Ontwerpopgaven in beeld Den Haag, 14 oktober, 2010

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Ontwerpopgaven in beeld Den Haag, 14 oktober, 2010"

Tine van der Wolf
6 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Ontwerpopgaven in beeld Den Haag, 14 oktober, 2010

2 Tijdbeeld; de context van de opgave

3 Woonerfwijken

4 Woonerf of bloemkoolwijken

5 NH_Heerhugowaard_Rivierenwijk Oost 30 km zone (1983)

6 Stadsvernieuwing: verdichtingsopgaven

8 Stadsvernieuwing: renovatie

9 Verkennen opgave Casus Heerhugowaard...gebrek aan hiërarchie en het ontbreken van oriëntatie in deze woonerfwijken. Lofvers, Jutten en Nio zijn van mening dat die ogenschijnlijke ondoordringbare kluwen van woningen te doorgronden is wanneer in detail gekeken wordt naar de woningtypologie in relatie tot het gebruik en inrichting van de openbare ruimte.

10 Wijkcontext HHW Edelstenenwijk 21,15 ha 1974 Rivierenwijk West 16,22 ha 1979 Rivierenwijk Oost 23,06 ha 1981

11 Ruimtelijke condities uitgeefbaar verharding openbaar groen kavelgrootte

12 Partijen 1 Uitgegeven grond aan derden Blauw = gemeente

13 Partijen 2: eigendomsverhoudingen derden het hoge percentage particulier bezit zal in de laatnaoorlogse wijken aanleiding geven voor pas en maatwerk Edelstenenwijk Rivierenwijk totaal Corproatie Particulier eigendom geen gegevens

14 Oriëntatie Architectuur is schakel tussen infrastructuur en groen. stadsgroen wijkgroen water woonerf 30 km meergezinswoning eengezinswoning voorzieningen

15 Wijkopbouw & woningtypologie

Domeinen De wisselwerking tussen het private en het publieke domein zorgt voor een bedachtzaam evenwicht, welke architectonisch is vormgegeven door een reeks van bouwkundige

16 Domeinen De wisselwerking tussen het private en het publieke domein zorgt voor een bedachtzaam evenwicht, welke architectonisch is vormgegeven door een reeks van bouwkundige elementen. Zij dragen bij aan het gebruik en beleving en de ruimtelijke samenhang van de complexen. Ppbliek privaat collectief privaat publiek collectieve invloedssfeer woonerf

17 Praktijkvoorbeelden en onderzoek Hoe verder; wat zijn de opgaven? Diverse studies gesignaleerde verloedering (SEV) Bloemkoolwijken Bureau Middelkoop Onderzoekslab Rijksbouwmeester: Rivierenwijk Heerhugowaard Studie Woonerven R70 Rotterdam enzovoorts

18 Grootschalige aanpak (Den Bosch)

19 Vernieuwing van de stadsvernieuwing 112 woningen Oude Westen revisisted - De Nijl architecten

20 Vernieuwing van de stadsvernieuwing

21 Vergroenen en verduurzamen van zijgevels (Pasel Kuenzel architects)

22 Ontwerpen aan een nieuwe eenheid (Julianadorp)

23 Sociale veranderingen De verstedelijking en diversificatie staan vaak op gespannen voet met de oorspronkelijke opzet (idylle) van deze wijken en complexen. Wie wonen er en wie zijn de nieuwkomers? Wat willen zij? En wat willen zij investeren in hun omgeving, huis, tuin... Hoeveel tijd hebben zij beschikbaar, wat is het gedeeld belang?

25 Studie Lunetten: onderzoeken van de vraag

26 Studie Woonerven... biedt een andere manier van kijken naar de woonerfwijken, namelijk van klein naar groot; vanuit de keuken naar het erf, vanaf het erf naar de structuur van de wijk. De betekenis wordt ontleend aan de manier van wonen, vanuit gebruikers gedacht, beleefd en gedefinieerd. In onze optiek wordt de perceptie van het woonerf gedomineerd door de sociaal-ruimtelijke elementen tussen het private en het collectieve domein. Zij dragen in hoge mate bij aan de perceptie van truttigheid en lelijkheid van de erven. Tegelijkertijd waarborgen zij de privacy van de bewoners en de vrijheid van leefstijlen, verborgen achter de berging, het keukenraam en de voordeur. Die vrijheid is ook te vinden in de ruimtelijke opzet van de woning en de vormgeving van het (bouwkundige) detail. Daar wordt in de huidige optiek vaak aan voorbij gegaan. In de woonerven uit de jaren 70 zijn deze grenzen dubbelzinnig, diffuus en verschillend te interpreteren. De transformatie zal zich vooral focussen op de overgang tussen privaat en openbaar bezit, op het herdefiniëren van grenzen en vormen van beheer. In de Studie Woonerven is de betekenis van de elementen in de overgangszone expliciet aan de orde gesteld. Wat is de betekenis van deze elementen en de vormgegeven relaties voor actuele opgaven? Hoe wordt daar in de huidige situatie mee omgegaan?

Eenheid en elementen De eenheid van het erf wordt door kapvorm of daklijn benadrukt. De verschillende elementen worden samen gevoegd door de dakvorm; dit is vaak een expressieve kap.

28 Eenheid en elementen De eenheid van het erf wordt door kapvorm of daklijn benadrukt. De verschillende elementen worden samen gevoegd door de dakvorm; dit is vaak een expressieve kap. De compositie van de verschillende grote eenheden geven vorm aan de hoofdopzet van het woonerf. Schakeling van de elementen zorgt voor herkenbare eenheden. De elementen benadrukken de menselijke maat, differentiatie en de leesbaarheid van de grotere eenheid. De elementen zijn variabel: een woning, beuk of module. Zij worden verzelfstandigd door verticalen of verspringingen.

29 Parkstad Leusden De eenheid van de wijken wordt benadrukt door de architectuur. De compositie van de verschillende bouwblokken ten opzichte van elkaar geven vorm aan de hoofdopzet van het werf.

Bergingen De berging schept afstand tussen het private en openbare domein door de inkijk te beperken. Bewoners waarderen de mate van privacy en aldus het niet-verplichtende contact met buren.

31 Bergingen De berging schept afstand tussen het private en openbare domein door de inkijk te beperken. Bewoners waarderen de mate van privacy en aldus het niet-verplichtende contact met buren. Terwijl ze aan de representatieve voorkant van de woning staan suggereren ze met hun blinde gevels een achterkant. De berging begeleid echter ook de route naar de voordeur en activeert het gebruik van de overgangszone.

33 Berging naar achterzijde woonomgeving: open erf, armoedige achterkant? P-oplossing

35 Privaat versus collectief: waar ligt de grens?

36 Oprekken erfgrens; toe-eigenen van het collectieve domein

37 Parkeerplaats De vormgeving van de parkeerplaats draagt bij aan de inrichting en het gebruik van het erf. De zoektocht naar oplossingen voor het parkeervraagstuk hebben in de woonerven geleid tot individuele of collectieve parkeeroplossingen; van de (open) drive-inwoning en de carport tot het woondek en het parkeerhof. Karakteristiek voor de woonerven is de stoeptegel P in de bestrating. De ligging van de parkeerplaats bepaalt de mate van collectiviteit op een woonerf.

38 Garage De garages hebben een ambivalente betekenis. Door hun prominente positie aan de voorzijde bewerkstelligen de garages een overgangszone tussen het collectieve domein van het erf en de private sfeer van de woning.

Microdetaillering Hoewel in principe alle gebruikers van het woonerf gelijkwaardig zijn wordt er door de microdetaillering van de openbare ruimte plekken afgebakend.

41 Microdetaillering Hoewel in principe alle gebruikers van het woonerf gelijkwaardig zijn wordt er door de microdetaillering van de openbare ruimte plekken afgebakend. Het zijn kleinschalige gebouwde elementen als muurtjes, plantenbakken of banken die speelplekken markeren voor kinderen, parkeerplaatsen voor auto s maar tegelijkertijd ook gebruikt worden als zitplek. Tegelijkertijd is deze inrichting ook vrij star.

43 Microdetaillering Door microdetaillering van de openbare ruimte worden plekken bepaald. Betonnen muurtjes, bielzen of plantenbakken markeren speelplekken en parkeerplaatsen, maar zijn tegelijkertijd als zitplek in gebruik.

46 Erfgrens De architectonische vormgeving van het erf zet zich in de betere voorbeelden door in de erfgrens; muurtjes bakenen achtertuinen af. Wanneer erfgrenzen niet ruimtelijk zijn vormgegeven, dan zijn doorgaans door de bewoners hogere erfscheidingen geplaatst om het private domein af te schermen van de openbare groenstructuur. Bewoners zoeken in de achtertuinen over het algemeen naar een grote mate van beslotenheid.

47 Er is vastgelegd dat er géén harde erfgrens mag worden gesteld in de vorm van een schutting. Hagen en struiken op de erfgrens dragen bij aan het groene karakter van de totale wijk.

48 Ontworpen erfgrens & beheerafspraken

49 Veranderingen op de erfgrens grenzend aan het collectief domein

50 Verharding erfgrens grenzend aan het publieke domein

52 Open relaties: keukenraam Door de veranderende oriëntatie van het tuingerichte wonen kwamen de keuken en andere erfgerichte activiteiten aan de voorgevel van de woning te liggen. Het keukenraam biedt via de patio zicht op het erf. Door andere levenspatronen staan de meeste moeders overdag echter niet meer achter het keukenraam, waarmee dit element eerder de privacy waarborgt dan bijdraagt aan interactie.

54 waar ligt de grens?

55 Open verbindingen

Maat & mate van toe-eigening De maat en de inrichting bepalen de mogelijkheid om op een aangename manier op het erf te verblijven en te kunnen gebruiken.

56 Maat & mate van toe-eigening De maat en de inrichting bepalen de mogelijkheid om op een aangename manier op het erf te verblijven en te kunnen gebruiken. Deze maat wordt bepaald door de afstand tussen de woningen, en de omvang en diversiteit van de collectieve ruimte. Hoe meer ruimte er bestaat naast de geparkeerde auto s voor bijvoorbeeld een speelplek of een plantsoen, hoe meer mogelijkheden er zijn voor spel en verblijf, zoals een zandbak en een picknicktafel.

57 Baggelhuizen Assen

58 Lunetten Utrecht

59 De (nieuwe) rol van de bewoners.

60 Drager & Inbouw: bewonersparticipatie

61 Drager & Inbouw: bewoners & Frans van der Werf

62 Aanleg collectieve wijktuin (bewonersinitiatief)

63 Beheer (groen vve s) Totaalplan parkstad Leusden, Krekenbuurt Zwolle.

Vergelijkbare documenten

Plan van aanpak WOONERVEN LUNETTEN

Plan van aanpak WOONERVEN LUNETTEN Utrecht, april 10 Projectnummer: 1034 Architectuurcentrum Aorta Utrecht Inhoud 1 Inleiding en vraag 3 1.1 Aanloop 3 1.2 Aanleiding 4 1.3 Positionering 4 1.4 Vervolg 5