de oorlog. Hitler voorkwam een tweefrontenoorlog doordat hij kort daarvoor afspraken met Stalin had gemaakt. in het geheim hadden de dictators Polen verdeeld. Mede daardoor kon Duitsland Polen snel verslaan. In het voorjaar van 1940 volgeden Denemarken, Noorwegen, Nederland België en Frankrijk. Hitler had verwacht dat de Britten na de Franse nederlaag vrede zouden sluiten, maar onder leiding van Churchill zetten ze de oorlog voort. Hierdoor kwam er alsnog een tweefrontenoorlog toen Hitler op 22 juni 1941 de Sovjet Unie binnen viel. Begin 1943 kwam de omkeer toen ze de slag bij Stalingrad verloren. De oorlog eindigde op 8 mei 1945, een paar dagen nadat de Russen Berlijn hadden ingenomen en Hitler zelfmoord had gepleegd. Duitsland had een totale nederlaag geleden. Het werd bezet door de geallieerden, die opnieuw over het lot van Duitsland konden beslissen. Tijdens de oorlog werden alle landen die Duitsland had verslagen onderworpen aan het naziregime. De Poolse bewoners werden verjaagd maar een deel van Polen waar de nazi s een schrikbewind voerden. Ze moesten dwangarbeid verrichten en kregen veel te weinig voedsel. De joden werden opgesloten in getto s, overbevolkte stadswijken waar ze massaal stierven door honger, uitputting en ziekten. De inval in de Sovjet Unie leidde tot nog grootschaligere vernietigingen. De SS kreeg opdracht alle joden en communisten te vernietigen. Achter het front werden ze massaal vermoord. Kort na de inval in de Sovjet Unie besloot Hitler dat ook in de rest van Europa te doen. Hij zei dat het hun verdiende straf was omdat de Duitsland opnieuw in een wereldoorlog hadden gestort. In Polen werden vernietigingskampen ingericht, waar joden vanaf 1942 werden verast. De Rijkscultuurkamer In de Rijkscultuurkamer zijn 7 afdelingen. Literatuur, theater, muziek, radio, film, journalistiek en Pagina 5 van 15

6 beeldende kunst. Als je er wilde gaan werken op een van deze gebieden moest je lid zijn van zo n cultuurkamer, joden mochten dit sowieso niet. Hierdoor verlieten veel kunstenaars het land. Duizenden anderen verloren hun baan. Concentratiekamp Dachau In maart 1933 werd er in Duitsland het eerste grote concentratiekamp gebouwd. Gevangenen waren rechteloos en moesten dwangarbeid uitvoeren, ook werden toen al velen vermoord. Mensen werden er mee bang gemaakt, en dit lukte erg goed. De Neurenberger wetten In 1935 kondigde Hitler in Neurenberg twee anti-joodse wetten aan. De eerste was dat joden geen staatsburgers waren, maar alleen onderdanen. De tweede verbood het huwelijk tussen een jood en een Germaan, de seks was ook strafbaar. Dit allemaal om het Arische ras zo zuiver mogelijk te houden. De wetten bepaalde ook wie een jood was en wie niet. Iedereen met drie of vier joodse grootouders was ook een jood. Half joden (twee grootouders) waren alleen joods als ze het joodse geloof aanhingen, een joodse partner hadden of het onwettige kind waren van een jood en Ariër. Ook half joden en kwart joden werden gediscrimineerd. De conferentie van München De Britse regering hoopte een oorlog te voorkomen door Hitler zijn zin te geven. Het hoogtepunt van deze appeasementpolitiek werd bereikt op de conferentie van München. Zo kreeg Hitler ook Tsjecho-Slowakije, ondanks allen ging hij steeds hogere eisen stellen. Op de vredesconferentie in München werd bepaald dat Hitler Sudetenland mocht hebben. Hij beloofde geen gebied meer te eisen en tekende een verklaring waarin hij beloofde nooit oorlog zou gaan voeren met Groot-Brittannië. De Wannsee-conferentie Op 20 januari 1942 kwamen vijftien hoge Duitse ambtenaren bijeen in Berlijn aan het meer Wannsee. Zij spraken luguber over de uitroeiing van de joden. Belangrijke beslissingen waren al genomen, de vernietigingskampen waren al gebouwd. Nu werd er uitgerekend hoeveel joden er per land leefden en hoe snel ze vermoord konden worden. Twee maanden na de Wannsee conferentie werden de eerste joden op de trein gezet naar Auschwitz en andere vernietigingskampen. Pagina 6 van 15

7 AANTEKENINGEN: Bismarck wilt alle verschillende Duitse staatjes samen voegen door oorlog frans duitse oorlog - Duitsland betere organisatie - Duitsland beter leger Leger van Frankrijk geeft zich over, burgers in Parijs vechten door. Parijs word omsingeld en uitgehongerd. Wilhelm I word als eerste keizer van Pruisen uitgeroepen in het nieuwe Duitse rijk. Bismarck wordt rijkskanselier. Vanaf 1871 is Duitsland een grootmacht. - politiek: grote staat midden in Europa met veel inwoners - militair: groot en modern leger (laten zien in oorlog met Frankrijk) - economie: snelle industrialisatie Bismarck in zo tevreden met grenzen van nieuwe Duitsland en wilt er niets meer aan veranderen, ook geen koloniën. Hij voert alliantiepolitiek in. Doel: handhaving van het bestaande machtsevenwicht, zodat Duitsland niet aangevallen wordt. Sluiten van allianties en verbonden waardoor de positie van Duitsland werd versterkt. 1884: conferentie van Berlijn - afspraken over verdeling van Afrika om machtsevenwicht te handhaven. Bismarck was bang dat als mogendheden ruzie over kolonies in Afrika zouden krijgen, ze ook ruzie zouden krijgen in Europa zelf, dat wou hij voorkomen. Doelen: - geen oorlog tussen grootmachten - kolonies voor Duitsland - spanning creëren tussen Groot-Brittannië en Frankrijk Kenmerkende aspecten die passen bij de conferentie van Berlijn: - moderne vorm van imperialisme die verband hield met de industrialisatie - opkomst van de politiek-maatschappelijke stromingen: nationalisme (om het aanzien) Door zeggen dat Duitsland zich niet verder wilt uitbreiden waren andere mogendheden niet bang. Pagina 7 van 15

8 Na Wilhelm 1 komt Wilhelm 2 en die wil juist wel oorlog voeren en meer grond gebeid. Hij is het niet een met Bismarck, Duitsland verdient meer. Ambities Wilhelm 2 gaan samen met: - sterke groei economie - groeiend militairisme Dit is de weltpolitik. - politiek gericht op uitbreiding van Duitse koloniale rijk. Engeland en Frankrijk vinden het niet leuk! Vanaf 1900: Duitsland meer aandacht op Europa. Toenemende spanningen tussen de Europese mogendheden: - groeiend nationalisme - groeiend militairisme - wapenwedloop (steeds elkaar overtreffen) - bondgenootschappen Bondgenootschappen: - centralen: Duitsland, Italië en OH - geallieerden: Frankrijk, Rusland en Groot-Brittannië Juni 1914: Servische moordaanslag op Oostenrijkse kroonprins Frans-Ferdinand brengt bondgenootschappen in beweging. Enthousiasme voor oorlog onder burgerbevolking: - nationalisme - militairisme Duitse mobilisatie via Von Schlieffenplan: Plan om te voorkomen dat Duitsland aan meerdere kanten moest gaan vechten, tweefronten oorlog. Hij ging er van uit dat Rusland hun leger niet snel op orde hadden, dus eerst Frankrijk aan vallen en daarna naar Rusland toe. Frankrijk had sterke forten door de eerdere oorlog met Duitsland, daarom Duitsland via Belgie naar Frankrijk. Von Schlieffenplan werkt niet! Redenen: - Belgische tegenstand is sterk - Russische mobilisatie ging sneller dan verwacht Pagina 8 van 15

9 Einde Von Schlieffenplan: slag bij Marne De Duitse opmars is gestopt door de geallieerden. Bewegingsoorlog verandert in een loopgravenoorlog. Beide legers zijn even sterk. Bijpassende kenmerkende aspecten: - voeren van twee wereldoorlogen - verwoestingen op nier eerder vertoonde schaal door massavernietigingswapens Oorlog heeft ingrijpende gevolgen: Soldaten: bijna dode en gewonde soldaten Thuisfront: dorpen en steden verwoest Thuisfront: oorlogseconomie (alles gaat om de oorlog) Thuisfront: veel propaganda en censuur Hierdoor wordt het een totale oorlog, hele samenleving wordt betrokken bij de oorlog! 1918: oorlog verloop niet goed voor Duitsland - geallieerde zeeblokkade zorgt voor voedselschaarste - deelname VS Hierdoor in oktober 1918 stelt Wilhelm 2 nieuwe regering aan die vredesonderhandelingen moet starten. Duitsland wordt republiek wanneer Wilhelm 2 aftreedt. Socialistische regering tekent wapenstilstand. Veel onrust na de wapenstilstand. Socialistische regering wil de parlementaire democratie behouden. Communistische regering wil net als in Rusland een staat zonder politieke partijen of parlement. Januari 1919: Spartakusopstand Communisten proberen de macht te grijpen in Berlijn (mislukt) Bijpassend kenmerkend aspect: het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/ nationaalsocialisme Berlijn is te onrustig Nieuwe regering daarom naar Weimar nieuw naam: republiek van Weimar 1918 tot 1933 Grote politiek problemen: - weinig vertrouwen in parlementaire democratie Pagina 9 van 15

10 - veel regeringswisselingen - veel antidemocratische partijen Niet blij met parlementaire demo: - communisten - ouder conservatieve elite - extreem rechtse nationalisten Door laatste twee: dolkstootlegende Schuld wordt gelegd in de handen van de socialisten, zij hebben wapenstilstand getekend Vrede van Versailles (1919) - Duitsland is schuldig aan WO1 - grote herstelbetalingen - grondgebied afstaan (ook koloniën) - klein leger toegestaan Door het verdrag veel schaamte, ontstaan veel opstanden. Vanaf 1919 moest Duitsland herstel belastingen doen. Konden ze niet betalen. 1924: Dawesplan - Amerikanen gingen geld uitlenen aan de Duitsers - economie ging weer lopen - geld terug betalen aan Groot-Brittannië en Frankrijk - hun weer aan Amerika (schulden van de oorlog) Bijpassend kenmerkend aspect: de crisis van het wereldkapitalisme Dawesplan slaagde! - weinig regeringswisselingen - groei economie - culturele bloei Stabiele periode: 1924 tot 1929 Daarna: economische wereldcrisis Pagina 10 van 15

11 1929: Beurskrach op Wall Street Daardoor internationale handel valt stil Geen leningen meer aan Duitsland Dus Duitsland weer in crisis. Gevolgen economische crisis Duitsland: - veel regeringswisselingen - vertrouwen valt weer weg - antidemocratische partijen veel macht - NSDAP (nationaalsocialisme) - KPD (communisme) NSDAP groeit uit tot massapartij, redenen: - vermogen om grote groepen mensen toe te spreken - massaal doeltreffend gebruik van propaganda - machtsvertoon van de nazi s Beloften Hitler: - herstel van economische crisis - verwerping verdrag van Versailles - 1 stabiele regering en sterk leiderschap Hierdoor Duitsland weer op het wereldtoneel! Nationaalsocialisme - fascisme en antisemitisme Fascisme: - nationalistisch (ultra) - ongelijkheid tussen mensen (betere en mindere binnen bevolking) - 1 sterke leider - anticommunisme - handelen op gevoel i.p.v. verstand - veel geweld Nationaal socialisme: - lebensraum voor Duitse volk Pagina 11 van 15

12 - rassenleer (Arische beste) Rijksdagbrand: door communisten Bijpassende kenmerkende aspecten: - de rol van moderne propaganda en communicatie middelen en vormen van massaorganisatie - het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/ nationaalsocialisme Gevolg van de brand: Burgerrechten worden afgeschaft door noodverordening - vastzetten politieke tegenstanders - beperking persvrijheid en meningsuiting Hierdoor hoop Hitler meerderheid te krijgen, bijna gelukt. Invoering machtigingswet: - regering mag zelf wetten maken zonder parlement - wetten mogen afwijken van de grondwet (afschaffing grondwet) = dus einde van de democratie en einde Republiek van Weimar Begin Duitsland als totalitaire staat NSDAP leiding van een totalitaire staat Duitsland. Totalitaire staat: - partij met 1 sterke leider - propaganda en censuur - onderdrukking - denken en doel beheersen Vanaf 1933: nazificatie Organiseren van samenleving volgens ideologie van nationaalsocialisme Middelen: - terreur en onderdrukking naders denkenden - censuur van kunst en media - grootschalig gebruik van propaganda Om kunst en media te censureren werd de rijkscultuurkamer ingevoerd, Mensen met een cultureel beroep mochten werken alleen als ze lid waren van een cultuurkamer. Bijpassende kenmerkende aspecten: Pagina 12 van 15

13 - de rol van moderne propaganda en communicatiemiddelen en vormen van massaorganisatie - het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/nationaalsocialisme Onderdrukking eerste slachtoffers: - politieke tegenstanders, ook communisten Andere slachtoffers: - mensen die niet passen de Duitse volksgemeinschaft Iedereen die niet pas binnen de Duitse samenleving volgens Hitler 1933 eerste concentratiekamp: Dachau - modelkamp voor latere concentratiekampen - werkkamp, geen vernietigingskamp - voornaamste gevangenen: politieke tegenstanders, geestelijken, joden Bijpassende kenmerkende aspecten: - het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/ nationaalsocialisme - racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden Onderdrukking van de joden: Vanaf 1933: boycot winkels, ontslag ambtenaren 1945: 9nvoering van Neurenberger wetten - bepalen wie een echte Duitser is - beschermen van Duits bloed, tegen vreemd bloed Bijpassende kenmerkende aspecten: - het in praktijk brengen van de totalitaire ideologieën communisme en fascisme/ nationaalsocialisme - racisme en discriminatie die leidden tot genocide, in het bijzonder op de joden Gevolgen joden: - verliezen van burgerrechten - verbod gemengde huwelijken en seks 1938: toegang tot openbare voorzieningen verboden Pagina 13 van 15

14 Vanaf 1933: verwerping van het verdrag van Versailles - verlaten Volkenbond - invoering dienstplicht - herbewapening van het leger - Duitse soldaten aan de Franse grens Creëren van lebensraum: Tot 1939: aansluiting vaan Duitstalige gebieden (Oostenrijk en Tsjechië) Vanaf 1939: overheersing van het Arische ras in Europa Reactie Groot-Brittannië: appeasementpolitiek - doel: oorlog voorkomen - middel: toegeven aan de eisen van Hitler 1938: conferentie van München Hitler wil aansluiting van Sudetenland bij Duitsland Aanwezig bij conferentie: Duitsland, Italië, Frankrijk en Groot-Brittannië Uitkomst: Hitler mag Sudetenland hebben, maar hierna stoppen. Bijpassend kenmerkend aspect: - het voeren van twee wereldoorlogen Sovjet Unie was niet uitgenodigd, omdat het communistisch was. Pact tussen Sovjet Unie en Duitsland - elkaar niet aanvallen met oorlog - geheime verdeling van Polen Dit geeft Hitler dus reden om Polen binnen te vallen, russen doen dit dan ook. Einde van de appeasementpolitiek. Begin 2e WO. Voor nazi s: Westerse Europese volkeren: Germaanse broedervolkeren Oosterse Europese volkeren: ondermensen Juni 1941: begin operatie Barbarossa Pagina 14 van 15

15 Duitsland valt Sovjet Unie binnen Verbreking van het samenwerkingspact Radicaal anticommunisme van de nazi s komt nu samen met hun racistische wereldbeeld. 1942: Wannsee-conferentie: geheime bijeenkomst van hoge nationalisten Hoeveel joden zijn er? Hoe zo snel mogelijk er af zijn? Endlösung! verwijdering van joden uit Duitse Volksgemeinschaft Evacuatie naar het oosten onder toezicht van de SS Genocide op joden in vernietigingskampen : Duitse opmars verloopt snel Slag bij Stalingrad: zware nederlaag tegen Russen, stoppen aan de oostkant, Duitsers terug trekken D-day: juni 1944, doorbraak aan het westfront mei 1945: Duitse overgave. Pagina 15 van 15