Bouwsteen detailhandels- en. leisurevisie Noord-Holland. Concept. NHA158/Sdg0001. Datum 26 november Kenmerk Eerste versie

Transcriptie

1 Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland Concept Datum 26 november 2007 NHA158/Sdg0001 Kenmerk Eerste versie

2 Documentatiepagina Opdrachtgever(s) Provincie Noord-Holland Titel rapport Kenmerk Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland concept NHA158/Sdg0001 Datum publicatie 26 november 2007 Projectteam opdrachtgever(s) Mevrouw S. van der Meij, mevrouw R. Kanne, de heer B. Derix, de heer F. Cornet en de heer H. Vonk Projectteam Goudappel Coffeng Projectomschrijving Trefwoorden Mevrouw S. Rechtuijt (Decisio), de heer J. Broer (Decisio), de heer R. de Graaf (Goudappel Coffeng) en de heer G. Scheerder (Goudappel Coffeng) Bouwsteen voor provinciale detailhandels- en leisurevisie waarin de sterkten en zwakten van de detailhandelsstructuur worden geanalyseerd, het wensbeeld richting toekomst wordt geschetst en het instrumentarium wordt aangegeven waarmee het wensbeeld gerealiseerd kan worden. Noord-Holland, provinciale detailhandels- en leisurevisie

3 Inhoud 1 Inleiding Analyse detailhandels- en leisurestructuur Aanbodstructuur Detailhandel Aanbod per type winkelgebied Aanbod leisure Definitie Overzicht per regio Ontwikkelingsplannen Consumentengedrag Kenmerken en structuur regio s Distributieve analyse Trends en ontwikkelingen SWOT-analyse Huidig beleid Rijksbeleid Nota Ruimte Locatiebeleid Nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening (WRO) Provinciaal beleid IPO-richtlijnen Provinciaal leisurebeleid Beleid provincie Noord-Holland Beleid andere provincies Beleid gemeenten en regio s Noord-Holland Organisatie van beleid gemeenten en regio s Noord-Holland Focus van het beleid Knelpunten Uitwerking, samenwerking en instrumenten Wensbeeld provinciaal beleid Beleidsinhoudelijk Rol Instrumenten Mate van sturing en bemoeienis Afweging varianten...13

4 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 1 1 Inleiding De huidige rol van de provincie Noord-Holland op het gebied van detailhandel en leisure wordt gekenmerkt door terughoudendheid, decentralisatie en ruimte bieden aan de dynamiek van de markt. De provincie is vanuit verschillende kanten (o.a. gemeenten, regio s en bedrijfsleven) verzocht om meer verantwoordelijkheid te nemen. Op 19 september 2006 heeft het college gediscussieerd over de provinciale betrokkenheid bij detailhandelvestigingsbeleid, mede in relatie met het bestaande locatiebeleid. Er zijn drie varianten voorgelegd voor de toekomstige inzet van de provincie. Gedeputeerde Staten heeft besloten de discussienotitie en de uiteindelijke keuze voor een uitwerkingsvariant voor te leggen aan de - voor dit onderwerp geëigende - statencommissie, gelet op het kaderstellende karakter van de materie. De statencommissie Economie Landbouw en Europa (ELE) heeft de notitie besproken op 2 oktober De commissie had behoefte aan consultaties met betrokken partijen en besloot om samen met de commissie Ruimtelijke Ordening en Volkshuisvesting (ROV) hoorzittingen te organiseren. De commissies ELE/ROV hebben op 22 januari 2007 de discussienotitie nogmaals besproken, waarbij de bevindingen van de twee hoorzittingen zijn meegenomen. De conclusie van de commissies was dat er aanleiding bestaat om de provinciale betrokkenheid en rol bij detailhandel verder uit te werken. Een combinatie tussen twee varianten is hiervan het resultaat met enerzijds regionale detailhandelvisies en anderzijds een provinciale detailhandelvisie. Gedeputeerde Staten heeft op 20 februari 2007 besloten de Directie Beleid opdracht te geven een nadere uitwerking van een combinatie van deze varianten te realiseren. Aangegeven is dat een plan van aanpak ter zake in het college kan worden verwacht. Tevens is besloten dat de betreffende Statencommissies ELE (nu WAMEN) en ROV opiniërend betrokken worden bij het traject. Besloten is om een provinciale visie op detailhandel en leisure op te stellen, waarin regionale componenten worden uitgewerkt. Het provinciale detailhandelsbeleid wordt in de nog op te stellen provinciale structuurvisie opgenomen In deze rapportage is een bouwsteen voor de provinciale detailhandelsvisie opgesteld. Een bouwsteen die inzicht geeft in de kwaliteiten van de provinciale en regionale detailhandels- en leisurestructuur, de wensbeelden voor de toekomstige structuur en het beschikbare instrumentarium om de gewenste structuur te realiseren. Het voor u liggende stuk betreft een conceptrapport. Leeswijzer De bouwsteen voor de provinciale detailhandelsvisie bestaat uit de volgende drie delen: Analyse van de detailhandels- en leisurestructuur Beleidsanalyse

5 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 2 Wensbeeld provinciaal beleid In de analyse van de detailhandels- en leisurestructuur wordt onder andere ingegaan op de huidige kwaliteit en omvang van het voorzieningenaanbod, het koopgedrag, de potentiële marktruimte, de harde en zachte ontwikkelingsplannen en de actuele trends. In de beleidsanalyse komt het vigerende beleid van het Rijk, de provincie, de regio s en gemeenten aan bod en analyseren wij de vorm en inhoud.in het wensbeeld komen het beleidsdoel, de inhoudelijke beleidsthema s, de rol van de provincie en het instrumentarium aan de orde. De bij het rapport behorende bijlagen zijn in het bijgeleverde bijlagenboek weergegeven.

6 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 3 2 Analyse detailhandels- en leisurestructuur In dit inventariserende hoofdstuk staan wij achtereenvolgens kort stil bij het huidige voorzieningenaanbod, het consumentengedrag, de bekende ontwikkelingsplannen, de potentiële marktruimte en de trends in de detailhandel en leisure. Deze inventarisatie resulteert in een SWOT-analyse waarin de sterke en zwakke punten van de detailhandels- en leisurestructuur worden aangegeven, alsmede de kansen en bedreigingen richting toekomst 2.1 Aanbodstructuur Detailhandel Tabel 2.1 geeft een overzicht van het totale winkelaanbod in de 9 regio s in de provincie Noord-Holland 1. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen de dagelijkse en niet-dagelijkse winkelvoorzieningen. Het totale aanbod in de provincie bedraagt circa 4 miljoen m² w.v.o., waarvan ongeveer een kwart in Amsterdam is gesitueerd. Dagelijks Niet-dagelijks Totaal Regio Aantal winkels Winkeloppervlak in m 2 Aantal winkels Winkeloppervlak in m 2 Aantal winkels Winkeloppervlak in m 2 Amstelland/Meerlanden Gooi en Vechtstreek IJmond Kop van Noord-Holland Noord-Kennemerland Amsterdam en Diemen West Friesland Zaanstreek/Waterland Zuid Kennemerland Totaal Bron: Locatusverkenner april 2007 Tabel 2.1: Overzicht van het winkelaanbod van regio s in Noord-Holland In bijlage 1 (zie bijlagenboek) is het winkelaanbod per gemeente weergegeven en afgezet tegen het gemiddelde van gemeenten in Nederland met een vergelijkbaar inwonertal. Uit deze vergelijking blijkt dat in de grote gemeenten (> inwoners) zoals Amsterdam, Haarlem, Zaanstad en Haarlemmermeer het aanbod redelijk overeenkomt 1 Bron: provincie Noord-Holland

7 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 4 met wat verwacht kan worden op basis van het inwonertal. Dit geldt voor zowel de dagelijkse als de niet-dagelijkse winkelvoorzieningen. Voor de middelgrote gemeenten ( tot inwoners) geldt dat het aanbod sterk kan afwijken ten opzichte van het landelijk gemiddelde. In de niet-dagelijkse winkelvoorzieningen blijkt bijvoorbeeld dat het aanbod in de gemeenten Purmerend, Amstelveen en Velsen aanmerkelijk kleiner is. In de gemeente Velsen blijkt dat het aanbod zelfs bijna de helft lager is dan wat op basis van het landelijk gemiddelde verwacht kan worden. Een lager dan gemiddeld aanbod komt vaak voor bij gemeenten die dicht bij winkelgebieden van een grotere orde liggen en bij groeigemeenten die nog een inhaalslag te maken hebben. Zo ligt bijvoorbeeld Amstelveen dichtbij de grotere en aantrekkelijke centra van Amsterdam en Haarlem, ligt Velsen dichtbij Haarlem en Beverwijk met zijn grootschalige woonboulevard en is Purmerend een groeigemeente. Omgekeerd komt het vanzelfsprekend ook voor dat het aanbod in een gemeente groter is dan op basis van het inwonertal gemiddeld genomen verwacht mag worden. Zo is in de gemeente Alkmaar het aanbod ongeveer twee keer zo groot. Dit valt onder andere te verklaren door de aanwezigheid van de grootschalige woonboulevard Overstad met een krachtige verzorgingsfunctie. Ten aanzien van de kleinere gemeenten (tot inwoners) laten de gegevens een nog grilliger beeld zien. Meer dan de helft van de gemeenten in deze categorie laat een afwijking zien van 20 procent of meer. In het aanbod dagelijkse winkelvoorzieningen blijkt dat de gemeente Muiden bijna 3 keer hoger scoort ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Dit wordt beïnvloed door de aanwezigheid van de detailhandelsconcentratie op het voormalige Maxis-terrein in Muiden. De grootste uitschieters in het aanbod nietdagelijkse winkelvoorzieningen zijn de gemeenten Beverwijk en Aalsmeer. In Beverwijk is dit onder meer het gevolg van de aanwezigheid van de woonboulevard en in Aalsmeer zorgt een grootschalig tuincentrum voor een relatief bijzonder ruim aanbod. Voor de kleine kernen (< inwoners) geldt dat het voorzieningenniveau sterk afneemt. Dit geldt eveneens voor de kleine buurt- en wijkcentra. De moderne consument wenst een compleet aanbod en wijkt makkelijk uit naar winkelgebieden waar het aanbod aansluit op de behoefte. De kleine kernen, buurten en wijken kunnen een dergelijk aanbod vaak niet bieden, worden daardoor minder aantrekkelijk voor de consument en komen in een neerwaartse spiraal terecht. Zo is bijvoorbeeld sinds 2000 is het aantal kleinschalige buurtwinkelstrips in Noord-Holland afgenomen van 153 naar 72 2 nu en is min of meer gehalveerd Aanbod per type winkelgebied In tabel 2.2 is het winkelaanbod in Noord-Holland ingedeeld per type winkelgebied en afgezet tegen het landelijk gemiddelde. Winkelgebiedstype Noord-Holland Nederland Hoofdwinkelgebied Buurt-, wijk- en stadsdeelcentra PDV/GDV-locatie Verspreide bewinkeling 34% 20% 15% 31% 39% 14% 12% 35% Totaal 100% 100% Tabel 2.2: Aanbod per winkelgebiedstype In Noord-Holland is een relatief groot deel van het winkelaanbod geconcentreerd in buurt-, wijk- en stadsdeelcentra. Dit geldt in mindere mate voor de PDV/GDV-locaties. Het aandeel van de hoofdwinkelgebieden is wat kleiner dan landelijk het geval is en ook is het verspreide en solitaire aanbod relatief minder groot. 2 Bron: Locatusverkenner 2000 en 2007

8 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 5 Tabel 2.3 geeft een overzicht van de grotere winkelgebieden in de provincie Noord- Holland. In de tabel zijn alle hoofdwinkelgebieden, stadsdeelcentra en grootschalige concentraties opgenomen met een winkelvloeroppervlak groter dan m². > Hoofdwinkelgebieden (stads-/dorpscentra) Alkmaar Amstelveen Enkhuizen Aalsmeer Amsterdam Beverwijk Nieuw Vennep Bergen Haarlem Bussum Heemskerk Volendam Hoofddorp Den Helder Heemstede Uithoorn Hilversum Purmerend Heerhugowaard Zandvoort Hoorn Schagen Huizen Stede Broec Zaandam Laren Den Burg IJmuiden Stadsdeelcentra Amsterdam: - Ferdinand Bolstraat - Kinkerstraatbuurt Amsterdam: - Boven het IJ - Osdorpplein - PC Hooftstraat - Plein 40/45 - Amsterdamse Poort Haarlem Schalkwijk Alkmaar: - De Mare Amsterdam: - Bos en Lommerplein - Dappermarkt - Groot Gelderland-plein - Hoofddorpplein-Zeilstraat - Jan Evertsenstraat Haarlem: - Gen. Cronjestr. Hilversum: - Gijsbrecht van Amstelstraat Grootschalige concentratie Alkmaar: - Overstad Hoorn: - Dr. van Aalstweg Amstelveen: - Bovenkerk Amsterdam: - Keurenplein Amsterdam: - Arena Boulevard Beverwijk: - Woonboulevard Haarlemmermeer: - Cruquius Zaanstad: - Zuiderhout Overige speciale winkelgebieden Beverwijk: - Spoorsingel Den Helder: - Ravelijncenter Zaanstad: - Runshopping Noorderveld Heerhugowaard: - Woonstrip Langedijk: - Zuiderdel Schagen: - Witte paal Haarlem: Muiden Maxis Tabel 2..3 Winkelgebieden in Noord-Holland groter dan m² - Paul Krugerkade

9 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 6 De provincie Noord-Holland telt 12 winkelgebieden met meer dan m² wvo. Het gaat hier om zeven hoofdwinkelgebieden (Alkmaar, Amsterdam, Haarlem, Hoofddorp, Hilversum, Hoorn en Zaandam) en vijf grootschalige concentraties (Alkmaar-Overstad, Amsterdam-Arenaboulevard, Beverwijk-Woonboulevard, Haarlemmermeer-Cruquius en Zaanstad-Zuiderhout). Van de hoofdwinkelgebieden is het centrum van Amsterdam met circa m² het grootst. Het centrum van Amsterdam is hiermee ook het grootste winkelgebied van Nederland. Na het centrum van Amsterdam zijn de centra van Haarlem en Hilversum met circa m² wvo de grootste hoofdwinkelgebieden in Noord- Holland, gevolgd door Alkmaar-centrum met circa m². Van de grootschalige concentraties telt het Arenagebied in Amsterdam de meeste retailmeters (circa m² wvo), op de voet gevolgd door Alkmaar-Overstad (circa m²) en Haarlemmermeer-Cruquius ( m² wvo). Deze gebieden zijn grafisch weergegeven in figuur 2.1.

10 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 7 Figuur 2.1: Winkelgebieden in Noord-Holland

11 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 8 In bijlage 2 (zie bijlagenboek) worden de winkelgebieden nogmaals gepresenteerd, maar dan onderverdeeld naar regio. Hierin zijn ook de winkelgebieden opgenomen met een vloeroppervlak tussen en m². 2.2 Aanbod leisure Definitie Zoals vaak wordt aangehaald is de term leisure een containerbegrip waar vrijwel alle vormen van vrijetijdsbestedingen onder geschaard kunnen worden. Voordat wij nader ingaan op de voorzieningenstructuur in Noord-Holland is het derhalve wenselijk een definitie te geven van het begrip leisure zoals het in deze rapportage wordt gebruikt. In deze rapportage definiëren wij leisure als: alle voorzieningen waar tegen betaling een vrijetijdsbesteding voor de consument wordt geboden. Daarbij richten wij ons in deze studie op grootschalige commerciële voorzieningen die planmatig zijn opgezet op perifere locaties en een (boven)regionale functie vervullen. Voorbeelden van dergelijke voorzieningen zijn (mega)bioscopen, skihallen en casino s. Culturele voorzieningen worden buiten beschouwing gelaten, aangezien deze in de cultuurnota worden opgenomen. Zodoende worden musea en dergelijke niet opgenomen. Ook kleinschalige horecavoorzieningen zoals kroegjes, cafés en restaurants zullen in deze bouwsteen niet expliciet behandeld worden Overzicht per regio In de hiernavolgende tabel is een overzicht gepresenteerd van het aantal vrijetijdsvoorzieningen in de provincie Noord-Holland. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen de leisurevormen horeca (bijvoorbeeld café of restaurant), cultuur (bijvoorbeeld museum of theater) en ontspanning (bowling, attractiepark, overdekte kinderspeelhal) Regio Horeca Cultuur Ontspanning Eindtotaal Amstelland/Meerlanden Gooi en Vechtstreek IJmond Kop van Noord-Holland Noord-Kennemerland Amsterdam en Diemen West Friesland Zaanstreek/Waterland ZuidKennemerland Totaal Bron: Locatusverkenner 2007 Tabel 2.4 Aantal leisurevoorzieningen per regio Nog sterker dan voor de detailhandel het geval is, zijn de leisurevoorzieningen in Noord- Holland sterk vertegenwoordigd in de stadsregio Amsterdam. In deze regio is bijna de helft van de leisurevoorzieningen geconcentreerd. In bijlage 3 (bijlagenboek) is het aanbod nog eens per gemeente weergegeven. Ook hier valt op dat Amsterdam met ruim leisurevoorzieningen sterk aanwezig is. Na Amsterdam volgt Haarlem met ruim 500 leisure-aanbieders. In tabel 2.5 is de top vijf van leisurevoorzieningen in Noord-Holland weergegeven qua bezoekersaantallen. Het betreft hier voor een belangrijk deel voorzieningen in Amsterdam zoals de rondvaartboten en Artis. Buiten Amsterdam is de Beverwijkse Bazaar een grote trekker.

12 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 9 Leisurevoorziening Plaats Rondvaarten Amsterdam Amsterdam Artis Amsterdam Holland Casino Amsterdam/Zandvoort Heineken Music Hall Amsterdam Beverwijkse Bazaar Beverwijk Tabel 2.5: Drukst bezochte leisurevoorzieningen Noord-Holland Behalve de in tabel 2.5 genoemde top vijf zijn in Noord-Holland meer leisurevoorzieningen gericht op ontspanning gevestigd met een (boven)regionale aantrekkingskracht. Zoals aangegeven ligt in deze bouwsteen de focus op de grotere voorzieningen buiten de traditionele centra.. Hierbij valt te denken aan attractieparken, kinderspeelhallen, skihallen, dierentuinen en megabioscopen. In Noord-Holland zijn bijvoorbeeld vier kunstijsbanen gevestigd en zes skihallen. Al deze voorzieningen zijn gelegen buiten de centra. Ook zijn een aantal onoverdekte attractieparken aanwezig in Noord-Holland en verscheidene binnenspeeltuinen. In de hiernavolgende tabel zijn deze voorzieningen weergegeven. Ook hier zijn weer de grote voorzieningen geselecteerd die gevestigd zijn buiten de centrumgebieden. Naam Woonplaats Functie WinkelgebiedsTypering Event Centre Aalsmeer Aalsmeer Beurs/tentoonstelling Verspreid Magic Mountain Aalsmeer Klimwand Verspreid De Batavier Alkmaar Attractiepark Verspreid De Meent Alkmaar Kunstijsbaan Verspreid Pakhuis de Zwijger Amsterdam Beurs/tentoonstelling Verspreid Speeltuin Frankendael Amsterdam Binnenspeeltuin Verspreid Bleekemolen Race Planet Amsterdam Kartbaan Verspreid Klimhal Amsterdam Amsterdam Klimwand Verspreid Tussen Hemel en Aarde Amsterdam Klimwand Verspreid Ski-Inn Amsterdam Skibaan Verspreid Jaap Eden Amsterdam Kunstijsbaan Verspreid Pathé Arena Amsterdam Zuidoost Bioscoop Grootschalige concentratie Pepsi Stage Amsterdam Zuidoost Theater Grootschalige concentratie Heineken Music Hall Amsterdam Zuidoost Theater Grootschalige concentratie Linnaeushof Bennebroek Attractiepark Verspreid Il Primo Bergen Nh Skibaan Verspreid Beverwijkse Bazaar Beverwijk Bazaar Verspreid Indoor Karting De Koog De Koog Kartbaan Verspreid Zwemparadijs Calluna De Koog Zwembad Verspreid Utopolis Den Helder Bioscoop Verspreid Cape Holland Den Helder Attractiepark Verspreid Ballorig Den Helder Binnenspeeltuin Verspreid Funfarm De Mient Den Hoorn Texel Binnenspeeltuin Verspreid Sprookjes Wonderland Enkhuizen Speeltuin Verspreid Kennemerland Haarlem Kunstijsbaan Verspreid Skicentrum Heemskerk Heemskerk Skibaan Verspreid De Waerdse Tempel Heerhugowaard Multifunctioneel Horecacomplex Verspreid Ballorig Heerhugowaard Binnenspeeltuin Verspreid Skirun Heerhugowaard Skibaan Verspreid Westfries Hoorn Kunstijsbaan Verspreid Coronel Karting Huizen Kartbaan Verspreid Paintballcentrum Het Gooi Loosdrecht Lasergame Verspreid Metro Bioscoop Purmerend Bioscoop Verspreid Cine Magnus Schagen Bioscoop Verspreid De Goudvis St Maartensvlotbr Attractiepark Verspreid De Holle Bolle Boom Tuitjenhorn Binnenspeeltuin Verspreid Klimwand Spaarnwoude Velsen Zuid Klimwand Verspreid Snow Planet Velsen Zuid Skibaan Verspreid Ballorig Zaandam Binnenspeeltuin Verspreid Bron: Locatusverkenner 2007 Tabel 2.6: Ontspanningsvoorzieningen in Noord-Holland buiten de centra (uitgezonderd de bekendste voorzieningen in de centra)

13 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland Ontwikkelingsplannen In de provincie Noord-Holland spelen een groot aantal ontwikkelingsplannen. In de hiernavolgende tabel zijn de bij ons 3 bekende harde en zachte plannen weergegeven. Deze lijst is niet allesdekkend. Het is goed mogelijk dat in Noord-Holland harde en vooral zachte plannen, zijn die ons niet hebben bereikt en derhalve in dit overzicht niet zijn opgenomen. Detailhand Plan Indicatie m² bvo status el/leisure Toelichting Detail Uitbreiding winkelaanbod zuidkant Gooi en Vechtstreek Huizen: Uitbreiding Keucheniusstraat hard centrum Hilversum: filmtheater Heerenstraat hard Leisure In aanbouw Hilversum: bioscoop Gooiland hard Leisure In ontwikkeling Hilversum: popcentrum De Vorstin hard Leisure 2008 begin, rand binnenstad Hilversum: uitbreiding Kerkelanden hard Detail Voorlopig ontwerp Hilversum: GDV centrum zacht Detail Nog onzeker Hilversum: PDV rand Havenkwartier zacht Detail Nog onzeker Hilversum: Supermarkt Gijsb. v Amstelstraat hard Detail Start in 2008 IJmond Beverwijk: Uitbreiding Meerplein zacht Detail revitalisering Beverwijk: Uitbreiding Beverwijkse Bazaar zacht Combinatie mogelijk meer dan verdubbeld IJmuiden: Uitbreiding centrum zacht Detail Versterking structuur Kop van Noord-Holland Den Helder: Willemsoord hard Detail Nautische detailhandel Uitbreiding Wieringerwerf/Middenmeer ± hard Detail Versterken kernen Leisure Nieuwe ontwikkeling wonen en Wieringerrandmeer onbekend hard recreatie (2010) Motorcross Wieringermeer onbekend zacht Leisure Volgend jaar bekeken Anna Paulowna: golfbaan Wieringerwaard onbekend zacht Leisure Bij nieuw huizenbouwproject Anna Paulowna: Sluisplein zacht Detail Uitbreiding Combinatie PDV, detailhandel, Noord-Kennemerland Alkmaar: Overstad hard leisure Alkmaar: Binnenstad zacht Detail reguliere detailhandel Alkmaar: Winkelcentrum de Mare hard Detail detailhandel Heerhugowaard: Westpoort zacht Combinatie GDV en leisure Heerhugowaard: Uitbreiding Middenwaard hard Combinatie detailhandel en leisure Stadsregio Amsterdam Amsterdam: Zuidas onbekend zacht Detail Mogelijk nieuw stadscentrum Amsterdam: Amstelstation hard Detail Ontwikkeling detailhandel Amsterdam: Westpoort BWC hard Detail nieuw: grootschalige detailhandel Amsterdam: Houthavens/Amsterdams-Werk hard Detail Uitbreiding Amsterdam: IJ-Dock hard Detail Ontwikkeling winkels Amsterdam: Getz hard Leisure Entertainmentcenter West Friesland Hoorn: retailontwikkeling Vale Hen zacht Detail onderzoek loopt nog Hoorn: Blauwe berg onbekend zacht Leisure IJsbaan+grootschalige leisure Hoorn: herstructurering stationsgebied+ AH XL (AH) zacht Detail omvang stationsgebied onbekend Hoorn: Uitbreiding Run Shopping Center zacht Detail Wordt onderzocht Stede Broec: uitbreiding Streekhof Bovenkarspel zacht Detail Uitbreiding hoofdwinkelcentrum Avenhorn: Uitbreiding winkelcentrum Vijverhof zacht Detail Wordt over nagedacht Zaanstreek/Waterland Zaanstad: Inverdan hard Combinatie GDV, vervanging en leisure Purmerend: Kop van West hard Detail Grootschalig winkelaanbod Purmerend: Uitbreiding binnenstad zacht Detail Wordt rekening mee gehouden Zuid-Kennemerland Haarlem-Schalkwijk hard Combinatie detailhandel, leisure, wonen Haarlem-Stadion Oostpoort hard Combinatie GDV/PDV en leisure Haarlem: Centrum westzijde Raaks hard Combinatie Groot/kleinschalig+leisure aanv. Haarlem: Zuid-West EKP terrein zacht Detail Nieuw winkelcentrum Halfweg: Sugar City hard Combinatie Themaretail, leisure, GDV, outlet Zandvoort: Middenboulevard zacht Combinatie Herontwikkeling thema welness Tabel 2.7: Indicatie ontwikkelingsplannen 3 Op basis van bestaande detailhandelsvisies, regiosessies en informatie van gemeenten

14 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland Consumentengedrag De provincie Noord-Holland telt thans circa 2,6 miljoen inwoners. Dit inwonertal groeit en is als volgt verdeeld over de regio s. Jaar Regio Amstelland/Meerlanden Gooi en Vechtstreek IJmond Kop van Noord-Holland NoordKennemerland Amsterdam en Diemen West Friesland Zaanstreek/waterland ZuidKennemerland Totaal Bron: Provincie Noord-Holland Tabel 2.8: Ontwikkeling inwoneraantal provincie Noord-Holland per regio, periode In bijlage 4 (zie bijlagenboek) is het inwoneraantal per gemeente weergegeven Met ons koopstromenmodel is het huidige koopgedrag in de provincie en per regio gesimuleerd. In bijlage 5 (bijlagenboek) is een toelichting op dit model en de onderliggende methodiek gegeven. De resultaten van het model zijn in een aantal figuren geïllustreerd. In de hiernavolgende figuur 2.2 is de koopkrachtbinding in de dagelijkse sector (boodschappen doen) per regio weergegeven. In de niet-dagelijkse sector is onderscheid gemaakt naar doelgericht bezochte branches zoals doe-het-zelf, wonen en tuincentra (runshoppen) en naar de recreatieve branches zoals kleding, schoenen en warenhuizen (funshoppen). Deze figuren illustreren in welke mate de koopkracht in de eigen regio blijft behouden. Een koopkrachtbinding in bijvoorbeeld de categorie 60 tot 70% geeft aan dat dit percentage van de bestedingen van de inwoners in een betreffende regio in de eigen regio wordt verricht. De resterende 30 tot 40% vloeit af naar andere regio s. In figuur 2.5 is een indicatie gegeven van waar de koopkrachtafvloeiing naar toegaat voor het funshoppen (kleding, schoenen en warenhuizen). Vanzelfsprekend zal elke regio trachten zoveel mogelijk van de eigen koopkracht te behouden en zoveel mogelijk koopkracht vanuit elders naar zich toe te trekken. In welke mate dit lukt hang sterk af van de omvang en samenstelling van het eigen winkelaanbod, maar zeker ook van de omvang en samenstelling van het concurrerende winkelaanbod en de afstand daar naar toe. Vanwege de afstand is het niet vreemd dat bijvoorbeeld in regio s als Amstelland Meerlanden en IJmond sprake is van een grotere koopkrachtafvloeiing naar Amsterdam dan bijvoorbeeld vanuit de Kop van Noord- Holland, West-Friesland en Noord-Kennemerland. Dit heeft zoals gezegd niet alleen te maken met de omvang een samenstelling van het eigen winkelaanbod, maar vooral met de afstand tot een bovenregionale trekker als het centrum van Amsterdam.

15 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 12 Figuur 2.2: Koopkrachtbinding dagelijkse sector per regio Uit de figuur 2.2 blijkt dat de regio s de bestedingen in de dagelijkse sector goed kunnen vasthouden. Dat is niet zo vreemd omdat de boodschappen over het algemeen dicht bij huis worden gedaan. Alleen de regio Amstelland / Meerlanden scoort net onder de 90% en haalt een binding in de dagelijkse sector van 89%. Het zijn hier vooral de forensen die net over de regiogrens op weg naar huis boodschappen doen.

16 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 13 Figuur 2.3.: Koopkrachtbinding niet-dagelijkse sector runshoppen per regio In de niet-dagelijkse sector is voor het runshoppen de koopkrachtbinding aan de eigen regio wat lager dan voor het boodschappen doen. Waar bij het boodschappen doen vrijwel alle regio s meer dan 90% weten te binden, geldt bij het runshoppen dat in de helft van de regio s meer dan 30% koopkracht afvloeit. Dit is niet vreemd. Voor bijvoorbeeld meubelaankopen (runshoppen) is de consument doorgaans sterker bereid om wat verder te reizen dan voor boodschappen doen.

17 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 14 Figuur 2.4: Koopkrachtbinding niet-dagelijkse sector funshoppen (mode) per regio Ook wat het funshoppen betreft is er sprake van een flinke uitwisseling van koopstromen tussen de regio s. Amsterdam weet meer dan 80% van de modische aankopen van de eigen inwoners te binden. Ook in de regio Noord-Kennemerland is de binding hoog. Deze regio bezit met de binnenstad van Alkmaar over een sterk modisch aanbod. Bovendien is de afstand naar het krachtige centrum van Amsterdam wat groter dan bijvoorbeeld vanuit Amstelland/ Meerlanden. In figuur 2.5 zijn de koopstromen tussen de regio s aangegeven waar het de modische aankopen (funshoppen) betreft. Uit deze figuur blijkt bijvoorbeeld dat vanuit de Kop van Noord-Holland wat het funshoppen betreft de nodige koopkracht afvloeit naar de regio Noord-Kennemerland (Alkmaar-centrum) en in minder mate naar West Friesland (centrum Hoorn) en dat vanuit de andere regio s geen substantiele koopstromen naar de Kop van Noord-Holland gaan. Wel profiteert deze regio van de bestedingen van toeristen en recreanten (niet in figuur 2.5 intraprovinciale koopstromen opgenomen). Uit figuur 2.5 blijkt verder dat er krachtige koopstromen lopen naar Amsterdam, Zuid-Kennemerland en Noord-Kennemerland. Deze regio s beschikken met respectievelijk de centra van Amsterdam, Haarlem en Alkmaar over aantrekkelijke gebieden met een ruime keuze aan modisch aanbod (funshoppen).

18 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 15 Figuur 2.5: Toevloeiing niet-dagelijkse sector funshoppenf per regio In bijlage 6 (bijlagenboek) is de gerealiseerde omzet per m² (vloerproductiviteit) per sector en regio weergegeven. Uit de resultaten blijkt onder andere dat vraag en aanbod in de meeste regio s redelijk met elkaar in evenwicht zijn. De gemiddelde omzet per m²

19 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 16 (vloerproductiviteit) past bij het functieprofiel van de regio s. De verschillen in vloerproductiviteit tussen de regio s zijn goed te verklaren vanuit dit profiel. Het is niet vreemd dat de vloerproductiviteit in bijvoorbeeld Amsterdam wat hoger ligt dan in de Kop van Noord-Holland. De winkels in Amsterdam zijn bijvoorbeeld een stuk kleiner en kennen in de regel hogere huisvestingslasten dan bijvoorbeeld in de Kop van Noord- Holland het geval is. Hierdoor heeft de detailhandel in Amsterdam gemiddeld gezien een hogere omzet per m² nodig dan in de wat meer landelijke regio s. 2.5 Kenmerken en structuur regio s In de hiernavolgende tabel zijn de aandelen van de regio s in de bevolking en in het aanbod aan detailhandel en leisure nog eens op een rij gezet Aandeel in aantal aantal leisurevoorzieningen in Noord-Holland Gemiddeld e winkelomv ang (in m²) Aandeel in bevolking Aandeel in winkeloppervlak Regio Noord-Holland in Noord-Holland Amstelland/Meerlanden 10% 12% 5% 161 1,8 Gooi en Vechtstreek 9% 9% 7% 95 1,5 IJmond 6% 6% 4% 128 1,7 Kop van Noord-Holland 6% 8% 7% 113 1,8 Noord-Kennemerland 10% 13% 8% 135 1,9 Amsterdam en Diemen 28% 24% 47% 70 1,3 West Friesland 7% 9% 5% 136 1,8 Zaanstreek/Waterland 12% 12% 7% 134 1,5 Zuid Kennemerland 8% 7% 9% 83 1,3 Totaal Noord-Holland 100% 100% 100% 103 1,6 Tabel 2.9: Overzicht aanbod en draagvlak per regio Uit tabel 2.9 blijkt onder andere nog eens dat Amsterdam een flink aandeel van het aanbod aan leisurevoorzieningen in Noord-Holland voor haar rekening neemt. Verder blijkt dat de winkels in de regio Amstelland/Meerlanden gemiddeld het grootst zijn en in Amsterdam het kleinst. Per inwoner beschikken de inwoners van Noord-Kennemerland over het meeste winkelaanbod. Met gemiddeld 1,9 m² per inwoner zit Noord- Kennemerland een fractie boven het Nederlands gemiddelde van 1,8 en boven het provinciaal gemiddelde van 1,6. Structuur regio s Als we kijken naar de structuur en kwalitatieve kenmerken dan kunnen de regio s als volgt in het kort worden getypeerd. De Kop van Noord-Holland beschikt met de centra van Den Helder en Schagen over twee winkelgebieden met een regionale functie. Behalve voor de eigen inwoners vervult deze regio ook een belangrijke functie voor toeristen en recreanten. Dit geldt in het bijzonder voor Texel. Op het gebied van leisure kent deze toeristische regio een flink aanbod. Om de toeristische en recreatieve bezoeker langer te kunnen vasthouden wordt gepleit voor de ontwikkeling van meer all weather voorzieningen. Om de eigen inwoners sterker aan de regio te binden is een verruiming van de keuzemogelijkheden in het funshoppen wenselijk. Op dit moment vloeit in dit segment vrij veel koopkracht af naar aangrenzende regio s als Noord-Kennemerland en vloeit er weinig koopkracht naar De Kop van Noord- Holland toe vanuit deze regio s. De regio Noord-Kennemerland beschikt met het centrum van Alkmaar en de aangrenzende grootschalige concentratie Overstad over een bovenregionale trekker. Daarnaast ontwikkelt het planmatig opgezette overdekte winkelcentrum Middenwaard in Heerhugowaard zich sterk. De toeristische voorzieningen zijn voor een belangrijk deel geconcentreerd in de binnenstad van Alkmaar en de kustplaats Bergen. Op dit moment vloeit er meer koopkracht naar Noord-Kennemerland toe dan dat er afvloeit. Zoals Gemiddeld aantal m² wvo per inwoner

20 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 17 aangegeven speelt het centrum van Alkmaar hierin een belangrijke rol en is het van belang de aantrekkingskracht van deze bovenregionale trekker te waarborgen. In West-Friesland is het centrum van Hoorn het grootste winkelgebied. Dit centrum bezit een bovenregionale aantrekkingskracht. Verder vervult de historische binnenstad van Enkhuizen een regionale functie en oefent een grote aantrekkingskracht uit op toeristisch recreatieve bezoekers. Het planmatig opgezette winkelcentrum Streekhof in de gemeente Stede Broec heeft zich de afgelopen jaren sterk ontwikkeld en vervult thans een regionale functie. Voor de centra van Hoorn, Enkhuizen en Medemblik geldt dat de kleinschalige structuur het soms moeilijk maakt om bekende grotere formules en consumententrekkers in het centrum te faciliteren. Op het gebied van het toeristisch recreatieve product liggen er in deze regio volop kansen en wordt eraan gewerkt het watersportimago en -product van deze regio te versterken. De regio IJmond beschikt niet over een centrumwinkelgebied met een bovenregionale functie. Wel beschikt Beverwijk over een (gedateerde) woonboulevard met een bovenregionale functie en bezit deze gemeente met de Beverwijkse Bazaar over een concept dat bezoekers uit heel Nederland trekt. Vanwege het relatief beperkte modische aanbod in de centrumwinkelgebieden vloeit er vrij veel koopkracht in dit segment uit de regio. Dit komt mede door de nabijheid van aantrekkelijke binnensteden met een groot modisch aanbod als die van Amsterdam, Haarlem en Alkmaar. De regio Zaanstreek/Waterland beschikt met het centrum van Zaandam over een winkelgebied met een bovenregionale trekkracht. Dit centrum wordt de komende jaren versterkt ( Inverdan ). Verder kent deze gemeente een omvangrijke perifere detailhandelsconcentratie (Zuiderhout). Na Zaanstad is Purmerend de grootste gemeente in deze regio. Voor deze groeigemeente zijn er plannen en mogelijkheden voor een versterking van voorzieningenaanbod in het centrum en de Kop van West. Op het gebied van toerisme en recreatie vervult Volendam een functie als trekker met een internationale allure.de overige gemeenten in deze regio kennen veel kleine kernen met een beperkt voorzieningenaanbod. In Zuid-Kennemerland is het centrum van Haarlem het grootste winkelgebied. Deze aantrekkelijke binnenstad vervult een bovenregionale aantrekkingskracht. De kleinschaligheid van deze historische binnenstad heeft zijn charme, maar geeft ook enige problemen. Het is moeilijk om winkelpanden aan te bieden met courante maten voor bekende grotere formules en trekkers en ook de bereikbaarheid wordt soms als probleem ervaren. Buiten Haarlem vervult vooral de badplaats Zandvoort een functie als trekker met een bovenregionale aantrekkingskracht. Op dit moment wordt er nog onvoldoende ingespeeld op het toeristisch recreatieve potentieel en zijn er plannen voor een ontwikkeling van de Midden-Boulevard. De binnenstad van Amsterdam is het grootste winkelgebied van Nederland en bezit een internationale aantrekkingskracht. De binnenstad kent een enorm aanbod aan (kleinschalige) winkels, horeca en andere toeristische voorzieningen. Verder kent Amsterdam met het Arenagebeid de grootste concentratie grootschalige detailhandel en leisure van Nederland. Amsterdam trekt veel koopkracht vanuit de andere regio s in Noord-Holland, maar ook van ver daarbuiten. In de regio Amstelland/Meerlanden geldt dat de grootste centrumgebieden zich de afgelopen jaren flink hebben versterkt. Zowel het centrum van Amstelveen als van Hoofddorp is / wordt gemoderniseerd en uitgebreid. Ook de perifere detailhandelsconcentratie Cruquius is de afgelopen jaren uitgebreid. Ondanks deze versterkingen vloeit er vanuit deze regio koopkracht af naar de historische nabijgelegen binnensteden van Amsterdam en Haarlem. Omgekeerd is er ook sprake van enige toevloeiing naar de regio Amstelland/Meerlanden. De versterking van de centrumgebieden van Amstelveen en Hoofddrop werpen hun vruchten af. Verder beschikt

21 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 18 deze regio met de luchthaven Schiphol over unieke voorziening die veel reizigers en bezoekers trekt. In de regio Gooi en Vechtstreek is het centrum van Hilversum het grootse winkelgebied. Dit centrum kent ruime keuzemogelijkheden en een bovenregionale aantrekkingskracht. Verder beschikt de regio met het exclusieve centrum van Laren en de grootschalige detailhandelconcentratie op het voormalige Maxis-terrein nabij de A1 over bijzondere winkelcentra met een aantrekkingskracht tot buiten de eigen regio. Koopkrachtafvloeiing vindt met name plaats naar Amsterdam. 2.6 Distributieve analyse Deze bouwsteen voor de provinciale detailhandelsvisie heeft niet tot doel om ruimte voor uitbreiding van het detailhandelsaanbod per regio vast te stellen. Wel is het interessant om een globale indicatie te geven van de distributieve uitbreidingsmogelijkheden. De met behulp van het koopstromenmodel geanalyseerde omzet per m² (zie vorige paragraaf en bijlage 6 bijlagenboek) laat zien dat in de regio s de gerealiseerde omzet per m² past bij het profiel van de betreffende regio.in landelijke gebieden met relatief grote winkels en lage huisvestingslasten ligt de gerealiseerde omzet per m² wvo over het algemeen lager dan in stedelijke regio s waar het omgekeerde geval is. Gemiddeld worden in Nederland indicatief de volgende omzetten per m² wvo behaald; Dagelijkse sector (boodschappen doen): Niet-dagelijks doelgericht (runshoppen): Niet-dagelijks modisch (funshoppen): Rekeninghoudend met de kenmerken van de negen regio s in Noord-Holland is in de regio s op dit moment geen sprake van een fors over- of onderaanbod. De distributieve uitbreidingsruimte voor de provincie en regio s wordt richting toekomst met name bepaald door de volgende factoren: Bevolkingsgroei. Mate waarin koopkrachtbinding en toevloeiing toe- of afnemen. Sanering slecht functionerend bestaand aanbod Zoals in paragraaf 2.4 is aangegeven groeit de bevolking in Noord-Holland richting 2030 met ruim inwoners. Deze bevolkingsgroei zorgt voor extra draagvlak. Met uitzondering van de Gooi & Vechtstreek laten alle regio s in meer of mindere mate een groei van de bevolking zien. De sterkste groei doet zich voor in de Stadsregio Amsterdam (circa inwoners). Verder is het zo dat nieuw aanbod ook een nieuwe vraag kan scheppen. Door een nieuwe ontwikkeling kan de koopkrachtbinding van de eigen inwoners toenemen, maar ook de koopkrachttoevloeiing van inwoners van buiten de eigen regio of provincie. Op het moment dat in een regio een nieuw, uniek en aantrekkelijk concept wordt ontwikkeld, trekt dit bezoekers van buiten de eigen regio of provincie. De mate waarin dit gebeurt, hangt sterk af van de omvang, kwaliteit en uniciteit van de nieuwe ontwikkeling. Tenslotte kan er ruimte worden gecreëerd voor nieuwe meters door sanering van slecht functionerende bestaande meters. Vooralsnog hebben wij van de gemeentes geen informatie ontvangen over sanering van het aanbod, waardoor wij hier geen compleet beeld van kunnen opstellen. Gegevens over sanering zullen op een later tijdstip in het rapport worden opgenomen. Wel is duidelijk dat vooral in kleinere winkelstrips het aanbod afneemt. Zo is bijvoorbeeld sinds 2000 het aantal kleinschalige buurtwinkelstrips in Noord-Holland afgenomen van 153 naar 72 4 nu en is hiermee min of meer gehalveerd. 4 Bron: Locatusverkenner 2000 en 2007

22 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 19 Deze ontwikkeling illustreert de schaalvergrotingstrend in de detailhandel en veranderingen in het consumentengedrag. Indien geen rekening wordt gehouden met een verandering in de eigen koopkrachtbinding en toevloeiing van buiten en met de sanering van bestaand aanbod, neemt puur op basis van de bevolkingsgroei het draagvlak voor de detailhandel richting 2030 indicatief toe met zo n m² wvo. Dit extra draagvlak neemt gefaseerd toe van m² in 2015, m² in 2020 en m² in Deze indicatie is nogmaals uitsluitend op basis van de bevolkingsgroei, exclusief veranderingen in koopstromen en mogelijke sanering van slecht functionerend aanbod. 2.7 Trends en ontwikkelingen De detailhandelsstructuur in Nederland verandert. In dit veranderingsproces zijn de wensen van de consument maatgevend. De consument wordt steeds kritischer en mobieler. Als het aanbod niet bevalt wordt uitgeweken naar elders. De consumentenwensen zijn afhankelijk van het koopmotief. Grofweg valt het moderne koopgedrag in drieën te delen: Boodschappen doen (snel en efficiënt) Gerichte aankopen (gemak, efficiënt en soms keuze bij bijvoorbeeld meubels) Recreatief winkelen (vrijetijdsbesteding, kijken en vergelijken, sfeer) Deze drie koopmotieven stellen verschillende eisen aan een winkelgebied. Voor het boodschappen doen en de gerichte aankopen zijn bereikbaarheid en parkeren cruciale factoren, terwijl bij het recreatieve winkelen de keuzemogelijkheden een dominante rol spelen. De detailhandel speelt in op het veranderende consumentengedrag. Belangrijk trends in de detailhandel en leisure zijn onder andere: schaalvergroting (in vrijwel alle branches) branchevervaging filialisering opkomst nieuwe concepten (o.a factory outlet centers) sterke verwevenheid detailhandel en leisure (bijvoorbeeld verkoop wintersportbenodigdheden bij skihal) detailhandel op niet detailhandelsbestemmingen (o.a. ziekenhuizen, stations, bij de boer, afhaalwinkels op bedrijventerrein) opkomst e-commerce (gaat verder dan boeken en cd s, kan concurreren met winkels, maar ook aanvullend zijn) In bijlage 7 worden deze en andere trends en ontwikkelingen uitgebreid beschreven. 2.8 SWOT-analyse Sterk punt van de voorzieningenstructuur is dat Noord-Holland beschikt over een aantal grote en aantrekkelijke binnensteden. Het centrum van Amsterdam is het grootse winkelgebied van Nederland en trekt bezoekers uit heel Nederland en uit het buitenland. Verder bezitten de sfeervolle centra van bijvoorbeeld Haarlem en Alkmaar eveneens een grote trekkracht. Deze centra beschikken over een strek winkelaanbod, maar ook over een aantrekkelijk aanbod aan horeca, cultuur en andere publieksgerichte voorzieningen. De binnensteden in Noord-Holland trekken veel toeristen en recreanten. Het zijn niet alleen de binnensteden die veel bezoekers van buiten de eigen regio of provincie trekken, maar ook de kuststrook en voorziening als de Beverwijkse Bazaar, maar ook luchthaven Schiphol.

23 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 20 Behalve een relatief groot aantal attractieve binnensteden met een bovenregionale functie kent Noord-Holland ook een aantal grote perifere en grootschalige (detailhandels)clusters. Het Arenagebied in Amsterdam is daar een goed voorbeeld van. Hier wordt grootschalige detailhandel gecombineerd met grootschalige leisurevoorzieningen als de Heineken Music Hall. Andere grootschalige concentraties in de provincie zijn Alkmaar Overstad en Haarlemmermeer Cruquius. Het winkelaanbod in Noord-Holland is relatief sterk geconcentreerd en kent vrij weinig verspreid en solitair aanbod. Net als in andere provincies vormt de bereikbaarheid van de binnensteden in veel (grotere) plaatsen een probleem. Het duurt vaak lang om de binnenstad te bereiken en een parkeerplekje te vinden. Dit vormt, in combinatie met de hoog ervaren parkeertarieven voor veel consumenten, een weerstandsfactor die overwonnen moet worden. Voor de perifere detailhandelsclusters en stadsdeelcentra is deze dissatisfier veel minder sterk. Deze zijn over het algemeen goed bereikbaar en kennen ruime (gratis) parkeerfaciliteiten. Voor de binnensteden ligt in de verbeteren van de bereikbaarheid een belangrijke opgave om de huidige marktpositie te behouden c.q. te versterken. Een ander aandachtspunt is de positie van de buurt- en wijkcentra. Mede vanwege de schaalvergrotingstrend in de detailhandel en het veranderende consumentengedrag staan de buurt- en kleinere wijkwinkelcentra onder druk. Voor de centra waar het draagvlak voor winkels niet meer aanwezig is, kan een herinvulling met sociaal-maatschappelijke (zorgcluster) en andere publieksgerichte voorzieningen (ambacht) een optie zijn. Voor een aantal woonboulevards (van de 1 e en 2 e generatie) geldt dat zij vaak weinig compact zijn en monofunctioneel. Willen deze boulevards in de toekomst een rol van betekenis vervullen dan is het zaak dat onder andere de routing en het verblijfsklimaat worden verbeterd en consumententrekkers worden toegevoegd. Richting toekomst liggen er in Noord-Holland kansen om adequaat in te spelen op de trends in de detailhandel en ontwikkelingen in het moderne consumentengedrag. Met een adequaat, provinciaal, regionaal en gemeentelijk detailhandelbeleid kan richting worden gegeven aan een overzichtelijke en heldere structuur waarin kansen aanwezig zijn voor dynamiek. Dit beleid dient bij voorkeur ook te anticiperen op bedreigingen als de aantasting van de fijnmazige voorzieningenstructuur. Bij een ontwikkeling van bijvoorbeeld grootschalige dagelijkse voorzieningen in de periferie kan de positie van buurt- en wijkcentra onder druk komen te staan. Hetzelfde geldt voor binnensteden bij de ontwikkeling van modische winkels in de periferie. Een ander aandachtspunt is de leefbaarheid in kleine kernen waar het draagvlak voor (dagelijkse) voorzieningen steeds kleiner wordt. De moderne consument wenst een compleet aanbod en wijkt makkelijk uit naar winkelgebieden waar het aanbod aansluit op de behoefte. De kleine kernen, buurten en wijken kunnen een dergelijk aanbod vaak niet bieden, worden daardoor minder aantrekkelijk voor de consument en komen in een neerwaartse spiraal terecht. Voor kleine kernen en buurten onder de inwoners is gebleken dat het steeds moeilijker wordt om een dagelijkse voorziening (supermarkt) overeind te houden. Rekeninghoudend met de trends in de detailhandel (o.a. schaalvergroting) en in het consumentengedrag (o.a behoefte aan ruime, keuze en onestop-shopping) is het waarschijnlijk dat in de toekomst hetzelfde geldt voor kernen onder de inwoners. Op de mogelijkheden voor invulling van het detailhandel- en leisurebeleid van de provincie Noord-Holland komen wij in hoofdstuk 4 uitgebreid terug. In hoofdstuk 3 gaan wij ook in op het beleid in de andere (aangrenzende) provincies.in de hiernavolgende tabel zijn genoemde sterkten en zwakten van de voorzieningenstructuur in de provincie

24 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 21 Noord-Holland nog eens beknopt weergegeven, alsmede de kansen en bedreigingen richting toekomst. Sterkte Zwakte -Grote, aantrekkelijke en historische - Bereikbaarheid binnensteden binnensteden - Verouderde buurt- en wijkcentra -Groot toeristisch recreatief potentieel (o.a kust) - Gedateerde woonboulevards -Relatief weinig verspreid en solitair aanbod - aantal regio s met relatief laag -Krachtige PDV/GDV locaties besteedbaar inkomen - Aantal regio s met relatief hoog besteedbaar inkomen Kans - Inspelen op trends detailhandel en consumentengedrag - Realisering overzichtelijke en heldere structuur - Groei bevolking - Beter inspelen op toeristische recreatieve bezoekers (o.a meer all weather voorzieningen) Tabel 2.10: SWOT-analyse Noord-Holland Bedreiging - Aantasting fijnmazige voorzieningenstructuur - Afname voorzieningenniveau kleine kernen - Geen grip op ontwikkelingen andere provincies - Opkomst internet als aankoopplaats In bijlage 8 (bijlagenboek) is voor elke regio afzonderlijk een SWOT-analyse opgesteld

25 Goudappel Coffeng adviseurs verkeer en vervoer Bouwsteen detailhandels- en leisurevisie Noord-Holland 22 3 Huidig beleid In de Nota Ruimte heeft het rijk de verantwoordelijkheid en uitwerking van het detailhandelsbeleid bij de provincies en gemeenten neergelegd om regionaal beleid op maat te realiseren. De provincie Noord-Holland heeft locatiebeleid in de geest van de Nota Ruimte, maar dit biedt onvoldoende handvatten voor robuust beleid op het gebied van - met name perifere - detailhandel. Hoewel de meeste regio s en gemeenten in Noord-Holland detailhandelsbeleid hebben geformuleerd, lopen de kaders, uitwerking, handhaving, mate van samenwerking en inzet van instrumenten sterk uiteen. Op het gebied van leisure wordt in (nog) mindere mate beleid gemaakt en samengewerkt. 3.1 Rijksbeleid Nota Ruimte In de Nota Ruimte is decentralisatie de rode draad. Het Rijk benoemt de kaders, terwijl de provincies en gemeenten verantwoordelijk zijn voor de nadere invulling van het ruimtelijk beleid. De rol van de provincie is regisserend en toetsend. Gemeenten krijgen de mogelijkheid om in bestemmingsplannen een aparte bestemming voor perifere detailhandel op te nemen. De provincies stellen gezamenlijk richtlijnen op met betrekking tot branchebeperkingen voor perifere detailhandel (zie paragraaf over het provinciale beleid) Locatiebeleid In de Nota Ruimte wordt gesteld dat het locatiebeleid voor bedrijven en voorzieningen (ABC-locatiebeleid) en het locatiebeleid voor Perifere en Grootschalige Detailhandelsvestiging (PDV/GDV beleid) worden vervangen door een nieuw, integraal locatiebeleid voor bedrijven en voorzieningen. Dit locatiebeleid wordt nu gedecentraliseerd naar de provincies en voorzover het om binnenregionale vraagstukken gaat naar de WGR-plusregio s. Het oude locatiebeleid heeft er aan bijgedragen dat er in Nederland, in tegenstelling tot het buitenland, nauwelijks