Ik ben gezond, maar mankeer van alles

Transcriptie

1 Ik ben gezond, maar mankeer van alles SOLK Soma8sch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke klachten

2 Waar gaat het over vanavond? Understanding Pain: What to do about it in less than five minutes?

3 SOLK SOLK zijn te omschrijven als lichamelijke klachten die langer dan enkele weken bestaan en waarbij, bij adequaat medisch onderzoek, geen verklaring kan worden gevonden Bij 20-30% van de mensen blijven de klachten langdurig bestaan, d.w.z. langer dan 6 maanden

4 SOLK 10 tot 15% van de jongeren in Nederland klachten heeu zoals hoofdpijn, vermoeidheid, spierpijn, duizeligheid of buikklachten (Janssens 2011). Impact op het dagelijkse func8oneren, zoals de mate van schoolverzuim, is groot (Eminson 2007; Janssens 2011). De klachten blijken vaak voor te komen bij kinderen en jongeren met angst- en stemmingsproblemen (Eminson 2007; Janssens 2011; Just e.a. 2004; Masi e.a. 2000).

5 SOLK Cluster van klachten Vaak in gemengde vorm: Chronische Vermoeidheids Syndroom (CVS) Chronische pijnklachten aan Bewegingsapparaat Hoofd Buik Op de borst Disfunc8onele ademhaling Collaps neiging Duizeligheid Burn out?

6 Richtlijnen Mul8disciplinaire richtlijnontwikkeling SOLK en somatoforme stoornissen,ggz 2010 CBO Richtlijn Chronisch Vermoeidheidssyndroom CVS 2013 NHG- Standaard Soma8sch Onvoldoende verklaarde Lichamelijke Klachten (SOLK)

7 Au! De Fransen zeggen ai!, de Duitsers Autsch!, de Chinezen iets dat op jaj! lijkt, terwijl hun Japanse buren een hard itai! uitslaan. Auw is een uitroep, en die zijn meestal kort, bondig en makkelijk uit te spreken.

8 Chronische pijn Vaak bliju het alarmsignaal aan staan Pa8ënt klaagt over pijn, die langer duurt dan op basis van objec8veerbare bevindingen en kennis van fysiologische herstelprocessen verwacht mag worden Medische circuit bewandeld voor onderzoeken en ineffec8eve interven8es Beperkt func8oneren, op motorisch en psychosociaal gebied

9 Studie Perquin (Perquin 2000) 5400 kinderen van 0-18 jaar Meisjes van jaar: veel meer pijn dan andere groepen 30-45% con8nu pijn, waarvan 25 % hoofdpijn in combina8e met buikpijn 50% consulteert arts, 39% medicijnen

10 Wie is er beperkt door pijn? Catastroferen (Vervoort et al, 2009 and 2010) Pijn gerelateerde angst (Simons et al, 2012) Pijn intensiteit (Gauntlel- Gilbert, Eccleston, 2007) Depressie (Gauntlel- Gilbert, Eccleston, 2007) Posi8eve verwach8ngen over mogelijkheden (Huguet et al, 2009)

11 Pijnmatrix Pijn is een bewuste ervaring Interpreta8e wordt beïnvloed door Herinneringen Cogni8es Emo8es Pathologische factoren Gene8sche factoren Geen nocisensorisch signaal nodig

12 Pijnmatrix Ac8viteit in het brein: neurale handtekening > specifieke individuele pijnervaring > biopsychosociaal van aard > samenhang met plaats, intensiteit, emo8es, cogni8es en gedragingen

13 Onbegrepen pijnklachten en sensi8sa8e Geen afwijkingen of beschadigingen Aanpassing van neurofysiologische pijnsysteem Sensi8sa8e binnen perifeer en centraal zenuwstelsel Deels gene8sch bepaald Onderhouden door Psychologische factoren Gedragsma8ge factoren Omgevingsfactoren

14 Onbegrepen pijnklachten en sensi8sa8e Herkennen van centrale sensi8sa8e: Dispropor8onele pijn of verergering van klachten Pijngebied is uitgebreid, maar niet volgens dermatomen Pijn is moeilijk te omschrijven Pijn reageert niet op pijns8llers Ongewoon verloop

15 Biopsychosociaal verklaringsmodel Kwetsuur Verkeerde alribu8es Aangeleerde hulpeloosheid Aandacht op symptomen Pijn Terugtrekken uit school en sociale bezigheden Fysieke decondi8onering Behoedzaam bewegen Angst en vermijding Gereduceerde fysieke ac8viteit Gefaalde behandeling Boosheid, frustra8e Familie

16 Gevolgenmodel (Van Rood en Visser, 2003) Veronderstelling: oorzaak van klachten niet bekend > dus kan niet behandeld worden > bij lang bestaande klachten > wat het herstel verhinderd is belangrijker Inventariseren van de klacht en de gevolgen voor dagelijks leven Interven8es gericht op opheffen instand houdende gevolgen

17 Klacht Deelsverklaarde of onverklaarde klachten, subjec8ef beleefde of observeerbare klachten, aard, lokalisa8e, intensiteit, ontstaan, verloop, begeleidende verschijnselen, verloop van een doordeweekse dag Ideeën over de klacht Van het kind, van de ouders, van andere belangrijke personen over de oorzaak Automa8sche cogni8es in reac8e op de klachten Cogni4eve en emo4onele gevolgen Aandacht en concentra8e problemen: leerproblemen Stemming: Angst Somberheid Depressieve klachten Boosheid Gedragsma4ge gevolgen Verzet tegen beperkingen: Forceren en doorgaan ondanks klachten Vermijden van ac8viteiten die leiden tot toename van klachten Terugtrekken uit sociale situa8es Afname fysieke ac8viteiten Lichaamssignalen negeren of juist monitoren Maatregel om klachten te verminderen: medicijnen, hulpmiddelen Lichamelijke gevolgen In en doorslaap problemen Verandering eetpatroon Verslechterde condi8e Spierspanning Spierkracht Mobiliteit Sociale gevolgen Schoolverzuim Sociale isola8e Onderlinge rela8e ouders Hulpzoekgedrag Conflicten Interac8e met leeuijdsgenoten en ouders

18 Klacht Pijn in de rug Vermoeidheid aan het einde van de dag Ideeën over de klacht Nega8eve ideeën over verloop en oplossingen Piekert veel Ervaart stress Cogni4eve en emo4onele gevolgen Verdrie8g Kan zich niet goed concentreren Gedragsma4ge gevolgen Doorzeler en niet stoppen Gaat minder den dan haar lief is Gaat meer in bed liggen Weet niet goed hoe de klacht te beïnvloeden Lichamelijke gevolgen Spierspanning tussen de schouderbladen Minder condi8e Duizeligheid Vermoeidheid Sociale gevolgen Dansen is las8g om vol te houden Ziet vriendinnen minder Veel onenigheid met ouders

19 Gedragsgeoriënteerde behandeling Biopsychosociale benadering Gericht op gedrag en instandhoudende factoren Doel: ziektegedrag verminderen en het gezonde gedrag aan te leren, door middel van leerprincipes Verhogen van ac8viteiten niveau 2- sporen Coach Ouders Tijdcon8ngent Mul8disciplinair

20 Stappen KFT onderzoek en 8 stappen: behandeling (Dedel, Essink 2013) 1. Probleeminventarisa8e 2. Probleemanalyse 3. Ac8viteiten kiezen 4. Startniveau bepalen 5. Educa8e 6. Doel en opbouw bepalen 7. Opbouwschema uitvoeren 8. Generalisa8e en evalua8e

21 Doel en opbouw bepalen Top- down (Smeets et al. 2007, Macedo et al. 2012) Bolum- up (Naugle et al. 2012) Placebo (Wagner et al 2004) Coachend of sturend Schema s: Successieve approxima8e Ac8viteiten schema s Shaping

22 Gedragstherapeu8sche interven8es Posi8eve bekrach8ging: krach8g middel! Ex8nc8e van ziekte gedrag Verbale instruc8e: we zeggen het kind wat verwacht wordt, de opdracht moet helder, eenvoudig en uitnodigend zijn Modelling en imita8e: als verbale instruc8e niet werkt kan de opdracht wordt voor gedaan, daarna kan het gedrag nagedaan worden Promp8ng: op gang helpen van het kind, verbaal of non- verbaal Doel: van extrinsieke naar intrinsieke bekrach8ging

23 Casus Meisje 11 jaar, verwijzing orthopeed patella femorale klachten Chronische onverklaarde pijnklachten re. knie Duur 6 maanden Veel medisch onderzoek > nega8ef (ook second opinion) Slikt veel pijns8llers Loopt met elleboogkrukken Turnen(trampoline springen) onmogelijk Erns8g verzuim op school Maakt zich zorgen over knie, gaat niet meer over denk ze Moet rust houden want anders gaat het fout Moeder maakt zich zorgen over pijn Leerkracht maakt zich zorgen over pijn Zeer belast verleden, huiselijk geweld Geen effec8eve hulpverlening tot nu toe

24 Even nadenken Wat is hier aan de hand? Schade? Herstel8jden? Instandhoudende factoren? biopsychosociaal? Wat te doen na intake? Educa8e over pijn, aan jongeren en omgeving Opbouwprogramma ac8viteiten starten, op maat Schoolopbouw starten Ouderbegeleiding Stressreduc8e

25 Casus Meisje 15 jaar Flauwvallen zonder medische verklaring Duur 12 maanden Pijnlijke enkel zonder trauma sinds een aantal weken Loopt met elleboogkrukken Kan niet naar school Opa overleden > veel stress Moeder is erg bezorgd Slikt pijns8llers

26 Even nadenken Wat is hier aan de hand? Schade? Herstel8jden? Instandhoudende factoren? biopsychosociaal? Wat te doen na intake? Educa8e over pijn, aan jongeren en omgeving Opbouwprogramma ac8viteiten starten, op maat Schoolopbouw starten Ouderbegeleiding Stressreduc8e

27 Successieve approxima8e Oefenschema Datum: 18 december 2008 Activiteiten: lopen en fietsen Steffie fiets op een tweewieler van en naar school(duur 10 minuten) over 4 weken. Steffie loopt zonder krukken over 4 weken 15 meter. Steffie loopt over 4 weken 15 minuten met 2 krukken. Het is de bedoeling dat je de activiteiten volgens het schema gaat uitvoeren. Het fietsen en het lopen met 1 kruk gebeurt s ochtends en het lopen met krukken en lopen zonder kruk s middags. Je mag tussendoor rusten totdat je denkt weer verder te kunnen gaan. Tip: rust niet langer dan 4-5 minuten. Succes!!! Datum dag: Fietsen Lopen met krukken lopen met 1 kruk lopen zonder kruk 19 december 2x4 minuten 4 minuten 15 meter 2 meter 20 december 2x4 minuten 4 minuten 15 meter 3 meter 21 december 2x5 minuten 5 minuten 15 meter 4 meter 22 december 2x5 minuten 5 minuten 20 meter 5 meter 23 december 2x6 minuten 6 minuten 20 meter 6 meter 24 december 2x6 minuten 6 minuten 20 meter 7 meter 25 december 3x4 minuten 7 minuten 25 meter 8 meter 26 december 3x4 minuten 7 minuten 25 meter 9 meter 27 december 3x5 minuten 8 minuten 30 meter 10 meter 28 december 3x5 minuten 8 minuten 30 meter 10 meter 29 december 3x6 minuten 9 minuten 35 meter 11 meter 30 december 3x6 minuten 9 minuten 35 meter 11 meter 31 december 2x8 minuten 10 minuten 40 meter 12 meter 1 januari 2x8 minuten 10 minuten 45 meter 12 meter 2 januari 2x9 minuten 11 minuten 50 meter 13 meter 3 januari 2x9 minuten 11 minuten 55 meter 13 meter 4 januari 2x10 minuten 12 minuten 60 meter 14 meter 5 januari 2x10 minuten 12 minuten 65 meter 14 meter 6 januari 2x10 minuten 12 minuten 65 meter 14 meter 7-9 januari 2x per dag naar school fietsen 15 minuten 80 meter 15 meter extra oefening: 5x een

28 Revalidatieschema Datum: 2 februari 2010 Ac8viteiten schema Basislijn: -4 x10 meter lopen met 2 elleboogskrukken, zonder sok en schoen -zitten in een rolstoel -vanuit de auto lopend het huis binnengaan -binnenshuis af en toe lopen en niet in de rolstoel Vraag: -normaal kunnen lopen zonder krukken -streetdance kunnen uitvoeren -lopend saxofoon kunnen spelen -zelfstandig, met vriendinnen, kunnen fietsen naar school Datum Lopen met krukken 1-7 februari 4 x 10 meter lopen s ochtends en s middags met 2 krukken 8-14 februari 4 x 20 meter lopen s ochtends en s middags met 2 krukken x 40 meter februari lopen s ochtends en s middags februari met 2 krukken 4 x 80 meter lopen s ochtends en s middags lopen zonder krukken Staan Fietsen Gebruik rolstoel en krukken In de brug met steun van 2 handen staan en gewicht nemen op beide voeten In de brug lopen met steun van 2 handen 4x 3 meter In de brug staan met steun van 1 hand en lopen met steun van 2 handen 8 x 3 meter In de brug lopen met steun van 1 hand 2 x 3 meter Symmetrisch staan in de brug met lichte steun van de handen Symmtrisch staan met steun van 1 hand Vanuit stand een stap maken met afwikkelen van de voet 5 minuten fietsen op de hometrainer 8 minuten fietsen op de hometrainer 10 minuten fietsen op de hometrainer Woensdag en vrijdag- en zondagmiddag zonder rolstoel In de klas en thuis geen rolstoel gebruiken In de klas en thuis geen rolstoel gebruiken en op maandag en vrijdagmiddag niet in de rolstoel zitten voorjaarsvakantie: zoveel mogelijk niet de rolstoel gebruiken

29 Shaping en opbouw. Uitleg en oefenen stap Afwikkelen voet Belas8ng been Schoenen aan

30 Ouderbegeleiding. Ouders laten inzien dat het gedrag van het kind ziektewinst kan zijn Ouders mogen het ziektegedrag niet posi8ef bekrach8gen Gezond gedrag moeten zij bekrach8gen Educa8e Illness beliefs Begeleiding en steunen

31 Take- home message! Kinderen en jongeren met SOLK vragen om een behandeling op maat! Door de complexiteit van func8onele klachten is een 8 stappenplan voor onderzoek en behandeling nodig. Behandel op ac8viteitenniveau. Probeer mul8disciplinair te behandelen.