Kaart aankoopwaardige terreinen in het Gooi. Inbreng discussienota door directeur-rentmeester a.i. Steller. directeur-rentmeester a.i. H.C.

Transcriptie

1 BESTUUR Onderwerp: Discussienotitie grondverwerving Vergaderdatum 5 oktober 2017 Agendapunt nr. 5 Kenmerk Bijlagen: Kaart aankoopwaardige terreinen in het Gooi Behandelwijze Vervolg ter kennisneming ter meningsvorming ter besluitvorming participanten in een volgende vergadering van het bestuur kan besluitvorming plaats vinden op basis van een op te stellen Handelingskader grondverwerving Status openbaar besloten besloten wegens bescherming van: bedrijfsgegevens derden persoonsgegevens economische of financiële belangen GNR geheimhouding loopt af: Portefeuillehouder Inbreng discussienota door directeur-rentmeester a.i. Steller Paul Ubbink Datum van het voorstel Parafen voor akkoord controller directeur-rentmeester a.i. H. Hogeboom H.C. Heerschop Voorgesteld besluit Op basis van meningsvorming in het bestuur van de Stichting Goois Natuurreservaat met betrekking tot toekomstige grondverwerving door de stichting zal in een volgende bestuursvergadering een Handelingskader grondverwerving aan het bestuur voor besluitvorming worden voorgelegd. Aanleiding om te agenderen In het beleidsplan Wij houden het Gooi groen - Beleidsplan Stichting Gooisch Natuurreservaat , door bestuur vastgesteld d.d , is met betrekking tot verwerving van (natuur-)gronden door de stichting het volgende opgenomen: Agendapunt 5 met kenmerk , vergadering GNR bestuur nr. 556-o d.d. 5 oktober

2 7. Ontwikkeling Naast het beheren van het bestaande areaal, hebben we ook ontwikkeldoelstellingen. Om te beginnen betreft dit onze statutaire opdracht om de Gooise natuur veilig te stellen door de verwerving van deze terreinen. Daarnaast hebben wij de doelstelling om bestaande kwaliteiten van natuurterreinen te herstellen en waar mogelijk te verbeteren. en voorts: Verwerving van terreinen In potentie zijn alle terreinen in het Gooi met natuurschoon (dat wil zeggen met natuurwaarden, landschappelijke waarden of cultuurhistorische waarden) voor ons verwervingswaardig. Het lange termijn streven van de stichting is dan ook om al deze terreinen uiteindelijk te verwerven en daarmee veilig te stellen. Ons huidige grondverwervingsbeleid is gebaseerd op het Begrenzingenplan aankoopwaardige terreinen in het Gooi (1996). In de komende periode gaan we ons grondverwervingsbeleid actualiseren, zodat het beter aansluit op de huidige stand van zaken en inzichten. Het is moeilijk te voorspellen wanneer terreinen beschikbaar komen voor verwerving. Telkens als een terrein beschikbaar komt, gaan we kijken of het haalbaar is om dit ook daadwerkelijk in eigendom te krijgen. Hierbij zal aan de hand van de volgende criteria worden afgewogen of het mogelijk en opportuun is om deze te verwerven: Er dienen voldoende (financiële) middelen beschikbaar te zijn of verkregen te kunnen worden om de verwerving te kunnen bekostigen De kosten voor het beheer en onderhoud van het terrein dienen gedragen te kunnen worden Het beheer van het terrein moet passen bij onze beleidsdoelstellingen. In het vigerende plan Beheervisie en beheerplan is een kaartbeeld opgenomen van het Begrenzingenplan aankoopwaardige terreinen in het Gooi. In de tekst van de beheervisie is het aankoopbeleid als volgt verwoord: Verwervingsbeleid Ten behoeve van de instandhouding van de natuur is het van belang dat de stichting blijft streven naar afronding van het Goois Natuurreservaat in de vorm van verwerving van natuurterreinen en gronden met natuurpotenties. Waar dat niet haalbaar is, vormen erfpacht en beheerovereenkomsten een goed alternatief. In potentie zijn alle terreinen in het Gooi met natuurschoon (met waarden van natuur, landschap of cultuurhistorie) aankoopwaardig voor de stichting. Steeds zal per terrein worden afgewogen of verwerving wenselijk en mogelijk is. Het beleid voor het verwerven van terreinen is vastgesteld in het Begrenzingenplan aankoopwaardige terreinen in het Gooi (1996). Dit plan, met een looptijd tot 1 januari 2020 is goedgekeurd door de Provincie Noord-Holland en de toenmalige Minister van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij. In het Uitvoeringsprogramma Beleidsplan is de actualisering van het grondverwervingsbeleid opgenomen (project 7). Opzet is dat op basis van de discussie en positiebepaling bij de behandeling van deze discussienotitie in het bestuur er een handelingskader grondverwerving wordt opgesteld en door het bestuur wordt vastgesteld. Dit geactualiseerde handelingskader, met kaart aankoopwaardige terreinen in het Gooi, vervangen het tot Agendapunt 5 met kenmerk , vergadering GNR bestuur nr. 556-o d.d. 5 oktober

3 heden gehanteerde Begrenzingenplan aankoopwaardige terreinen in het Gooi uit 1996 en een in 2013 door het bestuur vastgestelde Handelwijze grondverwerving. Voorgeschiedenis eerder in het bestuur aan de orde geweest? nee ja Door het dagelijks bestuur van de stichting is op 2 oktober 2013 (vergadering nr. 514) de Handelwijze grondverwerving door de Stichting Gooisch Natuurreservaat vastgesteld. De sindsdien gerealiseerde aankopen zijn getoetst aan de in deze handelwijze opgenomen criteria en voorwaarden. Als onderlegger is daarbij het Begrenzingenplan aankoopwaardige terreinen in het Gooi (door het bestuur in 1996 vastgesteld) gebruikt. Achtergronden en uitgangspunten voor de herijking van het plan aankoopwaardige terreinen Statuten Stichting Goois Natuurreservaat Over de verwerving van gronden is in de statuten van de Stichting Goois Natuurreservaat bepaald: De stichting heeft ten doel: a: de instandhouding van het natuurschoon in het Gooi door de verkrijging van de aldaar gelegen terreinen, ten einde deze ten eeuwigen dage ongeschonden als natuurreservaat te behouden; en b: aan het publiek door vrije toegang tot die terreinen onder eventueel te stellen bepalingen, het genot van dat natuurschoon te verzekeren. Dit doel is nagestreefd door instandhouding en verbetering van de kwaliteiten van de natuurterreinen in bezit van de stichting. Maar ook door het sinds de oprichting van de stichting verwerven van gronden met natuurschoon. Waar aankoop niet haalbaar bleek vormde het in erfpacht verkrijgen van natuurgronden een goed alternatief. Op grond van het statuut zijn in potentie alle terreinen in het Gooi met natuurschoon aankoopwaardig voor de stichting. Wanneer aankoopwaardige gronden worden aangeboden zal aan de hand van de onderstaande beoordelingscriteria afgewogen kunnen worden of het wenselijk, mogelijk en opportuun is deze te verwerven. De belangrijkste voorwaarde is dat de verwerving van de aankoop moet kunnen worden gefinancierd. Hierbij wordt uitgegaan van financiering door derden (Nationale Postcode Loterij, provincie, fondsen e.a.). Daarnaast moet beoordeeld worden of er sprake is van noodzakelijke (her-)inrichtingskosten of lasten waarvoor eveneens financiële dekking aanwezig moet zijn. De reguliere beheerlasten worden doorgaans gedragen door de stichting. Herijking plan aankoopwaardige terreinen De concrete begrenzing van terreinen die opgenomen zijn in het plan aankoopwaardige terreinen uit 1996 is inmiddels opnieuw en scherp beoordeeld en aangepast op basis van de volgende beoordelingscriteria: a. De ligging in het Gooi en ligging in het Natuurnetwerk Nederland (NNN). b. De bijdrage aan de afronding van het Goois Natuurreservaat. c. De mate waarin het terrein natuurschoon bezit; terreinen met waarden van natuur, landschap of cultuurhistorie. d. Of er inrichtingsmaatregelen mogelijk zijn om deze waarden te ontwikkelen. e. Of het terrein voor het publiek vrij toegankelijk is of gemaakt kan worden. Het begrenzingenplan is ook beoordeeld in het licht van gebiedsontwikkelingen, soms sterk gewijzigde terreinomstandigheden en de haalbaarheid van aankoop. Aan de op die wijze geactualiseerde kaart aankoopwaardige terreinen zijn de volgende terreinen nieuw begrensd: Agendapunt 5 met kenmerk , vergadering GNR bestuur nr. 556-o d.d. 5 oktober

4 - De onbebouwd gebleven schootsvelden rondom de vesting Naarden. De in de schootsvelden gelegen eigendommen van de gemeente Gooise Meren zijn inmiddels voor een belangrijk deel in eigendom verworven (status koopovereenkomst). Door aankoop van de overige schootsvelden wordt dit landschappelijk waardevolle cultuurhistorisch erfgoed veiliggesteld. - Aankoopwaardig zijn ook enkele terreinen die bij gebiedsontwikkeling en functieverandering ter beschikking komen: de natuurdelen binnen het voormalige MOB-complex in Bussum ( Landgoed Nieuw Cruysbergen ), het voormalige AZC-terrein Crailo (met gronden ter versterking van de ecologische toeloop naar de natuurbrug Laarderhoogt), de eng bij Nieuw-Loosdrecht, de bij de reconstructie van de aansluiting Hilversum op de A27 vrijkomende gronden en in te richten ruilgronden in verband met de aanleg van de HOV met wegverlegging van de Weg over Anna s Hoeve. Het resultaat van bovengenoemde aanpassingen is aangegeven op de bijgevoegde Kaart aankoopwaardige terreinen in het Gooi. Het totale oppervlakte van aankoopwaardige terrein komt uit op ca. 717 ha. De door het Goois Natuurreservaat bij een grondruil in het kader van gebiedsontwikkeling te vervreemden gronden zijn niet op de kaart aangegeven. Waarom koopt het Goois Natuurreservaat nog gronden aan? - Primair: verwerving van gronden met natuurschoon is één van de statutair doelen van de stichting. - Eigendom is het sterkste middel om dit natuurschoon voor de toekomst veilig te stellen en te beschermen, duurzaam in stand te houden en vakkundig te beheren. - Als eigenaar kan het Goois Natuurreservaat de natuur in de terreinen professioneel beheren, zo nodig het terrein (her-)inrichten als natuurgebied en daarbij het beheer afstemmen met de omgeving. - Het Goois Natuurreservaat heeft oog voor de recreatieve belangen en wensen van de inwoners en overige bezoekers en kan de recreatieve inrichting en beheer van de terreinen inhoud geven. Hierbij worden natuurbehoud en mogelijkheden van recreatief gebruik in onderlinge samenhang goed afgewogen. - De werkorganisatie van het Goois Natuurreservaat is voor de natuurgebieden in het Gooi de meest aangewezen natuurbeheerder. Dit wordt ook van het Goois Natuurreservaat verwacht door bestuurders, burgers en overige terreinbeherende organisaties. Daarbij handelt de stichting niet vanuit winstoogmerk maar op basis van statutaire doelen. - Naast instandhouding van het natuurschoon is ook het behoud van de archeologische, aardkundige cultuurhistorische en militair-historische waarden gewaarborgd. Dit is verankert in de beheerdoelstellingen. Gerealiseerde aankopen vanaf 1990 Sinds 1990 is het bezit van de stichting aanzienlijk toegenomen. Dit is vooral het gevolg van de eigendomsoverdracht van de zogenoemde groene gronden in eigendom bij de Gooise gemeenten. In dit verband kunnen genoemd worden: Spanderswoud, Anna s Hoeve, Hoogt van t Kruis, Kamphoeve, Groeve Oostermeent, enggronden gemeente Huizen (Huizer eng), enggronden gemeente Laren (Laarder eng), Gijzenveen, Sijsjesberg, Bussums Bloei, Westerveld, Kamrad (Zuiderheide), de Lieberg, Raaweggebied en Laapersveld. De oppervlakte van de gemeentelijke grondoverdrachten maakt circa 80-85% deel uit van de areaaltoename in de beschouwende periode. Daarnaast zijn er enkele aankopen met enige omvang van particulieren die hier vermeld moeten worden: Landgoed Monnikenberg, Zanderij Cruysbergen, bosterrein Zuiderheide, Kommerrust en percelen bouwland in de Gooise engen. Hierbij moet worden opgemerkt dat grondaankoop van overheden (provincie, gemeenten) tot voor enkele jaren tegen een symbolische aankoopprijs (bijvoorbeeld 1 gulden/euro) kon worden gerealiseerd. Dat is sinds enkele jaren in verband met de zogeheten staatsteunregels van de EU helaas niet meer mogelijk. Wanneer er gronden van een overheid worden verworven moet de aankoop staatsteunproof zijn; op grond van Europese staatssteunregels dient verwerving op basis van een marktconforme aankoopprijs plaats te vinden. Agendapunt 5 met kenmerk , vergadering GNR bestuur nr. 556-o d.d. 5 oktober

5 Financiering van grondaankopen Tot 2007 zijn de grondaankopen van de stichting voor 100% gefinancierd door het Rijk en de provincie Noord-Holland, elk voor 50%. In 2007 is het rijks aandeel in de financiering volledig overgedragen aan de provincie. Enkele jaren geleden is door de provincie het besluit genomen om de aankoop van bestaande natuurterreinen helemaal niet meer te financieren. Door het wegvallen van de aankoopsubsidie zijn in de afgelopen jaren uitsluitend aankopen gerealiseerd met een dekkende financiële bijdrage van de Stichting Steun Goois Natuurreservaat en recent met bijdragen van het Prins Bernhard Cultuurfonds. Als vast uitgangspunt zou kunnen gelden dat de financiering van aankoop- en inrichtingskosten niet door het Goois Natuurreservaat worden gedragen en de kosten van uitsluitend het regulier beheer worden opgenomen in de begroting van het Goois Natuurreservaat. Beheerkosten en overige kosten Beheervergoedingen op basis van de Subsidieverordening Natuur en Landschap Noord-Holland (SNL) zijn gebonden aan opname van een terrein in het jaarlijks door de provincie vast te stellen Natuurbeheerplan. De natuurterreinen in het Gooi maken deel uit van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en komen op basis hiervan in aanmerking voor een beheerbijdrage. Daarnaast wordt subsidie ontvangen voor de recreatieve openstelling. De kosten van regulier beheer worden opgenomen in de exploitatierekening. De jaarlijkse beheerlasten van een grondaankoop zijn in het kader van deze notitie alleen als gemiddelde beheerkosten vast te stellen. Deze kosten worden afgeleid van het beheerareaal en de kosten voor de hoofddoelen Natuurbeheer en Recreatie in de exploitatierekening. Berekend is dat bij eigendomsverwerving van een terrein van 1 hectare de jaarlijkse beheerlasten gemiddeld 520 per jaar zullen stijgen. In dit bedrag is bovengenoemde SNL-subsidie verdisconteert. De kosten van het wegwerken van mogelijk achterstallig onderhoud en gewenste inrichting van een te verwerven terrein zijn hier buiten beschouwing gelaten. Uitgangspunt is dat die kosten in een projectkader met externe financiering worden aangepakt. Zolang er geen aanvullende middelen hiervoor beschikbaar zijn zal de status quo van het terrein in stand worden gehouden. Handelingswijze bij grondverwerving (voorstel) Indien een terrein te koop komt en als aankoopwaardig terrein is begrensd op de geactualiseerde en bijgevoegde Kaart aankoopwaardige terreinen in het Gooi, kan op basis van de hierboven genoemde criteria beoordeeld worden of verwerving mogelijk is. Voorwaarde voor aankoop is uiteraard en primair een dekkende financiering van de aankoopkosten. Om snel te kunnen inspelen op een aankoopmogelijkheid valt te overwegen de directeur-rentmeester te machtigen kleinere grondaankopen, 1 a 2 hectare grond variërend van /ha. (bos) tot /ha. (landbouwgrond) zonder bestuurlijke tussenkomst af te laten handelen. Dit onder voorwaarde dat de aankoop op de kaart Kaart aankoopwaardige terreinen in het Gooi is aangegeven en middels financiering door derden de aankoopkosten zijn gedekt. Per hectare verworven bezit zullen de extra beheerlasten in de jaarlijkse begroting van de Stichting Goois Natuurreservaat worden opgenomen op basis van een bedrag 520/ha.jr. (prijspeil 2017). Eenzelfde benadering is denkbaar om de directeur-rentmeester te machtigen grondruilingen met een omvang tot maximaal m² (0,5 ha.) financieel en notarieel te laten afhandelen. Hierbij moet in dat geval sprake zijn van een positief saldo (ten gunste van de stichting) van de te ruilen grondoppervlakten en een grondruil met meerwaarde voor de natuur. Bij verlenen van de machtiging aan de directeur-rentmeester kan deze in de bestuursvergadering melding maken van een aankoopmogelijkheid of een met gebruik van de machtiging inmiddels gerealiseerde aankoop of grondruil. Agendapunt 5 met kenmerk , vergadering GNR bestuur nr. 556-o d.d. 5 oktober

6 Indien met de verwerving van een terrein een bedrag hoger dan de hiervoor aangegeven bedragen is gemoeid of een bijdrage in de verwervingskosten door de stichting noodzakelijk is, zal de directeurrentmeester in alle gevallen aan het bestuur een voorstel voor eigendomsverwerving moeten voorleggen. Hetzelfde geldt wanneer de jaarlijkse beheerlasten het bedrag van 520/ha.jr. aanmerkelijk overstijgen. Afzonderlijke bestuurlijke goedkeuring is eveneens vereist wanneer een terrein wordt aangeboden dat niet als aankoopwaardig terrein op de kaart is begrensd, maar waarvan eigendomsverwerving noodzakelijk of zeer wenselijk is. Passend in bestaand beleid? beleidsplan: anders, te weten: Ja (zie de hierboven aangegeven aanleiding om te agenderen) Financiële aspecten incidenteel structureel kosten dekking kosten dekking Andere bijkomende aspecten juridisch personeel ICT organisatie administratie huisvesting Communicatie participanten; tekst in bestuurlijke informatiebrief: stakeholders, te weten: personeel: overig, te weten: website GNR: (voorgestelde tekst voor de bestuurlijke informatiebrief) (aangeven wie en voorgestelde kernboodschap) (voorgestelde kernboodschap) (aangeven wie en voorgestelde kernboodschap) (voorgestelde kernboodschap) Getekend bestuursbesluit nodig? toelichting: (model ) nee ja Agendapunt 5 met kenmerk , vergadering GNR bestuur nr. 556-o d.d. 5 oktober