Inhoudstafel. Voorwoord 25. Dankwoord 27

Transcriptie

1 Voorwoord 25 Dankwoord 27 Inleiding Mensen en rivieren. Een onuitputtelijke bron van eenheid en onenigheid De riviervaart: een onuitputtelijke bron van welvaart en vooruitgang Het gebruik van rivieren en de nood aan regelgeving De bijdragen van internationale organisaties De bijdragen van rechtspraak en rechtsliteratuur 43 4 Regelgeving van de Europese riviervaart als object van onderzoek 48 Deel I. Europees Internationaal Rivierenrecht in historisch perspectief 51 HOOFDSTUK I. Het scheepvaartregime van Europese Internationale Rivieren van de Romeinse Tijd tot de Franse Revolutie Rivierscheepvaart en het scheepvaartregime in de Romeinse tijd Rivierscheepvaart in de Romeinse tijd De juridische organisatie van de rivierscheepvaart in de Romeinse tijd Rivierscheepvaart en het scheepvaartregime in de Middeleeuwen Rivierscheepvaart in de vroege Middeleeuwen en zijn juridische organisatie Rivierscheepvaart in de hoge en late Middeleeuwen en zijn juridische organisatie De tollen en andere parafiscale lasten De stapelrechten De omslag- en andere rechten De schippersgilden en het toertsysteem Reacties tegen de belemmeringen van de rivierscheepvaart Rivierscheepvaart en het scheepvaartregime in de periode tot de Franse revolutie Het behoud van de status quo ante De eerste verdragen betreffende de vrijheid van scheepvaart Vrijheid van scheepvaart en de Rijnvaart Vrijheid van scheepvaart en de Donauvaart Vrijheid van scheepvaart t.a.v. andere rivieren 100 Maklu 5

2 HOOFDSTUK II. Het scheepvaartregime van Europese internationale rivieren van de Franse Revolutie tot het Congres van Wenen (1815) Ontwikkelingen voorafgaand aan het Congres van Wenen De twee principeverklaringen van Jefferson s Mississippi Instructions Het Schelde-Decreet De Capitulatie van Antwerpen (1585) Het verdrag van Munster (1648) Jozef II en het pleidooi voor een vrije Schelde ( ) Het Schelde-decreet (1792) Eerste toepassingen van het beginsel van vrije scheep vaart na de Franse revolutie Het Rijnvaart-Octrooiverdrag van Doel en reikwijdte Voornaamste materiële bepalingen Uitdeining van het beginsel van vrije scheepvaart naar andere Europese rivieren Het internationaal rivierenrecht op het Con gres van Wenen De voorbode: het Vredesverdrag van Parijs van De Wener Slotakte De totstandkoming van rivierbepalingen. De werkzaamheden van de rivierencommissie Overzicht van de algemene rivierbepalingen van de Slotakte en de Annexen Overzicht van de bijzondere rivierbepalingen van de Wener Slotakte 140 HOOFDSTUK III. Het scheepvaartregime van Europese internationale rivieren na het Congres van Wenen tot het Verdrag van Parijs (1856) Het Elbe-, Weser- en Emsregime Het Elberegime Het Weserregime Het Emsregime Het regime voor de Vistula, de Niemen en de Oder Het Rijnregime Het Nederlands-Pruisisch geschil betreffende de Rijnmonding De Akte van Mainz Ontwikkelingen na de Akte van Mainz: de geleidelijke opheffing van de Rijntollen Het Maas- en Schelderegime De situatie tussen 1815 en De situatie tussen 1831 en Het Scheidingsverdrag en de Waarborgverdragen van De regeling voor de Maas, de Schelde en de Schelde en Rijn verbindende wateren De regeling voor de Belgische-Nederlandse kanalen Maklu

3 4.3.3 Overige rivierbepalingen De Waarborgverdragen De aanvullende regelingen na Het scheepvaartregime voor de Neckar, Main en Moezel Het scheepvaartregime voor de Po Het scheepvaartregime van andere Europese internationale rivieren Het scheepvaartregime voor de Grensleie Het scheepvaartregime van de Tagus en de Douro 189 HOOFDSTUK IV. Het scheepvaartregime van Europese internationale rivieren van Parijs (1856) tot de Verkeersconferenties van Barcelona en Geneve De voortschrijdende liberalisering van het Europees interna tio naal rivierenrecht in de tweede helft van de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw Ontwikkelingen in het Donauregime De situatie voor het Verdrag van Parijs van De regeling van het Verdrag van Parijs van De uitvoeringsregelingen van het Verdrag van Parijs Ontwikkelingen in het Schelderegime: het Scheldetolverdrag Pruth en Boyana Ontwikkelingen in het Rijnregime: de Akte van Mannheim Motieven met het oog op een herziening van de bestaande regeling Krachtlijnen van de Akte van Mannheim Ontwikkelingen in het regime van andere rivieren en in het binnenvaartbeleid Factoren ter stimulering van een liberaal binnenvaartregime Sporen van een nationalistische reflex ( ) Het streven naar mondialisering en internationalisering van het regime van Europese internationale rivieren einde 19de-begin 20ste eeuw Het beginsel van vrijheid van scheepvaart t.a.v. niet Europese internationale stromen Het beginsel van vrijheid van scheepvaart t.a.v. Amerikaanse en Aziatische stromen Het beginsel van vrijheid van scheepvaart op Afrikaanse stromen. De Conferentie van Berlijn van 1885 voor de Kongo en Niger stromen De Vredesverdragen van Versailles, St. Germain, Neuilly en Trianon De verkeersconferenties van Barcelona (1921) en Genève (1923) Het Internationaal Waterwegenstatuut van Barcelona Het Internationaal Doorvoerstatuut van Barcelona Het Internationaal Zeehavenstatuut van Genève 242 HOOFDSTUK V. Het scheepvaartregime van Europese internationale rivieren tijdens het Interbellum Ontwikkelingen in het Rijnvaartregime Het opzet van het Vredesverdrag van Versailles De Modus Vivendi en de diplomatieke nota van Het Frans-Belgisch-Nederlands Akkoord van Maklu 7

4 2. Ontwikkelingen in het Elbe-, Oder-, Niemen-, Memel- en Weichselregime De totstandkoming van een nieuwe Elbe-Akte De mislukte poging tot internationalisering van de Oder De mislukte poging tot internationalisering van de Niemen en de Memel De gefragmenteerde regeling voor de Weichsel (Vistula) Ontwikkelingen in het Maas- en Schelderegime Het onaannemelijk Verdrag van Den Haag De verdere ontwikkelingen na het Verdrag van Den Haag Ontwikkelingen in het Donauregime De Vredesverdragen en de Donauconventie van De akkoorden van Sinaiä (1938), Boekarest (1939) en Wenen (1940) 271 HOOFDSTUK VI. Het scheepvaartregime van Europese internationale rivieren na de Tweede Wereldoorlog tot heden Ontwikkelingen in het scheepvaartregime van Europese internationale rivieren Ontwikkelingen in het Donauregime De Vredesverdragen van Parijs De Belgrado Donauconventie van De politieke ontwikkelingen na 1948 en hun invloed op het Donauregime De Conventie van Sofia van Ontwikkelingen in het Elberegime Ontwikkelingen in het Rijnvaartregime De Conventie van Straatsburg van Het Rijnregime en de Conventies voor de bescherming van de Rijn tegen verontreiniging De zogenaamde aanvullende Protocollen Het Moezelregime De situatie voor het Moezelverdrag van Het Moezelverdrag van Het Moezelbeschermingsverdrag van Ontwikkelingen in het Maas- en Schelderegime Het Belgisch-Nederlands Verlichtings- en Bebakeningsverdrag van Het verdrag van 1960 betreffende het kanaal van Gent naar Terneuzen Het Schelde-Rijnverbindingsverdrag van Het Scheldeverdiepingsverdrag en de Waterverdragen van De Scheldeverdragen van Middelburg van Een voorlopig eindpunt Het Savaregime Het streven naar harmonisering en de droom van één Europese rivierenakte Het streven naar harmonisering De Europese Binnenvaartverklaring van Praag De binnenvaartverklaring van Boedapest Het communautair Naiades Actieprogramma De droom van één Europese rivierenakte Maklu

5 Deel II. 331 De volkenrechtelijke status 331 HOOFDSTUK I. Europees internationaal rivierenrecht Algemene aspecten van het Europees internationaal rivierenrecht Het Europees internationaal rivierenrecht. Begripsafbakening Internationaal rivierenrecht versus internationaal waterrecht Internationaal rivierenrecht versus internationaal zeerecht Poging tot definiëring van het Europees internationaal rivierenrecht Regels voor de interpretatie van de bepalingen van rivierakten De interpretatieregels van het Verdragenverdrag De interpretatieregels van het Verdragenverdrag en hun toepassing op oudere verdragen zoals de rivierakten De algemene interpretatieregels van art. 31 Verdragenverdrag De aanvullende interpretatieregels van art. 32 Verdragenverdrag Andere interpretatieregels Het Interpretatieprotocol voor de Rijnvaart Geschillenbeslechting in het kader van multilaterale of bilaterale rivierakten Algemene regelingen van vreedzame beslechting van riviergeschillen Bijzondere regeling voor vreedzame beslechting van riviergeschillen in de huidige Europese rivierakten De verplichting tot vreedzame beslechting van geschillen en het V.N. Handvest 368 HOOFDSTUK II. De legitimering van het Europees Internationaal Rivierenrecht Onderzoek naar de motieven die hebben geleid tot het opstellen van internationale rivierakten gebaseerd op het beginsel van vrije scheepvaart Het bestaan van een natuurrechtelijk beginsel van vrije scheepvaart? Internationale rivieren als (fysisch en juridisch) verlengstuk van de zeeën? Het bestaan van een erfdienstbaarheid of een condominium op internationale rivieren? Het bestaan van een erfdienstbaarheid op internationale rivieren? Het bestaan van een condominium op internationale rivieren? Vrijheid van scheepvaart als postulaat van hogere humanitaire of economische belangen? De belangengemeenschap van oeverstaten De belangengemeenschap van oeverstaten en de basistheorieën met betrekking tot het gebruik van internationale rivieren Basistheorieën met betrekking tot het gebruik van internationale rivieren. Overzicht De theorie van de absolute territoriale soevereiniteit De theorie van de absolute territoriale integriteit De theorie van de beperkte territoriale soevereiniteit De theorie van de belangengemeenschap van oeverstaten 396 Maklu 9

6 HOOFDSTUK III. De status van het Europees internationaal rivierenrecht De plaats van het beginsel van vrije scheepvaart in het volkerenrecht Belang van de kwestie Onderzoek naar het bestaan van een algemene of regionale volkenrechtelijke gewoonte van vrije scheepvaart Het bestaan van een algemene volkenrechtelijke gewoonte van vrije scheepvaart? Het bestaan van een regionale volkenrechtelijke gewoonte van vrije scheepvaart? Onderzoek naar het bestaan van een algemeen rechtsbeginsel van vrije scheepvaart Vrijheid van scheepvaart als onderdeel van het Europees publiek recht Onderzoek naar het bestaan van een normatief permanent bindend kader voor het regime van Europese internationale rivieren gebaseerd op het beginsel van vrije scheepvaart De Wener Slotakte. Pactum de contrahendo of rechtstreeks bindend kader? De Wener Slotakte: uitdovend of permanent karakter? Besluiten en gevolgtrekkingen 424 HOOFDSTUK IV. De volkenrechtelijke kwalificatie van de rivierakten Volkenrechtelijke kwalificatie van multilaterale en bilaterale rivierakten als territoriale verdragen of verdragen met een territoriaal karakter Juridische gevolgen van de volkenrechtelijke kwalificatie als territoriale verdragen of verdragen met een territoriaal karakter t.a.v. de verdragsstaten De principieel blijvende gelding van de rivierakten ingeval van wijzigingen in de staatsstructuur en/of statenopvolging De principieel onbeperkte gelding van de rivierakten in de tijd Algemene principes Toetsing van de algemene principes aan de hand van concrete gevallen Het Scheldestatuut, i.h.b. de Waarborgverdragen van Het Donaustatuut, i.h.b. de Donauconventie van Het Elbestatuut, i.h.b. de Elbe Akte van De principiële ongeoorloofdheid van eenzijdige terugtrekking of opzegging van rivierakten De principiële ongeoorloofdheid van eenzijdige wijziging van rivierakten Juridische gevolgen van de volkenrechtelijke kwalificatie als territoriale verdragen t.a.v. niet verdragsstaten Maklu

7 HOOFDSTUK V. Het institutioneel aspect. De Europese internatio na le ri vierencommissies als volkenrechtelijke subjecten De verwezenlijking van Europese internationale rivierencommissies en de eraan ten grondslag liggende motieven De verwezenlijking van Europese internationale rivierencommissies Karakteristieken van de Europese internationale rivierencommissies De diversiteit in verschijningensvormen en bevoegdheden De behoefte aan samenwerking als leidmotief Het bestaan van afzonderlijke rivierencommissies De werking van de huidige Europese internationale rivierencommissies De Centrale Commissie voor de Rijnvaart Zetel en samenstelling Werkingsomvang De territoriale werkingsomvang De materiële werkingsomvang De uitoefening van werkzaamheden en de subcomités Besluitvorming De Donaucommissie Zetel en samenstelling Werkingsomvang Territoriale werkingsomvang Materiële werkingsomvang Besluitvorming De bijzondere rivieradministraties De Moezelcommissie Zetel en samenstelling Werkingsomvang Territoriale werkingsomvang Materiële werkingsomvang De uitoefening van bevoegdheden en de bijstand van comités Besluitvorming De Savacommissie Zetel en samenstelling Werkingsomvang Territoriale werkingsomvang Materiële werkingsomvang Besluitvorming De Permanente Commissie van Toezicht op de Scheldevaart Zetel en samenstelling Werkingsomvang Territoriale werkingsomvang Materiële werkingsomvang Besluitvorming De Gemeenschappelijke Nautische Autoriteit Het rechtskarakter van de Europese internationale rivierencommissies De Europese internationale rivierencommissies. Organisaties met internationale rechtspersoonlijkheid? 498 Maklu 11

8 3.1.1 Europese internationale rivierencommissies en de status van internationale organisatie Europese internationale rivierencommissies en internationale rechtspersoonlijkheid Europese internationale rivierencommissies en de internationalisering van een rivier Europese internationale rivierencommissies. Organisaties met supranationaal karakter? 503 HOOFDSTUK VI. Het spanningsveld tussen het Europees internationaal rivierenrecht en het Europees unierecht Verdragsrechtelijke begrenzing van het spanningsveld tussen het Europees internationaal rivierenrecht en het Europees Unierecht Europees internationaal rivierenrecht en het VWEU-Verdrag Europees internationaal rivierenrecht en andere communautaire verdragen Inhoudelijke afbakening van het spanningsveld tussen het Europees internationaal rivierenrecht en het Europees Unierecht gegrond op het VWEU-Verdrag Het gemeenschappelijk vervoerbeleid in het licht van de bijzondere bepalingen van de vervoertitel Algemene vaststellingen De bijzondere voorschriften van art. 91 VWEU (ex 71 VEG) Voorschriften t.a.v. de inhoud van het te verwezenlijken vervoerbeleid Voorschriften t.a.v. de te volgen procedure t.a.v. het te verwezenlijken vervoerbeleid De standstill verplichting van art. 92 VWEU (ex 72 VEG) De overige bepalingen van de vervoertitel Het gemeenschappelijk vervoerbeleid en de betrekkingen met derde landen De situatie voor het VWEU-Verdrag De situatie sedert het VWEU-Verdrag Het gemeenschappelijk vervoerbeleid en de overige bepalingen van het VWEU-Verdrag Rechtstheoretische toets van de verhouding tussen het Europees internationaal rivierenrecht en het Europees Unierecht gegrond op het VWEU-Verdrag De kernelementen van de problematiek Overzicht van de in de rechtsliteratuur ontwikkelde theorieën en stellingen De theorie van de relatieve voorrang van oudere verdragen: het pacta sunt servanda beginsel Het pacta sund servanda -beginsel van art. 351, eerste lid VWEU en zijn inroepbaarheid t.a.v. de Europese rivierakten De grenzen van inroepbaarheid van het pacta sunt servanda beginsel door de lidstaten De theorie van de onaantastbaarheid van territoriale verdragen en de status van internationale waterwegen De theorie van de harmoniserende uitlegging van conflicterende normen De theorieën van de eenheid van het rechtsregime van de Rijn en het supranationale karakter van de Centrale Commissie voor de Rijnvaart Maklu

9 4. Het spanningsveld tussen het Europees internationaal rivierenrecht en het Europees Unierecht gegrond op het VWEU-Verdrag en de zoektocht naar pragmatische oplossingen Overzicht van de voorgestelde pragmatische oplossingen De toetreding van de EU tot de rivierencommissies voor de Rijn en de Donau De oprichting van een communautair agentschap voor de binnenvaart De oprichting van een pan-europees institutioneel kader Het opdragen aan de Unie om strategisch de ontwikkeling van de binnenvaart aan te pakken in Europa De pragmatische oplossingen en het Eerste Voortgangsverslag Naiades 576 HOOFDSTUK VII. Het spanningsveld tussen het Europees internationaal rivierenrecht en het Internationaal water- en milieurecht Scheepvaart en de verhouding tot andere gebruiksdoeleinden. Onderzoek naar het al dan niet bestaan van een prioriteitsregel ten gunste van de scheepvaart De historisch gegroeide conventionele voorrang van scheepvaart op Europese internationale rivieren De conventionele voorrang van scheepvaart op Europese internationale rivieren en de Helsinki Rules 1966 en de Berlin Rules De conventionele voorrang van scheepvaart op Europese internationale rivieren en de Conventie van New York van Grondlijnen van de Conventie van New York De draagwijdte van art. 1. Het toepassingsgebied van de Conventie van New York De draagwijdte van art. 10. De no-priority of uses regel De regel van art. 3. De principiële verdere gelding van oudere verdragen Scheepvaart en de zorg voor bescherming van water en milieu Het scheepvaartregime van internationale rivieren en de beginselen van internationaal milieurecht Het scheepvaartregime van internationale rivieren en de voorschriften van internationale waterverdragen Het scheepvaartregime van internationale rivieren en het EU milieurechtelijk kader Algemeen Unierechtelijk kader Het Europees Natura 2000 objectief 608 Maklu 13

10 Deel III. 619 Het scheepvaartregime van Europese internationaal rivieren of het primair Europees internationaal rivierenrecht 619 HOOFDSTUK I. De beneficianten van de Europese internationale rivierenregimes: de begunstigde schepen De begrippen schip, zeeschip en binnenschip Het begrip schip De begrippen zeeschip en binnenschip De begunstigde schepen Handelsschepen Vaart met lading Leegvaart Oorlogsschepen en schepen gebruikt voor oorlogsdoeleinden Oorlogsschepen Schepen gebruikt voor oorlogsdoeleinden Pleziervaartuigen en schepen gebruikt voor wetenschappelijke doeleinden Vissersschepen Schepen ingezet voor publieke doeleinden De vlotvaart 643 Hoofdstuk II. De beneficianten van de Europese internationale rivierenregimes: de begunstigde personen Probleemstelling De begunstigde personen in het concept van de Wener Slotakte De begunstigde personen in het licht van de huidige rivierenregimes De begunstigde personen bij het Rijnregime De onderdanen van oeverstaten De onderdanen van niet-oeverstaten De begunstigde personen bij het Maas- en Schelderegime De begunstigde personen bij het Donauregime De begunstigde personen bij het Moezelregime De begunstigde personen bij het Savaregime De begunstigde personen en hun legitimering De (afwezigheid van een) nationaliteit van binnenschepen De reële band verklaring voor de Rijnvaart 675 HOOFDSTUK III. De territoriale werkingsomvang van de Europese internationale rivierenregimes De territoriale werkingsomvang. Algemene bepalingen Het begrip internationale rivier Probleemstelling Het vereiste van bevaarbaarheid van nature Maklu

11 De algemene notie bevaarbaarheid van nature De ruimtelijke reikwijdte van de notie bevaarbare rivier Het vereiste van het internationaal zijn De klassieke indeling in grensoverschrijdende en grenssnijdende rivieren Scheepvaart en de kwestie van grensafbakening Het onderscheid tussen maritieme en niet maritieme internationale waterwegen Het al dan niet vereiste van het verschaffen van toegang tot de zee Het al dan niet vereiste van een conventioneel regime Het begrip internationale rivier en zijn verhouding tot kanalen Het begrip internationale rivier en zijn verhouding tot havens De concepten waterweg van internationaal belang en eenheid van stroom-gebied De territoriale werkingsomvang van het Rijnregime De in de artt. 1 en 2 genoemde waterwegen De mondingen van de Rijn en de Rijnhavens De zogenaamde tussenwateren De zijrivieren van de Rijn Laterale kanalen De territoriale werkingsomvang van het Rijnregime en het Protocol Kröller De territoriale werkingsomvang van het Maas- en Schelde regime De stromen Maas en Schelde De Schelde- en Maashavens De Rijn en Schelde verbindende tussenwateren Het Kanaal Gent-Terneuzen en de overige kanalen De Rijn-Maas-Schelde waterweg De territoriale werkingsomvang van het Donauregime De verdragsrechtelijke werkingsomvang Het Duitse Donaugedeelte De juridische situatie voor de toetreding van Duitsland tot de Donauconventie De juridische situatie na de toetreding van Duitsland tot de Donauconventie De territoriale werkingsomvang van het Moezelregime De territoriale werkingsomvang van het Savaregime Bijzonder vraagstuk: het Main-Donaukanaal Belang van het vraagstuk Onderzoek van de argumenten pro internationalisering Internationalisering op grond van de bepalingen van het Verdrag van Versailles Het bestaan van een internationaalrechtelijke gewoonte tot internationalisering Het bestaan van een ander volkenrechtelijk beginsel tot internationalisatie Internationalisering als compensatie voor het gebruik van Donauwater Modellen ontwikkeld voor de uitwerking van een scheep vaart re gime De bilaterale regelingen voor het gebruik van het Main-Donaukanaal 747 Maklu 15

12 HOOFDSTUK IV. De temporele werkingsomvang van de Europese internationale rivierenregimes De temporele werkingsomvang. Algemene beginselen De temporele werkingsomvang van het beginsel van vrije scheepvaart in oorlogstijd Afbakening van het vraagstuk Feitelijke benadering in het licht van de geschiedenis van het Europees internationaal rivierenrecht De feitelijke toepassing van internationaal rivierenrecht tijdens oorlogen Bijzonder geval: het Kosovo conflict Theoretische benadering aan de hand van de verdragteksten Analyse van het al dan niet geoorloofd karakter van vrijheid van scheepvaart beperkende maatregelen in oorlogstijd 766 HOOFDSTUK V. De gewaarborgde verkeersrechten De gewaarborgde verkeersrechten: algemene benadering Overzicht van de verschillende mogelijke verkeersrechten De internationale verkeersrechten. Algemene benadering Het (Petit) cabotagerecht. Algemene benadering Transit-, wissel- en grand cabotageverkeer in het licht van de bijzondere rivierakten Wissel-, transit- en grand cabotageverkeer in het licht van het Rijnregime Het transitverkeer Het wisselverkeer Het grand cabotageverkeer Wissel-, transit- en grand cabotageverkeer in het licht van het Donauregime Wissel-, transit- en grand cabotageverkeer in het licht van de overige rivierenregimes Het petit cabotage verkeer Petit cabotage in het licht van het Rijnregime Algemene probleemstelling Vrijheid van binnenlandse Rijnscheepvaart voor vreemde onderdanen De opvattingen tot aan de Tweede Wereldoorlog De gewijzigde opvatting na de Tweede Wereldoorlog 794 a) het gewijzigd Duitse standpunt 794 b) de reactie van de overige Rijnoeverstaten 797 c) De ongeschreven Modus Vivendi na Vrijheid van binnenlandse Rijnscheepvaart voor eigen onderdanen De arresten van de Hoge Raad van De arresten van de Hoge Raad van 1954 en De regeling onder de WVB Vrijheid van binnenlandse Rijnscheepvaart en hoefijzervervoer Het petit cabotagevraagstuk in het licht van de overige rivierenregimes Petit cabotageverkeer en het Moezelregime Petit cabotageverkeer en het Donauregime Petit cabotageverkeer en het Maas- en Schelderegime Petit cabotageverkeer en het Savaregime Vervoer van de ene oever naar de andere Maklu

13 4. De door internationale rivierenregimes gewaarborgde verkeersrechten in het licht van secundair Unierecht Overzicht van ter zake geldend secundair Unierecht Probleemstelling De Cabotageverordening nr. 3921/ De Verordening nr. 1356/96 inzake intracommunautair internationaal vervoer Vrij verkeer van EU binnenvaartvervoer en EU douaneregime Toetsing van het betreffend secundair Unierecht aan de door de internationale rivierenregimes gewaarborgde verkeersrechten Toetsing aan het Rijnregime Toetsing aan de overige Europese internationale rivierenregimes 826 HOOFDSTUK VI. De gewaarborgde vrijheden Probleemstelling Vrijheid van verkeer als onderdeel van vrijheid van scheepvaart? Het recht op een, fysiek onbelemmerde, vrijheid van verkeer Het recht op een, economisch gerichte, vrijheid van verkeer Vrijheid van verkeer en het recht op een place of refuge Vrijheid van (fluviale) handel als onderdeel van vrijheid van scheepvaart? Probleemstelling Vrijheid van fluviale handel in het licht van de Oscar Chin case Vrijheid van handel in het licht van het Rijnregime De statenpraktijk der oeverstaten De visie van de Hoge Raad t.a.v. deze statenpraktijk Het beleid van de C.C.R Vrijheid van handel in het licht van het Donauregime Vrijheid van handel in het licht van de overige rivierenregimes Vrijheid van bevrachting als onderdeel van vrijheid van scheepvaart? Vrijheid van bevrachting in het licht van de bepalingen van het Congres van Wenen Vrijheid van bevrachting in het licht van het Rijnvaartregime Vrijheid van bevrachting in het licht van het Donauregime Vrijheid van bevrachting in het licht van de overige rivierenregimes Vrijheid van heffingen als onderdeel van vrijheid van scheepvaart? De mogelijkheid van heffing van scheepvaartrechten in het licht van de Wener Slotakte en de overige algemene regelingen Heffing van scheepvaartrechten in het licht van de huidige rivierenregimes Heffing van scheepvaartrechten in het licht van het Rijnregime Heffing van scheepvaartrechten in het licht van de Belgisch-Nederlandse verkeersverbindingen Heffing van scheepvaartrechten in het licht van het Schelderegime Heffing van scheepvaartrechten in het licht van het Maasregime Heffing van scheepvaartrechten in het licht van de overige Belgisch-Nederlandse verkeersverbindingen Heffing van scheepvaartrechten in het licht van het Donauregime 877 Maklu 17

14 5.2.4 Heffing van scheepvaartrechten in het licht van het Moezelregime Heffing van scheepvaartrechten in het licht van het Savaregime De gewaarborgde vrijheden in het licht van secundair Unierecht Inleiding Marktordenende voorschriften onder Europees secundair Unierecht Voorschriften m.b.t. mededinging en steunverlening Voorschriften m.b.t. mededinging Voorschriften m.b.t. steunmaatregelen Voorschriften met het oog op vrijheid van bevrachting en vervoer Voorschriften m.b.t. discriminaties inzake vrachtprijzen en vervoervoorwaarden Voorschriften m.b.t. vrijheid van bevrachting en prijsvorming Voorschriften met het oog op capaciteitsbeheersing Toetsing van het betreffend secundair Unierecht aan de door de internationale rivierenregimes gewaarborgde vrijheden Toetsing aan het Rijnregime Toetsing aan de overige Europese internationale rivierenregimes (Vrijheid van) scheepaartrechten in het licht van mogelijk toekomstig EU recht Infrastructuurheffingen en internalisering van externe kosten (Vrijheid van) scheepvaartrechten en het EU beginsel van kostenterugwinning met betrekking tot waterdiensten Scheepvaart- en havenrechten en het EU non discriminatiebeginsel 930 HOOFDSTUK VII. De corollaria van vrije scheepvaart Inleiding Gelijkheid van behandeling als inherente waarborg voor vrijheid van scheepvaart Gelijkheid van behandeling in het licht van algemene teksten Gelijkheid van behandeling in het licht van de bijzondere rivierakten Gelijkheid van behandeling in het licht van het Rijnregime Gelijkheid van behandeling in het licht van het Moezel, Maas- en Schelderegime Gelijkheid van behandeling in het licht van het Donau- en Savaregime De draagwijdte van de notie gelijkheid van behandeling. Toepassingsgevallen Gelijkheid van behandeling in het internationaal rivierenrecht en het Unierecht Het beginsel van gemeenschappelijke besluitvorming als inherente waarborg voor vrijheid van scheepvaart Rechtsgrond van het beginsel van gemeenschappelijke besluitvorming Draagwijdte van het beginsel van gemeenschappelijke besluitvorming Draagwijdte van de notie alles wat de scheepvaart betreft Gemeenschappelijke besluitvorming en wetten van algemene veiligheid De bevaarbaarheidplicht van de oeverstaten als inherente waarborg voor vrijheid van scheepvaart De bevaarbaarheidplicht in het licht van algemene teksten De verdragsrechtelijke verankering van de bevaarbaarheidplicht De inhoudelijke draagwijdte van de bevaarbaarheidplicht De bevaarbaarheidplicht in het licht van de bijzondere rivierakten Maklu

15 4.2.1 De bevaarbaarheidplicht in het licht van het Rijnregime Overzicht van de geldende bepalingen Draagwijdte van de bevaarbaarheidplicht De bevaarbaarheidplicht in het licht van het Maas- en Schelderegime De bevaarbaarheidplicht in het licht van het Moezelregime De bevaarbaarheidplicht in het licht van het Donau en Savaregime De bevaarbaarheidplicht en het beginsel van een goede bevaarbaarheidstatus De bevaarbaarheidplicht en de parameters van het AGN-Verdrag De bevaarbaarheidplicht en EU plicht van een goede bevaarbaarheidstatus 990 Hoofdstuk VIII. Het Rijnvaart- en Moezelprocesrecht De ontstaansgeschiedenis van het Rijnvaart- en Moezelprocesrecht Het Rijnvaartprocesrecht Algemene aspecten Exclusief en permanent karaker van het Rijnvaartprocesrecht Territoriaal geldingsbereik van het Rijnvaartprocesrecht De aan het Rijnvaartprocesrecht ten grondslag liggende beginselen Het beginsel van de dubbele aanleg en de mogelijkheid van cassatieberoep De beginselen van summiere behandeling en relatieve kosteloosheid Beginsel van de internationale uitvoerbaarheid van vonnissen en beslissingen Bijzondere aspecten De bevoegheid ratione loci van de Rijnvaartgerechten De bevoegdheid ratione materiae van de Rijnvaartgerechten in strafzaken De bevoegdheid ratione materiae van de Rijnvaartgerechten in burgerlijke zaken Het Rijnvaarthof Rol en bevoegdheid Samenstelling en werking Rijnvaartprocesrecht en EVRM Het Moezelprocesrecht 1028 Maklu 19

16 Deel IV De aanvullende regelingen of het secundair Europees internationaal rivierenrecht 1031 HOOFDSTUK I. Scheepvaart- en politievoorschriften Algemene probleemstelling De onderliggende motieven en rechtsgronden ter rechtvaardiging van beperkingen op het beginsel van vrije scheepvaart De notie politie van de scheepvaart Scheepvaart- en politievoorschriften en de EU bevoegdheid op het vlak van verkeersveiligheid Overzicht van de voornaamste scheepvaart- en politievoorschriften Voorschriften met het oog op een goede verkeersordening Bemanningsvoorschriften Technische veiligheids- en milieuvoorschriften voor schepen Technische veiligheidsvoorschriften voor schepen Technische milieuvoorschriften Vervoer van gevaarlijke goederen Voorschriften met het oog op verkeersbeheer Voorschriften m.b.t. fysieke scheepvaartbegeleiding Voorschriften m.b.t. intelligente vervoerssystemen en interoperabiliteit van de infrastructuur Intelligente vervoerssystemen en de interoperabiliteit River Information Services Automatic Identification System (AIS) Elektronische Scheepsrapportering Binnenvaart Single Window ITS, communicatie en voertaal op binnenwateren Voorschriften ter vrijwaring van de integriteit van de waterweg en het milieu Algemene voorschriften met het oog op vrijwaring van de integriteit van de waterweg en het milieu Bijzondere voorschriften m.b.t. de verzameling, afgifte en inname van afval Voorschriften t.a.v. het Rijnvaatstroomgebied: het CDNI- Verdrag Voorschriften t.a.v. andere waterwegen Scheepvaart- en politievoorschriften en het handhavingbeleid De structurele regeling van het handhavingsbeleid De geoorloofde maatregelen m.b.t. opsporing en handhaving 1075 HOOFDSTUK II. Verdragen, internationale akkoorden en regelingen m.b.t. het schip en de exploitatie ervan Internationale regelingen m.b.t. het administratief statuut van binnenschepen Het verdrag betreffende de meting van binnenschepen Historiek en algemeen kader Maklu

17 1.1.2 Krachtlijnen van het verdrag De verdragen betreffende de teboekstelling of registratie van binnenschepen Historiek en algemeen kader Krachtlijnen m.b.t. inschrijving of teboekstelling van binnenschepen Krachtlijnen m.b.t. de zakelijke rechten op binnenschepen Krachtlijnen m.b.t. conservatoir beslag en gedwongen verkoop van binnenschepen Internationale regelingen m.b.t. het sociaal en fiscaal statuut van de binnenvaart Het Rijnvarendenakkoord Historiek en algemeen kader Krachtlijnen van het Rijnvarendenakkoord Het principe van onderwerping aan één enkel sociaal zekerheidsregime De personele en ruimtelijke werkingssfeer i.s.m. het begrip Rijnvarende De materiële werkingssfeer Het Administratief Centrum voor de Sociale Zekerheid van Rijnvarenden Sociale Zekerheid voor Rijnvarenden en gebruik van A1 en E101 verklaringen Verdrag betreffende de arbeidsvoorwaarden van Rijnvarenden Historiek en algemeen kader Krachtlijnen van het verdrag De personele en ruimtelijke werkingssfeer i.s.m. het begrip Rijnvarende De materiële werkingssfeer De Drieledige Commissie Europese Regeling betreffende de regeling van bepaalde aspecten van de organisatie van de arbeidstijd in de binnenvaart Algemeen kader Personeel toepassingsgebied Voorschriften m.b.t. arbeids- en rusttijden Overige materieelrechtelijke voorschriften Fiscale regelingen: de OESO Model Tax Convention on Income and on Capital 1113 HOOFDSTUK III. Verdragen, internationale akkoorden en regelingen m.b.t. vervoerskwesties Het CMNI-Verdrag De historiek en het algemeen kader van het CMNI-Verdrag De historiek van het CMNI-Verdrag Het algemeen kader Het niet uitputtend karakter van de regeling onder het CMNI Het relatief dwingend karakter van de regeling onder het CMNI Verhouding van het CMNI tot andere (nationale of internationale) regelgeving Begripsomschrijvingen en toepassingsgebied van het CMNI Verdrag Begripsomschrijvingen De vervoerovereenkomst 1130 Maklu 21

18 De bij het vervoer betrokken partijen Overige gedefinieerde begrippen Toepassingsgebied De rechten en plichten van de bij het vervoer betrokken partijen Rechten en plichten van de vervoerder Aflevering van de goederen in goede staat en binnen de termijn Keuzerecht met betrekking tot het schip en de daarbij horende verplichtingen Rechten bij vervoer van gevaarlijke of milieuschadelijke goederen Rechten en plichten van de afzender Informatieplicht van de afzender Beschikkingrecht van de afzender Rechten en verplichtingen van de geadresseerde Ondervervoer Vervoerdocumenten Verplichting tot afgifte van een vervoerdocument Bewijskracht van het vervoerdocument Inhoud van het vervoerdocument Voorbehouden in de vervoerdocumenten Bijkomende bepalingen met betrekking tot het cognossement Het aansprakelijkheidsregime De aansprakelijkheid van de vervoerder Algemene principes Bijzondere verdragsrechtelijke ontheffingsgronden Bijzondere conventionele ontheffingsgronden Berekening van de schadevergoeding en aansprakelijkheidsgrenzen Verval van het recht op beperking van aansprakelijkheid De aansprakelijkheid van de afzender en de geadresseerde Vrachtbepalingen Procesrechtelijke aspecten De vorderinggerechtigdheid Termijnen voor het instellen van vorderingen Algemene beschouwingen Termijnen voor de mededeling van schade Verjaring van het vorderingrecht Jurisdictie De vervoersrechtelijke bepalingen van het CDNI-Verdrag Inleiding Verplichtingen in hoofde van de vervoerder Verplichtingen in hoofde van de verlader en de ladingontvanger De verplichting tot nalossen en wassen De verplichting tot verwijdering van overslagresten Verplichting tot betaling van kosten Verplichting tot afgifte van een losverklaring Bijzondere informatieverplichting in hoofde van de verlader De Avarij-Grosse Regels IVR Maklu

19 3.1 Historiek en Algemene Kader Historiek Algemeen kader Overzicht en toelichting van de betreffende regels De principeregels Regel 1 Definitie Regel II Plaatsvervangende kosten Regel III Invloed van schuld Regel IV Uitsluitingen Regel V Bewijslast De algemene regels m.b.t. de vergoedingen en de dragende waarden Preliminair: de noties vergoedingen en dragende waarden De regels m.b.t. de vergoedingen De regels m.b.t. de dragende waarden De algemene regels m.b.t. de afwikkeling van de avarij-grosse De bijzondere regels De bijzondere regels XVIII-XXIV De bijzondere regels XXV-XXVI 1232 HOOFDSTUK IV. Verdragen, internationale akkoorden en regelingen m.b.t. vraagstukken inzake aansprakelijkheid Het CLNI-Verdrag Historiek en algemeen kader van het CLNI-Verdrag Historiek van het CLNI-Verdrag Algemeen kader van het CLNI-Verdrag Het niet uitputtend karakter van het CLNI De al dan niet rechtstreekse en dwingende werking van het CLNI Toepassingsgebied van het CLNI-Verdrag Voor welke vaart? Voor welke waterwegen? Voor wie? Voor welke vorderingen? Voor beperking van aansprakelijkheid in aanmerking komende vorderingen Van beperking van aansprakelijkheid uitgesloten vorderingen Verval van het recht op beperking van aansprakelijkheid Het principe van de schuldvergelijking Nationale voorbehouden m.b.t. gronden van beperking van aansprakelijkheid Temporele werkingsomvang De limitatiebedragen en limitatiefondsen De limitatiebedragen De limitatiefondsen Het aanvaringsverdrag van Genève van Historiek en algemeen kader Materieel rechtelijke aspecten 1264 Maklu 23

20 2.2.1 Het ruimtelijk en personeel toepassingsgebied De aansprakelijkheidsregels Procesrechtelijke aspecten Volkenrechtelijke aspecten, inzonderheid de verhouding tot andere internationale regelingen 1270 Bijlagen 1273 I. Bibliografie 1275 I.1 Bibliografie van verkort weergegeven werken 1275 I.2 Bibliografie van verkort weergegeven documenten 1310 II. Lijst gebruikte afkortingen en acroniemen 1313 II.1 Tijdschriften en publicatiebladen 1313 II.2 Verdragen, instellingen en organisaties 1314 III. Trefwoordenregister 1317 III.1 Waterwegenregister 1317 III.2 Zakenregister 1321 III.3 Literatuurregister Maklu